Tahtacılar

Özet Tahtacılar, Alevi-Türkmen zümrelerinden biridir. Yakın zamana kadar ormanlık alanlarda ağaç işçiliğiyle geçimlerini sağlamış kapalı bir topluluktur. Ancak Cumhuriyetin ilanından sonra kapılarını dış dünyaya açmaya, konar-göçer yaşam tarzından yerleşik hayata geçmeye başlamışlardır. Yerleşik düzende eğitime önem verilmesi ve kültürel hayattaki değişimler Tahtacıları da etkilemiş ve kendilerine daha farklı meslekler edinmeye başlamışlardır. Bugün orman işlerinde çalışanlarının sayısı oldukça azalmıştır. Bu makalede Tahtacıların kökeni ve tarihi, bağlı bulundukları ocaklar ve Türkiye genelinde dağılım alanları üzerinde durulmuştur. Çalışmada öncelikle Tahtacıların kökeniyle ilgili öne sürülen görüşlere değinilmiş, ardından topluluğun köken ve tarihi konusu açıklanmıştır. Daha sonra Tahtacıların bağlı bulunduğu " Yanyatır Ocağı " ile " Hacı Emirli Ocağı " hakkında bilgi verilmiştir. Her iki ocakzâdenin bugün nerelerde dedelik yaptığı konusuna değinilmiştir. Makalenin son bölümünde ise Tahtacıların bugünkü yaşadığı yerler tanıtılmıştır. Konuyla ilgili daha önceki çalışmalar, topluluğun hangi illerde yaşadığını ortaya çıkartmıştır. Ancak bu bilgilerin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Çünkü bazı kaynaklarda isimleri sıralanan mahalle ve köylerde, bugün Tahtacıların yaşamadığı ya da kimi yerlerin isim değiştirdiği tespit edilmiştir. Bu bilg-ilerin güncellenmesi, Tahtacı oymaklarının belirlenmesi ve bu oymakların dini inanışlarının, örf ve âdetlerinin ortaya çıkartılması açısından önemlidir. Bu makalede sözlü kaynaklar yardımıyla Adana, Antalya, Aydın, Balıkesir, Burdur, Çanakkale, Denizli, Gaziantep, Ispar-ta, İzmir, Manisa, Muğla illerinde birçok yerleşim birimi tespit edilmiştir. Bu bilgiler saha çalışmalarında da araştırmacılara büyük kolaylık sağlayacaktır. Abstract Tahtacis are one of Alewi-Turkmen classes. It is a self-enclosed community which provides woodworking in forestland until recently. However, they started to open doors for external world and to live in a settled life instead of migration, after the proclamation of the Republic. Changes in cultural life and giving importance to education affected them and they started to

1927 yılında başladığı radyo yayıncılığından sonra,
1968 yılında Türkiye’yi Televizyon yayıncılığı ile tanıştıran
ve yaklaşık 50 yıldan bu yana aralıksız olarak yayında olan
TRT, Türkiye’nin ve dünyanın son yarım asrına tanıklık
ederek biriktirdiği dev arşivini, TRT Arşiv Projesi ile halka
ve yayıncılık dünyasının kullanımına açtı.
31 Mart Cuma günü Harbiye TRT Stüdyolarında
gerçekleşen tanıtım programı ile dev arşivini halka açan
TRT, halen dünyada İngiltere, İsveç gibi yalnızca birkaç
ülkede uygulanmakta olan “arşivlerin detaylı olarak
tasniflenerek reprodüksiyonların internetten kullanıcıya
sunulması” uygulamasını Türkiye’de ilk kez hayata
geçirdi.
Dijital ortama aktarılan arşive üyelik gerektirmeden ve
ücretsiz olarak internet üzerinden www.trtarsiv.com
adresinden ulaşılabilmektedir.
Arşivde Burdur’la ilgili şimdilik 23 (Yirmi üç) video
paylaşımı bulunmaktadır. İnternet ortamında paylaşılan bu
videolar; TRT tarafından yayınlanan Hanlar, Dağarcık,
Geleneklerimiz Göreneklerimiz, Elimizden Obamızdan, İl İl
Türkiye, Az Gittik Uz Gittik, Türkiye'nin Kuşları ve Derin
Kökler isimli belgesel ve programlarda yer almaktadır.
İlerleyen zamanlarda TRT Arşivi’nde bulunan diğer
Burdur videoları da muhtemelen paylaşıma açılacaktır.
TRT Arşivi’ndeki Burdur videolarına http://www.trtarsiv.-
com/ara?bul=Burdur internet adresinden ulaşılabilir.

Özet Yakapınar köyü İzmir ilinin Bayırdır ilçesine bağlı, eski ismi Uladı olan bir Tahtacı köyüdür. Tahtacılar Türk kültür evreninde önemli bir yere sahiptir. Yakapınar köyü yerleşkesi zamanla değişmiş olup, bu değişim ve dönüşüm nüfus defterlerinden gözlenebilmektedir. Köy hakkında 100-150 yıl öncesindeki nüfus defterleri etüt edilmiş, lakaplar ve soy adlar üzerindeki benzerlik ve süreklilikler tespit edilmiştir. Aynı zamanda Yakapınar köyü kendine özgü bir mezartaşı kültürüne de sahiptir. Çalışmamızda söz konusu mezar taşlarının Osmanlıca metinleri çözümlenip, günümüz Latin harflerine aktarılmıştır. Makalemiz Yakapınar köyü hakkındaki tarihi materyali herkes için kullanabilecek bir hale getirmeyi hedeflemektedir. Abstract Yakapınar, previously known as Uladı , is a Tahtacı village, located in Bayındır, İzmir. Tahtacı community occupy an important place in the universe of Turkish culture. The village itself has been socially transformed which is reflected on the records of the birth certificates. In this study, various records of birth certificates as well as nicknames of some people have been deciphered by revealing the similarities and persistencies of the family names. At the same time, the village of Yakapınar has a culture of its own which can be observed from the artistry of gravestones. Our work includes analyses based on translations of the Ottoman texts on the gravestones into the Latin alphapets. In addition, the article aims at introducing the historical baggage of the Yakapınar so as to make the data available for other researchers.

Özet: Anadolu kültürünün temel yapı taşlarından birisini oluşturan Tahtacıların günümüz kent mekânları içerisinde yaşadığı sorunlar önemli bir tartışma alanını oluşturmaktadır. Tahtacı gruplarının kırsal mekânlarla bütünleşik olan tarihsel imgelerinin kent mekânlarındaki görünümü 'ağaç-eri', 'göçebe' ya da 'yarı göçebe' tanımlamalarının oldukça uzağında bulunmaktadır. Zaman ve mekân boyutunda Tahtacıların sosyal örgütlenme kalıplarının yaşadığı değişimlere paralel olarak ortaya çıkan yeni yaşam pratikleri, Tahtacı kimliği ve kültürünün farklı formlar çerçevesinde değerlendirilmesini gerekli kılacak niteliktedir. Tahtacı gruplarıyla şimdiye kadar yoğun olarak yapılmış köken ve dini pratikleri içeren çalışmaların ötesinde ele alınan bu makalede, Isparta Turan mahallesinde ikamet eden Tahtacıların bugünkü sosyal durumları mekân algısı üzerinden irdelenmektedir. Tahtacı kültürü ve kimliğinin sözlü kültürün aktarımında yaşadığı sorunlar yanında, kent mekânı içerisindeki sıkışmışlık ve zorunlu dağılmışlık halinin ortaya çıkardığı sosyal görünümler çalışmanın temel sorgu alanlarıdır. Çalışmada mekân, kültür ve kimlik ilişkisinin yeni kurguları ve formları sosyolojik perspektiften irdelenmektedir. Abstract: The problems encountered in today's urban spaces by Tahtacis, who are one of the major building blocks of Anatolian culture, constitute a significant field of discussion. In urban spaces, the historical images of Tahtaci groups that are integrated with rural spaces seem quite far from the descriptions of 'agaceri', 'nomad' or 'semi-nomad'. The new practices of life emerged parallel with the changes which social organisation models of Tahtacis have gone through in terms of time and space require an evaluation of Tahtaci identity and culture within the frame of different forms. This article which is beyond the previous studies concerning Tahtaci groups about ethnicity and religious practices analyses the current social condition of Tahtacis who live in Isparta Turan district in terms of perception of space. Beside the problems that Tahtaci culture and identity have in the transmission

Tahtacılar. coğrafi alan bakımından ormanlık alanlarda. genellikle konar-göçer bir yaşam tarzı sürdüren ve yakın zamana kadar geçimlerini ağaç ve orman işçi liğinden sağlayan Alevı-Türkmen zümrelerinden biridir. Günümüzde Tahtacı lar'ın bu yaşam tarzından yerleşik düzene geçerek bir kısmının toprağa bağlan dığı bir kısmının da ağaç ve tahta işlerinin teknolojik araç gereçlerle yapılır hale gelmesiyle kendilerine daha farklı geçim kayrtakları sağladığı görülmektedir.

Alevi-Tahtacı kültürü çok eski inançları içinde barındırır. Tahtacı
Aleviliğini Alevilerden ayıran temel özelliği, bağlı olduğu “Yanyatır
Ocağı”nın Hacı Bektaş-ı Veli’ye bağlanmayıp İslam öncesi döneme, Şit
Peygambere kadar götürülmesidir. Alevi-Tahtacı kültürü tarihte
olduğunun tersine, içe kapalı yapısını aşmıştır.

Öz
İnsanlık tarihi boyunca toplumsal ilişkileri anlamada önemli hususlardan olan kültürel ve dini miras, günümüz modern dünyasında farklılaşan görünümleri ile karşımıza çıkmaktadır. Tahtacılar, taşıdıkları kültürel özellikler ile uzun yıllar tahtacılık işi yaptıktan sonra günümüzde yerleşik hayata geçerek yeni bir yaşam görünümüne sahip olmuştur. Geçmişte ağaç işçiliği yaparak geçimlerini sağlayan Tahtacıların, günümüzde modernleşme ve kentleşme gibi süreçler ile doğru orantılı olarak nasıl bir görünüme sahip oldukları ile ilgili literatürde az sayıda çalışmaya rastlanmaktadır. Çalışma kapsamında Tahtacıların günümüzdeki yaşayış biçimleri, gelenekleri ve kültürleri, yaşadıkları sorunları ve beklentileri yaşadıkları bölgelerden elde edilen veriler aracılığıyla irdelenerek sunulacaktır. Bu temelden hareketle Antalya ilinde Tahtacı nüfusu barındıran Elmalı Akçaeniş Köyü ve Manavgat Gültepe Mahallesi çalışma sahası olarak belirlenmiştir. Çalışma nitel araştırma deseniyle tasarlanmış ve veriler mülakat ve katılımcı gözlem tekniği kullanarak elde edilmiştir. Veriler kimlik, din, sosyal ilişkiler, ekonomik özellikler ve mekânsal bağlamda karılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, Tahtacıların toplumsal bağlarının zayıfladığı, sosyo-ekonomik koşulları ile birlikte gelenek, görenek ve yaşam biçimlerinin değiştiği bulgulanmıştır.
Abstract
Cultural and religious heritage, which has been important in understanding social relations throughout human history, appears with its differentiating profiles in today's modern world. After long years of woodworking, Tahtacıs have settled down and gained a new life look with their cultural characteristics. There are few studies in the literature about the profiles of Tahtacıs, who made a living by woodworking in the past, in direct proportion to processes such as modernization and urbanization. Within the scope of the study, the current lifestyles, traditions, and cultures of Tahtacıs, together with their problems and expectations will be examined through the data obtained from the regions where they live. Based on this, Elmalı Akçaeniş Village and Manavgat Gültepe Neighborhood, both of which have Tahtacı population in Antalya province, have been determined as field of study. The study was designed with a qualitative research design and the data were obtained using interview and participant observation techniques. The data are handled comparatively in terms of identity, religion, social relations, economic characteristics, and spatial contexts. According to the results of the study, it was found that the social ties of Tahtacıs were weakened and their traditions, customs and lifestyles changed along with their socioeconomic conditions.