Sualtı Arkeolojisi

Asya ile Avrupa’nın birleştiği ve en önemli geçiş noktasında yer alan Kocaeli Bölgesinin aynı zamanda su kaynaklarının zenginliği ve fauna, flora çeşitliliği nedenleriyle binlerce yıldır yerleşim alanı olarak seçildiği bilinmektedir. Kocaeli ve çevresinin en eski bilinen yerleşim alanları Karamürsel Valide Köprü höyüğü ve Derince Çenedağ Arkeolojik alanıdır. Bu
alanlar bilimsel olarak detaylı incelenip, arkeolojik kazıları gerçekleştirilirse Kocaeli tarihi için yeni bilgilere ulaşmak mümkün olacaktır. Tarihi devirlerde Başiskele’de yer alan İ.Ö.712 kurulduğu belirtilen Astakos kenti ile bugünkü Orhan Mahallesi merkezli tüm İzmit’i içine alan İ.Ö. 264 yılında kurulduğu belirtilen Nikomedia kentleri karşımıza çıkmaktadır. Roma devri sonrası Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet devirlerinde de kesintisiz bir yerleşime sahip olan Kocaeli zengin Kültür ve Tabiat Varlıklarına sahiptir.

Bu çalışma, Antalya’nın Kaş ilçesinde bulunan Uluburun Batığını inceleyebilmek amacıyla hazırlanmıştır. Lisans ödevi olarak ortaya konan bu çalışmada; Uluburun Batığının tarihi, içerisinde bulunan eşya ve materyalleri, geçtiği gidiş rotaları araştırmalar ışında sizlere aktarılmaya çalışılmıştır.
    Uzun konu araştırmaları sonrası bir merak ile başlanan bu araştırmaya, bilgilerin toplanıp birleştirilmesi ve daha sonra değerlendirme ve çıkarımlar yapılarak konunun irdelenmesi ile son verilmiştir. Çok geniş bir buluntu alanını ve ticari hayatı kapsayan bu araştırma süresince konu ana hatlarıyla anlatılmış, çok fazla ayrıntıya girilmeyerek kısa bilgiler ve öneriler sunulmuştur.

I. BÖLÜM
Şehrin ve Bölgenin Tarihi
XV. VE XVI. YÜZYILLARDA ANTALYA ŞEHRİNİN SOSYAL,
KÜLTÜREL VE EKONOMİK DURUMU | 15
Behset KARACA
XIX. YÜZYIL ORTALARINA DOĞRU ANTALYA KAZA MERKEZİNDE
MAHALLELER VE MAHALLE AVARIZ VAKIFLARI | 35
Ahmet KÖÇ
DENİZDEN GELEN SERVET: ANTALYA İSKELESİ GÜMRÜĞÜ (1615-1618) | 47
Mehmet DEMİRYÜREK
KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA DÖNEMİ’NDE MISIR VE ANTALYA HAVALİSİ
ARASINDA YAPILAN KERESTE TİCARETİNE DAİR BULGULAR | 57
Zeynel ÖZLÜ - İsmail Hakkı ÜZÜM
OSMANLI DÖNEMİNDE KEKOVA KALESİ VE KALEKÖY (18. ve 19. YÜZYIL) | 69
Diren ÇAKILCI
CUMHURİYET DÖNEMİNDE DÖŞEMEALTI
NAHİYESİ/BUCAĞI’NIN İDARİ, SOSYAL VE EKONOMİK DURUMU (1931-1973) | 87
Muhammet GÜÇLÜ
II. BÖLÜM
Tarihi Miras ve Doğa
ANTALYA’DA SUALTI ARKEOLOJİSİ | 141
Hakan ÖNİZ
ANTALYA’DA GEMİ BATIKLARINDAN ÇIKAN METAL ESERLERİN
BOZULMA NEDENLERİ VE KONSERVASYON YÖNTEMLERİ | 161
Gül Merve GENÇER - Serkan AKÇAY
OSMANLI ANTALYA’SINDA ESKİ ESERLER MESELESİ (1875–1920) | 177
Hakan TÜRKKAN
ARŞİV BELGELERİNE GÖRE CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ANTALYA’DA
YAPILAN ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMALARI (1923- 2000) | 191
Recep ARSLAN
LİKYA UYGARLIĞI MİRASLARI VE TÜRKİYE UNESCO GEÇİCİ LİSTESİ’NDE
ANTALYA İLİ MİRASLARINA YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME | 201
Veysel ÖZBEY
KAŞ SU YAZITLARI | 211
Mustafa CANSIZ
III. BÖLÜM
Kültürel Miras ve Doğa
ANTİK ÇAĞLARDA SUYUN KÜLTÜR VE MEDENİYETLERİN GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİSİ:
ANTALYA (ASPENDOS, SİDE, PERGE) ÖRNEĞİ | 223
Cuma Ali YILMAZ
EKOFOLKLORUN DOĞAL MEKÂNLARDAKİ İZDÜŞÜMÜ:
ANTALYA KRAL HAVUZU ÖRNEĞİ | 233
Eren ODAMAN
ALANYA AĞIZLARINDA TÜRKÇE BİTKİ ADLANDIRMALARI | 243
Emine ATMACA - Oğuzhan KABA
MÜZİK-KİMLİK İLİŞKİSİ ORMANA KÖYÜ KARATAY TÜRKÜSÜ | 257
Alev TÜRKAN ÖZCAN
IV. BÖLÜM
Tarihi Mekanlar ve Sanat
ANTALYA-GAZİPAŞA’DAKİ ALTI KAPI HAN OLARAK BİLİNEN YAPI
ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME | 269
Serkan KILIÇ
SERİK’TEKİ GEÇ OSMANLI DÖNEMİ TEK KUBBELİ CAMİLERİ | 281
Esra TAY
ANADOLU’DAKİ ZAVİYE VE MEVLEVİHANELER; ANTALYA MEVLEVİHANESİ’NİN
İŞLEVLENDİRİLMESİ ÖRNEĞİ | 299
Özlem ATALAN - İpek GÖLÜKCÜ
V. BÖLÜM
Doğa ve Edebiyat
DOĞAYLA YAPILAN DENİZLE SÖKÜLEN
“Penceremden Antalya” Şiirini Yapısöküm Denemesi | 317
Bedia KOÇAKOĞLU - Nesrin ESEN
TÜRK DİLİ DERGİSİNDEKİ ANTALYA ŞİİRLERİNDE DOĞA VE MEDENİYET | 329
Meral DEMİRYÜREK
AKDENİZ DOĞASININ ŞÜKRÜ ERBAŞ’IN ŞİİRİNE İZDÜŞÜMÜ | 345
Nesrin ESEN
VI. BÖLÜM
Şehir, İklim ve Değişim
ANTALYA HALKININ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ | 357
Sibel MANSUROĞLU - Veysel DAĞ
ANTALYA’DA İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE DUYARLI PLANLAMA STRATEJİLERİNİN OLUŞTURULMASI | 383
Ebru MANAVOĞLU
KENTLEŞME SÜRECİNDE ANTALYA-FABRİKALAR MAHALLESİ’NİN DEĞİŞİMİ | 395
Birtan BOZLU - Sevinç GÜÇLÜ
KIRSAL KONUT EKOLOJİSİ AÇISINDAN GELENEKSEL İBRADI (ANTALYA) EVLERİ | 411
İhsan BULUT - Bayram TUNCER - Berna ÖZOĞUL
BALON BALIĞI ZEHİRLENME VAKALARI İLE POPÜLASYON VE STOKLARININ AZALTILMASINA
YÖNELİK DEVLET DESTEKLİ ÇALIŞMALAR | 431
Raziye TANRIVERDİ

The vases which are painted with black figured technique firstly appeared in 7th century B.C in Corinth. The works which were produced by Corinthian craftsmen were commonly in Mediterranean region on the first half of 6th century. After that the red figured ceramics which were emerged in 520 B.C in Athenian, replaced the black figured technique and continued to be used until the end of 3th century B.C. Contrary to black figured technique which was painted black figures on the red ground, the red figured technique took its name from the paintings that was made red figures on the black ground. The most important development of ship making was happened in warships. The pentacontors are warships which have 25 oarsmen at one side, in both side totally 50 oarsmen. In 8th century B.C. Athenian vases has depicted the same ships as that. After that pentacontors were strongly build with putting ram on the bow of the ships. According to Thucydides before the Persian invasions the Greek fleet had lots of pentacontors. Triremes were emerged by multiplying the numbers of oarsmen in one line, double to triple in pentacontors. It was learned the triremes were first used from Corinth’s colonization process in 7th century B.C. there are a few written documents left from that time about triremes. The trireme actually takes its name from 3 lined oarsmen shaped warships. The ship accommodates not only 170 oarsmen and deck crews but also 30 seamen in the same place. It has been a center of a lifelong
arguable problem for scientists how 3 persona groups are placed at the same ground. Nevertheless, with the help of painting ceramics depictions have showed important clues about triremes. The depictions are playing the most important role while understanding triremes, because there are no real models which dated back from that time. It is understandable that the triremes which were build to defuse the enemy ships with its eyed figured spur, were light and fast.
On the other hand, in Aegean region had a dense commercial movement in 5 century B.C.the merchant ships which were carrying olive oil and vine filled amphorae, were sailing every corner of Mediterranean Sea. The merchant ships of that era were known with the depictions of vase paintings and some various carvings, no matter how they had not technological improvements as warships. These ships are generally one sailed small and annular shaped ships which carry loads
from one harbor to another.
Therefore, the technological changes of the ships are noted with the lights of ancient age vase paintings. The painters of vases are depicting the exact mythological action or a scene of
diurnal life in their works. While doing this, perhaps without realizing, they are keeping successfully the secrets of the fashion and technology of that era.

B eing surrounded by sea on three sides, Turkey is one the countries that possesses the richest underwater archaeological cultural heritage. It has always been a focus of interest by its archaeological assets, particularly the cultural heritage in the field of underwater archaeology. The most tangible evidence on this interest is the history of underwater archaeological explorations exceeding more than fifty years, and variety and quality of revealed findings. The most ancient underwater archaeological findings, unparallelled artefacts exhibited in museums, and abundant maritime history prove that it is one of the most important centers in the world. Unquestionably, behind this archaeological wealth there are world-renown competent scientists.

Nikomedeia’da kenti kuruluş tarihi olan İÖ 264 yılından itibaren su temini ile ilgili başta kuyu ve sarnıçlar olmak üzere kent merkezinde yer alan su kaynaklarından elde edilen suların kullanıldığı su sistemine sahiptir. Bununla beraber kentin suyollarının gelişimi kentte Roma hâkimiyeti ile beraber hız kazanmıştır. Doktora proğramında yapılan çalışmalar sonucunda; Nikomedeia’nın su ihtiyacının Paşasuyu suyolu, Topçuoğlu suyolu, Kayapınarı suyolu ve Yenimahalle suyolundan
oluşan 4 suyolu ile karşılandığı tespit edilmiştir. Örgü kanallar, kayaç-örgü kanallar, havalandırma bacaları, su köprüleri ve pişmiş toprak borular gibi çeşitli sistem türlerinden oluşan suyolları özellikle İS 2.yy.da büyük gelişim göstermiş ve çok uzun bir dönem boyunca aktif olarak kullanılmışlardır. Günümüze ulaşan anıtsal su köprülerine ait kalıntıları, örgü ve kayaç-örgü kanalları ile Nikomedeia suyolları Ortaçağ’dan bugüne insanların dikkatini çekmiş ve antik çağın görkemli Nikomedeia’sının hatıraları olarak görülmüşlerdir. Ancak bu kalıntılar üzerine yapılan bilimsel çalışmalar çok az sayıda olmuştur. Oysa Nikomedeia’nın bu gelişmiş ve Roma hidrolik mühendisliğinin önemli örneklerinden birini oluşturan suyolları ağı Nikomedeia tarihi yanı sıra, hem mimarlık hem de su mühendisliği tarihi açısından çok önemli bir kaynak niteliğindedir

This article concerns with the harbour structures that Salih Island shoreline located in the Province of Muğla, district of Bodrum (The ancient city of Karyanda ?). Many remains of structures associated with the harbor have been identified at the costal line of the island. These structures might be dated back to the Hellenistic and late ancient period. Comparisons of identified harbor structures with other harbor structures in the region, dating of the structures and questioning of which city they belong to are the subject of this article.

1-Araştırma birinci yazarın seminer çalışmasından türetilmiş ve ikinci yazarın danışmanlığında gerçekleştirilmiştir. 2-Bu makalede araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur. 3-Araştırmada etik kurul izni alınması gerektiren bir durum yoktur. 4. Yazarlar arasında çıkar çatışması bulunmamaktadır. 5. Araştırmacıların katkı oranı eşittir.

Son yıllarda yeni bir gelişme atağında bulunan ve Büyükşehir statüsüne getirilen İzmit’te, peş peşe açılmakta olan büyük alışveriş merkezleri, yat limanı, buz pateni spor tesisi, Kartepe turistik kayak tesisleri, Kocaeli Eğitim Vakfı spor tesisleri yerli ve yabancı turist sayısını arttırmış olup, bu ziyaretçilerin kentin geçmişi izleyebilmek için, arkeoloji müzesi gezme istekleri, bir arkeoloji müzesi oluşturulmasını desteklemektedir.
Kentin ihtiyacına yanıt veremeyen ve yenisi yapılan eski adliye binasının kent içindeki uygun konumu, depremden etkilenmemesi, binanın yapısal özellikleri ve hazır bir bina olması nedeniyle arkeoloji müzesi olarak ideal bir yapı olacaktır.

The courses in the Master of Arts (MA) program are organized to have an integrated and interrelated format. Based on a two-step program, the courses focus on development of theoretical and practical knowledge. Involving a total of four semesters, the first two semesters of the program include interdisciplinary theoretical and practical curriculum while the last two semesters are based on dissertation planning.

Programda oluşturulan dersler birbirileri ile ilişkili bir bütün oluşturacak şekilde tasarlanmıştır. İki aşamalı olarak programlanan dersler teorik bilgilerin pratikte uygulaması ve geliştirilmesi temeline dayanmaktadır. Dört bölümden oluşan programın ilk iki dönemi disiplinler arası teorik ve uygulamalı eğitim sürecinden oluşurken son iki dönem tez projelendirme kısmıyla tamamlanmaktadır.

Myndos was one of the important coastal settlements in the region of Caria, which had kept its importance through every era with its large scaled and sheltered harbors. It was one of the eight Lelegian settlements in the Bodrum peninsula. While, later it appears to be one of the cities in the Delian League. At the period of Mausolus, it became an important gathering-place in the region. During the underwater archaeological research, some harbor structures dating back to different ages, were detect-ed at the east harbor area. Mole, hagiasma and quay structures are some examples of the featured ar-chaeological remains. Archaeological evidence found both in the excavation and underwater excava-tions shows that the harbor functioned uninterruptedly from the Ancient Period to the Modern Era.
Karia Bölgesi’nin önemli kıyı yerleşmelerinden birisi olan Myndos, sahip olduğu büyük ve korunaklı limanları sayesinde her dönemde önemini korumuştur. Bodrum Yarımadası’ndaki sekiz Leleg yerleşiminden birisi olan kent, daha sonra Attik Delos Deniz Birliği uyesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Mausolos Dönemi’nde ise, bölgede önemli bir toplanma yerleşimi olduğu görulmektedir. Yapılan sualtı araştırmalarında doğu limanında farklı çağlara ait birçok liman yapısı tespit edilmiştir. Mendirek, ayazmalar ve rıhtımlar liman yapıları arasında öne çıkan arkeolojik kalıntılar arasındadır. Sualtı araştırmaları ve kazılarda elde edilen bulgular kentin, Antik Çağlar’dan günümüze kadar kesintisiz liman faaliyetlerinin olduğunu göstermektedir.

Bu çalışmanın amacı, I. Dünya Savaşında Karadeniz kıyı kesiminin bombardımanıyla
başlayan, Rize’nin ele geçirildiği ve Trabzon’un ise işgal hazırlıklarının yapıldığı esnada,
Karadeniz kıyı kesimindeki yaralı Rus askerlerini toplamak için görevlendirilen Portugal
adlı Kızılhaç gemisinin bir Alman denizaltısı tarafından batırılmasını ele almaktır. Savaş
öncesi dönemde Messageries Maritimes adlı şirkete yolcu ve posta vapuru olarak hizmet
veren gemi, Osmanlı Devleti’nin Boğazı kapatmasıyla Karadeniz’de kaldı. Bu durum
üzerine, şirket gemiyi Rus idaresine devretti. Kızılhaç hastane-gemisi olarak yeniden
düzenlenen gemi Doğu Karadeniz kıyı şeridindeki Rus yaralılara yardım için
görevlendirildi. 30 Mart 1916 tarihinde gemi, bir Alman denizaltısı tarafından batırıldı.
Gemide bulunan çok sayıda insanın hayatını kaybetmesiyle uluslararası bir soruna
dönüşen bu olay, gerek olay öncesi ve gerek olay sonrası mevcut şartlar ele alınarak
incelenmektedir.

Öz: Dünya'da yapılan ilk sualtı araştırmaları iç sularda başlamış ve bu çalışmaları Avrupa'da çeşitli göllerde yapı-lan dalışlar oluşturmuştur. Arka planında arkeolojik amaç-lardan ziyade hazine avcılığı veya antikacılık zihniyeti bulu-nan söz konusu çalışmalar yıllarca devam etmiştir. Bir ar-keoloğun suyun altına dalış yaptığı ilk örnek Meksika'da yer alan "Chichen Itza" tapınağının yanındaki bir obrukta 1904'te gerçekleşmiştir. Su altında kendi bütünselliği ile bir batığın bir Arkeolog tarafından ilk olarak kazıldığı yer ise (Gelidonya Burnu Batığı 1960) Türkiye'dir. Ülkemizde yaklaşık 50 yıldır fiili olarak yapılmakta olan Sualtı Arke-olojisi çalışmaları dünya ölçeğinde önemli bir yere sahip olsa da ülkemizde yürütülen geleneksel Arkeoloji çalışma-larının yanında sayısal olarak çok daha küçük bir yer tut-maktadır. Çalışma oranının karada yürütülen çalışmalar yanındaki göreli azlığı, bilinirliğin de az olmasına sebebiyet vermektedir. Dünyada yürütülen çalışmalar zaman içinde alt dallara ayrılmış özgün bir terminoloji oluşmuştur. Ül-kemizde ise terminolojik çalışmalara ağırlık verilmemiştir. Günümüzde İngilizce Underwater Archaeology 'nin bire-bir Türkçe çevirisi olan "Sualtı Arkeolojisi" kavramı yaygın ve en kapsayıcı tabir olarak tercih edilmiş olsa da bilim dünyasında bunun dışında çok sayıda benzeri alt dal da mevcuttur. Bu çalışmada söz konusu alt dalların içerikleri ve terminoloji sorunsalı ile bunlara önerdiğimiz Türkçe karşılıklar ele alınmıştır. Abstract: Pioneering underwater researches in the world began in inland waters and such studies mainly comprised of diving at various lakes in Europe. With antiquarian or treasure hunting motives in the background rather than archaeological purposes, these researches continued for years. The first ever dive by an archaeologist was carried out in 1904 at a cenote near the "Chichén Itzá" temple in Mexico. It is in Turkey (Cape Gelidonya wreck, 1960) that the first shipwreck to be excavated in its entirety from the seabed by an archeologist. Although underwater archaeology studies, which have been actively conducted for about 50 years in Turkey, are considered to be significant at a global scale; they are much smaller in terms of quantity in comparison with traditional archaeological research carried out in Turkey. The relative scarcity of underwater studies compared to terrestrial ones results in reduced recognition levels. Studies conducted globally have gradually divided into sub-branches and a unique terminology emerged. Meanwhile , terminological studies have not been given priority in Turkey. Although the term "Sualtı Arkeolojisi [Under-water Archaeology]" a direct translation from English to Turkish, has been adopted for being the most common and comprehensive one, a number of similar other sub-branches also exist in science world. This study deals with the contents of the said sub-branches, terminology as a research question and Turkish equivalents we suggest for terms.

Myndos, one of the major coastal cities of ancient Caria, lies within the boundaries of the town of Gümüşlük, on the west side of the Bodrum The first known information on the location of the city comes from Strabo, an ancient historian and geographer.The harbour is encompassed by Kocadağ (484 m) to
the southwest, which is a distinctly high hill, and Asar Island, a small island to the southeastBased on its geographical characteristics, the coastline, including the harbours of Myndos is a tombolo formation, comparable to those observed at the ancient cities of Halikarnassos and KnidosThe mole lies at the harbour’s entrance, extending
from the east bank of Kocadağ toward the open sea. The
harbour’s entrance, situated between Kocadağ and Asar Island,
is 155 m wide, and it was narrowed to 117 m after
completion of the mole.

The subject of this paper is a hoard of about 400 coins found at the depth of 7 meters during training dives in Kızlar Hamamı Bay of Silifke district of Mersin in 2016. The fact that the coins were exposed to salt water for a long time made it difficult to identify. A total of 117 coins were restored and conserved. 111 of these coins have been identified. The identified coins are dated between 355-367 AD. The first of the two earliest coins of a standing emperor holding a spear and a globus on the reverse. While the second coin bearded head of an emperor on the obverse. The first of the coin should be Julian II or Constantius II (355-361 AD). On the second coin Julian II (AD. 361-363) is depicted. The remaining 109 coins are of Valens minted in Antioch and date to 364-367 AD. They are arranged into two groups based on their obverse. The first group consists of 69 coins depicting the emperor dragging a captive surrounded by the inscription “GLORIA RO-MANORVM”; the second group of 41 coins have the depiction of Victoria (Nike) holding a wreath and a palm surrounded by the inscription “SECVRITAS-REIPVBLICAE”. Five coins in the first group were minted in four different workshops marked “A, Δ, Γ and Θ” and three coins in the second group were minted in workshops “E, Γ and Θ”. Late Antique pottery observed in this bay suggest that this coin group belongs to a shipwreck. Given the place where the coins were minted, it should belong to a ship heading westward. The historical events of this period were studied, and it is argued that the shipwreck and the hoard must be related to the Crete earthquake in 365 AD or the revolt of Procopius which broke out in the fall of 365 AD and was suppressed in the spring.
Keywords: Underwater Archaeology, Shipwreck, Coins, Hoard, Porto Calamie Harbour.

The subject matter of this article is the ancient stone quarry dock located in Quarter of Koyunbaba, municipality of Gümüşlük, district of Bodrum and province of Muğla. Rocks in Koyunbaba Ancient Stone Quarry are formed as a product of active volcanism in Mid-Upper Miocene. These rocks are easily shaped and also have beautiful appearances due to its green color. Thanks to this characteristic, block stones taken from this quarry are encountered in almost all the ancient settlements located in the coastal line along Halikarnassos Mausolleion and Bodrum Peninsula, particularly in Myndos Ancient City its close surrounding. When considering the size of stone quarry, it is seen that stones have been extracted from this quarry for long years. In the research we have carried out on this dock, mooring holes, bollards and (2 pieces of) sarcophagus made of Koyunbaba rock in the depth of 4 meters on the southern end of the dock are determined.

Kekova Island is located 4 km to the west of
the ancient port of Andriake, 1 km to the south of
the ancient city of Simena, in the present Üçağız
Village of Demre District of Antalya Province.
We performed marine surveys on the island
shores as part of our 2017-2018 campaign1. The
surveys focused on three areas; a natural bay
currently called “Tersane Koyu” (Shipyard Bay)
and the area beyond the bay; Northern Settlement,
which consists of a shoreline of about 1
km on the northern slope of the island; and the
modern lighthouse, marking the east end of the
island.

“Tıpkı kara arkeologları gibi, sualtı arkeologları olarak bizler de eskiçağ tarihi, klasik filoloji, Yakın Doğu araştırmaları, sanat tarihi vb. disiplinlerle etkileşim içerisindeyiz, yani bu disiplinlerden hem bilgi ediniyoruz hem de bu disiplinlere katkıda bulunuyoruz”.