Academia.eduAcademia.edu

Ziya Yılmaz: TİP'ten THKP-C'ye Fatsa'dan Türkiye'ye

Ziya Yılmaz’ın öyküsü, aslında birazda Türkiye’nin yakın dönem siyasal hayatının öyküsüdür. Memleketi Fatsa’dan başladığı yolculukla pek çok tarihsel olaya şahitlik etmiş, pek çoğuna da birincil dereceden müdahil olmuş bir devrimcinin öyküsüdür. Ziya Yılmaz, hayata gözlerini yumduğu 2011 yılına kadar, bir dönem Türkiye’yi kasıp kavuran olay ve olgulara ilişkin konuşmamayı tercih etti. Saklayacakları olduğu için değil, henüz zamanının gelmediğini düşündüğü ve geçmişin mirasını konuşarak tüketmek istemeyen birisi olduğu için... Peki, Ziya Yılmaz kimdir? Fatsa’da Zeki Şahin’le kurduğu Türkiye İşçi Partisi ilçe teşkilatıyla başladığı siyasal serüveni, kısa bir zaman sonra tüm Karadeniz’i kapsayan, devrimci bir süreç haline geldi. O süreçte sahibi ve sorumlu yönetmeni olarak yayınlanmaya başlayan Yeşil Fatsa isimli yerel gazete bölgenin en çok okunan ve takip edilen yayını oldu. TİP’te çeşitli ayrılıklar baş göstermeden kısa süre önce Karadeniz’de ilk kez gerçekleşen çeşitli köylü yürüyüşleri ve dönemin en kitlesel eylemlerinden olan “Fındık Mitingleri” gibi eylemlerin doğrudan örgütleyicisiydi. 1970’lerin sonunda Fatsa başta olmak üzere Karadeniz’in pek çok bölgesinde atılıma geçen devrimci hareketin temellerini atan insanlardandı; Kızıldere’de katledilen akrabaları, çocukluk arkadaşları ve yoldaşları olan Nihat Yılmaz, Ahmet Atasoy, Ertan Saruhan ile birlikte. Ziya Yılmaz, TİP sonrası dönemde THKP-C’nin kuruluş sürecinde yer aldı, Genel Komite ve Merkez Komite üyesi oldu. Aynı zamanda THKP-C’nin Karadeniz bölge sorumlusu ve örgütün muhasebe sorumluluğu görevlerinde bulundu. Kuruluş sürecinde, THKP-C’nin gerçekleştirdiği banka soygunlarında görev aldı. İsrail Başkonsolosu Ephaim Elrom’un kaçırılması ve öldürülmesi eylemlerinde bulundu. 29 Kasım 1971’de Mahir Çayan, Ulaş Bardakçı, Cihan Alptekin ve Ömer Ayna ile birlikte Maltepe Askeri Cezaevi’nden tünel kazarak firar edenlerden birisiydi. Firar sonrasında, Arnavutköy’de Ulaş Bardakçı’nın öldürüldüğü operasyonla eş zamanlı olarak Fındıkzade’de gerçekleşen operasyonda güvenlik güçleriyle çatışmaya girdi. Bu operasyonda MİT kurucusu Hiram Abas’ı yaralamış ve kendisi de yaralı olarak tutsak alınmıştı. 28 Mayıs 1971’de düzenlenen bir operasyonla yakalanan Ziya Yılmaz, yaklaşık 15 yıl sonra, 21 Mart 1986 tarihinde Malatya E Tipi Cezaevi’nden tahliye olmuştu. Tutuklu bulunduğu süre boyunca 3 ayrı davadan hüküm giyen Ziya Yılmaz, farklı tarihlerde 2 kere idam cezasına çarptırılmış, bu idam cezalarından ilki Yargıtay da onanmış ve dosyası infaz onayı için TBMM’ye gönderilmişti. Dosyasının TBMM’de görüşülmek için sıra beklediği günlerde 1974 affının çıkmasıyla, cezası ömür boyu müebbet hapse dönüştürülmüştü. Yılmaz’ın infaz kanununa göre hesaplanan cezasının 13 Ağustos 1983’te dolduğu, yaklaşık 3 yıl fazladan yattığı da tahliye kararına bilgi olarak eklenmişti. Elinizdeki bu kitap, tüm bu gelişmelere ilişkin, Ziya Yılmaz’ın kendi anlatımlarından derlenmiş, Ziya Yılmaz’la ilgili tek kitap olma iddiasını taşıyor. Kronolojik bir hatta derlenmiş çeşitli siyasal olay ve değerlendirmelerin yanı sıra, sürecin baş aktörlerinden olan Mahir Çayan ve Ulaş Bardakçı gibi devrimcilerin insani yönlerini anımsatıyor, aktarıyor. Sol tarih yazımında sıklıkla değerlendirilen kimi olayları kendi gözünden anlattığı gibi bu güne kadar üzerinde pek konuşulmamış “Karadeniz Kır Gerillası” gibi kimi olay ve düşüncelere de ışık tutuyor, Ziya Yılmaz. Ve elbette, Türkiye sol tarihinin bir parça unutulmuş devrimcilerinden olan Fatsa’lı Ziya Yılmaz; unutulmasın diye… Mezar taşında yazdığı gibi: “Devrim için yaşadı, devrim için savaştı”.

ZİYA YILMAZ TİP’ten THKP-C’ye Fatsa’dan Türkiye’ye Barış Mutluay NotaBene Yayınları ZİYA YILMAZ TİP’ten THKP-C’ye Fatsa’dan Türkiye’ye Barış Mutluay Kapak Tasarımı: Canis Döşemeci Başsüllü Dizgi: Ulaş Akyol Baskı ve Cilt: Hermes Tanıtım Ofset Baskı Hiz. Kağ. Ltd. Şti. Sertiika No: 14847 Büyük Sanayi 1. Cad. No: 105 İskitler / ANKARA Tel: 0.312 384 34 32 1. Baskı 2014 Ankara ISBN : 978-605-9020-26-8 www.notabeneyayinlari.com facebook.com/NotaBeneYayinlari twitter.com/NotaBeneY © Renas Yayıncılık Matbaacılık Filmcilik Reklam Yazılım Donanım Bilişim San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez (Ankara): Bankacı Sok. 18/1 Çankaya /Ankara Tel: 312 417 05 44 İstanbul Büro: Hamalbaşı Sk. Üstündağ İş Merkezi No:14/123 Galatasaray/İstanbul Tel: 212 244 31 61 Sertiika No: 18074 ZİYA YILMAZ TİP’ten THKP-C’ye Fatsa’dan Türkiye’ye Barış Mutluay Barış Mutluay 1981, Ankara doğumludur. Lise eğitimini 1999 senesinde Bahçelievler Deneme Lisesi’nde tamamladı. Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden 2007 yılında mezun olduktan sonra, 2009 yılında Hacettepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başlamış, 2011 yılında “Türkiye Siyasetinde ‘Yeni Sol’ Bir Parti Özgürlük ve Dayanışma Partisi” isimli teziyle yüksek lisansını tamamlamıştır. Doktorasına yine aynı bölüm ve anabilim dalında devam etmektedir. 2006 yılından beri; ağırlığı sosyal, siyasal ve güncel konulardan oluşan projelerde çeşitli pozisyonlarda görev almıştır. Akademik ilgi alanları arasında Türkiye siyasal hayatı, Türkiye solu, siyaset sosyolojisi, araştırma yöntemleri, teknoloji felsefesi bulunmaktadır. Çeşitli ulusal konferanslarda bildiri sunumları, akademik dergilerde yayınlanmış makaleleri ve yazılarının bulunduğu kitap bölümleri vardır. Aynı zamanda, güncel siyaset, teknoloji/ bilim, sinema, müzik, futbol gibi alanlarda çeşitli günlük gazetelerde ve süreli/süresiz yayınlarda yazıları bulunmaktadır. E-posta: [email protected] Twitter: @Baris_Mutluay Tumblr: barismutluay On’lar ki; dünyanın son umudu Soyları tükenmeyen birer şahindirler... Ne bir adresleri vardır onların Ne de aşktan başka bir sığınakları... İçindekiler Giriş Ziya Ağabey’e... 13 Kitabın Hazırlanması Üzerine 22 Yöntem Üzerine 25 Sınırlılıklar Üzerine 31 Kitabın Zamanlaması Üzerine 34 Teşekkür 38 Kısaltmalar Dizini 41 Sol Tarih ve Miras Üzerine 43 1960’lara Kadar Sol 44 1960’larda Solun Görünümü ve TİP 45 Bir Sıçrama Noktası Olarak: THKP-C 47 Bölüm I: Fatsa ve Gençlik 53 Çocukluk, Aile ve Fatsa Üzerine 53 Nazım Hikmet ve Sol ile Tanışma 54 Terzi Dükkânı 55 Babam 56 Lise Okumak için Karabük’e Gidiş 57 Yıldız Palas’ta İlk Gece 58 Demir Çelik Lisesi 60 Bir Yıllık Demiryolu İşçiliği ve İstanbul’a Öğrenciliğe 62 Ankara’ya Geçiş 63 Sayıştay’da Memurluk 63 Talebe Yurdunda Müdürlük 64 27 Mayıs 1960’a Doğru 66 555K 68 27 Mayıs 1960 70 8 Ziya Yılmaz 1960’lı Yılların Başları ve Yeni Cunta Arayışları 71 1960’lara Dair 74 1960’larda Türkiye’nin Görünümü 75 Türkiye İşçi Partisi 78 Askerlik 81 Fatsa’ya Dönüş 83 Bölüm II: TİP Süreci 87 Fatsa’da TİP’in Kurulması 87 “Yeşil Fatsa Gazetesi” ve Matbaa 88 Mahalle Delikanlılarının Solcu Olması 89 Parti Kendi Kendini Kuruyor 91 Beyceli Köyü Yürüyüşü 92 Tefeciler 94 Saldırıya Uğrayan TİP Fatsa Kongresi 95 Aybar’ın Gelişi 99 TİP Fatsa Kongresi 101 Fındık Mitinglerine Doğru 102 Köylüler Kendi Komitelerini Kuruyor 103 Fındık Mitingi 105 Karadeniz Bölge Mitingi 110 Karakoldan Kaçış 115 Dağ Köylerinde Saklanma 118 Kanaim Dede... 118 Aydınlık Sosyalist Dergi ile Tanışma 121 “Başka Bir Örgütlenme” Aşaması 123 Ertan Saruhan’la Deniz Kenarında Bir An 127 İlerisi için Karadeniz’i Hazırlama 128 Fikri Sönmez’le Kısa Mahpusluk 129 Ziya Yılmaz 9 Bölüm III: THKP-C Süreci 131 THKP-C’nin Kuruluş Süreci 131 Cuntacılardan Uzak Durulmalı 132 THKP-C’ye Giden Yol 132 Kesintisiz 136 Dev-Genç’in Konumu 137 Maddi Kaynak Arayışları 138 “Çakmak” Üretimi 139 Bingöl’ün Boş Evi 141 THKO’nun Eylemleri ve Süreci Yavaşlatma Çabaları 142 Ziraat Bankası Küçükesat Şubesi Soygunu 143 Karadeniz’de Kır Çalışması Üzerine Başarısız Bir Anı 145 Başarısız Olan Ziraat Bankası Bahçelievler Şubesi Soygunu 148 İstanbul’da Temaslar 150 Türk Ticaret Bankası Erenköy Şubesi Soygunu 153 Mete Has’ın Kaçırılması ve Maddi Sorunun Bitmesi 155 Doğrudan İlişki Sorunu 156 THKP-C’nin Kamuoyuna İlanı: Elrom Eylemi Hazırlığı 158 Elrom’un Kaçırılması 163 Eylemin Etkisi ve Kararlılık Üzerine 166 Eldeki Parayı Değerlendirme Çabaları 171 Yılmaz Güney’in “Vurguncular” Filmi 172 Elrom Eylemi Sonrası ve Yakalanmalar 173 Yakalanma Anı 174 Sansaryan Hanı ile Tanışma 177 Hüseyin’in Öldürülmesi ve Mahir’in Yakalanışı 178 Sistemin İlk Hücre Tipi Denemesi 179 Maltepe Cezaevi 180 10 Ziya Yılmaz Her Daim “Firari”: Ulaş 182 İrfan Solmazer’le 9 Mart ve Sol Cunta Üzerine 183 Mahir’le Karşılaşma ve Mahkeme Süreci 184 İlyas Aydın Muamması 187 THKP-C Kadrolarının Toplanması ve Mahir’in Koğuşa Getirilmesi 188 Tünelin İşleyişi 192 THKP-C Savunma Metni Üzerine 193 Tünelin Sonu Görünüyor 196 Kimler Firar Edecek? 199 Bölüm IV: Firar ve Sonrası 203 Büyük Firar 203 Alternatif Plan 207 Kabataş’ta 2 Saat 209 Saklanılan İlk Evler 210 Bilge Saka’nın Evine Geçiş ve Yusulara İlk Mektup 212 Akgül Teyze’nin Evi 215 Yılmaz Güney’den Tedarik 216 Yusuf Küpeli ve Münir R. Aktolga’nın İhracı 217 Denizler için Eylem Arayışı ve THKO ile Tamamlanamayan Birleşme Süreci 222 Mahir’in Ankara’ya Geçişi 227 Menekşe Sokakta Çatışma 227 İstanbul’da Kalacak Yer Bulamadık 232 Fındıkzade: MİT ve Hiram Abas ile Çatışma 235 Ziverbey Sorguları 241 Kızıldere 245 Arkadaşların Ölüm Haberleri 246 Ziya Yılmaz 11 Bölüm V: Değerlendirme 249 Geçmişe Bakmak 249 Y. Küpeli ve M.R. Aktolga’nın İhraç Edilmeleri Üzerine 251 12 Mart Sonrası 257 Sonsöz 259 1972-1974 Arası 260 1974 Sonrası 267 10 Eylül Dergisi Üzerine 269 1991 Sonrası 270 Sonsöz 271 Ekler 273 |Ek 1| Ziya Yılmaz’ın 1989 Kuruçeşme Toplantılarındaki Konuşması 275 |Ek 2| Nihat Yılmaz Devrimin Şoförü 279 |Ek 3| Ziya Yılmaz’ın Yeşil Fatsa Gazetesi’nde Bulunan Yazılarından Seçmeler 281 |Ek 4| Türkiye Halk Kurtuluş Partisi Tüzüğü 291 |Ek 5| Türkiye Halk Kurtuluş Partisi Bildirisi 294 |Ek 6| Türkiye Halk Kurtuluş Cephesi’nin 1 No’lu Bülteni 299 |Ek 7| Çeşitli Gazete Haberleri 303 |Ek 8| Fotoğraf Albümü 306 Kaynakça 313 Ziya Ağabey’e... 2000 yılının yaz aylarıydı. O zamanki adı ÖSS olan üniversite giriş sınavından henüz çıkmıştım. Sınavım da iyi geçmişti, istediğim üniversiteyi ve bölümü kazanacağıma kesin gözüyle bakıyordum. Bunun içinde kafam epey rahattı. Henüz Haziran ayının ilk günleri olduğu için bütün yazı, yatmak yerine çalışarak geçirmeye karar vermiştim. Birkaç gün çevrede iş bakındıktan sonra aklıma Ziya abinin yeni kurduğu dükkân gelmişti. Teyzem Saliha Yılmaz ile birlikte, 100. Yıl Mahallesinde damacana su satış dükkânı açıyorlardı. 100. Yıl benim çocukluğumun da geçtiği yerdi, üstelik dükkân Halkevleri şubesinin de yakınındaydı. Üstüne mahalleyi de bildiğime göre bu iş benim açımdan olmuştu bile! Bu düşüncelerin ertesi gününde hemen dükkâna, Ziya abimin yanına gittim. Dükkân henüz yapılandırılıyordu, satışı yapılacak 19 litrelik sular bile gelmemişti. Lakin dükkânın önünde henüz yeni alındığı her halinden belli olan Ford Transit kamyoneti görünce, dükkânın birkaç güne açılacağı kesin gibiydi. Gayet emin bir şekilde dükkâna girdim, selamlaştım. Hem Ziya abi hem de teyzem beni beklemedikleri için şaşırmışlardı. Ben de bu şaşkınlıklarını fırsat bilip “Ben buraya çalışmaya geldim.” dedim. İlk tepkileri ne, nasıl? şeklinde oldu. Aman vermeden konuşmaya devam ettim, “Siz şimdi sucu dükkânı açmadınız mı, bu suların da arabayla dağıtılması için bir işçiye ihtiyacınız olacak, işte o işçi de ben olacağım.” dedim. Teyzem haklı olarak olmaz bu iş Barış bakışları gönderirken, Ziya abi bana “Ulan senin ehliyetin var mı?” dedi. “Var tabi.” dedim, gayet emin bir edayla. “Madem öyle geç o zaman aracın başına.” dedi. Bana “Aracın başına geç.” dedi