Kadın Yazarlar

Türk edebiyatında roman türünün doğuş ve ön olgunlaşma aşamalarındaki kadın yazarlarının göz ardı edilmesi problemi ile edebiyatımızın sadece bir erkek edebiyatı olarak ele alındığını görürüz. Edebi annelerimiz kayıptır. Böylece edebiyatımızda kadın karakter gelişiminde hep erkek yaratıcıların kadınlarını görürüz. Ancak bu dönem kadın yazarının kadın karakter yaratımı nasıl sorusu, sorulmamıştır. Kadın edebiyatı adeta kayıp bir edebiyattır, üzerine çok sonra çalışılacaktır. Bugün edebiyat dünyası erkek yaratımının ürünü olan kadını rahatlıkla anlatırken aynı durum kadın yaratıcının kadınları için geçerli değildir.
      Çalışmamızda 1839-1908 yılları arasında Türk romanının doğuş ve kısmen büyüme evresinde bir başka doğuran olan edebi annelerimize yöneldik. Zafer Hanım’ın Aşk-ı Vatan’ını (1877); Bir Hanım’ın Rehyab-ı Zafer’ini (1890); Emine Semiye’nin Terbiye-i Etfale Ait Üç Hikâye (1896), Bikes (1897), Mükafat-ı İlahiye (1896-1897) ve Sefalet (1908) romanlarını; Fatma Aliye’nin Hayal ve Hakikat (1891), Muhadarat (1892), Ref'et (1898), Udi (1899), Levayih-i Hayat (1899) romanlarını Feminist Kuram Eleştirisine dayanarak kadın karakter ve eril dil açısından çalıştık. Dönem ve din gibi kriterler göz önünde bulundurduk.
      Çalışmamızda kadın yazarlarımızın ön sözleri ile kendilerini bir kadın yazar olarak yaratımlarını inceledik. Böylece ulussuz kadından, iktidarsız kadına ve takdim edilen kadına bir ilerleyiş gördük. Bu ilerleme kadın karakter yaratımı ve eril dil kullanımı açısından bir gerilemedir. Kadın karakterler güçsüzleşip erilleşmiştir. Eril dil de katlanarak artmıştır. Kadın yazarlarımız hayat hikayeleri ile daha güçlüdür. Yarattıkları kadınlar kendilerinden güçsüzdür. Zafer Hanım’ın eseri eril dilden daha arıdır ve güçlü kadınlar yaratmıştır. Diğer kadın yazarlarımız onu aşamamıştır. Emine Semiye’de eşitlikçi düşünceler cinsiyetçi fiiller vardır. Fatma Aliye’de düşüncelerin de azaldığını görürüz. Kadın yazarlarımız genellikle döneminin kadınlarını eserlerine taşımışlardır. Daha çok yerli kadın karakterler yaratmışlardır. Kadınların sorunları eserde kendine yer bulmuştur. Kadının ahlak üzerindeki konumlandırılması, kadına şiddet, taciz ve tecavüzün; köle kadın, namuslu kadın gibi ayrımlarla normalleştirildiği görülür.

      Turkish literature is regarded only as a masculine literature since female authors are overlooked in the novel genre during its emergence and preliminary maturation phases. Our literary mothers are absent. Thus, in Turkish literature, we always encounter women created by male authors in the development of female character. However, the question "How a female author creates female characters?" was not pondered in this period. Feminine literature is almost a lost literature and it will be studied in the distant future. Today, while the literary world can easily describe a woman who is the product of male creation, the same cannot be said for women created by other women.
      In our study, we focused on our literary mothers, who give birth in other forms, during the emergence and partial growth phase of the Turkish novel in 1839-1908. We studied Aşk-ı Vatan by Zafer Hanım (1877); Rehyab-ı Zafer by An Unknown Woman (1890); Terbiyei Etfale Dair Üç Hikâye (1896), Bikes (1897), Mükafat-ı İlahiye (1896-1897) and Sefalet (1908) novels by Emine Semiye; Hayal ve Hakikat (1891), Muhadarat (1892), Ref'et (1898), Udi (1899) and Levayih-i Hayat (1899) novels by Fatma Aliye with primary focus on female character and masculine language based on a Critique of the Feminist Theory. We took into consideration several criteria such as period and religion.
      In our study, we examined the prefaces penned by our female authors and their selfcreation as female authors. Thus, we observed some progress from a woman without nation to the impotent woman and to the presented woman. This progress is actually regress in terms of the creation of female character and the use of masculine language. The female characters have become weaker and more masculine. On the other hand, the masculine language has exponentially increased. Female authors in Turkish literature are more potent with their life stories. The women they create are more vulnerable compared to them. The work of Zafer Hanım is free from the masculine language to a greater extent and thus, created stronger women. Other female authors in Turkish literature could not surpass her. Emine Semiye adopted egalitarian thoughts and used sexist verbs. On the other hand, we witness that such thoughts decreased in Fatma Aliye. Our female authors often reflected women of their time to their works. They predominantly created local female characters. Women's problems are covered by the works. Positioning of women on the basis of morality, violence against women, sexual harassment and rape are normalized with distinctions such as slave woman and moral woman, etc.

Tanzimat’tan günümüze kadın yazarların oluşumunu tarihsel süreç içinde ele alırsak, üç dönemde inceleyebiliriz:

a) Tanzimat’tan, Cumhuriyetin kuruluşuna kadar ürün veren kadın yazarlar
b) Cumhuriyet öncesi var olan ve 1960 yılına kadar edebiyatımızda yer alan yazarlar
c) 1960'tan günümüze uzanan süreç.

Şükûfe Nihal'in romanları ve romancılığının ele alındığı bu çalışmada, yazarın altı romanı yapı ve tema bakımından incelenmiştir. Bugüne kadar romanları üzerine nitelikli bir çalışma yapılmamış olan yazarın, roman anlayışı ortaya koyulmuştur. Çalışmada Şükûfe Nihal'in hayatı ve sanatına da değinilmiştir. Arşivlerden yazarın hayatı ile ilgili yeni bilgiler elde edilmiştir. Şükûfe Nihal'in romanlarında toplumsal alanda yaşanan değişimin farklı boyutlarına dikkat çekilmiştir. Kadın, evlilik, aşk, Batılılaşma, hürriyet, din ve Milli Mücadele gibi konular işlenmiştir. Kadın konusu üzerinde özellikle durulmuştur. Romanlarda otobiyografik izler olduğunu söylemek de mümkündür.

SPOT: Fatıma Mernissi'nin kitabi Dreams of Trespass: Tales of a Harem Girlhood, işgal altındaki Fas'ın modernliğe direnirken hem geleneksel hayat tarzını koruma çabasının, hem de şehirde ve köyde yaşayan kadınların gündelik hayatının tanıklığı niteliğinde.

Öz Hayriye Melek Hunç, kadın hakları ve Çerkeslerle ilgili konularda çalışmalar yapmış ilk Çerkes kadın yazarlarından biridir. Emperyalist devletlerin kolonileştirdikleri ülkelerdeki dinî, kültürel ve geleneksel kurumlara yaklaşımı yazarın kadın kimliğiyle ulusal/dinî kimlik konularını yan yana düşünmesine neden olur. Hunç, bu dönemde kurucuları arasında bulunduğu cemiyetteki görev ve gazetelerdeki yazılarıyla İslam ve feminizme yönelik birbirine koşut entelektüel bir faaliyet içindedir. Batılılaşmanın etkisiyle dini ve geleneksel Osmanlı aile yapısına karşı çıkanları eleştirir. Yazarın roman ve öykü ve şiirlerinde de bu yaklaşımın vurgulandığı görülür. Bu makalede, yazarın eserlerindeki temel ideolojiyi oluşturan feminizm ile milliyetçilik, İslâmî feminizm çerçevesinden incelenecektir. Abstract Hayriye Melek Hunç is one of the first Circassian women writers who worked on women's rights and Circassian issues. The approach of imperialist states to the religious, cultural and traditional institutions in the colonized countries causes the writer to think the identity of women and national/religious identity side by side. During this period, Hunç is engaged in a parallel intellectual activity towards Islam and feminism with her writings newspapers and her duties in communities. She criticizes those who oppose religious and traditional Ottoman family structure under the influence of Westernization. It is seen that the author emphasizes this approach in her novels and stories and poems as well. In this article, feminism and nationalism, which constitute the main ideology in the author's works, will be examined through an Islamic feminist approach.

Turkish literature had continued as poetry-centric until the 19th century.
Along with the period of innovation, our women writers, who were active in
new genres from the West such as article, novel, play and essay, had appeared.
In this process, our women poets who were fed by the old poetry tradition and
who gave prose works in magazines and newspapers of the period took part in
literary activities also. In this article, “the first women writers of Turkish
literature” are discussed. The fact that Turkish literature covers a long period of
time and a wide geography has revealed the necessity of making some
limitations. For this reason, we have limited our work with women writers who
were born in Istanbul between 1840-1890. Names born in 1890 and later are not
included in the study because of they formed a new generation.
The studies on women poets and writers whose names are not included in
the history of literature and whose works are forgotten in the pages of
magazines and newspapers have increased recently, but they have not reached
the desired level. Uncertainties and lack of knowledge about many poets and
writers such as date of birth, life, family, education and works remain. These
deficiencies can be eliminated with the work to be done, as well as new names
will be added to the list. Every new information and document found is of great
importance in terms of writing healthier biographies about our women poets
and writers and updating our literary histories.
In this study, which is created based on the literature survey, the short life
stories and works of women writers that we could identify during the period are
included and the innovations that our writers brought to Turkish literature are
expressed. These women poets and writers are Zafer Hanım, Fatma Aliye
Hanım, Emine Semiye Hanım, Fitnat Hanım, Hatice Nakiye Hanım, Leyla Saz,
Nigâr Hanım, Abdülhak Mihrünnisa Hanım, Mahşah Hanım, Makbule Leman
Hanım, Behice Ziya Kollar, Selma Rıza Feraceli, Gülistan İsmet [Asım] Hanım,
Fatma Fahrünnisa [Tezcan] Hanım, [Ayşe] İhsan Raif Hanım, Aziz Haydar
[Omur] Hanım, Yaşar Nezihe [Bükülmez] Hanım, Halide Edip Adıvar, Güzide
Sabri Aygün, Ruhsan Nevvare, Nezihe Muhiddin, Fehime Nüzhet Hanım,
Belkıs Şevket Hanım and Cemile Hanım.

II. Meşrutiyet devrindeki kadınlara yönelik çeşitli dergi ve gazetelerde ele alınan temel konular ile bu konuların işleniş biçimi üzerine bir çalışma yapılmıştır. Ayrıca kadının sesini toplumda duyurarak kalıcı kılmada "kadın yazarlık kimliği"nin oluşturulmasına dair süreç incelenmiştir.

w w w . o s m a n l i a r a s t i r m a l a r i . o r g 2 nd INTERNATIONAL CONGRESS ON OTTOMAN STUDIES OSARK 2018 OSARK 2018 II. ULUSLARARASI OSMANLI ARAŞTIRMALARI KONGRESİ A B S T R A C T B O O K w w w . o s m a n l i a r a s t i r m a l a r i . o r g 2 nd INTERNATIONAL CONGRESS ON OTTOMAN STUDIES

HANDE ORTAY İLE YAZARLIK HAKKINDA KONUŞTUK...

İlk öykü kitabı olan “Oysa Bir Umuttu” ve ilk şiir kitabı olan “Limanı Olmayan Âşıklar” ile bu muhteşem eserleri takip “İki Dize Arası”, “Düşlerimin Vazgeçilmezi” ve “Küllenen Aşklar” adlı kitaplarıyla kendisini tanıma fırsatı bulduğum saygıdeğerli yazar Hande Ortay ile keyifli bir röportaj yaptık. Bizi kırmayıp soruları tüm içtenliğiyle cevapladığı için kendisine teşekkür ediyoruz.

Gelenekle bağlarını koparan 1950 kuşağı içinde değerlendirilen Leylâ Erbil, anormal/deli olarak nitelenen karakterlerin bilincini içeriden yansıtmayı denediği, dilbilgisi kuralları ve noktalama işaretlerini altüst ettiği aykırı diliyle, bu kuşak içinde dahi sivrilen bir yazar olmuştur. İnsan ilişkilerindeki ikiyüzlülükleri, bireysel zaaf ve korkuların yol açtığı kötülükleri, baskılanmış cinselliğin sakatladığı kadın-erkek ilişkilerini, edebiyat dünyasına ve genel olarak topluma egemen olan eril zihniyeti; küçük görülen entelektüel kadınların hayal kırıklıklarını, yazma endişelerini ve toplumsal yaptırımlara karşı çıkan kendilik arayışlarını, çoğunluğunu kadın karakterlerin oluşturduğu anlatılarının merkezine yerleştirmiştir. Bunu yaparken özerk bir kadın dilinin imkânlarını yoklayan yazar, yapıtlarında, Freud'un ve modernist edebiyatın sunduğu teknik olanaklardan yararlanmıştır. Yarattığı bu estetik sapma yanında toplumcu-eleştirel bakış açısını terk etmediğini, açık siyasi göndermeler yoluyla toplumsal hafızaya seslendiği bütün yapıtlarında görmek mümkündür. Bu yazı, Erbil'in bir " kadın yazar " olarak Türk edebiyatındaki özgün konumuna, sözü edilen özellikler ışığında değinme amacı taşımaktadır.

Women have their own miscellaneous ways of experiencing and perceiving the world, and telling their stories from those perspectives. Therefore, women writers are gaining more and more recognition all over the world and specifically in Turkey as well. This article aims to compare the stories in the collection, titled Istanbul in Women's Short Stories, in terms of employing women's perspective while drawing a picture of the city as the inhabitants of a metropolis. The article comes up with the finding that in most of the stories, ideas of changing dynamics in Istanbul and masculine traits of the city are prominent as the common observations.

Aşka geç kalmak... Nasıl bir histir acaba diye sorup dururdum kendime. Meğer başrolde oynuyormuşum. Aşklarıma ya erken, ya da geç kalmışımdır. Belki bu yüzden korkak davranıp doğru kararlar alamadım. Kim bilir. Sorumluluk üstlenmekten korktum. Sınırlamalara gelemedim belki de. Aidiyet duygusunu sadece Yağız’da hissetmişim. Onda o ruhsal bütünlüğü, manayı, derun-i ararken, ellerimi uzatmaya korkmuştum. Ah Yağız’ım. Bencilliğime yenildim. Sendin gerçek aşkım. Sana geç kaldım. Rafine zevklerime, kültürüme, spontane anlayışımla, seni kendimden ittim. Senin bana yüklediğin değere, öneme layık olamadım. Sadi Şirazi ne güzel söylemiş: “Şeytana aşkla bakınca onu melek sanırsın” diye. Bu hikâyenin gerçek şeytanı benmişim meğer. Aşkını, sevgini, en başta seni hak edememişim. Nitekim kaybeden de ben oldum. Yalnız kalmaktan, yalnızlığa alışmaktan çok korkardım. Fakat insan bir şeye alışınca da onun esiri oluyor düşüncesindeydim. Belki mutluluğun formülü hiçbir şeye alışmadan yaşamaktı hayata bakış açım. Dev yanılmışım. Sendin gerçek aşkım, yalnızca sen.
Hande Ortay, 457 Sayfa