Meclis-i Mebusan

Öz II. Meşrutiyet, Türkiye'de idarenin tarihsel gelişimi bağlamında önemli ilklere ev sahipliği yapmıştır. Anarşinin sınırlarını zorlayan bir özgürlük ortamında filizlenen parlamenter çoğulculuk bu ilklerin başında gelmektedir. Farklı dini ve etnik kökene sahip insanlar mebus olmaya hak kazanarak Osmanlı Meclisi'nde bir araya gelmişler ve devlet idaresinde söz sahibi olmuşlardır. Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren Anadolu'da varlıklarını sürdüren Museviler de mecliste temsil edilmiştir. Osmanlı Devleti'nin son döneminde İzmir ve Selanik milletvekilliği yapan Nesim Masliyah, hem İttihat ve Terakki'nin hem de Musevi cemaatinin önde gelen şahsiyetlerinden biridir. Asıl mesleği avukatlık olan Masliyah, basın faaliyetlerinde bulunmuş ve çeşitli gazetelerde yazılar yazmıştır. Cumhuriyet döneminde avukatlık mesleğini sürdürmüş; aldığı önemli davalarla adından söz ettirmiştir. Bu makalede, Nesim Masliyah'ın biyografisine, siyasal düşünce dünyasına ve meclisteki faaliyetlerine yer verilmeye çalışılmıştır. Abstract A Jewish Member in the Ottoman Chamber of Deputy: Nesim Masliyah Second Constitutional Era hosted significant breakthroughs due to the historical development of administration in Turkey. Parliament pluralism, forcing the boundaries of anarchy, came up in an era of freedom is at the top of this policy. People of different ethnic backgrounds and religion had the right to become a member of the Ottoman Chamber of Deputy and were closely involved with decisions in the state administration. Since the establishment of the Ottoman Empire, the Jews, sustaining their presence in Anatolia, were also represented in the Chamber of Deputy. In the last period of the Ottoman Empire, Nesim who was the Member of Parliament representing İzmir and Selonica is one of the leading characters both in The Union and Progress and the Jews Community. His main profession solicitorship, Nesim organised activities in the press and wrote articles in various newspapers. During the Republican period he sustained his profession as a lawyer and made a name for himself in the cases he took. In this paper, the biography of Nesim Masliyah, his point of view in politics and his activities in the parliament were evaluated.

Özet: Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde modern devlet, hep kurumsal yapısıyla inceleme konusu yapılmış; biçimsel-hukuksal özellikleri öne çıkarılarak incelenmiş ve reform süreçlerinin ürünü olarak görülmüştür. Yönetim bilimleri alanında, bu bakış açısı, daha da belirgindir. Ancak, bürokratik yapı da dahil, devletin aldığı biçim, doğrudan toplumsal ilişkilerin örgütlenme tarzının parçasıdır. O nedenle, devletin, 1920'lerde aldığı modern biçimi incelemek için, onu toplumsal ilişkilerin tarihsel gelişimi içinde görünür kılmamız gerekir. Bu perspektif bize, 18. yüzyılın ikinci yarısında krize giren ve çözülmeye başlayan toprak örgütlenmesiyle açığa çıkan yeni toplumsal sınıf ve tabakaların, siyasal zora dayalı sömürü ve tahakküm mekanizmasına karşı konumlandığını ve bu nedenle siyaset alanının borç ilişkileriyle biçimlenen iktisadi zora dayalı örgütlenme alanlarından soyutlanabileceği temsili kurul ve organlar eliyle yönetime katılmaya ve iktidarı talep etmeye başladıklarını gösterir. Süreç, kırsal kökenli burjuvazi olarak eşrâfı ve onun yerel meclislerden başlayarak, merkezi ve yerel meclislerde bir "sınıf olarak yönetme" pratiğini öne çıkarır.                                      Abstract: In the history of the Ottoman Empire and the Turkish Republic, the modern state with a focus on its institutional structure has been a constant subject of investigation and has often been examined by emphasizing its formal-legal features and seen as a product of reform processes. In the field of administrative sciences, this perspective is even more prominent. However, the form that the state takes, including the bureaucratic structure, is a direct result of the way through which social relations are organized. Therefore, in order to examine the modern form that the Turkish state took in the 1920s, we need to analyse it through the lens of the historical development of social relations. This perspective shows us that the new social classes and strata that emerged within the land organization, which went through a crisis in the second half of the 18th century and started to disintegrate, conflicted with the mechanism of exploitation and domination based on political coercion. Furthermore, the new social classes started to participate in governing processes and to demand power by means of representative bodies and organs through which the political area could only be abstracted from the area based on economic coercion shaped by debt relations. The process highlights the notables (provincial / landed gentry) as the rural-based bourgeoisie and its practice of “ruling as a class” in the central and local councils, starting with the local councils. The modern state is the concrete expression of this new political area, which began to emerge with the change in the organization of social relations.

İzmir, 16. yüzyıl başlarında küçük bir sahil kasabası görünümünde iken yükselen ticari cazibesi sayesinde bir çekim merkezine dönüşmüş ve farklı etnik kökenlerden gelerek şehre üşüşenlere ev sahipliği yapmıştır. Ermeniler de 13. yüzyıldan itibaren göçmeye başladıkları bu liman kentinin kayda değer bir gayrimüslim nüfusunu oluşturmaktadır. İzmir'de kendilerine ait mahalleleri, kiliseleri ve okulları olan Ermeniler, Osmanlı'nın siyasi çoğulculuğa açılan son yıllarında ortaya çıkan siyasi temsil fırsatlarını değerlendirmişlerdir. II. Meşrutiyet döneminde yapılan seçimlerde İzmir'den on dört mebus seçilmiştir ve bunların üçü Ermeni kökenlidir. Bu çalışmada Ermeni kökenli İzmir mebuslarının sosyal ve siyasal alandaki faaliyetleri incelenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Ermeni tehcirinin İzmir'deki uygulamalarına değinilmiştir.

Bu çalışma; İbnü’r-Raci Nuri tarafından yayına hazırlanan ve ilgili literatürün ilgisine mazhar olmayan Mebusân-ı Kiramın Tercüme-i Hal ve Sergüzeştleri başlıklı eserin (1908) Latin harfleri ile neşri ve metne yazılmış bir giriş bölümünden oluşmaktadır. II. Meşrutiyet devrinin ilk mebuslarının hayat hikayelerini siyaset merkezli olarak vermeyi amaçlayan bu metnin eldeki nüshasında 8 mebusun hayatı yer almaktadır. Makalenin giriş bölümünde ise bu çalışma vesilesiyle biyografi çalışmalarının Osmanlı/Cumhuriyet siyaset geleneğini anlama ve anlamlandırmada önemli bir araç olduğu tezi bu ve diğer örnekler üzerinden savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: II. Meşrutiyet, Meclis-i Mebusan, Türk Siyaset Geleneği, Türk Siyasi Elitleri, İstibdad, Kastamonu Mebusu Şükrü Efendi, Bursa Mebusu Ömer Fevzi Efendi, Konya Mebusu Mustafa Lütfi Efendi, Üsküp Mebusu Said Efendi, Sivas Mebusu Hüsnü Bey, Tokat Mebusu Hafız Mustafa Sabri Efendi, Preveze Mebusu Azmi Bey, Mamuretülaziz Mebusu Asım Bey

Talat Paşa'nın istifası üzerine göreve gelen Ahmet Paşa
Hükümeti halletmesi gereken önemli siyasi, sosyal ve ekonomik
sorunlarla karşı' karşıya kaldı. Sorunların çözümüne yönelik
hazırlanan program 19 Ekim 1915'de Mebusan Meclisi'nde ele'
alındı. Görüşme esnasında pek çok mebus söz alarak programın
lehinde. ve aleyhinde görüşlerini beyan ettiler. Bu makalede
programın .İçeriği ile mebusların görüşleri geniş bir şekilde ortaya
koyulmaya çalışıldı.

Kaynakların birçoğunda doğum tarihi 1881 olarak belirtilmesine rağmen TBMM’ye verdiği tercüme-i halde kendisi doğum tarihini 1301 olarak yazmıştır. 1301 tarihini Hicri olarak kabul edersek Hüseyin Baki Bey Miladi 1883 yılında doğmuştur. 1301 tarihini Rumi kabul edersek Miladi 1885 yılında doğmuştur. Tercüme-i halinde diğer tarihleri Rumi tarihle belirttiği için doğum tarihi de 1885 yılı olmalıdır. Burdur’un Üçdibek Mahallesinde doğdu. Babası Abdülbaki Bey’dir. Annesi Hayati Hanım’dır.
Burdur Mekteb-i Rüşdiyesi’ni tamamladıktan sonra müderrislerden Hatibzâde Hacı Mehmed Efendi’nin medresesinde sarf(1) ve nahv(2), hadis usulü, fıkıh, akaid şerhi ve tefsir okudu. Hukuk Mektebi programını takip edip tamamlasa da işlerinin çokluğu ve ailesini bırakamamasından dolayı eğitimini tamamlayamadı ve Hukuk Mektebi diploması sahibi olamadı.
Burdur Maarif Komisyonu’nda Meclis-i İdare azalıklarında bulundu. Kardeşleriyle birlikte Milli Mücadele'yi destekledi. Kardeşi Reşid Baki Bey Burdur Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri arasında yer almıştır.

31 Atalık 1908 Perşembe günü, Sultan II. Abdülhamit, Osmanlı
Mebusan Meclisi üyelerine Yıldız Sarayı'nda bir ziyafet vermişti. Ziyafetin
menüsü, oturma düzeni, katılımcıları, genel işleyişi, politik anlamı bu makalenin
konusunu teşkil etmektedir. Bu ziyafet, TL. Meşrutiyet'in büyük bir dönüşümü
ifade eden siyasal yaşamı içerisinde, sıradan bir saray yemeği olmanın ötesinde
politik anlamlar içeren ve mebuslara verilen ilk ziyafet olma hüviyetindedir.
Ziyafet, bir tarafta II. Abdülhamit ve Kamil Paşa, diğer tarafta ittihatçı
mebuslar olmak üzere o günlerin siyasi atmosferinin iki kutbunu bir araya
getirmiştir. Ziyafetin zengin sayılabilecek menüsü ile ilgili bilgiler ve hazırlık
çalışmaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi verilerine, gecenin atmosferi ise o gece
sarayda bulunan Mebusan Reisi Ahmet Rıza, Mabeyn Başkâtibi Ali Cevat ve
devrin önemli gazetecilerinden Mebus Hüseyin Cahit Yalçın gibi isimlerin
hatıralarına dayanmaktadır. II. Abdülhamit'in mebuslara verdiği yegâne davet
olan bu organizasyon, dönemin yerli-yabancı basınına yansımalarıyla ele
alınmıştır.

Mithatpaşa V. D. 1700224039 Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Uluslararası Hakemli bir dergidir. Bu dergide yayımlanan makaleler Yaym K urulu'nun izni olm adan aynen veya kısmen yaymlanamaz ve iktibas edilemez. Yayımlanan yazı ve makalelerin içeriği ile ilgili tüm sorumluluk yazarlarına aittir. Kapak Resmi: Türk'ün ve Türkçenin en değerli hâzinesi: Divânü Lugâti't-Türk

Bu çalışmanın amacı İttihat Terakki Fırkasının tek parti olarak Osmanlı İmparatorluğunu yönettiği dönem içerisinde, Fırka ile özellikle Ermeni Cemiyet ve siyasilerinin ilişkilerini açıklamaktır. Makalenin çıkış noktası, İmparatorluğun I. Dünya Savaşına doğru yöneldiği bir dönemde, İttihat ve Terakki'nin tek parti olarak, Ermeni siyasi platformuna karşı baskı mı yoksa uzlaşma politikası mı yürüttüğü sorusuna cevap bulmaktır.

II. Meşrutiyet dönemi Meclis-i Mebusan’ı, Türk siyasetini siyasi temsille ve çoğulcu bir anlayışla tanıştırmıştır.
Osmanlı Devleti'nin farklı şehirlerinden seçilerek gelen mebuslar bir Osmanlı Meclisi oluşturmuştur. Bu çalışmada, II. Meşrutiyet’te
görev yapan İzmir mebuslarının biyografileri ve Meclis-i Mebusan’daki faaliyetleri ele alınmaktadır. Ayrıca, İzmir'de seçim süreçlerinde yaşananlar ve siyasi gelişmeler irdelenmektedir. Arşiv kaynaklarını titizlikle inceleyen çalışma, Osmanlı Devleti’nin siyasi çalkantılarla geçen 10 yıllık zaman dilimine İzmir mebusları özelinde açılan ilk pencere olma iddiasını taşımakta.

Öz: Bu bildiride, II. Meşrutiyet'in ilanı sonrasındaki gerçekleşen seçimlerde, o tarihlerde Sivas Vilayeti'ne bağlı bir sancak olan Tokat'tan seçilen mebuslar ele alınacaktır. Böylece Osmanlı demokrasisinin mihenk taşlarından olan II. Meşrutiyet'in ilanı sırasında Tokat'taki atmosfer üzerine bazı tespitler yapılacaktır. Bildiri bu yönüyle II. Meşrutiyet'in taşradaki yansımalarını Tokat özelinde ortaya koyacaktır. 1908'deki seçimde seçilen Tokat mebusları Hattatzade İsmail Paşa, Mustafa Hakkı Efendi ve Mustafa Sabri Efendi'ydi. Çalışmada bu mebusların tercüme-i halleri, mebus mazbataları ve dönemin diğer arşiv kaynaklarından yararlanarak adı geçen mebusların icraatlarına da değinilecektir. Çalışmada TBMM Arşivi ve Meclis-i Mebusan Zabıt Cerideleri gibi kaynaklara da başvurulacaktır. Abstract: Tokat was a district of Sivas at that time. In this paper, deputies of Tokat who were elected for the Chamber of Deputies after the declaration of second constitutional era will be adressed. Thereby we will explain the ambiance in Tokat during the Second Constitutional era's declaration which is a benchmark of Ottoman democracy. This paper from this aspect in specific to Tokat will reveal effect of second constitutional era over rural areas. In the election of 1908, Hattatzade İsmail Pasha, Mustafa Hakkı Efendi and Mustafa Sabri Efendi was deputies who were elected from Tokat. Also inn this study; by help of life histories, deputy records and from other archival sources, we will be touch upon the deputies that aforementioned and their activities. In the study: Grand National Assembly of Turkey's archives and The first Turkish Parliament's Zabit Cerideleri also will be one of the sources to be referred.

II. Meşrutiyet dönemi kurumları gerek oluşumu gerekse de
çalışmaları açısından Türk demokrasi tarihinde önemli bir yere
sahiptir. Cumhuriyet dönemi uygulamalarının bir çoğunun II.
Meşrutiyet döneminden etkilenmiş olması bu dönemin önemini bir kat
daha arttırmaktadır.
1908 yılı içinde yapılan ilk çok partili seçim sonucunda oluşan Meclis-i
Mebusan, ülkedeki etnik grupların temsilini sağlamış, millet egemenliğinin
gerçekleştirilmesi yönünde eski dönemlere oranla büyük bir gelişme
göstermiştir. Bu dönemde uygulanan seçim  sistemi Cumhuriyet döneminde de
uzun bir süre uygulanmaya devam etmiştir.
Parliament (Meclis-i Mebusan) of 1908 have an important place in the
Turkish Democracy history in terms of both its formation and
working. Becouse most of this period has been increased more.
The Parliament which was formed in 1908 by the first election that many
political parties were attended had provided with the representing of etnic
groups in country. Besides, the Parliament presented large development for
verifying of national sovereignty compared with old periods.
Keywords: Selection, Parliament, Second Constitutional
Government, Democracy.

Meşruti bir idare kurmak; yani Padişahın, bir diğer deyişle devleti yö-neten icra gücünün iradesini muayyen bir kanunla sınırlamak, idarenin inti-zamını şahıslar ile değişmeyen salim bir tarza bağlamak, XIX. Asrın son çeyreğinde Osmanlı aydınlarının devletin kurtuluşu için gördükleri en önemli çözüm şekillerinin başında geliyordu 1. Yüzyılın başında ayanlarla Padişah arasında imzalanan Sened-i İttifak, bu yoldaki çabaların farklı mahi-yetteki ilk habercisi görünümündedir. Tanzimat ve Islahat dönemlerinde gerçekleştirilen ve halkı nispeten de olsa mahalli idare yönetimlerine katıl-maya alıştıran düzenlemelerin beklenen neticeleri vermemeleri gerek aydın, gerekse bürokrat kesim üzerinde olumsuz etkiler oluşturmuştur. Söz konusu dönemdeki düzenlemelerin bir yandan gayrimüslim teb'âyı adeta imtiyazlı hale getirmesi, diğer yandan da yabancı devletlerin müdahalelerine açık bir durum yaratması toplumda dini kaynaklı bir tepki oluşmasını kolaylaştır-mıştır. Yeni Osmanlıların gazeteyi kullanarak teoride en güçlü olması gere-kirken yerleşik anlayış dolayısıyla bu sürecin en ilgisiz aktörü durumunda olan halkın hakimiyet hakkı kavramını devreye sokmaları kelimenin tam manası ile bir dönüm noktası niteliğini haizdir. Her ne kadar, halkı mahalli idareler seçimleri ile yönetimle ilgilenmeye sevk eden Tanzimat uygulama-ları ve bilhassa Sadık Rıfat Paşa'nın hükümetleri halk için, halka hizmet için * 20-21 Aralık 1997 Tarihinde İstanbul'da yapılan "21. Yüzyıla Girerken Sultan II.

18 Kasım 1911’de Simav-Dere Mahallesinde meydana gelen bu yangın, Simav’ın geçirdiği, bilinen en büyük yangındır. Altı saat süren yangında, 1.500 hanelik Simav’ın 1.200 hanesi yanmıştır. Yangından sonra kazanın başka bir yere tekrar kurulması bile gündeme gelmiştir. (Bu yazı şurada yayımlanmıştır: Demircan. A. (2017). Simav Tarihinden ve Kültüründen Notlar. Karaağaç Yayınları:Ankara, s. 58-64)

Humankind has faced many disasters since the beginning. It is evident that some of the disasters have occurred because of natural reasons but some others happen because of man who destroyed the balance of nature. Humankind has been in an endless struggle with the nature. Fighting with the disasters like earthquake, flood, fire, plaque, famine and locust outbreaks can be in two ways; The first way of struggling such disasters is prevention and the second one is recovering the loss after the incident. The purpose of this study is to examine the relationship between the war known as the disaster created by humankind and locust plaque as the natural disaster. Locust invasion was one of frequent problems that occurred repeatedly in Ottoman State. Affecting Western and Southern Anatolia and Arab Provinces, it made life miserable for people living there especially in the period between the last quarter of XIX. Century and the first quarter of XX. Century and it turned into a major disaster. Locust disaster caused material and non-material damage to either local people or to the state. Swarms of locust which devoured farmlands of thousands acres damaged the crops in the area destroying the livelihoods of local people. Therefore, people whose crop fields were devastated faced famine. Considering the fact that the country was involved in the World War One, the disaster became worse. When the parliament records of the period were examined, it is seen that the First Turkish Parliament held congress over the issue and heated debates took place. In the first part of the study, we will be focusing on the dangers of locusts in terms of agriculture. The effects of locust plaque in Western and Southern Anatolia and the treatments local people applied to solve the problem will be discussed by examining the archival files. In the second part of the research, examining the archives of the first parliament, the debates about the locust plaque in the parliament, the decisions made after the debates or enacted laws and enforcement of these laws will be examined.

Modern devlet anlayışının gelişmesinden sonra devlet iktidarının birbirinden bağımsız üç ayrı organa eşit şekilde dağıtılması gerektiği düşüncesi yaygın olarak kabul görmüştür. Anayasa Hukuku’nun temelinde; bu devlet organlarının kuruluşunu, ilkelerini, işleyişini düzenlemek ve vatandaşların temel hak ve hürriyetlerini güvence altına almak üzere normlar hiyerarşisinde kanunların üstünde yer alacak kurallar olması gerektiği düşüncesi yatar. Anayasa Hukuku’na Türk anayasal gelişmeleri çerçevesinde baktığımızda Sened-i İttifak (1808) ile başlayan ve iki yüzyılı aşkın bir zamanın getirdiği birikimden oluşan bir hafıza görmekteyiz. Bu çalışmada da 1919 yılında gerçekleştirilen Meclis-i Mebusan seçimleri Anayasa Hukuku’nun bakış açısıyla incelenecek ve dönemin konuyla bağlantılı olayları; kurucu iktidar kavramı ekseninde aktarılarak, 1919 seçimlerinin TBMM’nin toplanmasına olan etkisi nedeniyle “kurucu meclis oluşturucu” niteliği olduğu ortaya konacaktır. I. ve II. bölümlerde terim açıklamalarına, III. ve IV. bölümlerde tarihi olaylara ve V. bölümde ise olayların ilgili kavramlar çerçevesinde değerlendirilmelerine yer verilmiştir. Çalışmada irdelenecek olan bu kavramlar, Kıta Avrupası Hukuku’na ve Türk Anayasa Hukuku öğretisine olan belirgin etkisi nedeniyle Fransız Kamu Hukuku anlayışının çerçevesinden tarif edilecektir.

The Activities of Ottoman Parliament (1912) in the History of Turkish
Democracy
The Ottoman Parliament of 1912 has a special importance in the history of
Turkish Democracy Although there has been no political apposition, CUP couldn't
have the whole administration. In order to reduced the power of Parliament. They
tried to give power to the Sultan back. Because of the opposition of Hurriyet ve ltilaf
(Freedom and Accord Party) Fırkası.

Modern devlet anlayisinin gelismesinden sonra devlet iktidarinin birbirinden bagimsiz uc ayri organa esit sekilde dagitilmasi gerektigi dusuncesi yaygin olarak kabul gormustur. Anayasa Hukuku’nun temelinde; bu devlet organlarinin kurulusunu, ilkelerini, isleyisini duzenlemek ve vatandaslarin temel hak ve hurriyetlerini guvence altina almak uzere normlar hiyerarsisinde kanunlarin ustunde yer alacak kurallar olmasi gerektigi dusuncesi yatar. Anayasa Hukuku’na Turk anayasal gelismeleri cercevesinde baktigimizda Sened-i Ittifak (1808) ile baslayan ve iki yuzyili askin bir zamanin getirdigi birikimden olusan bir hafiza gormekteyiz. Bu calismada da 1919 yilinda gerceklestirilen Meclis-i Mebusan secimleri Anayasa Hukuku’nun bakis acisiyla incelenecek ve donemin konuyla baglantili olaylari; kurucu iktidar kavrami ekseninde aktarilarak, 1919 secimlerinin TBMM’nin toplanmasina olan etkisi nedeniyle “kurucu meclis olusturucu” niteligi oldugu ortaya konacaktir. I. ve II. bolumlerde terim acikla...

1 Kanuni Evvel 1330 Pazartesi günü saat 13.15 'de 1. yılın 1. toplantısında Meclisi Mebusân'ın açılışı yapılıyordu. Aynı saatlerde Padişah Hazretlerinin mahfeli Hümayunu teşrif buyurmuşlardı. Aynı zamanda şehzadeler ile Mısır Hıdîvisi, vekiller, âyan ve mebusân heyetleri de yerlerini almışlardı. Mabeyn Hümayun başkâtibi Fuat Bey tarafından nutkı Hümayun okunur.

Osmanlılar için yeni devr-i hürriyetin yâhûd başka bir ifade ile feyz-i hürriyetin başlangıcı olarak adlandırılan İkinci Meşrûtiyet’in ilânı ile Osmanlı Devleti çoğulcu bir döneme dâhil oldu. Bu dönemin en büyük özelliği, başta siyâsî olmak üzere toplumsal yaşamın her alanında yeni fikirlerin, yeni anlayışın ve bunlara yönelik hareketlerin yâhûd teşebbüslerin varlığını göstermeye başlamasıdır. Meşrûtiyet döneminin hürriyet ortamında yapılmaya çalışılanlar, devlet ve millet üzerinde etkili olsun ya da olmasın, şu bilinmektedir ki Meşrûtiyet dönemi Cumhuriyet’e giden yolda rehberlik yapmıştır. Millî devlete geçiş dönemi olduğu gibi aynı zamanda tebaadan vatandaşa geçiş sürecinin yâhûd tebaadan vatandaşa yükselişin ortaya çıktığı bu dönemde yöneticiler bir yandan devleti kurtarmak isterken, aynı zamanda da toplumu dönüştürmeyi hedeflemişlerdir. Buna istinaden bu dönemin yöneticilerinin üzerinde duracağı kurumların başında okullar gelmiştir.

Osmanlı Devleti açısından I.Dünya Savaşı’na son veren 30 Ekim 1918 tarihli
Mondros Mütarekesi, aslında Millî Mücadele Hareketi’nin de temel sebebidir.
Zira mütarekeye dayanılarak başlatılan işgaller, Anadolu’da Mustafa Kemal Paşa
liderliğinde büyük bir direnişin doğmasına yol açmış ve bu mücadelenin
sonucunda da Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur. Dolayısıyla Mondros
Mütarekesi gibi oldukça önemli bir mütarekenin müzakereleri için
görevlendirilen Bahriye Nazırı Rauf Bey (Orbay), Hariciye Müsteşarı Reşad
Hikmet Bey ve Kurmay Yarbay Sadullah Bey’den oluşan üç kişilik heyet,
şüphesiz imzalayacakları bu ateşkesin öneminin farkındaydı. Bu bağlamda
çalışma, Mondros Mütarekesi’nin müzakere edilip imzalanması için
görevlendirilen heyette yer alan Hariciye Müsteşarı Reşad Hikmet Bey’in
hayatını, diplomat ve devlet adamı olarak kariyerini özellikle Mondros
Mütarekesi sürecindeki faaliyetlerine odaklanarak incelemeyi amaçlamaktadır.
Çalışma hayatına Tahrirat-ı Hariciye Kalemi’nde memur olarak başlayan Reşad
Hikmet Bey, zamanla sadaret tercümanlığı, elçilik müsteşarlığı görevlerini de ifa
ederek Hariciye Müsteşarlığı’na kadar yükselmiştir. Mondros Mütarekesi görüşmelerine de katılan Hikmet Bey, son Osmanlı Meclisi’nde de Meclis
Başkanlığı görevini yürütmüştür. Bu görevi sırasında 28 Şubat 1920’da hayatını
kaybetmiştir. Bu çerçevede, Mondros Mütarekesi’ni ikinci murahhas sıfatıyla
imzalayan Reşad Hikmet Bey’in hayatının, özellikle de siyasi ve bürokratik
kimliğinin ortaya konulması çalışmanın başlıca amacı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hariciye Müsteşarı, Reşad Hikmet Bey, Osmanlı Devleti,
Mondros Mütarekesi, Son Osmanlı Mebusan Meclisi

YİĞİT, Aydın, The Life and Political Activities of Reşad Hikmet Bey,
The Undersecretary of Foreign Affairs, CTAD, Year 16, Issue 31 (Spring
2020), pp. 173-207.

For the Ottoman State, the Mudros Armistice of October 30, 1918, which
ended World War I, was actually the main cause of the National Struggle
Movement. For the invasions based upon the truce caused the birth of a great
resistance movement under Mustafa Kemal Pasha’s leadership in Anatolia and
the Republic of Turkey was founded as a result of this struggle. Accordingly,
the three-person delegation consisting of Rauf Bey (Orbay), the Minister of
Navy, Resad Hikmet Bey the Undersecretary of Foreign Affairs and Sadullah
Bey, the Chief of Staff Commander, who were assigned to negotiate a very
important armistice such as Mudros Armistice, were undoubtedly aware of the
importance of this ceasefire that they would sign. In this context, the study aims
to examine the life of Resad Hikmet Bey, the Undersecretary of Foreign
Affairs, who took place in the delegation assigned to negotiate and sign the
Mudros Armistice, and his career as diplomat and statesman, in particular,
focusing upon his activities during the Mudros Armistice. Reşad Hikmet Bey
began his career as a civil servant in the Office of Foreign Correspondence, and
was raised to this position of the Undersecretary of Foreign Affairs, by
performing the duty of translator for Prime Ministry and undersecretary of
embassy. Hikmet Bey, who participated in the Mudros Armistice negotiations,
served as the Speaker of the last Ottoman Parliament. He lost his life during
this task, on February 28, 1920. In this context, it will be the main purpose of
the study to reveal the life of Resad Hikmet Bey, who signed the Mudros
Armistice as the second delegate, especially his political and bureaucratic
identity.
Keywords: Undersecretary of Foreign Affairs, Resad Hikmet Bey, Ottoman State,
Mudros Armistice, Last Ottoman Parliament