Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Bilsen Ş. ÖZDEMİR PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİ Danışman: Prof. Dr. Taner KORKUT ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI Yüksek Lisans Tezi Antalya 2009 i İÇİNDEKİLER KISALTMALAR VE KAYNAKÇA…….……………………………………………….....iii ÖZET……………………….....………………………………………………………...…..xiv ABSTRACT...........……………………………………………………………………...…..xv ÖNSÖZ……………....…………………………………………………………………......xvi 1. GİRİŞ…….…………………………………………………………………………………1 2. PATARA TARİHİNE GENEL BAKIŞ…………………………………………………….3 3. PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN ELE GEÇTİĞİ ALANLAR…............................................................................................................................5 3. 1. Ana Cadde………………………………………………………………………..5 3. 2. Hurmalık Hamamı………………………………………………………………..5 3. 3. Meclis Binası……………………………………………………………………..6 3. 4. Modestus Takı……………………………………………………………………7 3. 5. Oygu Mezar 42…………………………………………………………………...7 3. 6. Tepecik………………………………………………………………………...…7 3. 6. 1. Tepecik Bey Evi....…………………………………………………….7 3. 6. 2. Tepecik Nekropolü…………………………………………………….8 4. SERAMİK FORMLARI TERMİNOLOJİSİ.......................................................................10 5.TİPOLOJİK VE KRONOLOJİK AÇIDAN PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN İNCELENMESİ…….......................………….…..……10 5. 1. Masa Kapları…………………………………………………………….………11 5. 1. 1. Çömlek Altlığı………………………………………………….....…..11 5. 1. 2. Bardak………………………………………………………….……..14 5. 1. 3. Kadeh………………………………………………………….……...15 5. 1. 4. Kase………………………………………………………....…..…….18 5. 1. 5. Maşrapa………………………………………………………….…....22 5. 1. 6. Tabak……………………………………………………………..…...31 5. 1. 7. Tas.........................................................................................................34 5. 1. 8. Testi.......................................................................................................35 5. 2. Pişirme Kapları......................................................................................................45 5. 2. 1. Güveç....................................................................................................46 5. 2. 2. Mangal...................................................................................................52 5. 2. 3. Tava.......................................................................................................54 5. 2. 4. Tencere..................................................................................................59 ii 5. 3. Depolama Kapları.................................................................................................66 5. 3. 1. Amphora................................................................................................66 5. 3. 2. Depolama Seramiği...............................................................................68 5. 4. Diğer Seramikler...................................................................................................71 5. 4. 1. Bakraç....................................................................................................71 5. 4. 2. Çanak.....................................................................................................73 5. 4. 3. Havan Kolu............................................................................................77 5. 4. 4. Kapak.....................................................................................................78 5. 4. 5. Kepçe.....................................................................................................83 5. 4. 6. Havan.....................................................................................................84 5. 4. 7. Ölçü Kabı ..............................................................................................86 5. 4. 8. Süzgeç....................................................................................................87 6. PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN ÜRETİMİNE YÖNELİK DEĞERLENDİRME..............................................................................................89 6. 1. Hamur ve Astar Yapıları.......................................................................................91 6. 2. Seramik Fırınları ve Amorf Malzemeler...............................................................93 7. SONUÇ................................................................................................................................96 KATALOG...............................................................................................................................98 GRAFİKLER..........................................................................................................................190 TABLO...................................................................................................................................193 LEVHA DİZİNİ.....................................................................................................................194 LEVHALAR RESİMLER ÖZGEÇMİŞ iii KISALTMALAR VE KAYNAKÇA Aktaş – Gülşen 1995 Ş. Aktaş – F. Gülşen, “Ana Cadde”, bkz.: F. Işık, Patara 1992, KST 15, 2, 1995, 279-301. Aktaş 2002 Ş. Aktaş, “Ana Cadde”, bkz.: F. Işık, Patara 2000, KST 23, 1, 2002, 397-412. Aktaş – Gülşen 2003 Ş. Aktaş – F.Gülşen, “Ana Cadde”, bkz.: F. Işık, Patara 2001, KST 24, 1, 2003, 1-10. Aktaş 2005 Ş. Aktaş, “Ana Cadde”, bkz.: F.Işık, Patara 2004, ANMED 3, 2005, 57-65. Aktaş 2007 Ş. Aktaş, “Ana Cadde ve Agora Kapısı”, bkz.: F. Işık, Patara 2005 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 28, 1, 2007, 15-28. Aktaş 2008 Ş. Aktaş, “Ana Cadde”, bkz.: F. Işık, Patara 2006, KST 29,1, 2008, 59-72. Alanyalı 2007 F. Alanyalı, “Hurmalık Hamamı”, bkz.: F. Işık, Patara 2005 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 28, 1, 2007, 15-28. Alanyalı – Şen 2007 F. Alanyalı – D. Şen, “Patara Hurmalık Hamamı Frigidariumu ve Seramiklerinin Stratigrafik Olarak Değerlendirilmesi”, bkz.: B.Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir 26-28 Kasım, SERES (2007) 412-429. Alanyalı 2008 F. Alanyalı, “Hurmalık Hamamı”, bkz.: F. Işık, Patara 2006, KST 29, 1, 2008, 59-72. Alpözen 1995 T.O. Alpözen, A. H. Özdaş, B. Berkaya, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Ticari Amphoraları, Eski Çağda Akdeniz Deniz Ticareti (1995). Anderson-Stojanovic 1992 V. R. Anderson-Stojanovic, Stobi. The Hellenistic and Roman Pottery (1992). Atik 1995 N. Atik, Die Keramik aus den Südthermen von Perge, IstMitt, Beiheft 40 (1995). Aydemir 1995 A. Aydemir, Phokaia Erken Roma Dönemi Pişirme Kapları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (İzmir 1995). Badie vd. 2004 A. Badie – S. Lemaitre – J. C. Moretti, “Le Theatre du Letoon de Xanthos. Etat des Recherches”, Anatolia Antiqua 12 (2004) 145-186. iv Bass – Doorninck 1971 G. F. Bass – F. H. Doorninck, “A fourth-century Shipwreck at Yassi Ada” AJA 75, 1, 1971, 27-37. Baybo 2003 S. Baybo, Patara Kazılarında Ele Geçen Cam Eserler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Antalya 2003). Bayburtluoğlu 2003 C. Bayburtluoğlu, Arykanda (2003). Becks 2007 R. Becks, “Tepecik-Höyük Açması”, bkz.: F. Işık, Patara 2005 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, KST 28, 1, 2007, 15-28. Bektaş 1989 S. Bektaş, İzmir Müzesinde Bulunan Geç Roma Dönemi Seramikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (İzmir 1989). Berndt 2003 M. Berndt, Funde aus dem Survey auf der Halbinsel von Milet (1992-1999). Kaiserzeitliche und Frühbyzantinische Keramik (2003). Boardman 1974 J. Boardman, Schwarzfigürige Vasen aus Athen (1974). Bulba – Kızgut 1995 M. Bulba – İ. Kızgut, “Liman Hamamı”, bkz.: F. Işık, Patara 1992, KST 15, 2, 1995, 279-301. Callaghan 1981 P. Callaghan, “The Little Palace Well and Knossion Pottery of later third and second century B.C.”, BSA 76 (1981) 35-58. Çevik – Kızgut 1995 N. Çevik – İ. Kızgut, “Hurmalık Hamamı”, bkz.: F. Işık, Patara 1993, KST 16, 2, 1995, 253-265. Çevik vd. 2000 N. Çevik – M. Kunze – G. Grosche, “Meclis Binası”, bkz.: F. Işık, Patara 1998, KST 21, 2, 2000, 91-104. De Luca 1984 G. De Luca, Via Tecta und Hallenstrasse Die Funde, Das Asklepieion, AvP XI, 4 (1984). Degeest 2000 R. Degeest, The Common Wares of Sagalassos. Typology and Chronology, SEMA III (2000). Des Courtils – Laroche 2004 J. Des Courtils – D. Laroche, “Xanthos Et Le Letoon: Rapport Sur La Campagne De 2003”, Anatolia Antiqua 12 (2004) 309339. Diederichs 1980 C. Diederichs, Ceramiques hellenistiques, byzantines, Salamine de Chypre IX, Paris romaines et Doğer 1991 E. Doğer, Antik Çağda Amphoralar (1991). Dündar 2008 E. Dündar, Patara Unguentariumları, Patara IV. 1 (2008). Eiring 2001 L. J. Eiring, “The Hellenistic Period”, in: Knossos Pottery Handbook. Greek and Roman, BSA Studies 7 (2001) 91-136. v Eiwanger 1981 J. Eiwanger, Keramik und Kleinfunde aus der Damokratia-Basilika in Demetrias, Demetrias V (1981). Eisenmenger – Mader 1995 U. Eisenmenger – I. Mader, “Bericht über die Arbeiten an der Keramik”, bkz.: J. Borchhardt, Bericht der Grabungskampagne in Limyra 1993, KST 16,2, 1995, 229-251. Elaigne 2000 S. Elaigne, “Fine Ware from Late Hellenistic, Augustan and Tiberian Deposits in Alexandria (Egypt)”, RCRF Acta 36 (2000) 19-30. Eren 1988 H. Eren, TDK Türkçe Sözlük Bd. 1-2 (1988). Erol 2004 D. Erol, Tralleis Kenti Kazılarında Ele Geçen Baskılı Terra Sigillatalar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Aydın 2004). Erzen – Başaran 1992 A. Erzen – S. Başaran, Enez (Ainos) Kazısı, 1990 Yılı Çalışmaları, KST 13, 2, 1992, 53-67. Felten 1975 F. Felten, “Die Christliche Siedlung”, Die Sp trömische Akropolismauer, Alt Agina I, 2, (1975), 55-79. Fırat 1999 N. Fırat, Perge Konut Alanı Seramiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi (İstanbul 1999). Forster 2001 G. Forster, “The Roman Period”, in Knossos Pottery Handbook. Greek and Roman, BSA Studies 7 (2001) 137-164. Gassner 1997 V. Gassner, Das Südtor der Tetraganos-Agora. Keramik und Kleinfunde, FİE 13, 1 (1997). Gasperetti 2003 G. Gasperetti, “Osservazioni Preliminari Sula Ceramica Romana di Iasos di Caria. Metariali Dal Quartiere a Sud Del Teatro”, bkz.: C. Abedie-Reynal (Ed.), Les Ceramiques En Anatolie aux Epoques Hellenistique et Romane 23-24 Mayıs 1996, Varia Anatolica 15 (2003) 141-163. Gülşen vd. 2001 F. Gülşen – T. Korkut – E. Dökü, “TN 9-10 Açmaları”, bkz.: F. Işık, Patara 1999, KST 22, 2, 2001, 79-112. Güngör 2005 E. Güngör, Metropolis Kenti ada 7 içerisindeki Konut Seramiği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (İzmir 2005). Gürler 1998 B. Gürler, Tire Müzesi Cam Eserleri (1998). Gürler 2000 B. Gürler, “A Tomb Group of Roman Ceramics from the Village Üzgur in Tire”, RCRF Acta 36 (2000) 113-117. Harden 1934 D. B. Harden, “The Glass of the Greeks and Romans”, Greece & Rome 3, 9, 1934, 140-149. vi Hayes 1967 J. W. Hayes, “North Syrian Mortaria”, Hesperia 36,4, 1967, 337-347. Hayes 1972 J. W. Hayes, Late Roman Pottery (1972). Hayes 1983 J. W. Hayes, “The Villa Dionysos Excavations, Knossos: The Pottery” BSA 78, 1983, 97-169. Hayes 1985 J. W. Hayes, “Sigillate Orientali”, bkz.: Atlante dele forme ceramiche II 1-96 (1985) 1-96. Hayes 1991 J. W. Hayes, Paphos. The Hellenistic and Roman Pottery, Paphos Volume III (1991). Hayes 1992 J. W. Hayes, Excavations at Saraçhane in İstanbul. 2, The Pottery (1992). Hayes 1997 J. W. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery (1997). Hayes 2000 J. W. Hayes, “From Rome to Beirut and Beyond: Asia Minor and Eastern Mediterranean Trade Connections” RCRF Acta 36 (2000) 285-297. Hayes 2005 J. W. Hayes, “Late Hellenistic and Roman pottery in the eastern Mediterranean-an overview of recent developments”, bkz.: M. B.Briese – L.E. Vaag (Ed.), Trade Relations in the Eastern Mediterranean from the Late Hellenistic Period to Late Antiquity: The Ceramic Evidence, Sondbjerg Manorhouse, 1215 Şubat 1998 (2005), 11-26. Higgins 1967 R. Higgins, Minoan and Mycenaean Art (1967). Hilgers 1969 W. Hilgers, Lateinische Gef ssnamen Bezeichnungen, Funktion und Form römischer Gef sse nach den antiken Schriftquellen (1969). Hübner 1997 G. Hübner, “Zur Küchen und Grobkeramik aus Patras”, RCRF Acta 35 (1997) 89-95. Istenič – Schneider 2000 J. Istenič – G. Schneider, “Aegean Cooking Ware in the Eastern Adriatic”, RCRF Acta 36 (2000) 341-348. Işık – Yılmaz 1990 F. Işık – H.Yılmaz, “Patara 1988”, KST 11, 2, 1990, 1-21. Işık 2000 F. Işık, Patara. The History and Ruins of the Capital City of Lycian League (2000). Işık 2009 F. Işık, Patara, Lykia Birliğinin Başkenti (2009) baskıda. vii Işın – Uygun 2001 G. Işın – Ç. Uygun, “TN 1-3 Açmaları” bkz.: F. Işık, Patara 1999, KST 22, 2, 2001, 79-112. Işın 2002 G. Işın, “Ointment or Medicine Vessels from Patara: An Overview of a Simple Hellenistic Form in the Ancient Mediterranean World”, AA 2, 2002, 85-96. Işın 2007 G. Işın, “General Outlook to The Hellenistic Pottery of Patara”, bkz.: S. Lemaitre (Ed.), Ceramiques Antiques En Lycie Les Produits Et Les Marchhes, Poitier 21-22 Kasım 2003 (2007) 137-149. Işın 2005 G. Işın, “Tepecik Sarnıcı”, bkz.: F.Işık, Patara 2004, ANMED 3, 2005, 57-65. Işın 2008 G. Işın, “The Preliminary Report on the Hellenistic Pottery of Patara from the ‘Tepecik Hill’ Excavations”, Asia Minor Studien 55, 2008, 157-171. Işın – Işık 2008 G. Işın – F. Işık, “Tepecik Bey Sarayı”, bkz.: F. Işık, Patara 2006, KST 29, 1, 2008, 59-72. İşkan – Çevik 1999 H. İşkan – N. Çevik, “Nekropol Kazıları, Oygu Mezarlar”, bkz.: F. Işık, Patara 1997, KST 20, 2, 1999, 159-178. İşkan – Işın – Uygun 2000 H. İşkan – G. Işın – Ç. Uygun, “Tepecik”, bkz.: F. Işık, Patara 1999, KST 22, 2, 2000, 79-94. Japp 1999 S. Japp, “Frührömische dünnwandige Hartware aus Pergamon”, IstMıtt 49, 1999, 301-331. Jurišić 2000 M. Jurišić, Ancient Shipwrecks of the Adriatic, Maritime transport during the first and second centuries AD, BAR 828 (2000). Karaosmanoğlu 1991 M. Karaosmanoğlu, “Mettius Modestus Takı”, bkz.: F. Işık, Patara 1989, KST 12, 2, 1991, 29-55. Korkut 2002 T. Korkut, “Steinerne Mörserschalen aus Patara”, AA, 2002, 233-245. Korkut 2003 T. Korkut, “Bouleuterion”, bkz.: F. Işık, Patara 2001, KST 24,1, 2003, 1-10. Korkut 2004 T. Korkut, “Bouleuterion”, bkz.: F. Işık, Patara 2002, KST 25, 1, 2004, 87-102. viii Korkut – Grosche 2005 T. Korkut – G. Grosche, “Likya Birlik ve Eyalet Meclisi”, bkz.: F. Işık, Patara 2004, ANMED 3, 2005, 57-65. Korkut 2007 a T. Korkut, “Die kaiserzeitlichen Gebrauchskeramik aus Patara”, bkz.: S. Lemaitre (Ed.), Ceramiques Antiques En Lycie Les Produits Et Les Marchhes, Poitier 21-22 Kasım 2003 (2007) 191-224. Korkut 2007 b T. Korkut, “Roma Dönemi Patarası Yemek Pişirme Kapları: Tavalar”, bkz.: B. Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir 26-28 Kasım, SERES (2007) 431-449. Korkut 2007 c T. Korkut, “Die spätantike und frühbyzantinische Keramik aus Patara”, bkz.: B. Böhlendorf-Arslan vd.(Ed.), Late Antique and Medieval Pottery and Tiles in Mediternean Archoeological Contexts, BYZAS 7 (2007) 147-168. Korkut – Ercan 2008 T. Korkut – B. Ercan, “Roman Meals and Cooking Ware in Lycia: An Experimental Practice in Archeology”, Akdeniz Sanat Dergisi, 2008, 95-106. Korkut – Grosche 2007 T. Korkut – G. Grosche, Das Bouleterion von Patara. Versammlungsgebäude des Lykischen Bundes Patara II,1 (2007). Kouzeli – Zachos 2000 K. Kouzeli – G. A. Zachos, “Middle-Late Roman Elateian Ware, Archaeological-Physicochemical-Petrogical Analysis”, RCRF Acta 36 (2000) 554-560. Kuzmanov 2000 G. Kuzmanov, “Late Roman Glazed Pottery from Bulgaria”, RCRF Acta 36 (2000) 225-234. Ladstätter 2005 S. Ladstätter, Keramik bkz.: H. Thür (Ed.), Hanghaus 2 in Ephesos Die Wohneinheit 4. Baubefund, Ausstattung und Funde, FiE VIII 6, 230-359, 2005. Liddel – Scott 1951 H.G. Liddel - R. Scott, A Greek-English Lexicon (1951). Lüdorf 2006 G. Lüdorf, Römische und frühbyzantnische Gebrauchskeramik im westlichen Kleinasien (2006). Laflı 2000 E. Laflı,” Sagalassos Table and Common Wares from Seleukia Sidera in Psidia” RCRF Acta 36 (2000) 43-47. Mader 1996 I. Mader, “Keramik der Forschungen im Gebiet von Kyenai aus den Jahren 1989-1992” bkz.: F. Kolb (ed.) Lykische Studien 3 Die Siedlungskammer von Kyenai in Lykien, Bericht über Feldforschungen im Yavu-Bergland im Sommer (1996), 87-112. ix Mandruzzato vd. 2000 L. Mandruzzato – C. Tiussi – V. Degrassi, “Appunti sull’Instrumentum d’Importazıone Greca ed Orıentale ad Aquileia” RCRF Acta 36 (2000) 359-364. Matz 1957 F. Matz, Kreta-Mykene-Troja ( 1957). Meriç 2002 R. Meriç, Späthellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde aus einem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, FiE IX,3 (2002). Meriç 2000 R. Meriç, “Ein Ephesischer Schachtbrunnen: Chronologie und ausgewählte funde der Späthellenistisch-Römischen Zeit” , RCRF Acta 36 (2000) 91-96. Meyer-Schlichtmann 1988 C. Meyer-Schlichtmann, Die Pergamenische Sigillata aus der Stadtgrabung von Pergamon, PF 6 (1988). Mitsopoulos-Leon 1991 V. Mitsopoulos-Leon, Die Basilika am Staatsmarkt in Ephesos. Keramik Hellenistischer und Römischer Zeit, FiE IX 2, 2 (1991) Oransay 2002 A. Oransay, “Antik Çağ’da Grek ve Roma Seramik Sanatında Madeni Kapların Etkisi”, II. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir, Haziran, SERES (2002) 253-261. Özbütev 1994 G. Özbütev, M. S. 3. yüzyıl Phokaia Kaba Mutfak Keramiği Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (İzmir 1995). Özhanlı 1998 M. Özhanlı, “Hurmalık Hamamı”, bkz.: F. Işık, Patara 1996, KST 19, 2, 1998, 53-79. Özkan – Erkanal 1999 T. Özkan – H.Erkanal, bkz.: T. Özkan (Ed.), Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi (1999). Özüdoğru 2005 Ş. Özüdoğru, “Günlük Çömlek İşlikleri”, ANMED, 2005, 62. Özüdoğru – Dökü 2007 Ş. Özüdoğru – E. Dökü, “Patara Seramik Fırınları” bkz.: B.Karasu vd.(Ed.), IV. Uluslararası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri, Eskişehir 26-28 Kasım, SERES (2007) 399-411. Özyiğit 1991 Ö. Özyiğit, “1989 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”, KST 12, 2, 1992, 127-153. Özyiğit 1992 Ö. Özyiğit, “1990 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”, KST 13, 2, 1992, 99-122. Peacock – Williams 1991 D. P. S. Peacock – D. F. Williams, Amphorae and the Roman Economy (1991). x Pellegrino 2002 E. Pellegrino, “Les céramiques issues des fouilles menées en 1995 et 2000 sur l’ acropole lycienne de Xanthos” Anatolia Antiqua 10 (2002), 245-260. Pellegrino 2004 E. Pellegrino, “Note sur un Depotoir de Ceramique du III s. ap. J. -C. Et la Datation de la Residence du Nord-Est de L’ Acropole Lycienne de Xanthos”, Anatolia Antiqua 12 (2004) 123-143. Pellegrino 2007 E. Pellegrino, “Présentation des Céramiques á Pâte Rouge Orangé Sableuses de Xanthos. Une Productıon de Céramique Culinaire Locale Sur le Long Terme”, bkz.: S. Lemaitre ( Ed.), Céramiques Antiques En Lycie Les Produits Et Les Marchhes, Poitier 21-22 Kasım (2007) 225-259. Pobleme 1999 J. Pobleme, Sagalassos Red Slip Ware. SEMA II (1999). Pülz 1985 S. Pülz, “Kaiserzeitliche Keramik aus dem Heroon III”, IstMitt 35, 1985, 77-115. Ricci 2007 M. Ricci, “Elaiussa Sebaste: Context, Production&Commerce”, bkz.: B. Böhlendorf-Arslan vd.(Ed.), Late Antique and Medieval Pottery and Tiles in Mediternean Archoeological Contexts, BYZAS 7 (2007) 170-180. Riley 1979 J. A. Riley, “Coarse Pottery”, Excavations at Sidi Khrebish Benghazi, Suppl. to Libya Antiqua V, 2 (1979) 91-467. Robinson 1959 H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period, The Athenian Agora V (1959). Rotroff 1997 S. Rotroff, Hellenistic Pottery. Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, The Athenian Agora 29 (1997). Rotroff 2006 S. Rotroff, Hellenistic Pottery. The Plain Wares, The Athenian Agora 33 (2006). Sackett 1992 L. H. Sackett, Knossos from Greek City to Roman Colony. Excavations at the Unexplored Mansion II, BSA Suppl. 21 (1992) 192-256. Saldern 1962 A. Saldern, “Glass from Sardis”, AJA 66, 1, 1962, 5-12. Sapountzis 2008 I. Sapountzis, Imported Cooking Wares of Roman Corinth, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, (Medford 2008). Schäfer 1968 J.Schäfer, Hellenistische Keramik aus Pergamon, Pergamenische Forschungen 2 (1968). xi Slane 1990 K.W. Slane, The Sanctuary of Demeter and Kore The Roman Pottery and Lamps, Corinth 18, 2 (1990). Slane – Sanders 2005 K.W. Slane – Guy D. R. Sanders, “Corinth: Late Roman Horizons” Hesperia 74, 2, 2005, 243-297. Sparkes 1962 B. A. Sparkes, “The Greek Kitchen”, JHS 82, 1962, 121-137. Sparkes – Talcott 1970 B. A. Sparkes – L. Talcott, Black and Plain Pottery, of the 6th and 4th Centuries B.C., The Athenian Agora 12 (1970). Stadler 2006 J. Stadler, Geraubt und in Rhein versunken. Der Barbarenschatz (2006). Şahin 2001 M. Şahin, “Hellenistic Braziers in the British Museum Trade Contacts Between Ancient Mediterranean Cities”, AnatSt 51, 2001, 91-132. Tassinari 1993 S. Tassinari, Il Vasellame Bronzeo Di Pompei (1993). Tekkök-Biçken 1996 B.Tekkök-Biçken, The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: Second Ceuntry B.C. to Sixth Ceuntry A.D., Yayımlanmamış Doktara Tezi (Columbia 1996). Tekocak 2006 M. Tekocak, Kelenderis Roma Çağı Seramiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi (Konya 2006). Tüner 1999 N. Tüner, Patara 42 no’lu Oygu Mezardan Ele Geçen Buluntular, Yayımlanmamış Bitirme Tezi (Antalya 1999). Uygun 2009 Ç. Uygun, Patara Tepecik Nekropolü ve Bey Evi’nden Ele Geçen Kırmızı Astarlı Seramikler ( İ.Ö. 2. yy. – İ.S. 3. yy.), Yayımlanmamış Doktora Tezi (Antalya 2009). Uysal 2000 E. Uysal, Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazılarında Ele Geçen Geç Roma-Erken Bizans Dönemine ait Seramikler (Kırmızı Astarlı ve Terra Sigillata Seramikleri), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Ankara, 2000). Vapur 2001 Ö. Vapur, Magnesia ad Maeandrum Gymnasion’u Roma Dönemi Seramikleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi (Ankara 2001). Varkıvanç 2001-2002 B. Varkıvanç, “Patara’da Bir Seramik İşliği” Adalya V, 20012002, 137-152. Vegas 1994 M. Vagas, “Ein frühkaiserzeitlicher Karthago”, RM 101, 1994, 339-364. Fundkomplex aus xii Vogeikoff-Brogan 2000 N. Vogeikoff-Brogan, “Late Hellenistic Pottery in Athens: A New Deposit and Further Thoughts on the Association of Pottery and Societal Change”, Hesperia 69, 3, 2000, 293-333. Vokaer 2007 A. Vokaer, “La Britte Ware Byzantine et Omeyyade en Syrie Du Nord”, M. Bonifay- J. Christophe Tréglia (Ed.), LRCW 2, BAR International Series 1662 (II), 2007, 701-713. Williams 1989 C. Williams, Anemurium. The Roman and Early Byzantine Pottery (1989). Wintermeyer 2004 U. Wintermeyer, Didyma. Die hellenistische und frühkaiserzeitliche Gebrauchskeramik, Didyma 3, 2 (2004). Yılmaz 1991 H. Yılmaz, “Nekropol Çalışmaları”, bkz.: F. Işık, Patara 1989, KST 12, 2, 1991, 29-55. Yılmaz 1992 H.Yılmaz, “Nekropol”, bkz.: F. Işık, Patara 1990 Etkinlikleri, KST 13, 2, 1992, 235- 258. Yılmaz 1995 H. Yılmaz, “Tepecik Nekropolü”, bkz.: F. Işık, Patara 1992, KST 15,2, 1995, 279-301. Yılmaz – Çevik 1995 H. Işkan Yılmaz – N. Çevik, Die Grüfte von Patara, Lykia II, 1995, 187-216. Zsidi – Balla 2000 P. Zsidi – M. Balla, “The Distribution of Mortars from the socalled Gas –Works Potters’ Workshop in Aquincum”, RCRF Acta 36 (2000) 247-253. xiii Metin İçerisinde Kullanılan Kısaltmalar: PTR: Patara Kat. No: Katalog Numarası Res.: Resim Y.: Yükseklik A.Ç.: Ağız Çapı K.Ç.: Kaide Çapı U.: Uzunluk TBE: Tepecik Bey Evi TN: Tepecik Nekropol AL: Çömlek Altlığı BA: Bardak KD: Kadeh KA: Kase MA: Maşrapa MAK: Maşrapa Kaide TB: Tabak T: Tas TS: Testi TSK: Testi Kaide GÜ: Güveç TE: Tencere TA: Tava MN: Mangal A: Amphora DS: Depolama Seramiği BK: Bakraç ÇA: Çanak ÇAK: Çanak Kaide HK: Havan Kolu KP: Kapak HA: Havan ÖK: Ölçü kabı SÜ: Süzgeç xiv ÖZET 1988 yılından bu yana sürdürülen Patara kazılarında ele geçen Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri bu çalışmanın konusunu oluşturur. Ana Cadde, Hurmalık Hamamı, Meclis Binası, Modestus Takı, Tepecik Nekropolü ve Tepecik Bey Sarayı alanlarından ele geçen buluntular oldukça zengin bir form çeşitliliğine sahiptir. Tarihsel olarak Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar yayılım gösteren bu formlar kentte buluntu yoğunluğu olarak birinci sırada yer alır. Günlük kullanım kapları olarak adlandırılan bu seramikler basit üretimli masa kaplarını, pişirme kaplarını, depolama kaplarını ve mutfaktaki yardımcı diğer seramikler olmak üzere toplam 22 form grubunu kapsamaktadır. Tipolojik olarak sınıflandırılan seramikler genellikle tüm Akdeniz ve Ege kentlerinden tanınan formları içermektedir; ancak bununla birlikte ilk kez Patara kazılarında ele geçen yeni formlarda bu tez kapsamında tespit edilmiştir. Sahip olduğu limanıyla Likya bölgesinin en önemli ticaret üssü konumundaki Patara ya Roma Dönemi’nde kırmızı astarlı birçok ithal seramiğin getirildiği bilinmektedir. Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde özellikle ithal olduğu düşünülen Ege orijinli İ.S. 1.-3. yüzyıl pişirme kapları yoğunluktadır. Bunların yanında komşu kent Ksanthos üretimi tencereler ve Kıbrıs’tan ithal çanaklar da üretim yerlerini tanıdığımız gruplar arasında yer almaktadır. İthal seramiklerin dışında kentte yerel üretim formlarda bilinmektedir. Özellikle çömlek altlıkları ve çanaklarla takip edebildiğimiz bu formlar kentin kendi kullanım seramiği ihtiyacını karşıladığını göstermektedir. Patara’ da farklı dönemlerdeki bulgularla seramik üretiminden kesin olarak bahsetmek mümkündür. Kentte seramik üretimine dair en erken veriler Hellenistik Dönem’e ait megara kasesi kalıplarıdır. İ.S. 1.-2. yüzyıla tarihli Tepecik Bey Evi’nden ele geçen hatalı üretim seramiklerle üretimin kentte bu tarihte de devam ettiği bilinir. Roma Dönemi içlerine tarihlendirilen seramik fırınları ve işlikler de Patara’da üretimin varlığını kesinleştiren diğer veriler arasındadır. xv ABSTRACT The subject of this article is the daily use ceramics found in the excavations that has been taking place in Patara since 1988. The findings from the Main Street, Hurmalık Bath, Modestus Arch, Tepecik Necropolis and Tepecik Bey House areas have a rich variety of forms. These forms, dating from the early Roman to the Late Roman Period, are the most abundant findings in the city. These ceramics, named as daily use vessels, covers 22 different form groups such as simple production table wares, cooking pots, storing vessels and other supplementary kitchen wares. These ceramics are typologically classified and include familiar forms from nearly all Mediterranean and Aegean cities. But within the scope of this thesis there are also some new forms which have been found in Patara excavations for the first time. It is known that, in the Roman Period, many red undercoated import ceramics were brought to Patara, the most important trade center of the Lycia due to its harbor. Amongst the Roman Period daily use ceramics, cooking pots which are thought be of Aegean origin dated to 1st to 3rd centuries B.C are in majority. Along with these, pots produced in the neighboring Xanthos and the bowls imported from Cyprus are among the groups whose production areas we are familiar with. Apart from imported ceramics, local productions are also known. Forms deduced especially from these bowls and bowl bases show that production was limited with local demands. As a result of the artifacts dating to different periods, it is possible to speak of ceramic production for certain. The oldest information related to ceramic production is gathered from Hellenistic Period Megara bowl templates. Faulty-produced ceramics gathered from Tepecik Bey House dating to 1st – 2nd century AD, show that production was in process even in these dates. Ceramic stoves and workshops dating to Roman Period are among the other datas which verify production in Patara. xvi ÖNSÖZ 1988 yılından itibaren Prof. Dr. Fahri Işık başkanlığında yürütülen Patara kazıları hem kentin hem de bölgenin tarihine ışık tutacak birçok yeniliği ortaya koymuştur. Kazı buluntularının pek çoğu tez ve makaleler kapsamında irdelenmiştir. Bu tez çalışmasının konusu oluşturan Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri de Prof. Dr. Taner Korkut tarafından irdelenmiş ve bazı gruplar farklı makalelerle bilim dünyasına tanıtılmıştır. Ancak kazı alanlarından ele geçen günlük kullanım seramiklerinin yoğunluğu konunun bir tez kapsamında daha ayrıntılı incelenmesini gerekli kılmıştır. Prof. Dr. Taner Korkut danışmanlığında yürütülen bu tez, Likya Bölgesi’nde şimdiye kadar yapılan seramik yayınlarında sadece günlük kullanım seramiklerinin ele alındığı tek çalışmadır. Bu çalışma esnasında benden hiçbir zaman yardımını, zamanını ve fikrini esirgemeyen sevgili hocam Prof. Dr. Taner Korkut’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Öğrencilik yıllarımın ilk günlerinden itibaren bana seramiği sevdiren sevgili hocam Doç. Dr. Gül Işın’ a da eğitim hayatımın her anındaki yol göstericiliği için çok teşekkür ederim. 2002 yılından itibaren katıldığım Patara kazılarında beni yönlendiren hocalarım Prof. Dr. Fahri Işık ve Prof. Dr. Havva İşkan Işık’a da minnettarım. Tezimin değerlendirme kısmında benden yardımlarını esirgemeyen Dr. Çilem Uygun’a, tezimin Auto Cad programındaki çizimlerini üstlenen Arkeolog Bayram Akdağ’a, gerektiğinde yardımlarını esirgemeyen Uzm. Arkeolog Şevket Aktaş’ a ve de Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’ndeki çalışma arkadaşlarıma da sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Son olarak varlıklarıyla güç bulduğum, benden hiçbir zaman desteklerini esirgemeyen sevgili eşim Yunus Özdemir’e ve aileme çok teşekkür ederim. Bilsen Ş. Özdemir Antalya / 2009 1 GİRİŞ Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin değerlendirildiği bu çalışma 1989 yılından bu yana Prof. Dr. Fahri Işık başkanlığında yürütülen kazılardan ele geçen malzemeleri kapsamaktadır. Çalışmanın konusunu oluşturan seramiklerin pek çoğu etütlük eser niteliği taşıdığı için kazı evi deposunda korunmaktadır. Bunlardan başka müzelik değerdeki eserler de Antalya Müzesi depolarında bulunmaktadır. Daha çok Roma yapılarıyla ön planda olan kentten, kazıların başladığı ilk yıllardan itibaren farklı dönemlere ait yoğun seramik buluntuları ele geçmiştir. Söz konusu seramikler Prof. Dr. Taner Korkut, Doç. Dr. Gül Işın ve Dr. Çilem Uygun tarafından 2001 yılında kazı evi deposunda yapılan sistemli bir çalışmayla dönemsel ve konusal olarak ayrıştırılmışlardır. Yapılan bu ayrıştırmanın ardından detaylıca irdelenmeye başlanan Patara seramiklerinin Hellenistik sürecini Doç. Dr. Gül Işın, Roma sürecini ise Prof. Dr. Taner Korkut üstlenmiş ve birçok makale ile söz konusu seramikleri bilim dünyasına tanıtmışlardır1. Aynı zamanda kırmızı astarlı seramikler2 ve unguentariumlar3 gibi özel gruplar da doktora ve yüksek lisans tezleri olarak çalışılmıştır. Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin çok çeşitli formlarda ve de yoğun olarak ele geçmesi bu grup seramiklerin ayrıntılı bir tez başlığı altında değerlendirilmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri, 1991 yılından itibaren süren Hurmalık Hamamı ve 1989-2000 yılları arasında kazılan Tepecik Nekropol alanından yoğun olarak ele geçmiştir (Grafik 1). 1992 yılında kazısına başlanılan Ana Cadde ve 2003 yılından itibaren yürütülen Tepecik Bey Evi’de tez kapsamında değerlendirilen seramiklerin ele geçtiği, halen çalışmaların sürdüğü alanlar arasında yer alır. 1996 yılında başlayıp 2007 yılında kazısı sonlanmış Meclis Binası, 1988-1989 yıllarında kazılmış Modestus Tak’ı ve 1997 yılında açılan OG 42’ de günlük kullanım seramiklerinin ele geçtiği alanlar arasındandır. Söz konusu alanlardan Hurmalık Hamamı’nın sadece 2005 yılına kadar ele geçen seramikleri değerlendirilmiştir4. Kazısı tamamlanıp buluntularıyla birlikte yayınlanan Meclis Binası seramiklerinin sadece genel formlara örnek teşkil edebilecek olanları irdelenmiştir. Sonradan tez çalışması içerisine dahil edilen Ana Cadde seramiklerinin ise genellikle farklı formlara sahip olanları irdelenmiştir. Çalışma kapsamında değerlendirmeye alınmayan diğer alanların 1 Işın 2002; Işın 2007; Işın 2008; Korkut 2007 a; Korkut 2007 b; Korkut 2007 c; Korkut – Ercan 2008. Uygun 2009. 3 Dündar 2005. 4 2005 yılından itibaren ele geçen seramikler Dilek Şen tarafından Doktora tezi kapsamında çalışılmaktadır. 2 2 seramikleri ise kendi kontekstleriyle birlikte inceleneceğinden bu tez kapsamında değerlendirmeye alınmamıştır5. Oldukça zengin bir form çeşitliliğine sahip Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri çizimlerinin ve hamur, astar tanımlamalarının6 yapılmasının ardından masa, pişirme, depolama ile diğer seramikler olarak dört ana başlığa ayrılmışlardır. İşlevlerine göre bu ana başlıklar altına yerleştirilen seramikler ise kendi içlerinde alt gruplarla tipolojik olarak sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bu sınıflandırma yapılırken benzer formların farklı dönemlerde kullanımı nedeniyle kronolojik bir düzen izlenememiştir. Form grupları anlatılırken kontekstli alanların ve farklı antik kentlerden ele geçen benzer örneklerin tarihlendirmeleri esas alınmıştır. Formların adlandırılmasında özellikle Türkçe terminoloji kullanılmaya dikkat edilmiştir. Bununla birlikte metin içerisinde formların bilinen Latince isimleri de belirtilmiştir. Şimdiye kadar Roma seramiği ile ilgili yapılan çalışmalarda terra sigillata gibi nitelikli seramikler ön plana çıkmıştır. Günlük kullanım seramikleri ise daha yüzeysel irdelenmiş ve çoğu zaman katalog çalışmalarından öteye geçmemiştir. Günlük kullanım seramiklerine yönelik yapılan çalışmaların pek çoğunda ise sadece pişirme kapları değerlendirilmiştir. Ancak pişirme kaplarının yanında basit üretimli, özensiz işçilikli ve bazen form taklidi seramikler de mevcuttur. Patara buluntuları arasında bardak, tabak, kase ve kadeh gibi gruplarla temsil edilen bu tip örnekler günlük kullanım kapları içerisine dahil edilmiştir. Aynı zamanda form taklidi seramikler içinde dönemin modası olan terra sigillata benzerlerinden yararlanılmış ve iki grup arasındaki etkileşimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu tez çalışmasıyla farklı alanlarda ve farklı yıllarda gerçekleştirilen kazılar yardımıyla Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin dokümantasyonunun yapılmasının yanında, amorf seramikler ve açığa çıkartılan seramik işlikleriyle bağlantılı olarak kentin Roma Dönemi’ndeki üretim faaliyetlerine ışık tutulmaya çalışılacaktır. 5 Kazısı devam eden Tiyatro ve kazısı sonlanmış Günlük Seramik Fırınları’nın buluntuları kendi kontekstleri içerisinde değerlendirilecektir. 6 Hamur ve astar tanımlamaları için Munsell renk kataloğu kullanılmıştır. bkz.: Munsell Soil Color Charts, 2000. 3 2. PATARA TARİHİNE GENEL BAKIŞ Likya bölgesinin en önemli kentlerinden biri olan Patara, Antalya’ nın batı ucunda, Eşen Çayının ise hemen doğusunda yer alır. Bugünkü adı Gelemiş olan yerleşim Kaş ilçesine bağlıdır. Kentin kuruluşu mitoslara bağlanmakla birlikte yerleşimin çok daha eskiye gittiği bugün yapılan araştırmalar sonucunda bilinmektedir7. Likçe Pttara, Hitit kaynaklarında ise Patar olarak adlandırılan kentin kurulduğu erken dönemlere ait izler, ise özellikle Tepecik’ de yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkmaya başlamıştır. Ele geçen seramikler ve bir taş baltayla kentin varlığının en azından şimdilik Tunç Çağın’a kadar uzandığı söylenebilir. Sonraki dönemlerde ise kentin adı ilkin Apollon kehanetiyle bağlantılı olarak Hekataios ve Herodotos tarafından anılır. Kent İ.Ö. 6. yüzyılın ortalarından itibaren Pers hakimiyetiyle karşılaşır. Klasik Dönem içlerinde kenti yöneten beylerin varlığı bilinmekle birlikte Pers hakimiyeti İ.Ö. 333’de İskender’in gelişine kadar sürmüştür. İskender’in hiçbir direnişle karşılaşmadan aldığı kentin yönetimi, onun ölümünden sonra ise haleflerinin eline geçer. Kent önce Antigonoslar sonrasında ise Ptolomaioslar tarafından ele geçirilmiştir. Ancak İ.Ö. 305’te yönetim yeniden Antigonos’un eline geçmiştir. Sonrasında ise sırasıyla İ.Ö. 301’de Lysimakhos, İ.Ö. 281’ de Seleukos, İ.Ö. 278/277’ de Ptolomaioslar ve son olarak İ.Ö. 197’de ise Seleukos kralı Antiokhos hakimiyetine girmiştir. İ.Ö. 189 yılında Antiokhosun Roma’yla yaptığı Magnesia savaşını kaybetmesiyle kentin yönetimi bütün bölgeyle birlikte Rhodos’un eline geçer. Ancak Romaya elçiler göndererek bağımsızlığını isteyen bölge İ.Ö. 167’de özerkliğini kazanır. Aynı tarihte Likya Birliği kurulmuş ve Patara bu birliğin başkenti unvanını kazanmıştır. Patara Likya birliğinin kurulmasından itibaren üç oy hakkına sahip kentlerden biri olarak ön plana çıkar. Likya’nın Roma’yı desteklediği İ.Ö. 88/85 yılları arasında süren Mithridates savaşları esnasında Pontus ordusu başarısız olunca Patara’yı kuşatır. Ancak bölge Roma’ya gösterdiği desteğin karşılığını alır ve Roma senatosu tarafından dost olarak ilan edilir. Yüzyılın ortalarından sonra Ceasar’ın katili Brutus hem kendine mali destek toplamak hem de Likyalılar’ın Ceasar yanlılarına İ.Ö. 43’ te donanma yardımı göndermesine tepki olarak bölgeye gelir. Önce Ksanthos’u ele geçirmeye çalışan Brutus burada büyük bir direnişle karşılaşır. Kentlerini teslim etmek istemeyen Ksanthoslular tüm kenti ateşe verirler. Bu büyük yıkımın ardından Patara’da da aynı tepkiyi görmek istemeyen Brutus daha iyimser bir politikayla kentten ihtiyacı olan yardımı alır ve kenti terk eder. Likya İ.S. 43 yılında İmparator Cladius Dönemi’nde bağımsızlığını yitirir ve bu tarihten sonra bir Roma eyaleti olarak 7 Kentin tarihçesi için bkz.: Işık 2000; Işık 2009. 4 varlığını sürdürür. Patara bu süreçte hem Likya eyaletinin hem de Roma’ya bağlı sürdürülen birlik sisteminin başkentliğini üstlenmiştir. Likya’nın Roma eyaleti olmasıyla birlikte ise bölge merkezden atanan valilerce yönetilmeye başlanmıştır. Vespasian Dönemi’nde Likya ve Pamfilya eyaletleri birleştirilmiş ve olasılıkla bu dönemde de bu çiftli eyaletin başkentliğini Patara üstlenmiştir. Kentin pek çok anıtsal yapısının da inşa edildiği bu süreç Roma dönemi zenginliğinin kentte izlenmesi açısından son derece önemlidir. Lykia Pamfilya çifte eyaleti İ.S. 312-337 yılında İmparator Konstantin Dönemi’nde ayrılmış ve yeniden Likya tek eyalet olmuştur. Patara’da yüzyılın sonuna kadar bu eyaletin dini başkenti unvanını alarak bölgedeki önemini korumuştur. Ayrıca Patara’nın Aziz Nikolaos’un doğum yeri olması da Hıristiyanlık alemi içinde kentin önemini artırmıştır. Kent İ.S. 541 yılındaki büyük veba salgınının ardından ticari çöküşle birilikte gerilemeye başlar, ardından İ.S. 7.-8. yüzyılda bütün kıyı kentlerini yıpratan Arap akınlarıyla birlikte kent daha da küçülerek varlığını sürdürmüştür. 5 3. PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN ELE GEÇTİĞİ ALANLAR8 3. 1. Ana Cadde Limanı güneydeki Agora’ya bağlayan Ana Cadde Kazıları9, 1992 yılından itibaren Şevket Aktaş tarafından yürütülmektedir10. Ana Cadde Kazıları aynı alanda yer alan ve doğrudan caddeyle bağlantılı Güney Kapı, A yapısı, Batı - Doğu Portikolar ve dükkanları da kapsamaktadır11. Yürütülen çalışmalarda bataklık suyunun da oluşturduğu engel nedeniyle caddenin sadece 100 m.’lik bir bölümü ile Güney Kapı, A Yapısı, Portikolar ve 7 no’lu dükkan açılabilmiştir. Bugünkü veriler doğrultusunda Ana Cadde, İ.S. 1. yy.’dan İ.S. 7. yy.’ a kadar kullanım görmüş, daha sonra surlarla kentin küçülmesi nedeniyle işlevini yitirmiştir. Kazı katmanlarında Klasik ve Hellenistik Dönem seramiklere rastlanılmasına rağmen, buluntu yoğunluğu alanın son kullanımıyla da bağlantılı olarak Roma ve Erken Bizans Dönemleri’ne aittir. Alan halen süren bir doktora tezi kapsamında Şevket Aktaş tarafından ayrıntılıca incelenmektedir. Bardak, testi, maşrapa, kase, kapak ve süzgeç gibi alt gruplara yerleştirilen ve bu çalışmanın konusunu oluşturan seramiklerin sadece bir kısmını oluşturan Ana Cadde buluntuları, yoğunlukla Geç Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerindendir. Ana Cadde’de ele geçen bu seramiklerin dönemsel bir birliktelik göstermesi, çalışma kapsamındaki benzer örneklerin değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. 3. 2. Hurmalık Hamamı Adını hemen önündeki Hurma ağaçlarından alan ve literatürde Liman Hamamı olarak da adlandırılan12 yapıyla ilgili ilk çalışmalara 1991 yılında başlanmıştır. Öncelikle hamamın batı ve doğu yönlerinde moloz ve dolgu temizliği yapılmış ve temizlenen alanlarda cadde yapıları ortaya çıkarılmıştır13. Kazının ilerleyen yıllarında hamamın sıcaklık bölümünde çalışmalar yürütülmüştür14. 1997 yılında ara verilen kazılara 2005 yılında F. Alanyalı başkanlığında tekrar başlanılmış, soğukluk ve ılıklık bölümlerinde açılan sondajlarla hamamın 8 Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri’nin ele geçtği alanların kent içerisindeki konumları için bkz.: ÇİZİM 1. 9 Genel olarak Patara Ana Cadde için bkz. Işık 2000, 67-68. 10 Aktaş - Gülşen 1995, 287-288. 11 Aktaş 2002, 401; Aktaş – Gülşen 2003, 3-4; Aktaş 2005, 57; Aktaş 2007, 15-16; Aktaş 2008, 62. 12 Genel olarak Hurmalık Hamamı için bkz. Işık 2000, 85-90. 13 Bulba – Kızgut 1995, 286-287. 14 Özhanlı 1998, 57-58. 6 kullanım evreleri saptanmaya çalışılmıştır15. Sıralı oda sistemiyle tipik Likya Hamamları geleneğinde olan Hurmalık Hamamı’nın, İ.S. 2. yy.’ dan İ.S. 11. yy.’ a kadar kullanım gördüğü tahmin edilmektedir. Hurmalık Hamamı’nda ele geçen seramikler Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar tarihlendirilmektedir. Alandan özellikle kase, kadeh, testi, maşrapa ve pişirme seramiklerine ait örnekler yoğun olarak ele geçmiştir. Bu çalışmada değerlendirilen seramikler 1991–2001 yılları Hurmalık Hamamı kazılarında ele geçmiş olup, sonraki yıllarda yapılan kazılarda ele geçen seramikler ise, halen yürütülen bir doktora tezi kapsamında çalışılmaktadır16. 3. 3. Meclis Binası Patara Meclis Binası kazılarına ilk kez 1996 yılında başlanmıştır17. Kazının ilk dört yılında yürütülen çalışmalar daha çok yapının dış kısmına odaklanmıştır18. 2001 yılından itibaren yeniden başlatılan çalışmalar19 ise, 2007 yılında sonuçlandırılmış ve böylece yapının kazısı tamamlanmıştır20. İlk yıllarda yapılan kazılarda öncelik yapının üzerini örten kum tabakasının kaldırılmasına yönelik olmuştur. Daha sonraki yıllarda cavea üzerindeki blokların belgelenmesiyle bu alan ve tonozların içinde kazı çalışmaları yürütülmüştür21. Kazısı tamamlanan yapının sahne binası, orkestra ve oturma sıraları üstünde kısmi konservasyon çalışmaları da yürütülmüştür. Meclis Binası’nın Likya Birliği ile bağlantılı olarak İ.Ö. 2. yy. da inşa edildiği, daha sonra ise farklı dönemlerde değişime uğradığı mimari ve arkeolojik veriler ışığında kanıtlanmıştır22. Kazı alanlarından ele geçen seramikler Hellenistik Dönem’den Geç Roma Dönemi’ne kadar çeşitlilik göstermektedir23. Söz konusu seramikler yapının kazıcısı tarafından yayınlanmış olmakla birlikte24, tekil veya çok az benzer örneği bilinen formlar bu çalışma kapsamında da değerlendirilecektir. 15 Alanyalı 2007, 19-20; Alanyalı 2008, 60. 2005 yılından itibaren ele geçen seramikler Dilek Şen tarafından Doktora tezi kapsamında çalışılmaktadır. 17 Genel olarak Meclis Binası için bkz. Işık 2000, 127-130. 18 Çevik vd. 2000, 93-94. 19 Korkut 2003, 2. 20 Bkz.: Korkut – Grosche 2007. 21 Korkut 2004, 88-89; Korkut – Grosche 2005, 58-59. 22 Korkut – Grosche 2007, 57-74. 23 Korkut – Grosche 2007, 128-155. 24 Bkz. Dn.:20. 16 7 3. 4. Mettius Modestus Takı Lykia ve Pamphylia Eyaleti Valisi C. Trebonius Proculus Mettius Modestus onuruna inşa edilmiş olan yapı25, Tepecik yerleşiminin doğu eteğinde, kent merkezinin girişinde ve nekropol alanının hemen önünde yer alır. Üç geçişli anıtsal kapı görünümündeki tak kazıları 1988-1989 yıllarında yürütülmüştür26. Yapılan çalışmalar neticesinde, İ.S. 1. yy. da inşa edilen takın aslında onur takı ve su yolunun bir parçası olduğu anlaşılmıştır27. Kazı alanından Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri grubuna ait çok sayıda form ele geçmiş ve bunların bazıları bu çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. 3. 5. Oygu Mezar 42 1989 yılındaki yol genişleme çalışmaları esnasında ilk kez tespit edilen “oygu mezar”ların28 kazılarına 1993 yılında başlamıştır29. Daha sonraki yıllarda benzer mezar kazılarına devam edilmiş, 1995 yılı içerisinde beş, 1997 yılı içerisinde ise kırk iki mezar açılmıştır30. Halen devam eden çalışmalarla açılan mezar sayısı toplam elli altıyı bulmuştur. 1997 yılında açılan 42 numaralı oygu mezar, içerisindeki nişte yer alan kafataslarıyla, bugüne kadar açılan oygu mezarlar arasında en ilgi çekici olanıdır31. Farklı buluntuların yanında, doğrudan ölü ritüeliyle bağlantılı kullanılmış olması muhtemel günlük kullanım seramikleriyle bağlantılı dört adet kasenin ele geçtiği bu mezardan çıkan örnekler çalışma kapsamına dahil edilmiştir32. 3. 6. Tepecik 3. 6. 1. Tepecik Bey Evi Tepecik yerleşiminin üst düzleminde yürütülen kazılara 2003 yılında Gül Işın tarafından başlanılmıştır33. İlk yıl yapılan kazı çalışmaları gün ışığına çıkartılan ve sarnıç olarak tanımlanan yapıda odaklanmıştır. Bu çalışmalar esnasında sarnıcın etrafında farklı ölçülerde duvar kalıntıları da tespit edilmiştir. Daha sonraki yıllarda kazı çalışmaları duvarların açılması şeklinde yönlendirilmiştir. 2007 yılı kazı çalışmaları sonucunda Tepecik 25 Genel olarak Modestus Takı için bkz. Işık 2000, 69-70. Işık – Yılmaz 1990, 7-8. 27 Karaosmanoğlu 1991, 33-34. 28 Genel olarak Patara oygu mezarları için bkz. Işık 2000, 49-50. 29 Yılmaz – Çevik 1995, 187. 30 Işık 2000, 49-50. 31 İşkan – Çevik 1999, 163-164. 32 Söz konusu eserler daha önce bir bitirme çalışması çerçevesinde çalışılmıştır, bkz.: Tüner 1999, 1-21. 33 Işın 2005, 57-65. 26 8 yerleşiminin üst düzleminde ortaya çıkartılan kalıntıların büyük bir yapı kompleksine ait olduğu anlaşılmıştır34. Kazılan alanların ilkini oluşturan ve önceleri sarnıç denen ancak sonra bir depo ya da kiler olduğu anlaşılan alandan özellikle, İ.Ö. 320-220 aralığına tarihlenen seramikler yoğun olarak ele geçmiştir. Bunlardan başka aynı alanda, İ.Ö. 7.-6. yy. lara ait az sayıda seramik parçaları ve Demir Çağ başlangıcına tarihlenen pişmiş toprak figürinler de bulunmuştur. Yapı kompleksine ait kilerin yanındaki diğer mekanlar A ve B alanları olarak adlandırılmıştır. A alanındaki seramik buluntuları yoğunluğu Geç Geometrik Dönem ile Arkaik Dönem arasında değişirken, B alanında topluca atıldığı anlaşılan Roma Dönemi dolgusu dikkat çekmektedir. Bu dolgu içerisinde ithal ve yerel kırmızı astarlı seramikler ile günlük kullanım seramikleri ele geçmiştir. Alandan ele geçen amorf malzemeler ve atölye kullanımıyla ön plana çıkan altlıklar gibi seramikler bu dolgunun bir atölye atığı olabileceğini de düşündürtmektedir. Günlük kullanım seramiklerinin de ele geçtiği bu alan, Patara’nın yerel seramik üretimine ışık tutabilecek malzemelerin de varlığıyla bu çalışmada önemli bir yer tutmaktadır. Buluntu grubu içerisinde yer alan ve burada değerlendirilmeye alınan seramikler altlık, bakraç, çanak, testi kaideleri, tencere, tabak ve ölçü kabı gibi formlardan oluşmaktadır. Farklı form gruplarına ait olan bu seramikler İ.Ö. geç 1. yy. ile İ.S. 2. yy. sonuna kadar tarihlenmektedir. 3. 6. 2. Tepecik Nekropolü Kuzey-Güney doğrultulu olarak tepeciğin doğu eteğine yerleştirilmiş olan Nekropol Kazıları 1989-2000 yılları arasında Havva İşkan Işık tarafından yürütülmüştür35. Yüzeyde yoğun olarak Roma Dönemi’nde kullanılmış mezar odaları veya lahitler görülmekle beraber, alt seviyelerde tespit edilen özellikle iki lahit nekropol alanının Erken Hellenistik Dönemde kullanıldığını göstermektedir36. Roma Dönemi sonlarında ise mezarlık işlevini yitirmeye başlayan alanın farklı amaçlar için kullanıldığı da yine kazılar sonucunda anlaşılmıştır. Önemini yitiren nekropol alanı zamanla tepeciğin yamaçlarından aşağı akan 2,5 m. kalınlığında bir dolguyla örtülmüştür. Dolayısıyla kazılar esnasında tam bir stratigrafi izlenememiştir37. Ancak bazı alanların kesitlerinden sözkonusu katmanlaşma takip edilebilmiştir. 34 Işın – Işık 2008, 59-60. Genel olarak Tepecik Nekropolü için bkz. Işık 2000, 26-29. 36 Yılmaz 1991, 32; Yılmaz 1992, 237-238. 37 Işın 2008, 158. 35 9 Tepecik Nekropolü buluntuları içerinde özellikle alanın kullanımıyla da bağlantılı olarak Roma Dönemi seramikleri yoğunluk göstermektedir. Ancak alt seviyelerde, ana kaya üzerinde az sayıda da olsa Geometrik Dönem’e tarihlenen çemberli seramiklere rastlanılmıştır38. Ara katmanlarda ise sıklıkla Klasik, Arkaik ve Hellenistik Dönem seramikler gözlemlenmiştir39. Tepecik Nekropolü’ndeki seramik buluntularının büyük kısmını oluşturan Roma Dönemi seramiklerin içerisinde yoğunluk bakımından ilk sırayı günlük kullanım seramikleri alırken, onu terra sigillata olarak adlandırılan kırmızı astarlı seramikler takip etmektedir. Burada değerlendirilen seramiklerin büyük bir çoğunluğu TN 3, TN 3 Ocak, TN 8 ve TN 9-10 olarak adlandırılan alanlarda ele geçmiştir40. Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinden bilinen formların pek çoğuna bu alanlarda ele geçen seramikler içerisinde de rastlanılmıştır. Bu çalışma kapsamında değerlendirilen ve İ.Ö. 1. yy. ile Geç Roma Dönemi’ne kadar tarihlendirilen seramikler hem nekropol alanının kullanım sürecini göstermesi hem de sözkonusu formların Roma Dönemi içindeki form gelişimini göstermesi açısından son derece önemlidir. 38 Yılmaz 1995, 285 Res. 13; Işık 2000, 6 Res. 4. Tepecik Nekropolü’nde ele geçen kırmızı astarlı seramikler bir doktora tezi kapsamında değerlendirilmiştir, bkz.: Uygun 2009. 40 Işın – Uygun 2001, 79-80; Gülşen vd. 2001, 80-81. 39 10 4. SERAMİK FORMLARI TERMİNOLOJİSİ Yapılan çalışmalarda Arkaik Dönemden Hellenistik Dönem sonuna kadar tarihlenen seramikler genellikle antik kaynaklardan bilinen Yunanca isimleriyle adlandırılırlar41. Roma Dönemine ait seramikler için ise bu durum her zaman söz konusu değildir. Antik literatürde Roma Dönemi seramiklerinin birçoğunun Latince isimleri bilinmesine rağmen42, kap isimlendirmelerinde genellikle modern terminoloji kullanılmıştır. Modern terminolojinin kullanıldığı farklı çalışmalarda benzer formlar için değişik adlandırmaların kullanıldığı da bilinir. Genel bir düzen içermeyen bu adlandırmalar özellikle seramiklerin sınıflandırılmasında zorluklara neden olmaktadır. Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin irdelendiği bu çalışma kapsamında değerlendirilen örneklerin form ayrımlarının yapılmasında kabın boyutları önemli rol oynamıştır. Özellikle tabak, kase, tas gibi benzer formların ayrımı ağız çapı ve yükseklik esas alınarak yapılmaya çalışılmıştır. Seramiklerin adlandırılmasında ise Türkçe terminoloji kullanımı tercih edilmiştir. Bununla birlikte her form anlatımı altında eğer bilinmekteyse kabın Yunanca ve Latince ismi de belirtilmiştir (Tablo 1). 5. TİPOLOJİK VE KRONOLOJİK AÇIDAN PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN İNCELENMESİ Roma Dönemi seramik sanatı denince akla ilk olarak terra sigillata grubu gelmektedir. Ancak kazılarda ele geçen terra sigilatta örnekleri günlük kullanım seramiklerine göre daha az yoğunluk gösterirler. Benzer bir durum Patara buluntuları için de geçerlidir. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri dönemin seramik sanatındaki zenginlik nedeniyle çok fazla form çeşitliliği göstermektedir. Patara buluntuları mutfak, masa, depolama ve diğer seramikler olmak üzere 4 ana başlık ve toplam 22 grupta değerlendirilmiştir (Grafik 2). Farklı form yapıları gösteren seramikler kendi grupları içerisinde genel olarak ağız ve gövde yapılarına göre de alt form gruplarına ayrılmışlardır. Her grup başlığı altında öncelikle seramiklerin kullanımı ve genel form yapısı tanımlanmış ve daha sonra ise her farklı tipin örnekleri ayrıntılarıyla incelenip benzer örnekler dikkate alınarak tarihlendirilmeye çalışılmıştır. 41 42 Sparkes – Talcott 1970; Rotroff 2006. Hilgers 1969. 11 5. 1. Masa Kapları Antik kaynaklarda masa kaplarının tamamı vasa escaria ya da vasa po(ta)toria olarak adlandırılmıştır43. Günümüz seramik çalışmalarında genellikle sadece üzeri astarla kaplı seramikler masa kapları olarak kabul edilmektedir. Bu grubun dışında ki seramikler kaba seramikler ve ya mutfak seramikleri olarak adlandırılmaktadır44. Ancak astarlı masa kaplarıyla benzer formdaki astarsız ya da özensiz işçilikli çok sayıda örnek de bilinmektedir. Dolayısıyla bu tür örnekler günlük kullanım seramikleri grubu içerisinde değerlendirilmeli ve bunların üretim ile kullanım amacı ise masa kabı olarak kabul edilmelidir. Bu bağlamda tüketicilerin satın alma gücü önemli rol oynamış olmalıdır. Günlük kullanım seramikleri altında toplanan pek çok form, bu çalışma kapsamında yemek ve servis için kullanılması muhtemel seramikler olarak masa kapları başlığı altında değerlendirilmiştir. Toplam 8 ayrı form grubunu içeren bu başlık Patara buluntuları içerisindeki en yoğun buluntu grubunu oluşturur (Grafik 3). 5. 1. 1. Çömlek Altlığı Yuvarlak gövdeli, torba karınlı veya ticari amphora gibi sivri dipli seramiklerin sabit durabilmeleri için yapılmış olan formlar modern literatürde “altlık” olarak değerlendirilmiştir45. Altlıklar daha çok kullanılacağı seramik formuna uygun biçimde şekillendirilmiştir. Genellikle mutfak ya da masalardaki ihtiyacı karşılamak amacıyla üretilen altlıklar, çömlekçi atölyelerinde de seramiklerin kuruması ve fırınlanması sırasında kullanılmıştır46. Patara Tepecik Bey Evi’nde bulunmuş bir kaç altlık örneği üzerinde gözlemlenen hamur artıkları, düzensiz ve farklı astar akıntıları altlıkların çömlekçi atölyesinde kullanımına dair önemli bir belge niteliğindedir (Res. 1-2). Diğer seramik formlarında olduğu gibi çarkta üretilen bu altlıklar basit ve çoğu zaman özensiz bir işçilikle üretilmiş olup, genelde astarsız olarak fırınlanmışlardır. Yapılan incelemeler sonucunda Roma Dönemi’ne 43 Hilgers 1969, 15-16. Literatürde mutfak veya diğer kaba seramikler grubu içerisinde yer alan ince cidarlı örnekler “ince seramikler” olarak tanımlanıp ayrı değerlendirilmektedir, bkz. Mitsopoulos-Leon 1991, 131 vdd.; Hübner 1997, 90; Japp 1999, 301 vdd.; Degeest 2000, 67 vdd. Bu tür ayrıştırmada seramik cidarının inceliği dışında onların üretim kalitesi de dikkate alınmıştır. Ancak kalite yapılarına göre benzer bir ayrıştırma her zaman mümkün değildir, bkz. Korkut 2007a, 192. Dolayısıyla bu çalışma kapsamında ince seramikler olarak adlandırılan örnekler ayrı bir başlık altında değil, ait olduğu form grupları içerisinde değerlendirilmiştir. 45 Williams 1989, 103; Özbütev 1994, 34; Aydemir 1995, 77; Rotroff 2006, 121-122. 46 Özbütev 1994, 34; Aydemir 1995, 77; Atik 1995, 26-28. 44 12 tarihlenen altlıkların genel hatlarıyla Hellenistik Dönem’den bilinen altlık örneklerinin devamcısı olduğu anlaşılmıştır47. Kullanım amacı ve bölgesel faktörlerden dolayı form değişkenliği gösteren çömlek altlıkları kronolojik açıdan genel bir form gelişimi içerisinde değerlendirilememiştir. Halka biçimli altlıkların Hellenistik Dönem’den itibaren yoğun biçimde tercih edildiği bilinir48. Roma Dönemi’yle birlikte benzer altlık formlarına pek çok antik yerleşimde rastlanmıştır49. Patara buluntuları içerisindeki çömlek altlıkları form özelliklerine göre üç farklı alt grupta değerlendirilmiştir: AL I (Lev. 1 Kat. No. 1-2): Bu grupta değerlendirilen çömlek altlıkları düztabanlı, kaideden yukarıya doğru dışa açılarak yükselen bir gövde ve yine dışa dönük bir dudak yapısına sahiptirler. Ağız kısmının genişliği ve dudağın dışa açılma oranı olasılıkla üzerine oturtulan kabın kaide çapıyla bağlantılı olarak değişkenlik göstermektedir. Grup içerisinde toplam iki örnek yer almaktadır. Bu altlıklardan ilki, orta kalınlıkta cidar yapısı ve yine kalınca dışa dönük bir dudak yapısına sahiptir (Kat. No. 1). AL I grubu örneklerinin hamurları ince kireç, kum katkılı ve pudramsı dokuludur. Hamur renkleri ise sarımsı ve kahverengimsi tonlardadır. 2 numaralı örneğin üzerinde sarımsı kırmızı tonlarında astar yer alır. Benzer altlık örneklerine Phokaia kazı buluntularında rastlanmıştır50. Sığ bir tabak görünümündeki ikinci örnek51 ise sadece kalın bir kaide ve gövde yapısıyla 1 numaralı örnekten ayrılmaktadır. 52. I. grup altlıklar Phokaia buluntuları dikkate alındığında İ.S. 2. yy. ‘ ın ilk yarısına tarihlendirilebilir. Ayrıca grupta yer alan altlıkların buluntu yerleri de bu tarihi doğrular niteliktedir. 47 Hellenistik Dönem altlık örnekleri için bkz.: Rotroff 2006, 121-122 Nr. 344-346 Lev. 47. Hellenistik Dönem altlık örnekleri için bkz.: Rotroff 2006, 285-286 Res. 59, 377-378, 385. 49 Benzer örnekler Patara Deniz Feneri kazılarında da ele geçmiştir, bkz.: T. Korkut, Patara Deniz Feneri Seramik ve Cam Buluntuları (2009) Nr. 144-146 Baskıda. 50 Özbütev 1994 Lev. 35, 159; Aydemir 1995 Lev. 74 A 2. 51 Bu altlık genel hatlarıyla sığ bir tabak formuna benzemekle beraber, özensiz yapısı ve diğer örneklerle benzer işçiliğinden çömlek altlığı olması gerektiğine karar verilmiştir. 52 Benzer örnekler Patara Deniz Feneri kazılarında da ele geçmiştir, bkz.: T. Korkut, Patara Deniz Feneri Seramik ve Cam Buluntuları (2009) Nr. 144-146 Baskıda. 48 13 AL II (Lev. 1 Kat. No. 3-10): İkinci grupta değerlendirilen çömlek altlıkları her ne kadar birinci grupta olduğu gibi, dışa açılarak yükselen bir gövde ve yine dışa dönük bir dudak yapısına sahip olsa da, üstten düzleşen dudak formuyla onlardan ayrılır. Dudağın bu yapısı büyük olasılıkla üzerine yerleştirilecek çömleğe ayak işlevi görmesi amacıyla tasarlanmıştır. Yine birinci gruptan farklı olarak gövde tam ortadan keskin bir dönüşle incelip, S formunda verilmiştir. Bu grupta değerlendirilen çömlek altlıkları kaide yapılarına göre iki farklı alt gruba ayrılırlar. Birinci alt grubu halka kaideli örnekler oluşturur (Kat. No. 3-6). İkinci alt grupta incelenen altlıklar ise düz tabanlıdır (Kat. No. 7-10). Düz tabanlı çömlek altlıkların bazılarında tabanın başlangıç kısmının hemen altında derin bir yiv halinde verilmiş profil bulunmaktadır (Kat. No. 9-10). Ayrıca bu her iki örneğin dudağı diğerlerine oranla oldukça dışa sarkık biçimde vurgulanmıştır. Grup örneklerinin hamurları yoğun kireç, kum katkılı ve genellikle pudramsı dokuludur. Hamur renkleri sarı, kımızımsı sarı, pembe ve kahverengi tonları arasında değişiklik göstermektedir. Astarsız örneklerin dışında genellikle kırmızımsı kahverengi ve kırmızı astar görülür. AL II grubu içersinde değerlendirilen çömlek altılıklarının pek çoğunun benzerleri Phokaia53 ve Anamurium54 kazılarında ele geçmiştir. Benzer buluntular dikkate alınarak bu grup örnekleri İ.S. 2. yy.’ın ilk yarısına tarihlendirilebilir. Grup örneklerinden sadece 9 numaralı örneğin bu güne kadar çok yakın bir benzerine herhangi bir bölgede rastlanılmamıştır. Ancak söz konusu altlık da TBS Roma Dolgusundan ele geçen diğer altlıklar nedeniyle bu döneme tarihlenebilir55. AL III (Lev. 2 Kat. No. 11-12): Üçüncü grup çömlek altlıkları halka form yapılarıyla ilk iki gruptan ayrılmaktadır . Bu gruba dahil edilen örnekler yarımay biçimli bir gövde profiline sahiptirler. Gövde profili üstte yuvarlatılmış dudakla son bulmaktadır. Benzer bir durum gövdenin alt kısmında da gözlemlenir. Burada değerlendirilen her iki örnek genel hatlarıyla birbirlerine çok benzemektedir. Sadece detaylarda az da olsa farklılıklar gözlemlenebilir. Örneğin 11 numaralı 53 Özbütev 1994 Lev. 36, 165; Lev. 37; Aydemir 1995 Lev. 74 -75. Williams 1989 Res. 63. 55 Tepecik Bey Evi için bkz.: syf. 7-8. 54 14 altlığın gövdesi içe dönük bir kavisle sonlanırken 12 numaralı örnekte ise, gövdenin alt kısmı kalın tutulmuş ve düz biçimde şekillendirilerek içte yukarıya doğru hafif eğimli bırakılmıştır. AL III grubu örneklerinin hamurları kireç, kum, ince çakıl taşı, mika katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri kahverengi ve kırmızı tonlarında olan örneklerden sadece 12 numaralı örnek üzerinde pembe astar görülür. AL III grubu içerisinde değerlendirilen çömlek altlıklarından benzerlerine Anamurium56 ve Knossos57 başta olmak üzere pek çok antik yerleşimde rastlanılmış ve söz konusu örnekler Erken Roma Dönemi’ne tarihlendirilmiştir. 5. 1. 2. Bardak Sıvı içeceklerin tüketiminde kullanılan bardaklar daha çok masa kapları içerisinde değerlendirilirler. Literatürde kulplu veya kulpsuz bardaklar olmak üzere iki alt grupta değerlendirilen bardakların cam veya metalden üretilmiş örnekleri de bilinmektedir. Antik çağda bardak formunu ifade eden bir kelime yoktur58. Ancak bardak, kase, kupa ve kadeh için genel olarak Poculum59 ya da Poterion60 kelimeleri kullanılmıştır. Patara kazılarının farklı alanlarında ele geçen bardakların61 sadece beş adeti burada değerlendirilmiştir. Söz konusu seramikler form bakımından çok yakın özellikler gösterdiğinden tek grup halinde incelenmiştir. BA I (Lev. 2 Kat. No. 13-17): Dik ya da hafif dışa açılarak yükselen gövde yapısı bu formun karakteristik özelliğidir. Bugüne kadar bilinen örneklerin hiçbirinde kulba rastlanılmamıştır. Kaide yapılarında ise farklılıklar gözlemlenir. Bazı bardaklar düz bir taban yapısı gösterirken (Kat. No. 14.17) diğer örnekler de ise halka kaide kullanılmıştır (Kat. No. 13.15-16). Ayrıca 13 numaralı bardak diğerlerinden farklı olarak tabanının altında dışbükey bir profillidir. Bardak grubu içerisindeki en farklı form, tabandan itibaren iki sıra dışbükey profille dik yükselen gövdeye sahip 17 numaralı örnektir. 56 Williams 1989 Res. 63, 598. Sackett 1992 Lev. 148, 99; 149, 122. 58 Türkçe bardak kelimesi karşılığı daha çok cam örnekleri tanımlar, bkz.: Eren 1988, 142. 59 Hilgers 1969, 74-75. 60 Poterion kelimesi Yunanca terminolojide kullanılmaktadır. bkz.: Liddell – Scott 1951, 1454. 61 Örneğin Meclis Binası’nda ele geçen bardak formu için bkz.: Korkut – Grosche 2007, 138 Nr. 198. 57 15 Grup örneklerinin hamurları ince kireç, kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise kırmızımsı sarı, kırmızı ve sarımsı kahverengi tonları arasında değişkenlik gösterir. 14 ve 17 numaralı bardaklar dışında grupta yer alan diğer örnekler kırmızı astarlıdır. Kırmızı astarlı bardak örnekleri büyük olasılıkla terra sigillata seramiklerinin taklitleridir62. Bunlardan başka 16 numaralı örnek, ince sürülmüş astar üzerinde dalgalı bant uygulamasıyla diğer bardak örneklerinden ayrılır. Bardak formu altında değerlendirilen 13-15 numaralı örneklerin benzerleri İ.Ö. 2. yy.’ın sonlarından itibaren farklı bölgelerden bilinmektedir63. Roma Dönemi ile birlikte benzer formlar cam64 ve terra sigillata65 gruplarında da kullanılmıştır. Günlük kullanım seramikleri içerisinde ise en yakın benzerlerine Didyma buluntuları arasında rastlanılır66. Roma Dönemi’nde kullanımı yaygınlaşan cam formları içerisinde benzer formların varlığı ve dönemin modası olan kırmızı astarlı seramikler olasılıkla bu formun günlük kullanım amaçlı taklit edilmesine sebep olmuştur. Dönemin günlük kullanım bardakları ışığında 13-15 katalog numaralı örnekler İ.S. 1 yy.’da üretilmiş olmalıdır. 16 numaralı bardağın benzer örneğine Didyma’da67 rastlanılır. Ancak Didyma örneği üzerinde herhangi bir bezeme motifi yoktur. Yine de form benzerliği dikkate alınarak 16 numaralı bardak İ.S. 1. yy. içlerine tarihlendirilebilir. 17 numaralı bardağın ise karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 5. 1. 3. Kadeh İçki kabı olarak kullanılan kadehler, bardaklar gibi masa kapları içerisinde değerlendirilmiştir. Erken dönemlerden itibaren bilinen bu form68 olasılıkla Arkaik Dönem geleneği olan kylix ve kantharos gibi ayaklı seramiklerin Roma Dönemi içindeki takipçisidir69. Yuvarlak biçimde şekillendirilmiş bir taban üzerine oturan ayak ve yayvan ya da derin gövde bu formun karakteristik özelliklerindendir. Roma Dönemi’nde üretilen benzer 62 Patara yerel üretim kırmızı astarlı seramikler için bkz.: Uygun 2009, 165-183. Callaghan 1981, 38 Res. 1, 2-4; Lev. 1, e-g. 64 Gürler 1998, 122-127; Baybo 2003, 51 Çiz. 38-39, 201-212. 65 Hayes 1985 Lev. 13, 11; 16, 13; 68, 1-12. 66 Wintermeyer 2004, 30. 118. 119 Res. 302, 1092. 1094. 67 Wintermeyer 2004, 118 Res. 1091-1092. 68 Kadeh formunun bilinen en erken örneklerine Miken seramikleri içerisinde rastlanılır, bkz.: Matz 1957, 134 Lev. 110; Higgins 1967, 113 Res. 130. 69 Arkaik Dönem kylix örnekleri için bkz.: Boardman 1974 Res. 108-122. 63 16 formdaki kaplar için “Calix” kelimesi kullanılmıştır70. Kadeh grubu içerisinde değerlendirilen örnekler gövde yapıları göz önünde tutularak iki farklı alt grupta incelenmiştir. KD I (Lev. 2-4 Kat. No. 18-32): Yuvarlak, altı düz bir kaide üzerine oturan ayak ve üstte yayvan gövde bu grubun genel karakteristik özelliğidir. Ancak grup içerisinde değerlendirilen örneklerin bazıları kaide ve dudak yapılarıyla farklılık gösterirler. Patara kazıları esnasında farklı alanlarda ele geçen toplam 15 örnek bu grup altında incelenmiştir. Sayısal açıdan Hurmalık Hamamı buluntuları yoğunlukta olmasına karşın Ana Cadde gibi diğer alanlarda da benzer formlar ele geçmiştir. Genelde kadehlerin kaideleri düz bir profille ayakla birleşirken, bazı örneklerin (Kat. No. 18.29) kaideleri üzerinde dışbükey çıkıntılı bir profil bulunmaktadır71. Ayrıca 18 numaralı örneğin ayak kısmı tam ortada bir bilezikle hareketlendirilmiştir. 19 numaralı örnek ise kaidesinin üst kısmının bombeli bırakılmasıyla farklılık gösterir. Diğer taraftan 18-20 numaralı örneklerin yayvan gövdeleri içe dönük ağız ve keskin dudak profiline sahiptirler. 2225 numaralı örnekler dik ağız ve yuvarlatılmış dudak profili ile vurgulanmıştır. 21 numaralı örnek ise hem dik ağız hem de keskin dudak yapısına sahiptir. KD I grubu örneklerinin hamurları ince kireç, kum katkılı, genellikle küçük gözenekli ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise kırmızı, kırmızımsı sarı, kahverengi ve sarı tonları arasında değişkenlik gösterir. Grup içerisinde yer alan örneklerin önemli bir özelliği de süsleme amaçlı yapılmış, bazen dudak kenarında (Kat. No. 22) bazen de kabın tondo kısmında yer alan kalın bir fırçayla çekilmiş tek (Kat. No. 19-20. 25. 27. 29-32) ya da çapraz (Kat. No. 23. 28) şeritlerin bulunmasıdır (Res. 3-4) . Kadeh formunun birinci alt grubunda değerlendirilen örneklerin benzerleri Anamurium72 Perge73 ve Knossos74 kazılarında ele geçmiştir. Knossos ve Anamurium örnekleri buluntu yerleri nedeniyle İ.S. 1. yy. içlerine tarihlendirilmişlerdir. Perge örneği ise, İ.S. 2.-7. yy. gibi oldukça geniş bir zaman dilimi içerisinde değerlendirilmiştir. I. kadeh grubu örneklerinin Roma Dönemi içlerinde yaygınlaşmaya başlayan camdan üretilmiş benzerleri İ.S. 70 Hilgers 1969, 44-45. Benzer profil cam örnekler üzerinde de görülür, bkz.: Saldern 1962, 9 Lev. 6 Res. 13. 72 Williams 1989, 101-102 Res. 63, 591-592. 73 Atik 1995, 123 Res. 49, 239. 74 Knossos’ta ele geçen örneklerin tütsülük olarak kullanıldığı da söylenmektedir, bkz.: Sackett 1992, 197 Lev. 147, 73. 71 17 3.–7. yy. arasında tarihlendirilmektedir75. Patara Hurmalık Hamamı’ndan ele geçen benzer pişmiş toprak bir örnekte İ.S. 5. yy. içerisine tarihlendirilmiştir76. Antik dönemde üretilen pek çok pişmiş toprak kabın dönemin metal ya da cam benzerlerinin taklidi olduğu bilinir. Bu bağlamda cam örneklerle olan benzerlikleri ve Patara örneği de dikkate alınarak I. grupta yer alan kadehler Geç Roma Dönem’ini kapsayan bir sürece (İ.S. 3.-5. yy.) tarihlenebilir. KD II (Lev. 4 Kat. No. 33-36): Altı düz bırakılmış yuvarlak bir kaide üzerine oturan derin gövde yapısı bu grubun karakteristik özelliğidir. Ayrıca KD II de yer alan örneklerin ayak kısımları KD I alt grubunun aksine daha kısa tutulmuş ve neredeyse tabandan gövdeye geçilmiştir. Sadece 35 numaralı kadehin ayağı diğerlerine oranla biraz yüksek tutulmuştur. KD II alt grubu kadehleri oldukça derin ve dışa açılan, fakat dik biçimde yükselen gövdeye sahiptirler. Burada değerlendirilen örneklerin hiç birinde ağız kısmı ele geçmediğinden, ağız formu hakkında kesin bir şey söylenemez. 33 numaralı örnek oldukça ince olan cidar kalınlığı, gri renkteki astarı ve işçilik yapısıyla diğer üç örnekten ayrılır. Bu farklılıklar daha çok dönemin cam kadehlerinin formlarını anımsatırlar. Ayrıca 35 ve 36 numaralı kadehlerin gövde ve kaidelerinde kısmen korunmuş astar akıntıları izlenebilmektedir. KD II grubu örneklerinin hamurları ince kireç, kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri gri, kırmızımsı sarı ve kahverengi tonları arasında değişkenlik gösterir. 35-36 numaralı örnekler üzerinde astar akıntıları da izlenebilmektedir. KD I grubunda olduğu gibi KD II grubundaki kadehler de cam örneklerle büyük benzerlik göstermektedir77. Aynı zamanda bu kadehlerin pişmiş toprak benzerleri Anamurium kazısında ele geçmiş ve İ.S. 1. yüzyıla tarihlenmişlerdir78. Ancak bu tarih genellikle geç Roma malzemesiyle ön plana çıkan Hurmalık Hamamı buluntularıyla örtüşmemektedir. Patara Meclis Binası’nda bulunan 35 numaralı örnek Korkut tarafından İ.S. 3.-4. yy. aralığına tarihlendirilmiştir79. Meclis Binası buluntusu ve grup örneklerinin cam örneklerle olan yakın 75 Baybo 2003, 58 Çiz. 56, 330-338; Harden 1934, 145 Lev. 7 a-c; Saldern 1962, 9 Lev. 6 Res. 13. Korkut 2007c 162-163 Res. 9, 54. 77 Benzer cam örnekler için bkz. Harden 1934, 145 Lev. 7 a-c; Baybo 2003, 58 Çiz. 56, 330-338. 78 Anamurium kazılarında ele geçen örnekler için bkz. Williams 1989, 101 Res. 63, 591. 79 Korkut – Grosche 2007, 139 Nr.199. 76 18 form benzerliği ışığında KD II grubunda değerlendirilen kadehler de Geç Roma Dönemi (İ.S. 3.-5. yy.) içerisine tarihlendirilebilir. 5. 1. 4. Kase Kase başlığı altında incelenen seramikler genellikle yuvarlak ya da dışa açılan bir gövde ve dışa dönük ağız yapısına sahiptirler. Hellenistik Dönem’den itibaren siyah ve kırmızı astarlı seramik gruplarından bilinen bu form80, Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri olarak masa kapları içerisinde her türlü ihtiyacı karşılamaya yönelik üretilmiştir. Roma Dönemi’nde kullanılan kase formları için Acetabulum ifadesi kullanılmıştır81. Ancak bugüne kadar yapılan seramik araştırmalarında kase ifadesi çok farklı tip ve boyuttaki kapları tanımlamak için kullanılmıştır. Bu tez kapsamında kullanılan kase ifadesi daha çok küçük boyutlarda olan, küresel ya da dışa açılan gövdeli kapları ifade etmektedir. Patara buluntuları içerisinde bardak formuna çok benzeyen dik gövdeli ve oldukça dışa taşkın dudaklı seramikler de mevcuttur (Kat. No. 47-48). Dudak yapısından dolayı bardak grubundan farklılıklar gösteren bu örnekler kase formları içerisinde değerlendirilmiştir. Dudak yapısının dışında bu örneklerin oldukça sığ olmaları da bu değerlendirmeyi destekler niteliktedir. KA I (Lev. 4-5 Kat. No. 37-43): Hafifçe dışa açılan ağız, küresel gövde, düz ya da küçük halka kaide grubun genel form özellikleridir. Grup içerisinde dördü sağlam olarak Oygu Mezar 42’den, diğerleri Tepecik Nekropolü’nün farklı alanlarından ele geçen toplam yedi adet kase örneği yer alır. Oygu Mezar 42’de ele geçen örnekler (Kat. No. 37-40) aynı kontekst içinden gelmeleri nedeniyle form bütünlüğü gösterirler. Kaideden itibaren yarım küresel formda yükselen gövde ağızda hafifçe dışa döner ve yuvarlatılmış dudak profiliyle sonlanır. 38 numaralı örneğin gövdesinden ağız kısmına geçiş küçük yivlerle vurgulanmıştır. 37 ve 38 numaralı örneklerin küçük düztabanları altta bir yivle hareketlendirilmişken, 39 numaralı örnek hafif yükseltilmiş küçük halka kaideye sahiptir. 40 numaralı örnek ise yine hafif yükseltilmiş olan taban ve alttaki derin yiv kanalıyla bir kaide görünümünü almıştır. 41 numaralı örnek 37-40 numaralı seramikler gibi dışa dönük dudak yapısına sahip olmakla birlikte tabanda şişkin, yukarıya doğru daralan gövde formuyla onlardan ayrılmaktadır. 42-43 numaralı örnekler ise daha dik 80 81 Hellenistik Dönem örnekleri için bkz.: Sch fer 1968 Lev. 4, 13-20; Işın 2007, 142, Res. 5-6. Hilgers 1969, 33-34. 19 gövdelidirler. 42 numaralı örnek küçük dışa dönük ağız, 43 numaralı örnek ise belirgin dışa döndürülmüş ağız ve yuvarlak dudak profiline sahiptir. KA I grubu örneklerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri pembe, sarı, kırmızımsı sarı tonlarında değişkenlik gösterir. Astar renkleri ise genellikle hamurun açık ya da koyu tonlarındadır. 37-39 numaralı kaselerin en yakın benzerleri Didyma kazılarında ortaya çıkartılmış ve İ.S. 1. yy. içerisine tarihlendirilmiştir82. 40 numaralı örneğin benzerleri yine Didyma83 ve Stobi84 de görülür. Stobi buluntusu Erken Roma Dönemi’ne tarihlenir. Korkut tarafından daha önce yayınlanan 38 numaralı örnek Erken Roma Dönemi’ne tarihlendirilmiştir85. Aynı konteksten gelen bu dört kase kendi buluntu grubu içerisinde bir bitirme tezi kapsamında değerlendirilmiş ve diğer mezar buluntuları da dikkate alınarak İ.Ö. 1. yy. içerisine tarihlemiştir86. Ancak Didyma ve Stobi buluntuları göz önünde tutularak 37-40 numaralı kaseleri Korkut’un da önerdiği gibi, İ.S. 1. yy. içerisinde tarihlendirmek daha doğru olacaktır. Söz konusu oygu mezardan ele geçen ve Erken Roma Dönemi’ne tarihlenen diğer buluntular bu öneriyi destekler niteliktedir. Mezar buluntuları içerisinde yer alan 41-43 katalog numaralı kaselerin benzerleri ise Ephesos kazılarında günışığına çıkartılmıştır87. Ephesos buluntuları Meriç tarafından literatürde ince cidarlı seramikler (dünnwandige keramik, fine ware) olarak adlandırılan grup içerisine değerlendirilmiştir88. 41-43 numaralı kaseler de iyi pişirilmiş ve ince cidarlı yapılarıyla bu grup içerisinde değerlendirilip, İ.S. 1. yy.’ a tarihlendirilebilirler. KA II (Lev. 5 Kat. No. 44-48): Yayvan ya da dişa açılarak yükselen gövde, dışa döndürülmüş ağız, tamamen düz ya da hafif yükseltilmiş kaide grubun genel form özelliğidir. Grup içerisinde farklı alanlardan ele geçmiş toplam beş kase değerlendirilmiştir. Bu örneklerin gövde yapıları birbirinden farklılık göstermesine karşın, ağız yapılarındaki benzerlik ve küçük boyutları nedeniyle aynı alt grup altında incelenmiştir. Grup içerisindeki 44-45 katalog numaralı eserler dışa açılarak yükselen yuvarlak profilli gövde ve tamamen dışa döndürülmüş dudak yapısına sahiptir. 44 numaralı 82 Wintermeyer 2004, 150 Res. 1483. Wintermeyer 2004, 130 Res. 1258. 84 Anderson-Stojanovic 1992, 114 Lev. 104, 877. 85 Korkut 2007a, 199 Res. 12. 86 Tüner 1999, 7. Diğer mezar buluntuları için ayrıca bkz. Yılmaz – Çevik 1995, 210 Res. 9. 87 Meriç 2002, 72-74 Lev. 32. 35. 36 K 368 K411 K427. 88 Meriç 2002, 69. 83 20 örnek düz kaidelidir ve gövdeyle birleşme noktasına doğru kaide daralmaktadır. 45 numaralı örnek ise çok hafif yükseltilmiş geniş ve düz bir tabana sahiptir. Her iki kase de benzer formda olmalarına rağmen 45 numaralı örnek daha kalın cidarlı olmasıyla 44 numaralı örnekten ayrılır. 46 numaralı kase düz biçimde dışa açılarak yükselen gövde ve keskin profille dışa döndürülmüş yine düz bir dudak yapısına sahiptir. 47-48 numaralı kaseler ise diğer örneklerin aksine daha dik bir gövde yapısına sahiptirler89. Her iki örneğin dudakları düz biçimde şekillendirilmiş ve dışa döndürülmüştür. KA II grubu örneklerinin hamurları kireç ve kum katkılıdır. hamur renkleri kırmızımsı sarı ve kahverengi tonlarındadır. 47-48 numaralı kaselerin dışındaki örnekler ince kahverngi tonlarında bir astarla kaplanmıştır. 44-45 numaralı seramiklerin en yakın benzerleri Paphos90, Didyma91 ve Stobi92 kentlerinde görülmektedir. Paphos örneği yerel üretim seramikler içerisinde değerlendirilmiş ve geldiği kontekst İ.Ö. 2. yy. ile İ.Ö. 1. yy.’ın sonu arasına tarihlendirilmiştir. Stobi örneği İ.S. 2. yy. içerisinde değerlendirilmiştir. Didyma benzerinin ise tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Benzer kase formları dikkate alınarak 44-45 numaralı seramikler İ.S. 1.-2. yy. içerisine yerleştirilebilir. KA II grubu içerisinde yer alan 47-48 numaralı örneklerin karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. 46 numaralı örnek Korkut tarafından İ.S. 5. yy. içerisine tarihlendirilmiştir93. Ele geçtikleri kontekst nedeniyle Geç Roma Dönemine ait olması muhtemel94 47-48 numaralı kaselerin 46 numaralı örnekle olan yakın form benzerliği de söz konusu eserlerin Geç Roma Dönemi tarihini doğrulamaktadır. KA III (Lev. 5 Kat. No. 49): Yükseltilmiş düz bir taban ve gövdenin en geniş yerinde dışa çıkıntı yaparak dikey yükselen ağız KA III grubu içerisinde değerlendirilen kasenin karakteristik form özelliğidir. Kırmızı astarlı seramiklerden bilinen bu form Batı Grubu Sigillata (ESA) ve Doğu Grubu 89 Dik gövde profilleri bardak formunu anımsatır. Ancak oldukça dışa dönük ve düz biçimde verilen dudak yapıları bu örneklerin bardak olarak kullanılamayacağına işaret eder. 90 Hayes 1991, 156 Res. 56, 21. 91 Wintermeyer 2004, 131 Res. 1260. 92 Anderson-Stojanovic 1992, 125 Lev. 122, 1033. 93 Korkut 2007c, 161-162 Res. 8, 49. 94 2008 kazı sezonu esnasında Şevket Aktaş ile birlikte yürütülen seramik incelemeleri sonucunda bu seramiklerin ele geçtiği alanlarda daha çok Geç Roma Dönemi’ne tarihlenen seramiklerin bulunduğu tespit edilmiştir. 21 Sigillata (ESB), özellikle Çandarlı seramikleri içerisinde gözükür95. Üzerinde hiç bir astar izine rastlanılmayan 49 numaralı kase aynı zamanda özensiz bir işçiliğe sahiptir. Bundan dolayı söz konusu kase dönemin modası olan kırmızı astarlı seramiklerin basit form taklidi olarak kabul edilebilir. Ayrıca bu kase formunun kırmızı astarlı olamayan benzerlerine Berenice’de de rastlanılmıştır96. Bu kase formun uzun süre kullanılması nedeniyle 49 numaralı örnek İ.S. 1.-3. yy. lar içerisine tarihlenebilir. KA IV (Lev. 5 Kat. No. 50): Halka formunda bir kaide, dışa açılarak yükselen gövde ve içe dönük ağız KA IV grubu içerisinde değerlendirilen kasenin en belirgin özelliklerindendir. Ayrıca gövdenin tam ortasında oluşturulan girinti kabın içinde kalın bir dışbükey yükselti ile vurgulanmıştır. İçe dönük profilli ağız yapısı, olasılıkla sıvı maddenin dökülmesini engellemek için yapılmıştır. Kabın iç kısmı çapraz çizgilerle, dudak kenarı ise sadece astarla vurgulanmıştır. Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde hiçbir karşılaştırma örneğine rastlanılmayan bu kasenin benzerleri daha çok terra sigillata formlarından bilinir97. Ancak Patara buluntusunun kırmızı astarlı olmayışı ve üzerindeki basit astar bezemeleriyle terra sigillata örneklerinden ayrılması, onun olasılıkla yerel üretim taklit bir form olduğuna işaret etmektedir. KA V (Lev. 6 Kat. No. 51-59): Oldukça dar tutulmuş düz bir kaide, dışa açılarak yükselen gövde, yuvarlak ya da düz sonlandırılmış dudak kenarı ve gövdeye oturan yatay yuvarlak kesitli kulplar KA V grubunun genel form özelliklerindendir. Bu grupta yer alan kaselerin diğer bir belirgin özelliği de kaide merkezinden itibaren, bazen çapraz şerit bantlarla bazen de bitkisel motiflerle vurgulanmış süslemelerdir (Kat. No. 51.53-57) (Res. 5-6). Küçük form yapılarından dolayı kaseler grubunda değerlendirilen bu örnekler, masa kapları içerisinde baharatlık veya tuzluk gibi farklı amaçlarla kullanıldıkları tahmin edilmektedir98. 95 Terra Sigillata örnekleri için bkz.: Robinson 1959 Lev. 4-5; Eiwanger 1981 Lev. 3-7; Hayes 1997 Res. 14. Riley 1979 Res. 129, 984. 97 Forster 2001, 153-154 Res. 4. 8 j. 98 Baharatlık veya tuzluk gibi farklı amaçlarla kullanılan kase formları erken dönemlerden itibaren tanınmaktadır. bkz.; Rotroff 1997, 156-168 Nr. 866-959. Sözkonusu kaselerin Limyra’da ele geçen ve İ.S. 7. yy. gibi oldukça geç bir döneme tarihlenen testinin kulbuna aplike edilmiş kapak formuyla (Eisenmenger-Mader 1995, 251 Res. 16) olan yakın benzerlikleri dolayısıyla bunların kapak olarak kullanılmış olma ihtimalleri de bulunmaktadır. Ancak bu tür kase formlarının kulp ve ağız yapıları onların testi kapağı olarak kullanımlarını güçleştirir niteliktedir. 96 22 Grup içerisinde yer alan 51-58 numaralı kaseler genel olarak benzer form özellikleri göstermelerine rağmen kulp yapılarında farklılıklar söz konusudur. 58-59 numaralı kaseler grup içindeki diğer örneklere göre daha geniş bir tabana sahiptirler. 55 numaralı örnek ise kaidesiz verilmiştir. Ayrıca 59 numaralı örnek bikonik gövde yapısıyla diğerlerinden ayrılır. Grup örneklerinin hamurları az ve ince kireç, kum katkılıdır. hamur renkleri ise kırmızı ve pembe tonlarındadır. KA V grubunda değerlendirilen kaselerin en yakın benzerlerine Perge kazısı buluntuları arasında rastlanılmıştır99. 51-58 numaralı kaselerin Perge’de bulunmuş benzer karşılaştırma örnekleri Atik tarafından İ.Ö. 1. - İ.S. 1. yy. arasına tarihlendirilmiştir. 59 numaralı kasenin yine Perge’de ele geçen benzer örneği ise İ.S. 4.-7. yy. arasına verilmiştir. Dolayısıyla yukarıdaki karşılaştırma örnekleri ışığında 51-58 numaralı kaseler için İ.S. 1. yy., 59 numaralı kase için ise İ.S. 4.-7. yy.’ lar arasında bir dönem tarihleme için önerilebilir. 5. 1. 5. Maşrapa Antik literatürde Cupellae ya da Cupulae olarak adlandırılan100 maşrapaların101 oldukça küçük boyutlu olanlarının bardak veya kupa formu gibi sıvı tüketimi için, büyük formlu olanlarının ise sürahi gibi masalarda kullanıldığı tahmin edilmektedir. Maşrapa formunu bardak, kupa-kadeh veya fincan gibi seramiklerden ayıran en önemli özellik, bunların daha hacimli bir gövde yapısına sahip olmasıdır. Ayrıca maşrapaların kaide ve kulp yapılarında da farklılıklar söz konusudur. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde form çeşitliliği bakımından oldukça zengin olan maşrapalar ağız ve gövde profilleri dikkate alınarak altı alt gruba ayrılmışlardır. Maşrapa grubuna ait olduğu tahmin edilen kaideler de oluşturulan bu alt grupların içerisinde değerlendirilmiştir. MA I (Lev. 6-7 Kat. No. 60-69): Farklı alanlardan ele geçmiş toplam on adet seramiğin yer aldığı grubun genel form özelliği; düz veya halka bir kaide yapısı, oval gövde ve dik ya da hafif dışa açılan ağızdır. Gövdenin dışa açıldığı en uç nokta aynı zamanda kulbun gövdeyle birleştiği yerdir. Kulbun başlangıç noktası ise gövdeden soyutlanarak vurgulanan ağzın hemen arkasıdır. Kulp yüksekliği bazı örnekler dışında genelde kabın boyunu aşmamaktadır. 99 Bkz. Atik 1995, 43-44.172 Res. 20, 39; 73, 380. Hilgers 1969, 54-56. 101 Maşrapa formunun Türkçe sözlük anlamı için bkz. Eren 1988, 995. 100 23 MA I alt grubu içerisinde değerlendirilen 60-64 katalog numaralı maşrapalar arasında küçük farklılıklar gözlemlenmesine rağmen, genel form özellikleri bakımından homojen bir yapı gösterirler. 60-61 numaralı maşrapalar dik yükselen ağız ve fazla yüksek tutulmayan düz bir taban yapısına sahiptirler. Gövdelerinin en şişkin noktası merkezden aşağıya doğru kaymıştır. Kaideleri ele geçmeyen 62-63 numaralı maşrapalarda ağız hafifçe dışa dönük verilmiştir. Ayrıca bu örneklerde gövdenin dışa açılan en uç noktası daha yukarı çekilmiş, neredeyse gövdenin tam ortasına denk gelmiştir. 64 numaralı maşrapa dik sonlanan ağız yapısyla 60-61 numaralı örneklere benzemektedir. Ancak gövde yapısı 62-63 numaralı maşrapalara daha yakın durmaktadır. 60-64 numaralı maşrapalar oldukça ince cidarlı ve iyi fırınlanmış hamur yapılarıyla grup içinde yer alan diğer seramiklerden ayrılmaktadır102. 65 numaralı maşrapa oldukça dışa döndürülmüş ağız ve kalın dudağı aşan kulp yapısıyla ilk beş örnekten ayrılır. Aynı kontekst buluntusu olan 66-67 numaralı maşrapalar da dışa döndürülmüş ağız yapılarına sahiptir. Ancak 66 numaralı örnekte oval bir gövde ile halka bir kaide gözlemlenirken, 67 numaralı maşrapa ise torba formuna yakın ve yivli bir gövde ile yükseltilmiş düz bir kaide yapısına sahiptir. Her iki örneğin de kulpları ağızla gövde birleşme noktasında başlamakta ve yükseklikleri dudağı aşmadan gövdeye oturmaktadır. Dışa döndürülmüş ağız, merkezi şişkin gövde ve düz bir kaide yapısı 68-69 numaralı maşrapaların genel form özelliğidir. Grup içerisinde yer alan diğer örneklerin aksine bu iki maşrapanın kulpları dudaktan başlatılmış ve gövdenin en şişkin yerine oturtulmuştur. Ayrıca her iki örneğin de gövdeleri üzerinde belirgin yivler bulunmaktadır. MA I alt grubunda değerlendirilen maşrapaların hamurları genellikle ince kireç ve kum katkılıdır. 68-69 numaralı örneklerin hamurlarında ise mika katkıları da görülmektedir. Hamur renkleri kırmızı, kırmızımsı sarı ve kahverengi tonlarında olan grup örnekleri genelde astarsız üretilmişlerdir. Sadece 64-67 numaralı örnekler kırmızının tonlarından bir astarla gövde yarısına kadar boyanmıştır. Gövdenin alt kısımları genelde astarsız bırakılan bu örneklerde kaideye doğru astar akıntıları da görülür. Diğer taraftan 65 numaralı maşrapanın sadece ağız ve kulp kısımları yine kırmızı renk tonlarında astarlanmıştır. 60-64 numaralı maşrapaların benzerlerine Atina103, Knossos104, Stobi105, Paphos106 Ksanthos107 gibi kazı buluntuları arasında rastlanılmıştır. Atina buluntuları Robinson, 102 Bu tür seramikler literatürde İngilizce “Thin Walled Ware” ve “Fine Ware” Almanca “Dünnwandige Ware” olarak da adlandırılmaktadır. Bkz.: Hayes 1991, 59-60; Anderson-Stojanovic 1992, 35-36; Japp 1999, 301 vdd.; Meriç 2002, 69. 103 Robinson 1959, 22-23 Lev. 7 G 182. 104 Hayes 1983, 128 Res. 10, 118. 105 Anderson - Stojanovic 1992, 74 Lev. 60, 512. 24 Knossos buluntuları ise Hayes tarafından İ.S. geç. 1. yy.’ a tarihlendirilmiştir. İnce cidarlı seramikler başlığı altında değerlendirilen Paphos buluntuları yine Hayes tarafından İ.S. 1. yy. içinde değerlendirilmiştir. Stobi kazılarında bulunan bir başka örnek İtalya’dan ithal seramikler arasında değerlendirilip, İ.S. 1. yy. içerisine yerleştirilmiştir. Ksanthos kazısından ele geçen benzer bir örnek yine İ.S. 2. yy. içerisine tarihlendirilmiştir. Ancak nadiren de olsa benzer örneklerin oldukça geç bir döneme tarihlendikleri de bilinmektedir. Örneğin Eiwanger, Demetrias’ta ele geçen benzer örnekleri İ.S. 3-4 yy. içerisinde değerlendirmiştir108. Korkut tarafından daha önce yayınlanan 60-61 numaralı Patara maşrapaları İ.S. 1. yy.’a tarihlendirilmiştir109. Sonuç olarak yukarıda verilen benzer örnekler ışığında 60-64 numaralı Patara maşrapaları için en uygun tarih İ.S. 1. yy. olacaktır. 65-66 numaralı seramiklerin en yakın benzerleri Stobi kazılarında ele geçmiştir110. Anderson-Stajanovic tarafından Stobi buluntuları İ.S. 2.-3. yy.’lar içerisine tarihlendirilmiştir. Ayrıca Korkut 66 numaralı örneği İ.S. 2. yy. içerisinde değerlendirmiştir111. 65-66 numaralı maşrapalar genel form yapıları bakımından 60-64 numaralı örneklerle benzerlik içerisindedirler. Ancak daha kalın tutulmuş cidar yapısı ve MA II-IV gruplarında da gözlemlenen benzer astarlanma tekniği bunların kronolojik olarak Stobi buluntularına daha yakın olduğunu gösterir. Bunlardan dolayı 65-66 numaralı maşrapalar için önerilen İ.S. 2. yy. tarihi uygun olacaktır. 67 numaralı maşrapa Korkut tarafından İ.S. 2. yy.’a tarihlendirilmiştir112. 67 numaralı örneğin en yakın form benzerleri Efes de113 İ.S. 1. yy.’a, Knossos’ ta114 ise İ.S. 2. yy.’a tarihlenmektedir. 68-69 numaralı seramiklerin yakın benzerleri Perge115 ve Saraçhane116 kazılarında ele geçmiş ve İ.S. 4.-7. yy. lar arasında değerlendirilmiştir. Ancak 68 numaralı örnek için Korkut İ.S. 6.-7 yy. tarihlerini önermiştir117. Gerek hamur yapıları gerekse form özellikleriyle Erken Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinden açıkça ayrılan bu maşrapalar İ.S. 5.-7. yy. içerisine tarihlendirilebilir118. Bu tarihleme ayrıca 68-69 numaralı maşrapaların buluntu yerlerinin kronolojisi ile de örtüşmektedir119. 106 Hayes 1991 Res. 22,17. Pellegrino 2004 Res. 3, 1. 108 Eiwanger 1981 Ek 5, Form 5. 109 Korkut 2007 a, 197, Nr.2-3. 110 Anderson - Stojanovic 1992, 121 Lev. 115, 973-975. 111 Korkut 2007a, 196-197, 6. 112 Korkut 2007a, 196-197, 5. 113 Meriç 2002,75 Lev. 38, 452-454, 1. 114 Sackett 1992, Lev.176, 17. 115 Atik 1995, 183 Res.78, 417, 421. 116 Hayes 1992, Lev. 12. d. 117 Korkut 2007 c 156-157, Res. 5. 26. 118 Her iki örnekte Roma Dönemi’ne tarihlenen maşrapalarda görülmeyen yoğun mika, kum ve kireç katkılı hamur yapıları gözlemlenir. 119 Ana Caddenin kazıcısı Şevket Aktaş eserlerin ele geçtiği alandan bulunan sikkelerin İ.S. 6.-7. yüzyıla tarihlendiğini belirtmiştir. 107 25 MA II (Lev. 7-8 Kat. No. 70-73): Dışa dönük verilmiş ağız, torba biçimli gövde ve ağzın gövdeyle birleştiği noktadan başlayıp gövdenin ortasında sonlanan dikey kulp MA II alt grubunda değerlendirilen maşrapaların genel form özellikleridir. Burada değerlendirilen hiçbir örneğin kaidesi ele geçmemiştir. Ayrıca sadece 71 numaralı maşrapanın kulbu da korunmuştur. 70-71 numaralı örnekler dışa döndürülmüş ağız, yuvarlak sonlanan dudak ve oldukça belirgin yivli torba formlu gövdeleriyle yakın benzerlikler gösterirler. 72 numaralı maşrapa da 70-71 numaralı seramiklerle benzer formdadır. Ancak dışa açılan ağız profilinin keskin biçimde içe dönük olarak sonlanması ve gövde üzerinde hiçbir yiv hareketlenmesinin bulunmayışıyla onlardan ayrılır. 73 numaralı maşrapa ise ağız profili yapısıyla 70-71 numaralı örneklerle benzerlik gösterir. MA II grubunda yer alan seramiklerin hamurları ince kireç, kum katkılı ve bazen gözeneklidir. Hamur renkleri ise kırmızı, kırmızımsı sarı ve kahverengi tonlarında değişkenlik göstermektedir. 70-72 numaralı maşrapaların hamur ve astarları ortaktır. Sadece iç ve dış ağız kenarları astarlanan seramiklerin gövdeleri üzerinde de astar akıntıları görülmektedir. Bu tipte astarlanan seramikler bölgede Tlos ve Arykanda kentlerinin buluntularından da bilinmektedir120. 70-71 numaralı seramikler kırmızımsı, 72 numaralı örnek ise kahverengiye yakın bir astar rengine sahiptir. 73 numaralı örnek ise gri tonlu astarıyla diğer maşrapalardan ayrılır. MA II alt grubunda değerlendirilen maşrapaların benzerlerine Knossos121, Magnesia122 ve Ephesos123 buluntuları içerisinde rastlanılmaktadır. Forster, Knossos buluntusunu yerel üretim ince seramikler içerisinde değerlendirip İ.S. 1. yy.’ a tarihlendirmiştir. Meriç tarafından yorumlanan Ephesos buluntusu yine ince seramikler kategorisinde olup İ.S. 1. yy.’ a verilmiştir. Magnesia buluntusu ise tanımlanamayan seramikler başlığı altında ele alınmış ve bir tarihlendirme yapılamamıştır. Karşılaştırma örneklerine göre daha kalın cidarı ve astarlanma tekniği bu formun yerel atölyelerde üretilmiş olabileceğini düşündürür. Knossos ve Ephesos’ tan ele geçen ince cidarlı olmamalarına rağmen benzer formlu maşrapalar göz 120 2005 ten beri sürdürülen Tlos kazılarında açılan kaya mezarlarının buluntuları arasında da benzer astarlama tekniği görülür. Arykanda örneği için bkz.: Bayburtluoğlu 2003, 133. 121 Forster 2001, 153-154 Res. 4. 8 d. 122 Vapur 2001, 98 Çiz. 21, 113. 123 Meriç 2002, 72 Lev. 32, 361-372. 26 önünde tutularak, MA I-IV gruplarıyla benzer astar yapısı gösteren 70-73 numaralı Patara buluntularını İ.S. 1.-2. yüzyıllar içerisine tarihlendirmek doğru olacaktır. MA III (Lev. 8 Kat. No. 74-76): Düz ya da halka bir kaide, torba formlu veya oval gövde, huni biçimli ağız ve ağzın hemen altından yükselip gövdenin dışa açılan en uç noktasına oturan dikey kulp MA III alt grubunun genel form özellikleridir. Bu grupta yer alan maşrapalardan 74 ve 76 numaralı olanların tam bir gövde profili takip edilmektedir. 75 numaralı örneğin kaide ve kulp kısmı ele geçmemiştir. 74-75 numaralı örnekler form bakımından birbirlerine oldukça benzer biçimde şekillendirilmişlerdir, sadece ağız yapılarında azda olsa farklılık gözlemlenir. 74 numaralı maşrapada ağız oldukça dışa açılmış ve huni biçiminde verilmiştir. 75 numaralı örnek ise daha dik bir ağız yapısına sahiptir. Ayrıca 74 numaralı örneğin gövdesinde yivler bulunmaktadır. 75 numaralı maşrapanın gövdesi ise düz perdahlanmıştır. Her iki örnekte ince cidarlı ve sert dokulu bir hamur yapısı gözlemlenir. 76 numaralı maşrapa da huni biçimli ağız ve düz perdahlanan gövde yapısına sahiptir. Ancak burada kaide diğerlerinden farklı olup halka biçim de verilmiştir. Ayrıca oval bir formda şekillendirilen gövde de farklıdır. 74 numaralı maşrapanın dış yüzeyi kırmızı, 75 numaralı örneğin ise gri renkli astarlanmıştır124. 76 numaralı seramikte ise kahverengimsi hamur üzerine kırmızımsı renk astar gövde altına kadar sürülmüş, ancak kaide astarlanmadan bırakılmıştır. 74-75 numaralı seramikler gibi ince cidarlı ve iyi fırınlanmış örnekler literatürde Almanca “dünnwandige ware”, İngilizce “thin walled ware” olarak ta adlandırılmaktadır125. MA III grubu seramiklerinin hamurları çok ince kireç ve kum katkılıdır. 75 numaralı örneğin hamuru içerisinde aynı zamanda mika katkıları da gözlemlenir. Hamur renkleri kırmızı, kahverengi astar renkleri ise kırmızı ve gri tonlarındadır. 74-75 numaralı seramiklerin benzerlerine Atina126, Paphos127, Phokai128, Knossos129, Ephesos130, Didyma131 ve Patara132 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Robinson 124 Gri renkli astarlamayla olasılıkla metal kaplar gibi bir görünüm elde edilmek isteniyordu. Metal kapların seramikler üzerindeki etkisi için bkz.: Oransay 2002, 253-261. 125 Masa kapları başlığı altında açıklandığı gibi, bu çalışma kapsamında ince seramikler olarak adlandırılan örnekler ayrı bir başlık altında değil, ait olduğu grup içerisinde değerlendirilmiştir. 126 Robinson 1959, 55 Lev. 9 Nr. J 43. 127 Hayes 1991 Res. 22, 18. 128 Özyiğit 1992, 115 Res. 9 b. 129 Sackett 1992 Lev. 215, 7-8; Forster 2001, 152 Res. 4. 7 j. 130 Meriç 2002, 75 Lev. 39, 458; Ladst tter 2005 Lev. 189, 684. 27 tarafından değerlendirilen Atina örneği İ.S. 2. yy. ile İ.S. 3. yy.’ın başlarına tarihlendirilmiştir. Phokaia örnekleri ise Özyiğit ve Özbütev tarafından İ.S. 3. yy.’ın başına verilmiştir. Knossos buluntuları, Sackett ve Forster tarafından ince seramikler içerisinde değerlendirilerek İ.S. 2. yy.’ın başlarına yerleştirilmiştir. Meriç, Ephesos’ tan ele geçen örneği geldiği buluntu konteksti nedeniyle Flaviuslar Dönemi’nden İ.S. 3. yy.’ a kadar olan süreç içerisinde değerlendirilirken, Didyma buluntusu İ.S. 1. yy. içerisine tarihlendirilmiştir. Patara kazılarında ele geçen bir başka örnek ise Korkut tarafından İ.S. 3. yy. içinde değerlendirilmiştir133. Bu tarihlemede maşrapaların gövde profilinin alt kısmında gözlemlenen değişim önemli rol oynamıştır. Burada gövdenin alt kısmı daralarak aşağı doğru sarkık biçimde verilmiştir. Yukarıdaki benzer örnekler doğrultusunda 74 numaralı seramik İ.S. 2. yy. ile en geç İ.S. 3. yy. başına, 75 numaralı maşrapa ise geldiği kontekst nedeniyle en geç İ.S. 2. yy.’ın sonlarına tarihlendirilebilir134. 76 numaralı seramiğin en yakın benzerleri Tahtalı Barajı kurtarma kazılarında135 , Knossos136 ve Bergama’da137 ele geçmiştir. Knossos ve Bergama örnekleri İ.S. 1. yy. içerisinde değerlendirilirken, Tahtalı Barajı buluntusu İ.S. 2.-3. yy.’ lar arasına tarihlenmiştir. Ancak Tahtalı Barajı buluntusunun geç dönem tarihlemesi maşrapaların genel form gelişimi ile çelişir. Ayrıca 76 numaralı maşrapa Korkut tarafından daha önce değerlendirilmiş ve İ.Ö. 1. yy. ile İ.S. 1. yy.’a tarihli benzer örneklerle karşılaştırılmıştır138. Yukarıdaki karşılaştırma örnekleri doğrultusunda 76 numaralı maşrapa için İ.S. 1. yy. tarihi önerilebilir. MA IV (Lev.8-9 Kat. No. 77-82): Toplam altı adet maşrapanın değerlendirildiği MA IV alt grubunun en belirgin form özelliği dışa açılarak yükselen ve içe kapanan ağız yapısıdır. Ayrıca bu örneklerde ağzın iç kısımda, ağızla gövdenin birleştiği nokta ince bir yivle vurgulanmıştır. Söz konusu uygulama 131 Wintermeyer 2004, 665 Res. 665. Korkut 2007a, 198, 9. 133 Korkut Roma Dönemi maşrapaları kronolojik bir form gelişimi içerisinde değerlendirip tarihlemiştir, bkz. Korkut 2007a, 195-198. 134 Patara Tepecik Bey Evi Roma Dönemi dolgu katmanına ait buluntuların en geç örnekleri İ.S. 2. yy. içlerine tarihlenmiştir. Dolgu içinde bu tarihten sonraki bir döneme ait buluntuya rastlanılmamıştır. Dolayısıyla Patara Tepecik Bey Evi Roma Dönemi dolgu katmanında ele geçen 75 numaralı maşrapa en geç İ.S. 2. yy. sonlarına tarihlenmelidir. Söz konusu dolgunun içinden ele geçen kırmızı astarlı seramiklerle de bu tarihleme doğrulanır, bkz.: Uygun 2009, 7. 135 Özkan – Erkanal 1999, 210 Res. 60 b. 136 Sackett 1992, 197 Lev. 205, 84-85. 137 Japp 1999, 317 Res. 2, 33. 138 Korkut 2007a, 197, 1. 132 28 büyük olasılıkla maşrapaların üzerine yerleştirilen kapak için tasarlanmış olmalıydı. Bu grupta değerlendirilen maşrapaların gövde yapıları farklılıklar gösterir. Küçük boyutlarıyla minyatür bir maşrapa görünümündeki 77 numaralı örnek düz bir kaide, bikonik gövde, dışa açılarak dik yükselen ağız ve dudaktan başlayıp gövdenin ortasına kadar uzanan kulp yapısına sahiptir. 7880 ve 82 numaralı maşrapaların kaideleri ele geçmemiştir. 78-80 numaralı örnekler benzer ağız yapısına sahip olmakla birlikte, uzun ve ince bir gövde formuyla diğer örneklerden ayrılmaktadır. Gövdesi yivlerle vurgulanan 79 numaralı örneğin kulpu ağzın alt kısmından başlayıp gövdenin ortasına yakın bir yerde sonlanır. 81 numaralı maşrapada halka formlu bir kaide ve oval bir gövde yapısı söz konusudur. Bu maşrapanın ağız formu 77-80 numaralı örneklerle benzer yapıdadır, ancak burada daha yumuşak bir profil gözlemlenir. Maşrapanın kulbu ise hemen ağzın altından başlar ve gövdenin ortasına yakın bir noktada sonlanır. 82 numaralı maşrapa 81 numaralı örnekle benzer form özellikleri göstermektedir. Her iki örneğinde gövdeleri üzerinde içte ve dışta kalın yivler bulunur. MA IV grubunda değerlendirilen seramiklerin hamurları ince kireç ve kum katkılı ve bazen gözeneklidir. Hamur renkleri kırmızımsı sarı, sarı, kahverengi ve pembe tonları arasında değişkenlik gösterir. 77-78 ve 82 numaralı maşrapaların dudak içleri ve gövdeleri yarısına kadar, 79-81 numaralı örneklerin ise sadece gövdeleri kırmızı, kırmızımsı gri, kırmızımsı kahverengi tonlarında astarlanmıştır. MA IV alt grubunda değerlendirilen 77-78 numaralı maşrapaların benzerleri Paphos buluntuları içerisinde bulunmaktadır. Yerel astarlı seramik olarak ta adlandırılan bu örneklerden 77 numaralı maşrapanın benzeri İ.Ö. 1. yy.’ ın sonuna139, 78 numaralı maşrapanın benzeri ise İ.S. 1. yy.’ın içine140 tarihlendirilmiştir. Ephesos buluntuları arasındaki 78 numaralı maşrapaya benzer bir örnek, yine ince cidarlı seramikler içerisinde değerlendirilip İ.S. 1.-3. yy. arasına verilmiştir141. İyi fırınlanmış ve ince bir hamur yapısı gösteren 77-78 numaralı maşrapalar benzer örnekler dikkate alınarak İ.Ö. 1. yy. ile İ.S. 1. yy. arasına tarihlenebilir. 79-82 numaralı maşrapaların benzer örneklerine Atina142, Kıbrıs143 ve Knosssos144 buluntuları arasında rastlanılır. Söz konusu karşılaştırma örnekleri İ.S. 2. yüzyılın 2. yarısına tarihlendirilmiştir. Korkut tarafından da daha önce ele alınan 81 numaralı maşrapa İ.S. 2. yy. içerisinde değerlendirmiştir. Bu tarihlemede Roma Dönemi maşrapalarında 139 Hayes 1991, 152 Res. 54, 35. Hayes 1991, 152 Res. 66, 50. 141 Meriç 2002, 75 Lev. 39, 457. 142 Robinson 1959, 91 M 69 Lev. 21. 143 Diederichs 1980, 35 vdd. Nr. 139-141 Lev: 89-90. 144 Forster 2001, 163-164 Res. 4.14 d.e. 140 29 gözlemlenen form gelişimi ve işçilikteki detaylar, örneğin seramik yüzeyinin yivlerle vurgulanması gibi, önemli rol oynamıştır. Ayrıca bu maşrapalarda kullanılan form, ince cidarlı seramik gruplarındaki benzer maşrapalardan da bilinmektedir145. Yukarıdaki karşılaştırma örnekleri ışığında 79-82 numaralı maşrapalar için İ.S. 2. yy. tarihi uygun olacaktır. MA V (Lev. 9 Kat. No. 83-84): Halka kaide, oval formlu gövde ve dışa dönük veya sarkık dudak MA V grubunda değerlendirilen maşrapaların genel form özelliğidir. Ayrıca maşrapaların gövdeleri yivlerle hareketlendirilmiştir. Bu grup içerisinde sadece iki örnek bulunmaktadır. 83 numaralı maşrapanın kaidesi ve kulbu ele geçmemiştir. 84 numaralı örnek ise bütün olarak korunmuştur. Bu maşrapada kulp dudağın hemen altında yükselerek gövdenin ortasına kadar uzanır. MA V grubu örneklerinin hamurları kum, kireç katkılı, gözenekli ve sert dokuludur. Hamur renkleri kırmızımsı sarı ve kahverengi tonlarında olan her iki örneğinde dudak içleri ve gövdelerinin yarısına kadar olan kısımları hamura yakın tonlarda astarlanmıştır. Bu grupta değerlendirilen maşrapaların benzer örneklerine rastlanılmamıştır146. Dolayısıyla bu tür maşrapaların üretim dönemleri kesin olarak saptanamamıştır. Ancak 83 ve 84 numaralı maşrapaların diğer gruplardaki astarlanma tekniği ve gövdenin yivlerle vurgulanması ile benzerliğinden yola çıkarak, bu örnekler için İ.S. 2.-3. yy. tarihleri önerilebilir. MA VI (Lev.9 Kat. No. 85-90): Torba formlu gövde, dik ya da hafif bir bombeyle belirginleştirilmiş ağız ve dudağın altına yerleştirilen emzik formlu akıtaç MA VI alt grubunda incelenen maşrapaların genel form özelliklerindendir. Bu grupta yer alan örneklerin kaideleri ve kulpları ele geçmemiştir. Sadece 85 numaralı seramiğin gövdesinin alt kısmında, kulbun gövdeyle birleştiği nokta 145 Anderson-Stojanovic 1992, 35-36 Lev. 20, 157-162. Bu maşrapa formuna en yakın örnekler tek kulplu yemek pişirme kaplarından bilinmektedir, bkz. Riley 1979, 265 Nr. 518 Res. 104. 146 30 sağlam olarak günümüze kadar ulaşmıştır. 85 ve 88-89 numaralı maşrapaların gövdeleri keskin yivlerle hareketlendirilmiştir. 85-90 numaralı seramikler yukarıya dönük, ağız boyunu aşmayan düz bir emzik formlu bir akıtaca sahiptirler. MA VI grubu örneklerinin hamurları kireç, kum katkılı ve gözeneklidir. Hamur renkleri kırmızımsı sarı ve pembe tonlarındadır. Ayrıca 86-89 numaralı maşrapaların gövdeleri genellikle kırmızı tonlarda çapraz çizgi bezemeleriyle süslenerek dekore edilmiştir. Bu tür maşrapaların benzer formlarına pek çok antik kent buluntuları içerisinde rastlanılır. Atina’da ele geçen benzer maşrapa formları Geç Roma Dönemi’nden itibaren tarihlenmektedir147. Perge kazılarında ele geçen benzerler ise İ.S. 4.-7. yy. lar arasında değerlendirilmiştir148. Ayrıca benzer formlu maşrapalar Patara’da farklı kazı alanlarında da bulunmuştur. Bu örneklerin bazıları Korkut tarafından Geç Roma ve Erken Bizans Dönemi’ne tarihlendirilmiştir149. Yukarıdaki karşılaştırma örnekleri ışığında, MA VI alt grubunda değerlendirilen 85-90 numaralı maşrapalar için, İ.S. 5.-7. yüzyıl tarihi önerilebilir. MAK (Lev. 10 Kat. No. 91-98): Patara Kazıları’nda çok sayıda seramik kaidesi ele geçmiştir. İlk bakışta birbirine çok benzeyen bu kaidelerin, detaylı bir inceleme sonucu ait oldukları form grupları tespit edilmiş ve böylece söz konusu formların ardından kaideler de irdelenmiştir. MAK başlığı altında değerlendirilen seramik kaideleri farklı form özellikleri göstermektedir. Düz bir taban ve oval biçimde dışa açılarak yükselen gövde 91-94 numaralı kaidelerin ortak özelliğidir. Ancak kendi aralarında az da olsa form farklılıkları izlenebilmektedir. Örneğin 91-92 ve 94 numaralı parçalar benzer kaide ve gövde yapısına sahiptir. Ancak gövde üzerinde bulunan yivler nedeniyle 92 ve 94 numaralı örnekler 91 numaralı kaideden ayrılır. 93 numaralı örnekte ise gövde hemen kaidenin üzerinden oldukça şişkin bir profille yükselmektedir. Yine bu örneğin gövdesi üzerinde de yivler bulunur. 95-98 numaralı örnekler halka formlu kaide yapısı gösterirler. Ayrıca bu örneklerde seramikler cidarı daha kalın tutulmuş ve yine gövde üzerinde yivler kullanılmıştır. Sadece 96 ve 98 numaralı örneklerin gövdelerinde astar izlerine rastlanılmıştır. Bu örneklerin kaideleri üzerinde ise astar akıntıları bulunmaktadır. 91-94 numaralı buluntular ince cidar, sert iyi pişmiş hamur ve genel form özellikleriyle MA I-III alt grubunda değerlendirilen maşrapaların kaide yapılarına 147 Robinson 1959 Lev. 30 M 300. Atik 1995, 146 Res. 59, 302-303. 149 Korkut 2007c, 152-153 Res. 11. 148 31 benzemektedir. 95-98 numaralı örnekler ise daha kalın cidarlı olmaları, genel profil yapıları ve astarlanma tekniğiyle MA IV-V alt grubunda incelenen maşrapalar ile benzerlik gösterirler. Dolayısıyla kronolojik olarak bu kaideler İ.S. 1.-3. yy. aralığında değerlendirilebilirler. 5. 1. 6. Tabak Servis amaçlı veya yemek yemede kullanılan tabaklar masa seramikleri içerisinde sayıca en önemli grubu oluşturur. Antik literatürde catinus ya da catillus150 olarak adlandırılan bu tür seramikler sığ ve derin formlu olmak üzere farklı alt gruplara ayrılabilirler. Günlük kullanım seramikleri içerisinde tabak formu çok yaygın olarak kullanılmamıştır. Tabak işlevini gören seramikler daha çok terra sigillata grubu içersinde üretilmişlerdir. Ancak ekonomik nedenlerden dolayı terra sigillata tabakların taklidi olarak üretilen günlük kullanım seramikleri de mevcuttur. Bu tip tabaklar ya kırmızı astarlı taklit ya da sadece form taklidi olabilirler. Burada tabak başlığı altında değerlendirilen Patara buluntuları ağız yapıları gibi genel form özellikleri dikkate alınarak beş farklı alt grup içerisinde incelenmiştir. Tarihleme için ise genellikle dönemin modası terra sigillata tabak formları karşılaştırma örnekleri olarak kullanılmıştır. TB I (Lev. 10-11 Kat. No. 99-107): Halka formlu kaide, dışa yumuşak bir profille açılıp yükselen derin gövde ve dışa döndürülmüş dudak TB I grubunda değerlendirilen tabakların genel form özelliğidir. Bu grupta yer alan pek çok tabağın kaidesi ele geçmemiştir, sadece 99-100 numaralı örneklerin kaideleri günümüze kadar ulaşmıştır. Ayrıca bu iki tabağın gövde profilleri de birbirine çok yakındır. Halka formlu kaide üstünde yükselen gövde, dudakla birleşim noktasında “s” profili çizmektedir ve böylece dudak dışa döndürülmüştür. 101-104 numaralı tabaklar derin gövdeli ve dışa tam döndürülmüş dudak yapısına sahiptirler. Ayrıca bu örneklerde dudağın üst kısmında oluşturulan ve olasılıkla kapak için tasarlanan yivler bulunmaktadır. 103-104 numaralı tabaklarda gövdeden dudağa geçiş noktası keskin bir profile vurgulanmıştır. 105-107 numaralı tabaklarda oldukça derin bir gövde yapısı ve yatay biçimde dışa açılan dudak formu gözlemlenir. 150 Hilgers 1969, 48-49. 32 TB I grubunda değerlendirilen tabakların hamurları genellikle katkısız ya da az kireç ve kum ihtiva eder. Hamur renkleri kırmızı, sarı, kahverengi ve pembe tonlarındadır. Astarları ise ince sürülmüş hamur rengine yakın kırmızımsı ya da kahverengimsi renktedir. 99-100 numaralı tabakların terra sigillata grubu içerisinde karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. Büyük olasılıkla bunlar yerel taklit olarak üretilmişlerdir151. 101-104 numaralı seramiklerin form bakımından benzerlerine Didyma152, Anamurium153 ve Patara154 da rastlanır. Kırmızı astarlı olan Didyma örneklerinin tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Anamurium örnekleri Afrika kırmızı astarlı seramikleri grubuna ait olup İ.S. 6-7. yy. içerisine tarihlendirilmiştir. Patara’dan bilinen karşılaştırma örnekleri ise yine kırmızı astarlı olup terra sigillata grubu seramiklerin yerel taklidi olarak yorumlanmıştır155. Patara karşılaştırma örnekleri Hayes Form 6156 ile olan yakın benzerliğinden, Uygun tarafından İ.S. 1. yüzyılın ikinci yarısı ile İ.S. 2. yüzyılın birinci yarısına tarihlenir. Patara yerel taklit seramikler belirgin kırmızı astarlarıyla terra sigillata kalitesini yakalamaya çalışmıştır. 101-104 numaralı tabakların astarları ise genellikle kahverengi ya da çok ince sürülmüş kırmızımsı sarı renktedir. Aynı zamanda özensiz bir işçilik gösterirler. Söz konusu örnekler Patara kırmızı astarlı seramikleriyle birlikte üretilen, daha düşük kaliteli yerel seramikler olmalıdır. Kırmızı astarlı Patara yerel üretim seramikleri ışığında 101-104 numaralı seramikler için İ.S. 1.-2. yy. tarihleri önerilebilir. 105-107 numaralı tabakların en yakın form benzerleri Didyma157 buluntuları arasında ele geçmiş, ancak söz konusu eserler tarihlendirilmemiştir. TB II (Lev. 11 Kat. No. 108): Dışa açılarak yükselen derin gövde ve damla biçiminde dışa sarkık dudak TB II de değerlendirilen tabağın genel form özelliğidir. 108 numaralı tabağın kaidesi ele geçmediğinden kaide formu hakkında kesin bir şey söylenemez. Üzerinde ince sürülmüş kırmızımsı sarı renkte bir astar bulunan bu örneğin günlük kullanım seramikleri içerisinde benzerine rastlanılmamıştır. Benzer formlar daha çok terra sigillata seramiklerinden bilinmektedir. Hayes Form 8 olarak adlandırılan Afrika üretimi tabaklar158 ile Form 10 olarak 151 Benzer dudak profili gösteren örnekler için bkz. Wintermeyer 2004, 123, Res. 1155. Wintermeyer 2004, 123, Res. 1157-1159. 153 Williams 1989, 41 Res. 19, 232-233. 154 Uygun 2009 Lev. 86, 837-839. 155 Uygun 2009 Lev. 86, 837-839. 156 Hayes 1972, 28 Res. 3. 157 Wintermeyer 2004, 123 Res. 1159. 158 Hayes 1972, 32 Res. 4. 152 33 adlandırılan Geç Roma C grubu seramikleri159 benzer dudak profili gösteren en yakın örneklerdir. Benzer tabak formları İ.S. 1.-2. yy. ile İ.S. 7. yy. arası gibi uzun bir zaman dilimi içerisinde tarihlenirler. Ayrıca benzer dudak profilli tabaklara İ.S. 1. yy.’ a tarihlenen Sagalassos terra sigillata seramiklerinde de rastlanılır160. Yukarıda verilen karşılaştırma örnekleri yardımıyla 108 numaralı tabak için kesin bir tarihleme yapmak güçtür. Ancak söz konusu tabağın hem Sagallassos üretimi seramiklerle olan benzerliği hem de TB I grubundaki örneklere yakın hamur dokusu ve astarı bu örneğin tarihini İ.S. 1. yüzyıla yaklaştırmaktadır. TB III (Lev. 11 Kat. No. 109): Halka kaide, dışa açılarak yükselen gövde, dik bir ağız ve çok hafif dışa döndürülmüş damla biçimli dudak TB III grubunda incelenen 109 numaralı tabağın genel form özellikleridir. Tabak içte ve dışta kırmızımsı kahverengi renkte ince bir astarla boyanmıştır. Bu tabak formunun günlük kullanım seramikleri içerisinde benzerlerine rastlanılmamıştır. Bu forma en yakın örnekler Afrika Kırmızı Astarlı seramikleri içerisinden bilinmektedir161. Hayes tarafından Form 9 olarak adlandırılan bur örnekler İ.S. 1.-2. yy.’ lar içerisine tarihlendirilmektedir162. Hamur ve astarlama kalitesi olarak karşılaştırma örnekleriyle benzemeyen 109 numaralı örnek olasılıkla dönemin moda seramiklerinin günlük kullanıma yönelik basit form taklitleri olmalıdır. Dönemin kırmızı astarlı seramikleriyle olan yakın form benzerliğinden 109 numaralı tabak için İ.S. 1.-2. yy. tarihleri önerilebilir. TB IV (Lev. 11 Kat. No. 110): İçe doğru yükselen halka kaide, dışa açılan gövde, hafif dışa dönük dudak, dışa taşkın ve aşağıya sarkık dirsek profili TB IV grubunda yer alan 110 numaralı tabağın genel form özelliklerindendir. Hamuru kireç ve kum katkılı olan bu tabağın üzerinde çok ince sürülmüş kırmızımsı kahverengi bir de astar bulunmaktadır. 110 numaralı tabak özellikle kırmızı astarlı Roma Dönemi seramikler içerisinde sıkça görülen bir forma sahiptir163. Örneğin benzer formlar Geç Roma C grubu içerisinde Hayes tarafından Form 3 olarak adlandırılmış ve İ.S. 5.6. yy.’ lar içerisinde tarihlendirilmiştir164. Ancak hamur kalitesi ve üzerindeki astar yapısı bu 159 Hayes 1972, 344 Res. 71, 15. Patara’da ele geçen ve Uygun tarafından kase grubunda değerlendirilen Sagalassos örnekleri için bkz. Uygun 2009 Lev. 72, 700-701. 161 Atik 1995 Lev. 55, 278; Laflı 2000 Res. 2, 8; Wintermeyer 2004, 128 Res. 1235. 162 Hayes 1972, 32 Res. 4 Form 9. 163 Kırmızı astarlı örnekler için bkz: Hayes 1972 Res. 67, 3; Eiwanger 1981 Lev. 5, 48.49.58; Williams 1989 Res. 23, 278. 164 Hayes 1972, 330-334 Res. 67-69 Form 3. 160 34 örneği döneminin kırmızı astarlı seramiklerinden ayırmaktadır. Bundan dolayı 110 numaralı tabak dönemin kırmızı astarlı seramiklerinin form taklidi olarak kabul edilebilir ve İ.S. 5.-6. yy.’lar içerisine tarihlenir. TB V (Lev. 12 Kat. No. 111-115): Düz kaide, yayvan ve dik yükselen gövde, yuvarlatılmış dudak profili bu grupta yer alan seramiklerin genel form özelliğidir. 111 numaralı tabak yayvan gövde ve gövde üzerindeki köşeli keskin profiliyle farklılık gösterir. 112-114 numaralı örnekler dik gövde profilleri ve yuvarlatılmış dudaklarıyla benzerdirler. 112 ve 113 numaralı örneklerin düz kaidelerinin altında derin yiv kanalıyla bir ayak oluşturulmuştur. 114 numaralı seramiğin tabanı ise tamamen düzdür. Grup içerisindeki tabakların günlük kullanım seramikleri içerisinde benzerlerine rastlanılmamıştır. Ancak 112-114 numaralı örneklere en yakın formlar Hayes tarafından Form 49 olarak adlandırılan Afrika Kırmızı Astarlı Seramikleri içerisinde izlenebilmektedir165. Katkılı hamur yapıları ve astarsız yüzeyleriyle bu örnekler, dönemin moda seramiklerinin etkisinde üretilen form taklidi tabaklar olarak kabul edilebilir. Afrika Kırmızı Astarlı benzerleri doğrultusunda TB V grubundan değerlendirilen tabaklar İ.S. 3.yy. ortası ile 4.yy. başı arasına tarihlendirilebilir. 5. 1. 7. Tas Seramik literatüründe tas kelimesine pek rastlanmaz. Bunun yerine daha çok kase veya derin tabak ifadesi kullanılır. Ancak bu çalışma kapsamında tabaklar kadar geniş ağızlı olmayan ve kaselerden daha büyük boyutlarda olan derin kaplar için tas kelimesi tercih edilmiştir166. Bu tür seramikler olasılıkla kase ve tabakların yanında masalarda farklı amaçlar için kullanılmışlardır. Antik literatürde özellikle tas formunu ifade eden özel bir kelime bilinmemektedir. Patara buluntuları içerisinde tas olarak adlandırılan üç örnek, ağız yapılarına göre iki farklı grup içerisinde değerlendirilmiştir. T I (Lev. 12 Kat. No. 115-116): Derin yuvarlak karınlı gövde ve hafifçe dışa açılan ağız grupta yer alan 115-116 numaralı örneklerin form özellikleridir. Bu iki örnek arasında gözlemlenen tek fark, 116 165 166 Bu örnekler İ.S. 3.-4. yy.’lar içerisine tarihlendirilmiştir, bkz. Hayes 1972, 68 Res. 12 Form 49. Tas kelimesinin sözlük anlamı için bkz.: Eren 1988, 1421. 35 numaralı tasın hafif bombesiyle daha fazla dışa açılmış ağız yapısıdır. Her iki örneğin de kaideleri ele geçmemiştir. T I grubu örneklerinin hamurları katkısız ve sert dokuludur. 115 numaralı seramiğin üzeri tamamen açık kırmızı astarla kaplanmış, 116 numaralı seramiğin ise sadece içte ve dışta ağız kenarı astarlanmıştır. T I grubunda değerlendirilen tasların karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. Ancak form bakımdan kaseler ile yakın benzerlikler gösterdiklerinden onlarla karşılaştırma yapılarak bir tarihlemeye gidilebilir. Örneğin 115 numaralı tas, KA I grubunda değerlendirilen ve İ.S. 1. yy.’a tarihlenen 1 ve 2 numaralı kaselerle benzerdir. 116 numaralı tasın formu ise, yine KA I grubunda değerlendirilen ve İ.S. 1. yy.’a tarihlenen 3 ve 4 numaralı kaselere yakındır. Ancak 116 numaralı tasın gövdesi biraz daha dışa açılarak verilmiştir. Söz konusu kaseler için İ.S. 1. yüzyıl tarihi önerilebilir. T II (Lev. 12 Kat. No. 117): Dışa “s” hareketiyle açılan dik gövde, içe dönük ağız ve dışa döndürülmüş dudak T II grubunda değerlendirilen 117 numaralı tasın genel form özelliğidir. Bu tasın üzerinde hamuruyla aynı renkte olan, ince sürülmüş sarımsı renkte bir astar görülmektedir. 117 numaralı tasın benzerlerine İ.S. 2.-3. yy.’lar içerisine tarihlenen Tire buluntuları arasında rastlanmaktadır167. Ancak Tire örneği kırmızı renk bir astara sahiptir. Tire örnekleriyle olan yakın form benzerliğinden 117 numaralı tas için İ.S. 2.-3. yy. tarihleri önerilir. 5. 1. 8. Testi Literatürde kulplu, oval gövdeli, boyunlu seramikler testi olarak adlandırılmaktadır168. Yunanca terminolojiden Oinochoe, Lekytos ve Lagynos olarak tanıdığımız bu tür seramikler için Roma Dönemi’nde ise lagoena kelimesi kullanılmıştır169. Şarap ya da su gibi sıvıların sunumunda kullanılan testiler masa seramikleri içerisindeki en yoğun buluntu gruplarından birini oluştururlar. Aynı döneme ait pek çok farklı forma sahip olan testiler ağız formları göz önünde tutularak yedi farklı alt grupta değerlendirilmiştir. Bunlardan başka üst kısımları ele geçmeyen kaidelerde grupların en sonunda testi kaideleri başlığı altında incelenmiştir. 167 Gürler 2000, 113-114 Res. 1, 2. Testi kelimesinin sözlük anlamı için bkz.:Eren 1988, 1463. 169 Hilgers 1969, 61-65. 168 36 TS I (Lev. 12-13 Kat. No. 118-126): Yonca ağız170, uzun ya da kısa boyun, genellikle dudak altından başlayıp omuza oturan dikey kulp TS I grubu örneklerinin genel form özelliğidir. Yonca ağız profili neredeyse her örnek için değişkenlik göstermektedir. Grup örneklerinden hiç birinin gövdesinin tam profili ve kaidesi el geçmemiştir. 118 numaralı örnek uzun boyun, içbükey bir kavisle dışa açılmış huni biçimli ağız ve ağzın altına oturmakta olan dikey kulp yapısına sahiptir. Ağız, dudağın ön kısmının sıkıştırılmasıyla yonca görüntüsü almıştır. 119 numaralı örnek içbükey profille yükselen uzun boyun, içe dönük dudak ve dudağın altından başlayıp omuza oturan dikey kulba sahiptir. Ağız ortaya yakın bir alandan sıkıştırılmak suretiyle yonca görüntüsünü almıştır. 120 numaralı örnek kısa geniş boyun, dışa ağılan ağız ve ağzın hemen altından başlayıp omuza oturan kulba sahiptir. Dudağın ön kısmı sıkıştırılarak yonca görüntüsü verilmiştir. 121 numaralı örnek uzun boyun, dışbükey kavisle dışa açılan dudak ve sadece başlangıcı korunmuş dudağın hemen altına oturtulmuş kulba sahiptir. Dudak ortadan sıkıştırılarak yonca formuna yaklaştırılmıştır. TS I grubunun en tanınmış örnekleri, formları ve astarlama tekniği olarak grubun diğer seramiklerinden ayrılan 122-125 numaralı eserlerdir. Kısa boyun, oldukça dışa döndürülmüş ağız, küresel bodur gövde ve dudağın hemen altından başlayıp omuza oturan kulp bu dört örneğin karakteristik özelliğidir. Söz konusu eserlerin ağızlarına, ortaya yakın bir yerden sıkılarak yonca görüntüsü verilmiştir. Böylelikle TS I grubunun diğer seramiklerine göre dudaklarının ön kısmı belirginleştirilmiştir. Minyatür bir testi görünümündeki 126 numaralı seramik ince uzun boyun ve dışa tam döndürülmüş ağızlıdır. Dudağının ucu sıkıştırılarak yonca ağız görüntüsü verilmiştir. TS I grubu örnekleri genellikle çok az kireç ve kum katkılı hamura sahiptir. Hamur renkleri ise sarımsı kırmızıdan kahverengiye değişkenlik gösterir. Bunun yanında 122-125 numaralı testiler ince cidarları ve dış yüzeylerinin gri astarlanışıyla grubun diğer örneklerinden ayrılırlar. Oldukça ince cidar üzerine sürülen gri renk astarla olasılıkla dönemin modası olan metal kaplar taklit edilmeye çalışılmış olmalıdır171. Aynı zamanda literatürde Ege tipi olarak adlandırılan bu tip testilerin Ege kıyılarında üretilip ihraç edildiği 170 TS I grubu örnekleri tam anlamıyla yonca ağızlı olmamasına rağmen benzer ağız profiline sahip seramikler literatürde yonca ağızlı olarak adlandırılmaktadır. Klasik Dönem geleneğinden bilinen yonca ağızlı seramikler Geç Roma Dönemi içlerine kadar farklı tiplerde karşımıza çıkmaktadır. 171 Metal kapların seramik üzerine etkileri için bkz.: Oransay 2002, 253-261. Yonca ağızlı testilerin metal örnekleri için bkz.: Tassinari 1993 Lev. 156-157. 37 düşünülmektedir172. 119, 121 numaralı testilerin sadece boyun, kulp ve ağız kısımları kırmızı renkle astarlanmıştır. TS I grubu seramiklerinden 118 ve 120-121 numaralı eserlerin benzerlerine Yassı Ada 173 batık buluntuları arasında rastlanılmıştır. Batığın tarihiyle bağlantılı olarak söz konusu eserler İ.S. 4. yüzyıla tarihlendirilmişlerdir. Bu tarihlendirme özellikle konteksti belli 118 numaralı testiyle de örtüşmektedir. 119 numaralı testinin benzeri Didyma174 buluntuları arasında vardır, ancak bu örnek tarihlendirilmemiştir. 122-125 numaralı testilerin benzerlerine Didyma175, Efes176, Phokaia177, Atina178, Knossos179, Korinth180, Stobi181 kazılarında ve Adriatik182 batık buluntuları arasında rastlanılır. Didyma buluntusu İ.S. 1. yy.’ a, Knossos, Phokaia, Efes kazılarında ve Adriatik batığında ele geçen benzerler İ.S. 2. yüzyıla, Atina buluntusu İ.S. 3. yüzyıl içerisine tarihlendirilmiştir. Korinth buluntusu ise ithal seramikler içerisinde İ.S. 3. yüzyıl öncesine tarihlendirilmiştir. Söz konusu seramiklerin eastern coarse ware ya da Ege tipi olarak adlandırılan batık buluntuları içerisinde yer almaları bu formun da üretim yerinin Egede olduğunu düşündürür183. Benzerleri göz önünde bulundurularak 122125 numaralı testileri de İ.S. 2.-3. yüzyıllar içerisinde değerlendirilebilir. 126 numaralı testinin ise karşılaştırma örneği bulunamamıştır. TS II (Lev. 13 Kat. No. 127-130): Küresel gövde, içbükey profille yükselen boyun, dışa açılan elips biçiminde ağız184, içe dönük dudak TS II grubu örneklerinin karakteristik özelliğidir. Grup örneklerinin kulpları dikey bir biçimde boyunla ağzın birleşim noktasından başlayıp şişkin gövdenin üzerine oturur. Akıtaç kısmı belirginleştirilmiş, elips biçimli ağzın alt kısmı genellikle iki ya da üç sıra yiv ile hareketlendirilmiştir. 127 numaralı örneğin dudağı belirgin bir biçimde içe döndürülmüştür. Diğer örneklerde ise dudak daha dik yükselmektedir. 172 Hayes 1983, 105-107; Istenič – Schneider 2000, 341. Bass – Doorninck 1971 Lev. 2 Res. 17. 20. 174 Wintermeyer 2004, 129 Res.1244. 175 Wintermeyer 2004, 93 Res. 677. 176 Ladst tter 2005 Lev. 196, 768. 769. 177 Özyiğit 1992,118 Res. 14; Özbütev 2004, 35 Lev. 38, 172, 181. 178 Robinson 1959, 68 Lev. 14, 106. 179 Hayes 1983, 122 Res.6, 76; Forster 2001, 158 Res. 4.11, c. 180 Slane 1990, 103-104 Res. 25, 214-217. 181 Anderson-Stojanovic 1992, 99 Lev. 85, 724. 182 Jurisic 2000, 35 Res. 22, 1-3; Istenič – Schneider 2000 Res.3, 3; Hayes 2005, 15. 183 Bkz. Dn.: 182. 184 Elips biçimindeki ağız, olasılıkla seramiğin çarkta şekillendirilmesi esnasında ağıza yanlardan baskı uygulanmasıyla oluşturulmuştur. 173 38 TS II grubu örneklerinin hamurları çok az kireç ve kum katkılıdır. Genellikle kırmızı ya da sarımsı kırmızı renk hamur üzerine TS I grubunda olduğu gibi gri renk astar sürülmüştür. Gri renk astar sürülmesi bu kapların da 122-125 katalog numaralı örnekler gibi metal örneklerin etkisinde kalınarak üretilmiş olabileceğini akla getirmektedir. TS II grubunda yer alan testilerin başka kentlerde karşılaştırma örneği bulunamamıştır. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen benzer örnekler 122-125 numaralı testilerle yakın formları göz önünde bulundurularak İ.S. 3.-4. yüzyıllara tarihlendirilmiştir185. Ancak bu grup testiler özellikle boyun ve ön kısmı sıkılarak elips formu verilmiş ağız yapıları nedeniyle 122125 numaralı örneklerden farklılık göstermektedirler. Patara buluntuları içerisinde sıklıkla karşılaşılan bu form yonca ağızlı testi geleneğinin sonraki dönemlere ait başka bir varyasyonu olmalıdır. Bu grup seramikler için Korkut tarafından da ön görüldüğü gibi Geç Roma Dönemi önerilebilir. TS III (Lev. 14 Kat. No. 131-138): Küresel gövde, hafif iç bükey profille yükselen yivli boyun ve yuvarlatılmış dudak TS III grubu örneklerinin karakteristik form özelliğidir. TS III grubu içerisinde aynı form özelliklerine sahip, ancak boynun gövdeyle birleşiminde yer alan süzgeçle birbirlerinden ayrılan örnekler de yer alır. Olasılıkla ağızdan boyna yerleştirilen bir bitkinin içine dökülen sıvıya esans katmasını sağlayan ya da testinin içine dökülen sıvının tortularını ayıran süzgeçler, genellikle 0,5 cm genişliğinde üç ile beş arasında değişen deliklerden oluşmaktadır. Grup örneklerinin kulpları nerdeyse boynun ortasından başlayıp şişkin gövde üzerine oturur. TS I ve TS II grubunun aksine TS III grubu örneklerinin ağız kısmında belirginleştirilmiş bir akıtaç yoktur. 131-136 numaralı testiler benzer formdadırlar. Ancak 133-136 numaralı seramikler boyunla gövdelerinin birleşim noktasında yer alan süzgeçle diğer örneklerden ayrılmaktadırlar. 137 numaralı örnek diğer örneklerin içbükey yükselen boyunlarının aksine dışa açılan süzgeçli yivsiz boynu ve dudağa oturan kulbu ile farklılaşır. 138 numaralı seramik ise yine süzgeçli iç bükey yükselen boyuna sahiptir. Ancak dudağın boyunla birleşiminden sonra içe kapanması ve kulbun hemen dudağın altına birleşmesi bu örneği diğerlerinden ayırmaktadır. 185 Korkut 2007a 202, 17; Korkut 2007c 158 Res. 6, 38. 39 TS III grubu örneklerinin hamurları genellikle kireç, kum ve bazen çakıl katkılıdır. Kahverengi ve kırmızı tonlarındaki hamur üzerine genellikle gri ya da açık kırmızı tonlarında astar sürülmektedir. Grup örneklerinden 131-132 numaralı testilerin benzerlerine Anemurium186, Perge187, Ksanthos188 da rastlanır. Perge örneği İ.S. 1. -3. yy., Anemurium örneği ise İ.S. 4.-5. yüzyıllar içerisine tarihlendirilmiştir. Ksanthos kazısında ele geçen bir başka benzer örnek ise İ.S. 5. yüzyıla tarihlenmiştir. Korkut tarafından yayınlanan benzer testilerde İ.S. 3.-5. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir189. 131-132 numaralı testilerin oldukça katkılı hamurları ve yivli kesitleri bu örneklerin erken bir tarihten olamayacağının bir göstergesidir. Bu nedenle İ.S. 4.5. yüzyıl aralığı 131-132 numaralı testiler için uygun bir tarih olmalıdır. 133-137 numaralı süzgeçli testilerin de benzerleri yine Patara’da190 İ.S. 5. yy.’a, Anamurium’da191 İ.S. 4.-5. yy.’a, Perge’ de 192 İ.S. 6.-7. yüzyıllara ve Kelenderis193’ te İ.S. 5.-7. yüzyıl aralığına tarihlenmektedir. 131-132 numaralı testilerle benzer formda olmasına rağmen süzgeçli yapısıyla onlardan ayrılan bu örneklerde olasılıkla aynı dönemde üretilmiş olmalıdır. İ.S. 4.-5. yüzyıl tarihi 133-136 numaralı seramikler içinde uygun olmalıdır. 137 numaralı testinin benzerlerine Anamurium194 kazılarında rastlanılmış ve söz konusu örnek Geç Roma Dönemi içlerine tarihlenmiştir. Korkut Patara’ dan ele geçen benzer örnekleri İ.S. 4.-5. yüzyıl aralığına tarihlendirmiştir. 133-136 numaralı testilerle yakın form benzerliği gösteren bu örnek İ.S. 4.5. yüzyıl aralığında değerlendirilebilir. Grup örneklerinden 138 numaralı testinin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. TS IV (Lev. 14-15 Kat. No. 139-144): Şişkin gövde, uzun boyun, huni biçimli ağız ve boyuna ya da dudağa oturan dikey kulp TS IV grubu örneklerinin genel özellikleridir. Bununla birlikte her örnek neredeyse birbirinden farklı bir form içerisindedir. 139-141 numaralı örnekler uzun boyun ve “s” hareketiyle şekillendirilmiş huni biçimli ağız ve ağızla boynun birleşim noktasına oturan dikey kulba sahiptir. 142 numaralı örnek phiale altı biçimindeki kaidesi ve özellikle omuzları 186 Williams 1989, 85 Res. 51, 506-507. Atik 1995, 89-90 Res. 32, 151-152. 188 Pellegrino 2007, 244 Res.16, 1,3. 189 Korkut – Grosche 2007, 136, Nr.185; Korkut 2007c, 157 Res. 5, 29. 190 Korkut – Grosche 2007, 137, Nr.191; Korkut 2007c, 157 Res. 5, 30. 191 Wiliams 1989, 86 Res. 51, 512. 192 Fırat 1999, 69 Lev.127, 563. 193 Tekocak 2006 Lev. 53, 292. 194 Williams 1989 Res. 51, 512. 187 40 şişkin bırakılmış gövde yapısıyla diğer örneklerden farklılaşmaktadır. Gövde profili korunmuş 140, 142 numaralı örneklerin üzerinde belirgin yivler vardır. Bu yivler özensiz bir işçilikten ziyade bir dönem modasını yansıtıyor olmalıdır. 142 numaralı seramik boyundan itibaren huni biçiminde açılmaktadır ve ağzı içe döndürülmüştür. 144 numaralı örnek ise şişkin gövde ve uzun boyun üzerine yerleştirilmiş oldukça açık huni biçimli ağza sahiptir. Eserin kulbu boyunla ağzın birleşim noktasından başlayıp gövdenin tam ortasına oturmaktadır. TS IV grubu örneklerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri kahverengi ve kırmızımsı sarı arasında değişen grup örneklerinin astarları ise ya hamur renginde ya da hamur rengine yakın genellikle kırmızımsı tonlardadır. Tamamı astarlanmış grup örneklerinin yanında astar, 142 numaralı örneğin sadece gövdesinde, 144 numaralı örneğin ise kulp ve gövdesi üzerinde dekoratif olarak kullanılmıştır. 143 numaralı testinin üzerindeki kırmızımsı astarla olasılıkla dönem modası terra sigillatalar taklit edilmeye çalışılmıştır. Grup örneklerinden 139-142 numaralı testilerin benzerine Yassı Ada batık195 buluntuları arasında rastlanılır. Söz konusu benzer İ.S. 4. yüzyıla tarihlendirilir. 143 numaralı testinin benzerine Bergama Asklepieion196 ve Knossos197 buluntuları arasında rastlanılır. Hayes Knossos buluntusunun Erken Roma Dönemi içerisine tarihlemiştir. Asklepieion buluntusu ise İ.S. 3. yüzyıl aralığına tarihlenmiştir. Benzer örnekler doğrultusunda 143 numaralı testi İ.S. 1.-3. yüzyıllar içerisinde değerlendirilebilir. Grup örneklerinden 144 numaralı testinin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. TS V (Lev. 15-16 Kat. No. 145-151): Yuvarlak şişkin gövde, uzun hafif dışa açılan boyun ve boynun ortasına oturan dikey kulp TS V grubu örneklerinin genel form özelliğidir. Ancak her örnek neredeyse kendine has bir forma sahiptir. 145-146 numaralı örnekler genel formlarıyla birbirlerine benzemektedirler. Her iki örnek halka kaide, yuvarlak şişkin gövde ve dışa açılan boyna sahiptir ve kulpları boynun ortasına oturmaktadır. Ancak detaylarda iki örneğin birbirinden farklı olduğu anlaşılmaktadır. Örneğin 146 numaralı örnek yüksek kaide, dışta yuvarlatılmış dudak ile 145 numaralı seramikten ayrılmaktadır. Aynı zamanda 145 numaralı eserin gövde ve özellikle de boynunun üzerinde yer alan ince keskin yivler iki örneği birbirinden hem formsal hem de 195 Bass – Doorninck 1971 Lev. 3 Res. 18. De Luca 1984, 26 Lev. 26, 313. 197 Hayes 1983 Res.10, 139. 196 41 dönemsel olarak ayırmaktadır. Gövdesinin sadece üst tarafı ele geçen 147 numaralı örnek şişkin gövde, dik bir profille yükseldikten sonra dışa açılan ağız ve boyundan başlayıp gövdenin ortasına oturan dikey kulba sahiptir. Eserin gövdesinin boyunla birleşim noktasında ve boynunda belirgin yivler görülür. Minyatür bir testi görünümündeki 148 numaralı örneğin ağız ve kaidesi ele geçmemiştir. 149-151 numaralı eserlerin ise sadece boyun kısımları korunmuştur. 149 numaralı eser uzun boyun ve içe dönük ağza, 150 numaralı eser içbükey profille yükselen geniş boyuna sahiptir. 151 numaralı testi ise yine hafif içbükey bir profille yükselen boyun ve damla biçimli yuvarlatılmış dudağa sahiptir. Dudağın ön kısmı akıtmayı kolaylaştırmak için çok az sıkıştırılmıştır. Eserin dudağının altında ve boynunun üzerinde iki sıra yiv bulunmaktadır. Aynı zamanda boynun alt kısmında çizgisel bezemeler görülmektedir. Grup örnekleri genellikle ince kireç ve kum katkılı hamura sahiptirler. Hamur renkleri ise kırmızımsı sarı ve kahve tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 145, 147-149 numaralı testiler kısmen dekoratif olarak kırmızımsı renklerde, 150 numaralı testi ise gri renkte astara sahiptir. Hurmalık Hamamının geç evrelerine ait III numaralı işlikten ele geçen 145 numaralı testi Korkut tarafından benzer formlar göz önünde tutularak İ.S. 5. yüzyıla tarihlenmiştir198. Üzerindeki süslemeleriyle de Geç Roma Dönemi izleri taşıyan bu testinin en yakın benzerlerine Atina199 buluntuları arasında rastlanılır. 146 numaralı testinin benzerine Stobi200 kazı buluntuları arasında rastlanılmış ve İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Söz konusu eser Korkut tarafından da İ.S. 1. yüzyıl içerisinde değerlendirilmiştir. 147 numaralı örneğin tipolojik benzerlerine Perge kazılarında rastlanılmıştır. Ancak söz konusu eser için bir tarihlendirme yapılmamıştır. 148-150 numaralı eserlerin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 151 numaralı testinin benzerlerine Kuzey Suriye’de yapılan kazılarda rastlanılmış ve İ.S. 6.-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Bu tarih Patara buluntusu içinde önerilebilir. TS VI (Lev. 16 Kat. No. 152-157): 198 Korkut 2007c 158 Nr.33. Robinson 1959 Lev. 33, M362-365. 200 Anderson - Stojanovic 1992 Lev. 105, 890. 199 42 TS VI grubu örneklerinin belirgin form özelliği değişken boyun uzunluğuna rağmen dudağın dışa sarkıtılmış ya da yuvarlatılmış profillerle belirginleştirilmiş olmasıdır. Grup örneklerinin gövdelerinin alt kısımları korunmamıştır ve her testi neredeyse farklı bir form göstermektedir. 152 numaralı örnek minyatür bir testi formundadır. Yivli ince uzun gövde, neredeyse gövdeyle aynı çapta boyun ve dışta yuvarlatılmış dudağa sahiptir. Kulp dudağın kenarından başlayıp gövdenin üst kısmına oturmaktadır. 153 numaralı testi altta şişkin, uzun formlu gövde, geniş kısa boyun, dışa sarkıtılmış köşeli dudak profili ve boynun ortasından başlayıp gövdenin üst kısmına oturan dikey kulpludur. Sadece boyun profili korunmuş olan 154 numaralı örnek hafif dışa dönük ağız ve dışta 153 numaralı testi gibi köşeli dudak profiline sahiptir. Eserin kulbu boynun ortasına oturmaktadır. 155 numaralı testi grup örneklerinin aksine şişkin gövdelidir ve kulbu dudağın hemen altına oturmaktadır. Fakat kısa geniş boyun ve dışa döndürülmüş dudakla eser TS VI grubu örnekleriyle benzerlikler göstermektedir. İnce uzun gövdeli ve içbükey bir profille yükselen boyna sahip 156 numaralı örnek minyatür bir testi görünümündedir. Eserin dudağı yuvarlatılmış bir profille boyunla bağlanmaktadır ve kulp boynun ortasından başlayıp gövdenin üst kısmına oturmaktadır. Sadece boyun kısmı korunmuş olan 157 numaralı testi TS III grubu içerisinde gördüğümüz örnekler gibi süzgeçlidir. Bunun yanında eser kısa geniş boyun, dışa açılan ağız ve dik dudağa sahiptir. TS VI grubunda yer alan seramikler ince kireç ve kum katkılıdırlar. Genellikle sarımsı ya da kahverengimsi hamur üzerine kendi tonlarında astar sürülmüştür. Ancak 157 numaralı testi gibi dışı gri astarlanmış tekil örneklerde mevcuttur. Grup örneklerinden 152 numaralı testinin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 153 numaralı testinin benzer örneğine Berenice’de201 rastlanılmış ve orta Roma Dönemine tarihlendirilmiştir. Söz konusu Patara örneği için de İ.S. 2.-3. yüzyıl tarihi önerilebilir. 154 numaralı testinin yakın benzeri Berenice kazılarında ele geçmiş ve Erken Roma Dönemine tarihlendirilmiştir202. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen söz konusu örnek ise İ.S. 3.-4. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Söz konusu testi için İ.S. 2.-3. yüzyıl tarihi önerilebilir. 155156 numaralı testilerin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 157 numaralı testinin benzerine Ephesos203 buluntuları içerisinde rastlanılmış ve söz konusu eser İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Patara örneği içinde benzer bir tarihlendirme önerilebilir. 201 Riley 1979, 386 Res. 138, 1147. Riley 1979, 383 Res.138, 1132. 203 Meriç 2002, 111 Lev. 68, 778-779. 202 43 TS VII (Lev. 16 Kat. No. 158): TS VII grubu içerisinde gövdesi korunmamış tek örnek yer almaktadır. Eser, ele geçen bölümünden anlaşıldığı üzere gövde ve boyun ayrımı olmaksızın ağza doğru yükselmiştir ve ağzı içe döndürülmüştür. İnce kireç ve mika katkılı sarımsı kahve hamur üzerine yine hamur rengine yakın bir astar uygulanmıştır. Ancak eserin iç kısmı koyu gri renkte astarlanmıştır. 158 numaralı testinin formuna yakın bir örnek Berenice204 kazılarında ele geçmiş ve orta Roma Dönemine tarihlendirilmiştir. Berenice örneği ışığında 158 numaralı testi İ.S. 2.-3. yüzyıla tarihlendirilebilir. TS VIII ( Lev. 16 Kat. No. 159-160): Kulp üzerine yerleştirilmiş küçük tutma halkası TS VIII grubu örneklerinin form özelliğidir. Bu grup seramikleri diğer gruplardaki testilerin aksine çift kulpludur. Sadece kulp kısımları korunan 159-160 numaralı örneklerin gövdelerinin genel profili bilinmemektedir. İnce kireç ve kum katkılı hamurları kırmızımsı sarı renktedir ve ele geçen kulplar üzerinde kırmızı tonlarında benek şeklinde süslemeler bulunmaktadır. Grup örneklerinin benzerlerine Ksanthos205 ve Limyra206 buluntuları arsında rastlanılır ve her iki benzer de Geç Roma Dönemi içerisinde değerlendirilir. Patara buluntularını geldiği kontekstte söz konusu eserlerin tarihlendirmesiyle örtüşmektedir. Dolayısıyla 159-160 numaralı testiler Geç Roma Dönemi içerisinde değerlendirilebilirler. TSK (Lev. 17 Kat. No. 161-169): Patara Kazılarında ele geçen testilere ait kaideler diğer seramik gruplarına göre daha az yoğunluk göstermektedir. Var olan örneklerde form tekrarı oldukları için farklı formda olanlar seçilerek bir tip ayrımına gidilmeden bu başlık altında değerlendirilmiştir. 161- 164 numaralı örneklerin yere düz oturan bazen halka kaideleri merkeze doğru yükselerek içte küçük bir bombe oluşturur. 165-166 numaralı örneklerin tabanları yuvarlatılmış ve merkeze 204 Riley 1979, 390 Res. 141, 1180. Pellegrino 2007 Res.18, 10. 206 Eisenmenger – Mader 1995 Res. 16. 205 44 doğru yükselmiştir. Bu örneklerde iç kısımda bombe oldukça belirgindir. 167-169 numaralı örnekler ise yüksek ya da alçak yuvarlak halka kaidelidir. TSK grubu örneklerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise 161-164, 167-168 numaralı örneklerde kırmızımsı sarı ve 165-166 numaralı örneklerde kahverengi tonları arasında değişkenlik gösterir. Grup örneklerinden 161-164 numaralı testi kaidelerinin benzerlerine Stobi207 kazı buluntuları arasında tarihlendirilmiştir. rastlanılmıştır. Söz konusu örnek Erken Roma Dönemine 161-163 numaralı kaidelerin ele geçtikleri kontekst ve benzerleri doğrultusunda 161-164 numaralı kaideleri İ.S. 1.-2. yüzyıllar arasında tarihleyebiliriz. 165166 numaralı testi kaidelerin benzerlerine Kelenderis208 ve Perge209 kazı buluntuları arasında rastlanılmış ve İ.S. 4.-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilmişlerdir. Benzerleri doğrultusunda Patara buluntularını da İ.S. 4.-7 yüzyıllar arasında değerlendirebiliriz. 167 numaralı kaidenin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 168-169 numaralı testi kaidelerinin benzerlerine Stobi210, Magnesia Meandeium211 ve Didyma212 kazı buluntuları arasında rastlanılır. Erken Roma Dönemine tarihlendirilen Stobi buluntusu dışındaki örnekler tarihlendirilmemiştir. Stobi buluntusu göz önünde tutularak söz konusu Patara buluntuları içinde İ.S. 1.-2. yüzyıl tarihi önerilebilir. 5. 2. Pişirme Kapları 207 Anderson-Stojanovic 1992, 112 Lev. 100, 854. Tekocak 2006 Lev. 52, 290. 209 Atik 1995 Res. 86, 464; 210 Anderson-Stojanovic 1992, 115 Lev. 106, 894. 211 Vapur 2001, 99 Çiz. 22, 116,118. 212 Wintermeyer 2004 Res.1103. 208 45 Roma Döneminde mutfak kaplarının tamamı vasa coquina(to)ria olarak adlandırılmıştır213. Pişirme kapları için ise birden fazla isim kullanılmış214, ancak antik literatürdeki bu isimlerin hangi formları nitelendirdiği bir kaçı dışında tam olarak çözülememiştir. Günümüz seramik çalışmalarında pişirme kapları genellikle amaçları ve formlarına göre, güveçler, tencereler, tavalar olmak üzere alt gruplara ayrılmaktadır215. Isıya karşı dayanıklılığı artırmak için genellikle kum ve kireç katkılı hamurlara sahip olan pişirme kapları aynı zamanda ısı geçirgenliğini kolaylaştırmak için de oldukça ince cidarlı üretilmişlerdir216. Günlük kullanım için elverişli olan bu formlar uzun yıllar boyunca tercih edilmiş ve bu nedenle pişirme kapları sadece küçük değişikliklerle yüzyıllar içerisinde benzer formlarını korumuşlardır. Büyük ölçüde Hellenistik Dönem geleneğinin takipçisi olan Roma Dönemi pişirme kapları kendi süreci içerisinde yeni formlar da ortaya koymuştur. Ancak özellikle Erken Roma Dönemi pişirme kaplarında Hellenistik geleneğin izlerini daha yoğun görmek mümkündür217. Yirminci yüzyılın ortalarından itibaren mutfak seramikleriyle bağlantılı yapılan çalışmalarda pişirme kapları önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle Atina Agorası218, Knossos219, Anamurium220, Stobi221, Ephesos222, Didyma223 ve Milet224 gibi kentlerin buluntuları stratigrafi vermeleri nedeniyle son derece önem kazanmıştır. Ayrıca yakın geçmişte Anadoluda yürütülen kazıların seramik buluntularının tez olarak çalışılması da bilim dünyasına yeni veriler sunmuştur225. Bütün bu çalışmaların yanında yirminci yüzyılın ortalarından itibaren yapılan batık kazıları da seramik çalışmaları için ayrı bir öneme sahiptir. Batıklardan büyük oranda kesin tarihli amphoralar gibi kaplarla birlikte ele geçen pişirme kaplarının tarihi, kazı buluntularının tarihlendirilmeleri açısından kolaylık sağlamaktadır. Şimdiye kadar yapılan seramik çalışmalarında pişirme ve mutfak kaplarının üretim yerleriyle ilgili bazı öngörülerde bulunulmuştur. Ancak kesin bir atölye saptaması mümkün olmamıştır. Özellikle deniz ticareti sayesinde Akdeniz’den Adriyatik’e kadar çok geniş bir alanda yayılım 213 Hilgers 1969, 14-15. Hilgers 1969, 15. 215 Bkz.:Wintermeyer 2004, 75-80; Lüdorf 2006, 41-50. 216 Taner Korkut tarafından yürütülen bir yüksek lisans dersi kapsamında yeniden üretilen seramiklerle yapılan deneme çalışmalarında hamur tipi ve inceliğinin pişirme kapları için önemli bir etken olduğu anlaşılmıştır. Bkz.: Korkut – Ercan 2008, 102-103. 217 Hellenistik örnekler için bkz.: Rotroff 2006, 165-223. 218 Robinson 1959. 219 Hayes 1983, 97-169. 220 Williams 1989. 221 Anderson-Stojanovic 1992. 222 Gassner 1997; Meriç 2002. 223 Wintermeyer 2004. 224 Berndt 2003. 225 Bektaş 1989; Özbütev 1994; Aydemir 1995; Tekkök-Biçken 1996; Fırat 1999; Vapur 2001; Güngör 2005; Tekocak 2006; Uygun 2009. 214 46 gösteren İ.S. 1.-3. yüzyıl pişirme ve mutfak kapları atölye saptamaları için bizlere yeni fikirler sunmaktadır226. Bu seramikler literatürde “Eastern Coarse Ware” olarak adlandırılmış ve orijinlerinin Ege kıyıları olduğu öngörülmüştür227. Patara buluntuları içerisinde yer alan bazı gruplar da (GÜ I, TA I, TE I), Eastern Coarse Ware olarak adlandırılan seramiklerle benzeşmektedir. Akdeniz ve Ege de yer alan Bergama228, Tralles229, Phokaia230, Çandarlı ve Sagalassos231 gibi kentlerin Roma Dönemi boyunca yoğunlukla kırmızı astarlı seramik üretimiyle ön plana çıktığı bilinmektedir. Pişirme kaplarıyla bağlantılı ise yakın zamanda yapılan Phokaia seramik çöplüğü kazısı büyük önem kazanmıştır232. Phokaia çöplük kazılarından ele geçen seramiklerin Adriyatik kıyılarındaki batık buluntularıyla benzeyen formları kentin İ.S.1.-3. yüzyıllar arasında önemli bir üretim merkezi olabileceğini akla getirmektedir. Aynı zamanda bütün Ege ve Akdeniz kıyılarına yayılan bu formların tek merkezden çıkmasının zorluğu bölgede başka atölyelerin aranması gerektiğini de düşündürür. Bunun yanında her kentte yerel ihtiyaca cevap veren daha ucuz seramiklerin üretildiği atölyeler de kuşkusuz vardır. Ancak bu atölyeler gelecek yıllarda yapılacak yeni kazılar sonucunda ortaya çıkacaktır233. Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri içerisindeki yoğun buluntu gruplarından olan pişirme kapları, form çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Bu çalışma kapsamında da formsal farklılıkları göz önünde tutulan pişirme kapları; güveçler, tencereler, tavalar olmak üzere 3 ayrı başlık altında incelenmiştir (Grafik 4). Bunlardan başka pişirmede de kullanıldığı bilinen mangallar da bu başlık altında değerlendirilmiştir. 5. 2. 1. Güveç Geniş ağızlı, yuvarlak tabanlı ve sığ kaplar seramik çalışmalarında genellikle güveç olarak adlandırılmaktadır. Yunanca terminolojiden lopas234 olarak tanıdığımız bu tür seramikler Roma Döneminde birden fazla isimle anılmaktadır235. Ancak bu isimler arasından 226 Hayes 2005, 15. Jurisic 2000, 34-35; Istenič- Schneider 2000 Res.3, 3. 228 Meyer-Schlichtmann 1988, 13-15. 229 Erol 2004, 29-30. 230 Hayes 1972, 323. 231 Pobleme 1999, 24-26. 232 Özyiğit 1991, 137-139; Özyiğit 1992, 102-104. 233 Patara kazılarında şimdiye kadar 7 adet seramik fırını tespit edilmiştir. Bkz.: İşkan – Işın – Uygun 2000, 7980; Özüdoğru 2005, 62; Özüdoğru – Dökü 2007, 399-411. 234 Sparkes 1962, 130. 235 Hilgers 1969, 15. 227 47 Aula, güveç tanımına en uygun olanıdır236. Güveç formunun en erken örneklerine Atina Agorasında rastlanılmış ve bu örnekler İ.Ö. 5. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmiştir237. Hellenistik Dönem içinde şekillenen lopas formu olasılıkla Roma Dönemi güveç geleneğinin temelini oluşturmuştur238. Genellikle küçük sığ formlarıyla daha çok kavurma tarzı yemekler için kullanılması muhtemel bu tarz seramikler, ince cidarlı olmaları nedeniyle ısıyı kolayca emmekte, yuvarlak tabanlı olmaları nedeniyle ise ısıyı eşit bir şekilde seramik yüzeyine yaymaktadır. Patara buluntuları içerisinde zengin form çeşitliliğine sahip olan güveçler ağız ve gövde profilleri dikkate alınarak altı alt grup altında incelenmiştir. GÜ I (Lev. 17-19 Kat. No. 170-181): Yuvarlak taban, içbükey ya da dışa açık, bombeli gövde, dışa döndürülmüş dudak ve dikey ya da yatay kulp grupta yer alan güveçlerin ortak form özelliğidir. 170-172 numaralı güveçler merkeze doğru eğimli yuvarlatılmış tabandan keskin bir profille içeri giren gövdeye ve dışa döndürülmüş dudağa sahiptirler. Şerit şeklindeki dikey kulpları ise dudağın altından başlayıp gövdenin üst kısmına oturur. 173-174 numaralı güveçlerin tabanları ele geçmemiştir.. Hafif dışa açılan şişkin profilli gövde, dışa dönük dudak ve dudağın altından başlayıp gövdeye oturan kulp 173-174 numaralı örneklerin form özellikleridir. 173 numaralı güvecin dudağı içinde kapağın oturtulması için bir kanal oluşturulmuştur. 175-176 numaralı güveçler merkeze doğru eğimli yuvarlatılmış taban, keskin bir dönüşle içbükey yükselen gövde239 ve dışa döndürülmüş ağza sahiptirler. Her iki örneğin de kulpları ele geçmemiştir, ancak benzerleri doğrultusunda bu örneklerin kulplarının dudak altından başlayıp gövdeye oturduğu tahmin edilmektedir. 177-181 numaralı güveçler merkeze eğimli taban, dik ya da dışa açılan gövde ve yine dışa döndürülmüş ağızlıdırlar. Bu güveçlerin grubun diğer örneklerinden en büyük farkı yuvarlak kesitli yatay kulplara sahip olmalarıdır. Kulplar genellikle dudak altına ya da gövdenin üst kısımlarına oturtulmuştur. 178-180 numaralı güveçlerin dudak içleri kapağın oturtulabilmesi için kanallı vurgulanmıştır. 177, 181 numaralı seramiklerin dudakları ise tam dışa döndürülmüştür. 236 Hilgers 1969, 41. Sparkes-Talcott 1970, 227 Lev. 95. 238 Hellenistik dönem güveç örnekleri için bkz.: Rotroff 2006, 179-186. 239 Bu tip güveçlerin keskin profilli gövdeleri olasılıkla dönemin benzer metal kapları etkisinde biçimlendirilmiştir. Metal örnekler için Bkz.: Tassinari 1993 Lev. 181, 1-3; Stadler 2006, 120 Res. 128. Seramikler üzerindeki metal kapların etkisi için bkz.: Oransay 2002, 253-261. 237 48 GÜ I grubu örnekleri genellikle kireç kum, bazen mika katkılı hamura sahiptirler. Hamur renkleri kırmızı, sarımsı kırmızı arasında değişkenlik gösterirken çoğunlukla astarsız bırakılan üst yüzeyin kırmızımsı kahverengi ya da griye yakın tonlarda astarlandığı örneklerde bilinmektedir. (Kat. No. 174, 178, 180-181) Pişirme kapları başlığı altında ayrıntılıca değinildiği gibi İ.S. 1.-3. yüzyıla tarihlendirilen ve Adriyatik Denizine kadar yayılım gösteren bazı kaplar “Eastern Coarse Ware” olarak adlandırılmış ve orijinlerinin Ege kıyıları olduğu söylenmiştir. GÜ I grubu seramikleri içerisinde de özellikle 170-172 ve 175-176 numaralı örnekler de söz konusu seramiklerle tipolojik açıdan benzerlik göstermektedirler. 170-172 numaralı seramiklerin benzerlerine Atina240, Knossos241, Phokaia242, İasos243, Ksanthos244, Didyma245, Kelenderis246 ve Adriatik Denizi batık buluntuları247 arasında rastlanmıştır. Didyma buluntuları İ.S. 1.yüzyıla diğer buluntular ise İ.S. 2.-3. yüzyıllar arasına tarihlenmişlerdir. Stratigrafik kontekstli benzer örneklerin yoğunluğu dikkate alınarak 170-172 numaralı seramiklerde İ.S. 1. ve erken 3. yüzyıl içerisine tarihlendirilebilir. 173-174 numaralı güveçlerin benzeri Didyma buluntuları içerisinde İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirilmiştir248. Batı Anadolu günlük kullanım seramiklerini çalışan G. Lüdorf ise yine benzer bir Ephesos buluntusunu İ.S. 1. yüzyılın içerisinde değerlendirmiştir249. Söz konusu benzerler dikkate alınarak 173-174 numaralı güveçler İ.S. 1. yüzyıl içerisinde tarihlendirilebilirler. 175 numaralı güvecin benzerleri Atina250, Knossos251, Anamurium252, Phokaia253, Didyma254 ve Adriyatik255 batık buluntuları arasında İ.S. 2.-3. yüzyıllar arasına yerleştirilmiştir. 176 numaralı güvecin benzerlerine yine Phokaia256, Ephesos257 ve Adriyatik258 batık buluntuları arasında rastlanır ve 175 numaralı güveçle aynı döneme tarihlendirilir. Özbütev259 ve Aydemir260 güveçler için 240 Robinson 1959, 42 Lev. 7, 195,196. Hayes 1983, 122 Res.7, 87; Forster 2001, 155 Res. 4.9, g, k. 242 Aydemir 1995, 186 Lev. 65, 81, 82. 243 Gasperetti 2003, Lev. XCVI, 51. 244 Des Courtils – Laroche 2004, 331 Res. 26, 2. 245 Wintermeyer 2004, 86 Res. 583,584. 246 Tekocak 2006 Lev. 38, 223-226. 247 Istenič- Schneider 2000, 341 Res. 4, 1; Jurišić 2000 Res. 24, 3. 248 Wintermeyer 2004, 87 Res. 597. 249 Lüdorf 2006, 46 Lev. 6, 25. 250 Robinson 1959, 42 Lev. 7, 194. 251 Hayes 1983, 122 Res.7, 88; Forster 2001, 155-156 Res. 4.9 h. 252 Williams 1989, 62-63 Res. 32, 360. 253 Özbütev 1994, 22 Lev. 1,1; Aydemir 1995, 69-70 Lev. 64, 78. 254 Wintermeyer 2004, 86 Res. 585. 255 Istenič - Schneider 2000, 341-344 Res. 2, 1. 256 Özyiğit 1992, 118, Res.13; Özbütev 1994 Lev. 3, 9. 257 Meriç 2002, 105 Lev. 54, 651. 258 Istenič - Schneider 2000, 341-344 Res.2, 6. 259 Özbütev 1994, 22. 241 49 keskin dönüş ve iç bükey yükselen üst gövdeyi İ.S. 2. yüzyıl içleri ile İ.S. 3. yüzyıl başlarının tarihleme kriteri olarak göstermektedirler. Bu nedenle 175-176 numaralı örneklerde İ.S. 2.-3. yüzyıllara tarihlendirilebilir. 177 numaralı güvecin yakın benzeri Berenice261 ve Ephesos262 kazılarında ele geçmiş ve Ephesos örneği İ.S. 1. yüzyıla, Berenice örneği ise İ.S. 3. yüzyılın başlarına tarihlendirilmiştir. 178 numaralı güvecin benzerine ise Atina263 kazılarında rastlanılmış ve geldiği kontekst nedeniyle İ.Ö. 1. yüzyıl içerisinde değerlendirilmiştir. 179180 numaralı güveçlerin tipolojik benzerlerine Berenice264 kazılarında rastlanılmış ve İthal grup içerisinde değerlendirilip, Erken Roma Dönemine tarihlendirilmiştir. G. Lüdorf tarafından yapılan bir çalışmada da bu güveçlere yakın formlar tespit edilmiştir. Lüdorf 179180 numaralı güveçlere benzeyen örnekleri İ.S. 1. yüzyıla tarihlemiştir265. Karşılaştırma örneği bulunamayan 181 numaralı güvece yakın formlu bir örnek ise, Lüdorf tarafından İ.S. 2.-3. yüzyıllar arasına tarihlendirilmiştir266. GÜ II (Lev. 19 Kat. No. 182-185): Merkeze doğru eğimli yuvarlatılmış taban, tabandan keskin bir profille içe giren gövde ve çok hafif dışa açık ağız grup örneklerinin genel form özellikleridir. Dudak dışta ince bir yiv kanalıyla belirginleşmiştir. Kulp ise, dudağın altından başlaşıp gövdeyle tabanın birleşim noktasına oturur. Oldukça ince cidarlı olan bu örneklerden 182 ve 183’ ün gövdesi daha alçak, 184-185’in gövdesi ise daha yüksek tutulmuştur. GÜ II grubu örneklerinin genellikle kireç ve kum katkılı hamurları kırmızı ya da sarımsı kırmızı tonlarındadır ve üst yüzeyleri astarsız bırakılmıştır. Bu grup örneklerinin tipolojik benzerleri bulunamamıştır. Ancak keskin gövde yapıları ve ince cidarlı nitelikli işçilikleri bu formların Geç Roma Dönemi içerisinde değerlendirilemeyeceğini düşündürmektedir. Söz konusu eserler için İ.S. 2.-3. yüzyıl tarihi önerilebilir. GÜ III (Lev. 19 Kat. No. 186-189): 260 Aydemir 1995, 70. Riley 1979, 201-202 Res. 103, 507. 262 Meriç 2002, 105 Lev. 54, 650. 263 Robinson 1959, 18 Lev. 4, 76. 264 Riley 1979, 252 Res. 100, 455-457. 265 Lüdorf 2006, 45 Lev. 6, 25-26. 266 Lüdorf 2006, 45 Lev. 6, 31. 261 50 Düz bir taban, dışa açılıp tekrar içe dönen gövde ve dışta yuvarlatılmış dudak grup örneklerinin genel form özellikleridir. Bu grupta yer alan güveçlerin şerit kulpları dudaktan başlayıp gövdenin keskin yerine oturmaktadır. Ağız yapısıyla 186-188 numaralı güveçlerle benzerlik göstermekte olan 189 numaralı örnek, gövdesinde keskin bir profil olmaksızın dışa açılmaktadır. GÜ III grubu örnekleri kireç ve kum katkılı hamurları gri, açık kırmızı ya da kırmızımsı sarı tonlarındadır. Üst yüzeylerinde ise bazen gri bazen de yine kırmızı renk astar görülebilmektedir. Bu grupta değerlendirilen güveçlerin en yakın benzerleri Anamurium267 kazılarında ele geçmiş ve Williams bu örnekleri beyaz mutfak kapları olarak adlandırmıştır. Ayrıca Williams bu güveçlerin Anamurium’ dan başka bir yerde görülmediğini ve turuncumsu ya da genellikle grimsi tonlardaki hamur yapılarıyla da özel olduklarından bahseder. Söz konusu örnekler İ.S. 5. yüzyıldan sonraya tarihlendirilmiştir. GÜ IV (Lev. 19-20 Kat. No. 190-198): Merkeze doğru derinleşen yuvarlatılmış taban, tabandan keskin bir profille içe dönen ya da dike yakın gövde ve hafif dışa açılan ağız grup örneklerinin genel form özelliklerindendir. Dikey şerit kulp dudağın hemen altından başlayıp tabanla gövdenin birleşim noktasına oturmaktadır. Grupta yer alan güveçlerin ağızlarının dışa açılmasıyla kapağın rahat oturması için uygun bir alan sağlanmıştır. Bu alan özellikle 196 numaralı seramikte belirginleştirilmiştir. Diğer örneklere göre 197-198 numaralı güveçlerde ağzın dışa açılması daha azdır. Aynı zamanda bu iki örneğin gövdelerinde yivler görülmektedir. GÜ IV grubu örneklerinin kireç ve kum katkılı hamurları genellikle kırmızı ya da kırmızımsı sarı tonlarındadır. Üzerleri bazen astarsız bazen de hamurla aynı renk astarlanan güveçlerin kahverengi ya da grimsi tonlarda da astarlandığı örneklerde GÜ IV grubu içerisinde yer almaktadır. Grupta yer alan güveçlerin başka kentlerde tipolojik benzerleri bulunamamıştır. 2004 yılı Tepecik Sondaj alanından İ.S. 3. yüzyıla ait bir sikke ile birlikte ele geçen benzer örnek 267 Williams 1989, 71 Res. 38, 417-418. 51 GÜ IV formlarının tarihi hakkında bize somut fikirler vermektedir268. Bunun yanında 198 numaralı örneğe yakın bir form Patara Meclis Binası buluntuları arasında Korkut tarafından İ.S. 2.-3. yüzyıla tarihlendirilmiştir269. Söz konusu buluntular yardımıyla GÜ IV grubu örnekleri İ.S. 3. yüzyıl içerisinde değerlendirilebilir. GÜ V (Lev. 20-21 Kat. No. 199-202): Dudağın içinde kapağın oturtulması için yapılmış bir kanal, dik ya da dışa açılan gövde ve yatay kulp grup içerisinde yer alan güveçlerin ortak form özellikleridir. Yuvarlak kesitli kulplar genellikle dudağın hemen altına oturtulmuştur. 199 numaralı güveç dik gövdelidir. Yuvarlak kesitli kulp dudağın hemen altına oturtturulmuş ve kulp merkezinin her iki yanından sıkılmasıyla da küçük bir tutma alanı oluşturulmuştur. 200 numaralı güveç dışa açılan gövde, dışa döndürüldükten sonra dik yükselen ağza ve yuvarlak kesitli yatay kulba sahiptir. 201 numaralı örnek daha sığ fakat yine dışa açılan gövdelidir. Dudak içte kanalla belirginleştirilmiş ve yuvarlak kesitli yatay kulp dudak altından hafif yükseltilerek oturtulmuştur. 201 numaralı güveçle formsal açıdan benzeyen 202 numaralı örnek kulbunun merkezde bastırılmasıyla oluşturulan şekliyle ondan ayrılmaktadır. GÜ V grubunun kaba kireç ve kum katkılı hamurları kırmızı ya da kırmızımsı sarı renktedir. Üzerleri ise bazen astarsız bırakılmakla birlikte kırmızı (Kat. No. 200) ya da kahverengi (Kat. No. 201) astarlı olan örneklerde grup içerisinde yer almaktadır. 199 ve rastlanılmaktadır. 200 numaralı Ancak tarihlendirilmemiştir270. söz güveçlerin konusu benzerlerine örneklerden 199 Troia buluntuları numaralı eserin arasında benzeri 200 numaralı güveç benzeri ise Phokaia pişirme kabı olarak adlandırılmış ve İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirilmiştir271. 201-202 numaralı güveçlerin birebir karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. Ancak GÜ I grubunda değerlendirilen 179-180 numaralı güveçlerle aynı kulp yapısını göstermeleri bu örnekleri Berenice272 buluntularına yaklaştırmaktadır. Riley tarafından değerlendirilen söz konusu güveçler ithal seramik grubu içerisinde İ.S. 1. yüzyıla tarihlenmiştir. Riley aynı zamanda bu tür pişirme kaplarının üretim 268 Tepecik Sondaj çalışmaları Dr. Ralf Becks tarafından yürütülmektedir. Alandan ele geçen seramikler bu tez kapsamında değerlendirilmemiştir. Alan buluntuları yayına hazırlanmaktadır. Tepecik Sondaj kazısı için bkz.:Becks 2007, 21-22. 269 Korkut – Grosche 2007, 145, 239. 270 Tekkök-Biçken 1996, 64 Res. 28, A147. 271 Tekkök-Biçken 1996, 108 Res. 62 D48. 272 Riley 1979, 201-202, Res. 100, 455-457. 52 yerinin Doğu Akdeniz olduğunu da savlamaktadır. Benzer örnekleri dikkate alarak bu grup içerisindeki güveçler içinde İ.S. 1. yüzyıl tarihi önerilebilir. GÜ VI (Lev. 21 Kat. No. 203-204): Sığ gövde, dışa açılan ya da içe dönük ağız ve dudağın altına oturtulan yatay yuvarlak kesitli kulp grupta yer alan örneklerin genel özellikleridir. 203 numaralı güveç sığ gövdelidir ve ağzı dışa açıktır. Gövdesinin iç kısmında ise yivler görülür. 204 numaralı örnek içe dönük ağızlı ve düz dudaklıdır. Her iki güvecin de yuvarlak kesitli kulpları gövdeye oturtulmuş fakat aynı zamanda dudağa doğru yükseltilmiştir. GÜ VI grubundan 203 numaralı örneğin hamuru kaba kum ve kireç katkılı kırmızı tonlarında, 204 numaralı güvecin hamuru ise sadece az mika katkılı sarımsı kahverengi tonlarındadır. Aynı zamanda 203 numaralı örneğin üzerinde astar bulunmazken 204 numaralı örnek içte kırmızımsı kahve, dışta ise grimsi kahve tonlarında astarlanmıştır. 203 numaralı güvecin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 204 numaralı güvecin benzeri Anamurium273 kazılarında ele geçmiştir. Williams söz konusu benzeri Filistin geniş ağızlı pişirme kapları olarak adlandırıp, İ.S. 6.-7. yy. aralığına tarihlendirmiştir. 5. 2. 2. Mangal Genelde ısınma amaçlı kullanılan mangallar yemeğin sıcak tutulmasını sağlamak içinde kullanılan dekoratif ocaklarıdır. Altta silindirik ateş haznesi ve üzerine aplike edilmiş, pişirme kabının oturtulabileceği çanak formlu bir gövdeye sahiptirler. Ağız kenarlarında aynı zamanda üzerindeki kabın kaymasını engelleyecek ataçlar yer alır. Bu ataçların özellikle Hellenistik Dönem içerisinde masklarla da dekore edildiği bilinmektedir274. Patara kazılarında da benzer bir örnek ele geçmiştir275. Mangallar yoğun olarak Hellenistik Dönem içerisinde karşımıza çıkar276. Ancak Roma Dönemi içlerine kadarda kullanıldığı bilinir277. Antik Dönemde Ege kıyılarında bu formun Knidos ve Halikarnasos gibi kentelerde üretildiği 273 Williams 1989 Res. 38, 414. Şahin 2001Res. 11-43; Rotroff 2006, 322-335 Lev 74-88. 275 Korkut 2007a 214, 40. 276 Hellenistik Dönem örnekler için bkz.: Şahin 2001, 91-130; Rotroff 2006, 322-335 Lev 74-88. 277 Riley 1979, 303-304. 274 53 bilinmektedir278. Patara kazılarından şimdiye kadar tam korunmuş, formuyla tarihlemeye açık bir örnek ele geçmemiştir. Fakat mangalların genellikle Hellenistik Dönem içlerinden Roma Dönemine kadar uzanan kullanımları Patara Kazılarında ele geçen ataç, ağız ve taban parçalarını bu tez kapsamında değerlendirme gerekliliğini doğurmuştur. Patara kazılarından ele geçen mangalların bir kısmı Korkut tarafından incelenmiştir279. Form ayrımı yapılamadığı için mangal grubuna giren örnekler tek başlık içerisinde irdelenmişlerdir. MN I (Lev. 21 Kat. No. 205-208): Mangallar altta silindirik ayak ve üstte çanak formlu üzerindeki kabın kaymasını engelleyecek ataçlara sahip dekoratif ocaklardır. Patara kazılarında ele geçen mangal parçaları genellikle farklı bölümlere aittirler. 205 numaralı örnek ataç olarak adlandırılan, kabın sabit durmasını sağlayan, aynı zamanda üç ayak görevini üstlenen bölüme ait bir parçadır. 206 numaralı örnek ise, ağız kısmına ait bir parçadır. Üzeri aplike inci-boncuk ve kazıma dalga motifleriyle süslenmiştir. Geç Hellenistik ve Erken Roma Dönemlerinde bu tarz inci-boncuk ya da yoğunlukla yumurta dizisi süslemelerini hem mangallar, hem de farklı kaplar üzerinde görmekteyiz280. 207-208 numaralı eserler taban kısmına ait parçalardır. Düz taban iç bükey bir profille içe doğru yükselmiştir. Dışta ise gövde profilleri kırıktır. Grup örneklerinin hamurları kireç, kum ve mika katkılıdır aynı zamanda hamurları oldukça sert dokuludur. Hamur renkleri genelde kırmızı tonlarındadır. 206-208 numaralı örneklerin üzerinde ise çok açık sürülmüş astar görülmektedir. Yukarıda değinildiği gibi grupta yer alan az sayıdaki mangal parçalarının tarihlendirilmesi zordur. Ancak benzer örnekler ışığında 205-208 numaralı mangal parçaları Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi olmak üzere geniş bir zaman dilimine tarihlendirebiliriz. 278 Knidos kenti buluntularına hamur analizi kentte bu tip mangalların, pişirme kaplarının ve pişmiş toprak yapı elemanlarının üretildiği kanıtlamıştır. Bkz.: Şahin 2001, 130. 279 Korkut 2007a 214, 40-42. 280 Riley 1979, Res. 121, 813-817; Vogeikoff-Brogan 2000, 310, 39; Rotroff 2006, 322-335 Lev 79, 774-776. 54 5. 2. 3. Tava Düz bir taban, dışa açılarak yükselen gövde ve geniş ağız çapına sahip seramikler literatürde tava olarak adlandırılmaktadır. Yunanca terminolojiden tagenon281 olarak bildiğimiz bu tür seramikler Roma Döneminde bridum, frixorium ve patina gibi isimlerle adlandırılmışlardır282. İ.Ö. 5. yüzyılın ortalarına tarihlendirilen erken örneklerini Atina kazılarından tanıdığımız tavalar283, Hellenistik Dönem içlerinde farklı formlarla da karşımıza çıkmaktadır284. Ancak diğer pişirme kaplarında olduğu gibi Roma Dönemi tavaları da bazı formsal farklılıkları olmasına rağmen Hellenistik Dönem öncülerinin devamı niteliğindedir. Bu farklılıklar tavaların özellikle gövde ve kulp yapılarında izlenebilmektedir. Erken Roma Dönemi içerisinde özellikle Phokaia285 antik kenti tava üretimiyle ön plana çıkmaktadır. Phokaia antik kenti dışında Roma dönemi üretim merkezleri ile ilgili elimizde somut bilgiler yoktur. Patara Roma Dönemi tavaları Korkut tarafından daha önce yapılan bir makale kapsamında ayrıntılıca incelenmiştir286. Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar form çeşitliliği gösteren tavaları Korkut, dört ana grup altında değerlendirmiştir. Tava başlığı altında yeniden değerlendirilmeye alınan örnekler incelenirken, Korkut tarafından oluşturulan tipolojik gruplama esas alınmıştır. TA I (Lev. 21-22 Kat. No. 209-213): Düz bir taban, dışa açılan gövde, genellikle yuvarlatılmış dudak ve dudağa oturan içi boş spiral kulp TA I grubunun genel form özelliğidir. Grupta yer alan tavaların cidarları oldukça kalındır ve gövde formları kendi içlerinde bazı farklılıklar göstermektedir. 209 ve 210 numaralı tavalar tabandan keskin dönüşlerle dışa açılırken, 211-213 numaralı tavaların gövdeleri daha yumuşak profilli geçişlerle dışa açılmaktadır. 211-213 numaralı tavalar aynı zamanda hafif dışa taşkın dudaklıdırlar. TA I grubu örneklerinin hamurları kireç, kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri açık kırmızı, kırmızı ya da kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik gösterir. 281 Liddel – Scott 1951, 1876. Hilgers 1969, 15. 283 Sparkes-Talcott 1970, 228 Lev. 96, 1983. 284 Hellenistik örnekler için bkz.: Rotroff 2006, 188-194. 285 Phokaia tavaları için bkz: Aydemir 1995, 50-55. 286 Korkut 2007 b, 431-449. 282 55 209 numaralı tavanın yakın benzeri Ephesos buluntuları arasında rastlanılmış ve Lüdorf tarafından İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirilmiştir287. 210 numaralı tavanın benzerleri Atina288, Didyma289, Ksanthos290, Ephesos291, Kelenderis292, Adriyatik293 batık buluntuları arasında ele geçmiştir. Didyma buluntusu İ.S. 1.-2. yüzyıla, Atina buluntusu erken 2. yüzyıla, Ephesos buluntusu İ.S. 2.-3. yüzyıla ve Adriyatik buluntusu İ.S. 1.-3. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Ksanthos buluntusunun tarihi bilinmemektedir. 211 numaralı tavanın benzerlerine Berenice294, Didyma295 ve Troia296 buluntuları arasında rastlanılmıştır. Berenice örneği Erken Roma Dönemine, Didyma buluntusu İ.S. 1.-2. yüzyıla, Troia buluntusu ise İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 212 numaralı tavanın benzerleri Ephesos297 ve Didyma298 kazılarında ele geçmiştir. Her iki benzer örnekte İ.S. 1-2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 213 numaralı tavanın tipolojik benzerlerine ise Knossos299, Ephesos300, Korinth’te301 rastlanılmaktadır. Knossos örneği İ.S. 2. yüzyıla, Ephesos örneği İ.S. 2.-3. yüzyıla ve Korinth örneği ise İ.S. 1.-3. yüzyıllar içerisine tarihlendirilmiştir. TA I grubu örneklerinin tipolojik benzerleri kendi buluntu alanlarında stratigrafik bir kontekst bütünlüğünden gelmektedir. Ancak bununla birlikte farklı şehirlerden ele geçmiş benzerlerin tarihlendirmesi değişkenlik göstermektedir. Şüphesiz ki uzun süre form değişimine uğramadan ya da küçük değişikliklerle üretilen tavaları küçük zaman dilimlerine tarihlendirmek çok zordur. Bu nedenle Korkut302 tarafından da vurgulandığı gibi TA I grubunda yer alan tava formları için İ.S. 1.-3. yüzyıl tarihi önerilebilir. TA II (Lev. 22-23 Kat. No. 214-230): TA II grubu tavalarının ortak özelliği düz bir taban, dışa açılan gövde ve yatay kulp ya da tutamaklara sahip olmalarıdır. Bunun dışında grupta yer alan tavalar kendi içlerinde 287 Lüdorf 2006, 42 Lev. 1, 2. Robinson 1959, 33 Lev. 7, 115. 289 Wintermeyer 2004, 95 Res. 698. 290 Des Courtils – Laroche 2004, 331 Res. 26, 3. 291 Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 13. 292 Tekocak 2006 Lev. 27, 172-173. 293 Jurišić 2000, Res. 27, 2. 294 Riley 1979, 255 Res. 101, 474. 295 Wintermeyer 2004, 95 Res. 710. 296 Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 22. 297 Meriç 2002, 100 vd., Lev. 55, 658; Lüdorf 2006 Lev. 2, 15. 298 Wintermeyer 2004, 95 Res.706. 299 Sackett 1992 Lev. 186, 18; Sapountzis 2008, 21 Res. 5. 300 Lüdorf 2006 Lev. 2, 13. 301 Sapountzis 2008, 21 Res. 5. 302 Korkut 2007b, 433. 288 56 formsal farklılıklara sahiptir303. 214 numaralı tava düz tabanlı, dışa açılarak yükselen sığ gövdeli ve içe dönük ağızlıdır. Aynı zamanda dudak üzerinde kapak oturtmak için bir kanala sahiptir. Kulp gövdeye oturtulduktan sonra yükseltilmiş ve merkezinin dudağının altına yapıştırılmasıyla “m” formunu almıştır. 215-217 katalog numaralı tavalar düz taban, dışa açılan gövde ve dışa taşkın dudaklıdır. 215 numaralı tavanın dudağının hemen altında çizgisel süslemeler yer almaktadır. 218-225 katalog numaralı tavalar düz taban, dışa açık, derinliği değişken gövde ve dışa döndürülmüş dudağa sahiptirler. Dudaklarının üst kısmı bir kanalla belirginleştirilmiş, 219-224 numaralı tavalar olasılıkla gerektiğinde bir kapakla da kapatılıyor olmalıydı. 226-227 numaralı tavalar düz taban, dışa açılan gövde, içe dönük ağız ve hafif dışa taşkın dudağa sahiptirler. 228-230 katolog numaralı örnekler ise bu grup tavalarının saplarına ait örneklerdir. Yatay yuvarlak kesitli kulplar (Kat. No. 228-229) ya birbirlerine yapıştırılmış ya da ortalarında olasılıkla asma amaçlı bir boşluk kalacak şekilde biçimlendirilmişlerdir. 230 numaralı örnek ise düz formludur. Tutamağın ortası çizgisel kanallarla belirginleştirilmiş ve uç kısmında ise asma deliği yer almaktadır. Bu tip kulpların dışında burada değerlendirilmeyen dudağın üstünde parmak baskısı yöntemiyle oluşturulmuş tutamağa sahip bir örnekte Patara buluntuları arasından bilinmektedir304. Grup örneklerinin hamurları kireç, kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise kahve, kırmızı, kırmızımsı sarı ya da sarımsı kırmızı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 214 numaralı tavanın benzerlerine Phokaia305 ve Troia306 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Söz konusu benzerlerden Troia örneği tarihlendirilmemiş fakat formun Phokaia üretimi olduğu belirtilmiştir. Phokaia buluntusu ise Erken Roma Dönemine tarihlendirilmektedir. Phokaia seramik çöplüğünden ele geçen benzerleri dikkate alınarak 214 numaralı tava Erken Roma Dönemine tarihlendirilebilir. 215-216 numaralı tavaların benzerlerine Ephesos307 buluntuları arasında rastlanılmış ve İ.S. 5.-6. yüzyıllar içerisine tarihlendirilmişlerdir. Korkut 215 numaralı tavanın dudağının altındaki rulet bezemesiyle 303 Korkut tarafından yapılan çalışmada farklı formlar iki ayrı alt başlık altında incelenmiştir, bkz.: Korkut 2007 b, 435-438. Bu tez kapsamında ise alt başlık oluşturmak yerine katolog numaraları açılımı ile formsal farklılıklar ayrıntılıca ele alınmıştır. 304 Korkut 2007 b, Res.3, 4. 305 Özyiğit 1992, 114 Res.6. 306 Tekkök-Biçken 1996, 107 Res. 62 D47. 307 215 numaralı tava için bkz.: Gassner 1997, 179 Lev. 59, 751-752; Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 25; 216 numaralı tava için bkz.: Gassner 1997, 179-180 Lev. 59, 753. 57 dönemin modası olan terra sigillatalardan etkilendiğini belirtmiştir308. 217 numaralı tavanın benzerleri Atina309, Ephesos310 ve Korinth311 buluntuları arasında görülür. Atina buluntusu İ.S. 1.-2. yüzyıla, Ephesos buluntusu İ.S. 2. yüzyılın ikinci yarısına, Korinth buluntusu ise İ.S. 2. yüzyılın ortalarına tarihlendirilmiştir. Benzerleri doğrultusunda 217 numaralı tavayı İ.S. 1.2. yüzyıllara tarihlendirmek doğru olacaktır. 218 numaralı tavanın benzerine Ephesos312 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Söz konusu eser İ.S. 1. yüzyıl sonu ile 3. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. 219 numaralı eserin benzerleri Knossos313, Didyma314, ve Ephesos315 buluntuları arasında görülür. Didyma buluntusunun tarihi bilinmemektedir. Knossos buluntusu geç 2. yüzyıla, Ephesos buluntusu ise İ.S. 1. yüzyıl sonu ile 3. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. 220 numaralı tavanın benzerlerine Atina316, Didyma317 ve Milet318 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Atina buluntusunun konteksti İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirilirken, Didyma buluntusu tarihlendirilmemiştir. Milet örneği ise benzer örnekler dikkate alınarak İ.S. 2.-3. yüzyıllar arasında değerlendirilmiştir. 221 numaralı tavanın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 222 numaralı tavanın tipolojik benzeri Ephesos319 kazılarında ele geçmiş ve İ.S. 2.-3. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Lüdorf ise aynı form için İ.S. 1. yüzyıl sonu ile İ.S. 3. yüzyıl tarihini önermiştir. 223 numaralı tavanın benzerlerine Knossos320 ve Didyma321 buluntuları arasında rastlanır. Knossos örneği İ.S. geç 2. yüzyıla, Didyma örneği ise İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Aynı zamanda Adriyatik322 batık buluntularından ele geçen bir başka benzer ise İ.S. 1.-3. yüzyıla tarihlenmiştir. 224-227 numaralı tavaların tipolojin benzerlerine rastlanılmamıştır. TA II grubu içerisinde değerlendirilen tavaları, geç dönemlere tarihlenen istisnai örnekler hariç (Kat. No. 215-216) genel olarak İ.S. 1.- 3. yüzyıl aralığına tarihlendirmek mümkündür. Ancak 218-220 ve 222223 numaralı dışa dönük dudaklı tavaların daha çok İ.S. 1. yüzyılın sonlarından itibaren tercih edilmeye başlanan bir form olduğunu ve yoğun olarak İ.S. 2.-3. yüzyıllar içerisinde kullanım gördükleri söylenebilir. Grup içerisinde karşılaştırma örneği bulunamayan 221, 224-225 numaralı örneklerde dışa dönük dudaklı tavalara benzer formlarıyla yakın tarihten 308 Korkut 2007 b, 435-436. Robinson 1959, 42 Lev. 72, G.191. 310 Meriç 2002, 101 Lev. 56, 665. 311 Sapountzis 2008, 24-25 Res. 9. 312 Lüdorf 2006, 43 Lev. 4, 55. 313 Sackett 1992, 252 Lev. 193, 65. 314 Wintermeyer 2004, 96 Res. 736. 315 Lüdorf 2006, 43 Lev. 4, 54. 316 Robinson 1959, 18 Lev. 72, 89. 317 Wintermeyer 2004, 97 Res.738. 318 Berndt 2003, 264 Lev. 51 KG 075-077. 319 Gassner 1997, 180 Lev. 59, 748; Lüdorf 2006, 43 Lev. 4,54. 320 Sackett 1992, 252 Lev. 188, 11. 321 Wintermeyer 2004, 96 Res. 735; Lüdorf 2006, 43 Lev. 4,53. 322 Jurišić 2000, Res. 33. 309 58 olmalıdırlar. 226-227 numaralı tavaların karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. TA II grubu içerisinde yer alan farklı formlardaki yatay tutamaklar ise (Kat No. 228-230) benzer formları göz önünde tutularak İ.S. 3. – 5. yüzyıl aralığına tarihlendirilebilirler323. TA III (Lev. 24 Kat. No. 231-238): TA III grubunun genel form özelliği düz ya da yuvarlatılmış taban, derin yuvarlak formlu gövde ve düz ya da hafif dışa taşkın dudak ile içe dönük ağızdır. 234 numaralı tavanın dışındaki örneklerin tabanları yuvarlatılmıştır. 231, 233 ve 236 numaralı tavalar düz diğer örnekler ise dışa taşkın dudaklarıyla dikkat çekerler. Grup örneklerinin kulpları Korkut tarafından formlarına göre “U” biçimli kısa ve uzun sade kulplar olmak üzere ikiye ayrılmıştır324. 231 ve 237 numaralı örnekler “U” biçimli kısa, 232-236 numaralı örnekler ise uzun sade kulplara sahiptirler. 238 numaralı kulp hafif burgu biçimli döndürülmesiyle diğer örneklerden farklılaşmaktadır. TA III grubu örneklerinin hamurları kireç, kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise kırmızı tonlarındadır. 231-237 numaralı tavaların tipolojik benzerlerine Anamurium ve Perge kazılarında rastlanılmıştır325. 238 numaralı tava kulbunun benzerini ise Berenice326, Ephesos327 ve yine Perge328 kazı buluntuları arasında görmekteyiz. TA III grubundaki tavaların karşılaştırma örnekleri genellikle geç dönem kontekstlerinden ele geçmiş ve İ.S. 5.-7. yüzyıllar arasına tarihlendirilmişlerdir. Patara buluntuları içinde benzer bir durum söz konusudur. Grup örneklerinin tamamı yoğun olarak geç dönem kullanımıyla ön plana çıkan Hurmalık Hamam’ından ele geçmiştir. Korkut daha önce yaptığı çalışmalarda tavaların ele geçtiği alanları da göz önünde tutarak bu grup tavaların İ.S. 3.-4. yüzyıl sonrası bir tarihten olması gerektiğini belirtmiş329 ve söz konusu eserleri İ.S. 5.-6. yüzyıla tarihlendirmiştir330. Bu 323 228 numaralı örnek için bkz.: Crawford 1990, 106 Res. 536; Korkut – Grosche 2007, 146, 243; Korkut 2007b, Res. 3, 5. 229 numaralı örnek için bkz.: Korkut – Grosche 2007, 146, 242; Korkut 2007 b, Res. 4, 10. 230 numaralı örnek için bkz.: Riley 1979, 265 Res. 105, 528; Korkut 2007 b, Res. 4, 11. 324 Korkut 2007 b 439. 325 231 numaralı tava içib bkz.: Williams 1989, 70 Res.37, 411; 232 numaralı tava için bkz.: Williams 1989, 71 Res.38,416; Fırat 1999, 351 Lev. 155, 698; 233 numaralı tava için bkz.: Fırat 1999, 351 Lev. 155, 701; 234-235 numaralı tavalar için bkz.: Williams 1989, 71 Res.38, 416; 236 numaralı tava için bkz.: Williams 1989 Res.32, 355; Fırat 1999, Lev. 225, f-g; 237 numaralı tava sapı için bkz.: Williams 1989, 62 Res. 32, 358. 326 Riley 1979, 273 Res. 107, 566. 327 Meriç 2002, 101 Lev.57, 666. 328 Fırat 1999, 354 Lev. 156, 708. 329 Korkut 2007 b 439. 330 Korkut 2007 c 153-155. 59 bağlamda TA III grubu tavalarını hem kendi konteksti hem de karşılaştırma örneklerini göz önünde tutarak İ.S. 5. yüzyıl ve sonrasına tarihlendirmek doğru olacaktır. TA IV (Lev. 24 Kat. No. 239-240): TA IV grubunun genel form özelliği yayvan sığ gövde ve yatay yuvarlak kulptur. Oldukça kalın cidarlı olan bu kapların antik dönemde günümüz kavurma saçları gibi kullanılmış olabileceği Korkut tarafından vurgulanmıştır331. Bu grup Patara buluntuları içerisinde sadece iki örnekle temsil edilmektedir. Tam gövde profilini çıkartamadığımız bu örneklerin kulpları hemen dudak üzerine yarım halka şeklinde birleştirilmiştir. Kireç ve kum katkılı hamurlu olan grup örneklerinden 239 kahverengimsi, 240 ise kırmızımsı sarı tonlarında hamur rengine sahiptir. TA IV grubu örneklerinin benzerlerine Berenice332, Anamurium333 ve Didyma334 da rastlanılmaktadır. Söz konusu benzerler genel olarak Erken Roma Dönemin’de değerlendirilmişlerdir. 239-240 numaralı tavalar da benzer örnekler ışığında Erken Roma Dönemi içerisine tarihlendirilebilir. 5. 2. 4. Tencere Yuvarlak tabanlı, şişkin derin gövdeli ve açık ağızlı pişirme kapları literatürde tencere olarak adlandırılmaktadır. Yunanca chytra ismiyle anılan bu tür kaplar için Latince terminolojide bir çok isim kullanılmıştır. Aenum, bucculare, cacabus, chytropus ve cortina bu isimlerden bazılarıdır335. Formun en erken temsilcileri Atina Agorası’nda ele geçmiş ve İ.Ö. 6. yüzyıl içlerine tarihlendirilmiştir336. Genellikle tek kulplu olan erken chytraları, Hellenistik Dönem ortalarında çift kulplu üretilmeye başlanan örnekler izlemiştir. Roma Dönemi tencereleri de diğer pişirme kaplarında olduğu gibi Hellenistik Dönem geleneğinden etkilenmişlerdir. Derin gövdeli yapılarıyla sulu yemeklerin pişirilmesine uygun olan tencereler, güveçlerde olduğu gibi ince cidarlarıyla ısının çabuk emilimine, yuvarlatılmış tabanlarıyla da ısının eşit yayılmasına olanak sağlamaktadırlar. 331 Korkut 2007 b 440. Riley 1979 244 Res. 99, 428-230. 333 Williams 1989 Res.32, 353. 334 Wintermeyer 2004, 95 Res.700. 335 Hilgers 1969, 14-15. 336 Sparkes-Talcott 1970 Lev. 93, 1922-1933; Rotroff 2006, 167. 332 60 Roma Döneminin farklı evrelerinde tipolojik ayrımlarla karşımıza çıkan tencereler, Patara buluntuları içerisinde de oldukça geniş bir yer tutmaktadır. Bununla birlikte ilk defa Patara da karşımıza çıkan çift cidarlı emzikli tencerelerin (TE VI) varlığı da bu gruba ayrı bir önem katmaktadır. Burada değerlendirilen toplam 34 örnek ağız ve gövde formları göz önünde tutularak altı alt grup içerisinde incelenmiştir. TE I (Lev. 25 Kat. No. 241-248): Derin gövde, keskin bir profille dışa döndürülmüş dudak ve dudağın hemen altından başlayıp gövdeye oturan dikey kulp grup örneklerinin genel özellikleridir. Dudağın dışa döndürülüşü bazı formlarda farklılık göstermektedir. 245-248 numaralı tencereler hafif dışa dönük, 241-244 numaralı tencereler ise dışa tam döndürülmüş dudaklıdır. Özellikle hafif dışa döndürülmüş dudakların iç kısmında oluşturulan eğimli yüzeyler üzerine oturtulacak kapak için oldukça elverişli bir forma sahiptir. TE I grubu tencerelerinin kulpları genellikle geniş aralıklarıyla tutmaya elverişlidir. Ancak 244 numaralı tencerenin minyatür kulpları taşıma için elverişli değildir. TE I grubunda yer alan tencerelerin hamurları genellikle ince kireç ve kum katkılıdır. Bazı örneklerde mika tanecikleri de gözlemlenmiştir. Hamur renkleri ise kırmızı ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. Bazı tencerelerin dış yüzeylerinde kahverengi tonlarında astarda görülmektedir. (Kat. No. 245-246, 248) TE I grubu formları uzun bir süre boyunca kullanım görmüş ve bütün Akdenize yayılmışlardır. Aynı zamanda bu grup tencereler Eastern Coarse Ware olarak adlandırılmıştır337. Tipolojik bazı farklılıkları olmasına rağmen 241-248 numaralı tencereler aynı karşılaştırma örnekleri dikkate alınarak tarihlendirilmiştir. Çok belirleyici olmayan ufak form değişimleri grup örneklerini kısa zaman dilimleri içerisinde tarihlendirmeye engeldir. Aynı zamanda bu farklılıkların yerel üretimle de ilgili olması muhtemeldir338. Söz konusu tencerelerin benzerlerine Demetrias339, Knossos340, Stobi341, Phokaia342, Iasos343, Ksanthos344, 337 Jurišić 2000, 34-35. Dönemin modası olan ithal seramiklerin yanında mutlaka benzer yerel taklit seramiklerde üretiliyor olmalıdır. 339 Eiwanger 1981, 59-60 Lev. 44, 251-265. 340 Sackett 1992 Lev.174, 13; Forster 2001, 157 Res.4.9, c. 341 Anderson-Stojanovic 1992, 136 Lev. 136, 1173. 342 Özbütev 1994, 27 Lev. 16, 62; Aydemir 1995, 191 Lev. 70, 9. 343 Gasperetti 2003, 149-153 Lev. XCVI, 52. 344 Des Courtils – Laroche 2004, 331 Res. 26, 1. 338 61 Ephesos345, Didyma346 ve Kelenderis347 gibi kentlerde rastlanılmaktadır. Didyma ve Ephesos buluntuları hariç diğer örnekler İ.S. 2.-3.yüzyıllar içerisine tarihlendirilmişlerdir. Didyma buluntusu geldiği kontekst nedeniyle İ.S. 1. yüzyıla, Gassner tarafından değerlendirilen Ephesos buluntusu ise İ.S. 1-3. yüzyıl aralığına, Kelenderis buluntusu ise İ.S. 3.-4. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Korkut tarafından Patara Meclis Binası buluntuları arasında değerlendirilen benzer örnekler ise İ.S. 2.-4. yüzyıla tarihlendirilmiştir348. Yukarıda da bahsedildiği gibi, form ayrımları çok belirgin olmayan bu grup tencereleri benzerleri doğrultusunda genel olarak İ.S. 1.-3. yüzyıl aralığına tarihlendirebiliriz. Ancak 241-242, 245 numaralı TBS Roma dolgusundan ele geçen seramiklerin kontekstleri en azından bu formların İ.S. 3. yüzyıl içlerinden olamayacağını düşündürür. TE II (Lev. 25-26 Kat. No. 249-252): Yuvarlatılmış taban, oldukça ince cidarlı derin yivli, torba formlu gövde ve hafif dışa döndürülmüş dudak TE II grubu örneklerinin genel form özellikleridir. Tam olarak ele geçen 249 numaralı örnek dışındaki tüm tencereler, dudak altından başlayıp gövdeye oturan dikey kulba sahiptir. 250 numaralı tencerenin kulbu küçük ve incedir. 251-252 numaralı tencerelerin kulbu ise daha büyük ve kalındır. Form olarak TE I grubuna benzeyen bu grup örnekler için en belirleyici özellik gövdeleri üzerlerindeki keskin yivlenmedir. TE II grubu tencerelerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise açık kırmızı ya da kırmızımsı sarı tonlarındadır. Grupta yer alan tencerelerden sadece 251-252 numaralı örneklerin dış yüzeylerinde ince sürülmüş açık kırmızı ton astar görülmektedir. Grup örneklerinden 249 numaralı tencerenin benzerlerine Knossos349, Ksanthos350, Korinth351 ve Adriyatik352 batık buluntuları arasında rastlamaktayız. Knossos ve Adriyatik benzerleri küçük formları nedeniyle küçük pişirme tenceresi olarak adlandırılmışlardır. Knossos örnekleri İ.S. 2. yüzyıl sonu ile İ.S. 3. yüzyıla, Ksanthos örneği geldiği kontekst nedeniyle İ.S. 7. yüzyıla, Korinth örneği İ.S. 2. yüzyıla ve Adriyatik batık buluntuları da İ.S. 2.-3. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Korkut ise Patarada ele geçen formu İ.S. 3.-4. yüzyıla 345 Gassner 1997, 173-174 Lev. 57, 715. Wintermeyer 2004 Res. 280-283. 347 Tekocak 2006 Lev.28, 175. 348 Korkut – Grosche 2007, 142 No.216.228-222. 349 Hayes 1983 Res.6, 67, 68; Sackett 1992 Lev. 185,13; Forster 2001, 156 Res.4. 9,c-d. 350 Pellegrino 2007, 232 Res. 7, 7. 351 Sapountzis 2008, 31 Res. 17. 352 Jurišić 2000, 35-38 Res. 23, 1-2. 346 62 tarihlendirmiştir353. 250 numaralı eserin benzerlerini Atina354, Patras355, Arykanda356 ve Letoon357 buluntuları arasında görmek mümkündür. Söz konusu benzerler İ.S. 3. yüzyıl içerisine tarihlendirilmişlerdir. 249-250 numaralı tencerelerin formsal birlikteliği ve benzerleri de göz önünde bulundurularak her iki eseri İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirmek doğru olacaktır. 251-252 numaralı tencerelerin tipolojik benzerleri bulunmamıştır. Ancak derin yivli gövdeleri bu tencerelerin İ.S. 3. yüzyıldan önce olamayacağının kanıtıdır. TE III (Lev. 26 Kat. No. 253-254): Dik profilli gövde, dışa döndürülmüş dudak ve dudağın altına oturtulmuş yuvarlak kesitli yatay kulp grupta yer alan iki örneğin ortak özellikleridir. 254 numaralı tencere dudağın iç kısmında kapak oturtmak için bir kanala sahiptir. Aynı zamanda bu örneğin yatay kulbu 253 numaralı tencereden farklı olarak dudağa doğru yükseltilerek yay formu kazanmıştır. TE III grubu örneklerinin kireç ve kum katkılı hamurları kırmızı ve sarımsı kırmızı tonlarındadır. Grup örneklerinden 253 numaralı tencerenin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 254 numaralı eserin benzerlerine ise Ephesos358 ve Didyma359 kazı buluntuları arasında rastlanılmıştır. Didyma buluntusu İ.Ö.1. yy. ile İ.S. 1. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Ephesos buluntusunu yorumlayan Meriç ise bu formun Ephesos’ ta Hellenistik Dönemden Flaviuslar Dönemine kadar kullanıldığını belirtmiştir. Berenice kazılarında ele geçen yakın formlar ise Riley tarafından Erken Roma Dönemine tarihlenmiştir360. Yukarıdaki benzer örnekler ışığında 254 numaralı tencere İ.S. 1. yy. içerisine tarihlenebilir. TE IV (Lev. 26-27 Kat. No. 255-264): Yuvarlatılmış taban, şişkin yivli gövde, dik ya da hafif dışa döndürülmüş dudak ve gövdenin en şişkin yerine oturtulmuş, dudağa doğru yükselen yatay bant kulp grup 353 Korkut 2007c, 152 Res. 2, 9. Robinson 1959 Lev. 14, 92. 355 Hübner 1997, 94 Res. 1, 8. 356 Bayburtluoğlu 2003, 45. 357 Badie 2004 Lev. 3, 12. 358 Meriç 2002, 99 Lev. 54, 647. 359 Wintermeyer 2004, 90-91 Res. 651, 658. 360 Riley 1979, 251 Res. 100, 457. 354 63 örneklerinin genel form özellikleridir. 255 numaralı tencere hafif dışa dönük dudaklı, şişkin gövdeli ve yuvarlak tabanlıdır. Kulpsuz olan bu örneğin gövdesi üzerinde ise belirgin yivler yer almaktadır. 256 numaralı örnek dik ağız, yuvarlatılmış dudak ve ağızdan gövdeye geçişte yivli bir omuza sahiptir. 257-259 numaralı örnekler dik ağızlı, 260-261, 263-264 numaralı tencereler ise hafif dışa döndürülmüş yuvarlatılmış dudaklıdırlar. 262 numaralı tencere ise hem dik ağız hem de dışa taşkın yuvarlak dudağa sahiptir. Bu ağız profili farklılıklarının dışında söz konusu tencerelerin hepsi şişkin yuvarlak gövdelidirler. Grup örneklerinin yoğun kireç, kum ve bazen çakıl katkılı hamurları gri, sarımsı kırmızı, kırmızı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. TE IV grubu tencerelerinden 255 numaralı örneğin yakın benzeri Berenice361 kazılarında ele geçmiş ve İ.S. 2.-3. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen 255 numaralı örnek İ.S. 3.-4. yüzyıllar içerisine tarihlendirilmiştir362. Oldukça şişkin yivli gövde yapısıyla Erken Roma Dönemi formlarından uzak olan bu tencere için İ.S. 3.-4 yüzyıl tarihi uygun olmalıdır. 256 numaralı tencerenin benzerlerine Ephesos363 buluntuları arasında rastlanılır. Söz konusu örnek İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Dik boynuyla Hellenistik chytra geleneğinin izlerini taşıyan364 256 numaralı tencereyi de İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirmek doğru olacaktır. 257-259 numaralı tencerelerin benzerlerine Stobi365, Ksanthos366 kazılarında rastlanılmaktadır. Aynı zamandan Patara Meclis Binası kazılarında da benzer formlar ele geçmiştir367. Stobi benzeri İ.S. 2. yüzyıla, Ksanthos benzeri Geç Roma Dönemine, Patara Meclis Binasından ele geçen benzer ise İ.S. 4.-5. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 260-264 numaralı tencerelerin benzerlerine Ksanthos368, Patara Meclis Binası369 ve Hurmalık Hamamı370 kazı buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Ksanthos buluntusu Geç Roma Dönemine, Patara Meclis Binası ve Hurmalık Hamamı buluntuları da İ.S. 4.-5. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Küçük profil farklılıkları olmasına rağmen genel olarak 257-264 numaralı tencereler benzer özellikler gösterirler. Söz konusu tencereler karşılaştırma örnekleri 361 ve buluntu yerleri göz önünde Riley 1979, 265 Res. 104, 520. Korkut 2007c, s. 152 Res. 2, 7. 363 Meriç 2002, 104 Lev. 53, 639. 364 Rotroff 2006, 175. 365 Anderson-Stojanovic 1992, 137 Lev. 138, 1187. 366 Pellegrino 2007, 237 Res. 10, 3. 367 Korkut – Grosche 2007, 144, 231. 368 Pellegrino 2007, 237 Res. 10, 1-20. 369 Korkut – Grosche 2007, 144, 230, 232. 370 Alanyalı – Şen 2007 Şek. 10, 7. 362 tutularak İ.S. 4.-5. yüzyıl içerisine 64 tarihlendirilebilirler371. Aynı zamanda 260-264 numaralı tencerelerin Ksanthos benzerleri hatalı üretim seramik parçalarının da kentte ele geçmesiyle Pellegrino tarafından yerel üretim olarak değerlendirilmiştir372. Pellegrino bu tip tencerelerin kırmızı ya da turuncu kum katkılı hamurlarının belirleyici bir özellik olduğunu da belirtmektedir373. TE V (Lev. 27 Kat. No. 265-269): Küçük dışa döndürülmüş ya da sarkıtılmış dudak, aşağıya doğru açılarak inen gövde ve dudak altından başlayıp gövde üzerine oturtulan dikey kulp TE V grubu örneklerinin genel form özellikleridir. Grup örneklerinin bir başka özelliği de gövdelerinin belirgin yivlere sahip olmasıdır. 265-267 numaralı tencereler küçük dışa döndürülmüş dudaklı, 268 numaralı tencere ise dışa sarkıtılmış dudaklıdır. Diğerlerine göre ağız çapı daha geniş olan 269 numaralı örneğin dudağı ise, dike yakın bir profil göstermektedir. TE V grubunda yer alan seramiklerin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızı, kırmızımsı sarı ve kahverengi tonları arasında değişkenlik göstermektedir. Grup örneklerinden 265-267 numaralı tencerelerin benzerlerine Berenice374, Anamurium375 ve Perge376 kazılarında rastlanılmıştır. Anamurium örneği Erken Roma Dönemine tarihlendirilirken, Berenice ve Perge örnekleri Geç Roma Dönemi (İ.S. 4.-7 yy.) içerisine tarihlendirilmişlerdir. Aynı zamanda Korkut tarafından daha önce değerlendirilen 265 numaralı örnek İ.S. 4. yüzyıla tarihlendirilmiştir377. 268 numaralı tencerenin benzerine Anamurium378 kazısında rastlanılmış ve İ.S. 5. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 269 numaralı örneğin benzerleri ise Berenice379 ve Perge380 kazı buluntuları arasında görülmektedir. Her iki kentteki benzer tencereler Geç Roma Dönemi (İ.S. 4.-7. yy.) içlerine tarihlendirilmişlerdir. TE V grubu örneklerini hem geldikleri kontekst hem de karşılaştırma örnekleri ışığında İ.S. 4. 7. yüzyıllar içerisine tarihlendirmek doğru olacaktır. 371 Meclis binasından ele geçen bir örnek dışındaki diğer buluntular genellikle geç dönem kullanımıyla ön plana çıkan Hurmalık Hamamı işliklerinden ele geçmiştir. 372 Pellegrino 2007, 247-248. 373 Pellegrino tarafından yerel olabileceği düşünülen kırmızı ya da turuncu hamur, Patara seramik buluntuları arasında sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. 374 Riley 1979, 272-273 Res. 107, 564. 375 Williams 1989, 66 Res. 35 388. 376 Fırat 1999, 328 Lev. 144, 655. 377 Korkut 2007 c, 150-151 Res. 1, 4. 378 Williams 1989 Res. 36, 400. 379 Riley 1979, 272-273 Res. 107, 562. 380 Fırat 1999, 342 Lev. 151, 683. 65 TE VI (Lev. 27-28 Kat. No. 270-274): TE VI grubunda yer alan tencerelerin ortak form özelliği gövdeleri üzerinde buhar çıkışını sağlamak için yapılmış bir emziğe sahip olmalarıdır. Bununla birlikte grup içerisinde iki farklı form yer almaktadır. Ağız ve taban kısmı korunmamış olan 270 numaralı tencere, yivli şişkin gövdesi üzerinde bir emziğe sahiptir. 271-274 numaralı tencereler ise oldukça farklı formlardadırlar. Bugüne kadar yapılan seramik çalışmalarından bilinmeyen bu formun en dikkat çekici özelliği, çift cidarlı olmasıdır. 273 numaralı tencere en iyi korunmuş olan örnek olması nedeniyle formun tamamı hakkında yorum yapmamızı kolaylaştırmaktadır. Söz konusu tencerelerin gövdeleri dik bir profille aşağıya doğru inmektedir. Dudakları ise dışa döndürüldükten sonra dik biçimde yükseltilmiştir. İç kısımdaki haznenin ağız kısmına yapıştırılmasıyla dudak içinde olasılıkla kapak için bir kanal oluşturulmuştur. Bu kanalın üzerinde belli aralıklarla açılmış delikler ise, iki haznenin arasında hava dolaşımını sağlama amaçlıdır. Söz konusu tencerelerin yuvarlak kesitli yatay kulpları dudağın hemen altına, emzikleri ise iki kulbun tam orta aksına yerleştirilmiştir. 271-272 numaralı tencerelerin geniş çaplı emzikleri dudağın şekline uygun olarak bir dirsek yaptıktan sonra dik yükselirken, 273 numaralı tencerenin daha dar çaplı emziği yatay bir şekilde yerleştirilmiştir. Aynı zamanda 271-272 numaralı tencereler emziklerinin üzerinde astardan biraz daha koyu bir renkle yapılmış bezemelere sahiptir. Formları bakımından çok özel olan bu tip tencereler olasılıkla antik dönemde günümüz buharlı ya da buhar basınçlı tencerelerin yerini tutmuş olmalıdır. Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümünde Prof. Dr. Taner Korkut tarafından yürütülen bir yüksek lisans dersi kapsamında yeniden üretilip kullanımı denenen bu tencerenin, emzikli kısmından içine doldurulan suyun kaynamasıyla iç haznedeki yemeği sadece buharla pişirebildiği de görülmüştür381. TE VI grubu örneklerinin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise açık kırmızı ya da kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 270 numaralı tencerenin benzerine Ksanthos382, Korinth383 ve Elaiussa Sebaste384 buluntuları arasında rastlanılmıştır. Pellegrino, Ksanthos örneğini İ.S. 6.-7. yüzyıllar içerisinde 381 değerlendirmiştir. Elaiussa Korkut – Ercan 2008, 98-103. Pellegrino 2007 Res.8, 7- 8. 383 Slane – Sanders 2005, 279, Res. 12, 4.28. 384 Ricci 2007, 173 Res. 2, 13. 382 Sebaste buluntusu İ.S. 7. yüzyıl ortasına 66 tarihlendirilmiştir. Korinth örneği ise İ.S. 4.-7. yüzyıl aralığına yerleştirilmiştir. Bu tarihlendirmeler Patara buluntusunun da stratigrafisiyle uyuşmaktadır. 271-274 numaralı tencerelerin ise literatürde karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. Ancak Rhodiapolis antik kentinde 2007-2008 kazı dönemlerinde benzer formların ele geçtiği görülmüştür385. Emzikli pişirme kaplar literatürde Klasik Dönemde itibaren tanınmaktadır386. Fakat bilinen örneklerin hepsi tek haznelidir. Şu ana kadar yapılan çalışmalarda benzer formlara rastlanmayışıyla, Lykia ve Patara için ünik bir form olan bu tip tencerelerin tarihlendirilmesi zordur. Ancak kabın genel formu Erken Roma Dönemi pişirme kaplarını anımsatmaktadır387. Bu nedenle söz konusu eserler için İ.S. 1.-2. yüzyıl aralığını önerebiliriz. 5. 3. Depolama Kapları Roma Döneminde depolama kaplarının tamamını nitelendiren bir terminoloji henüz bilinmemektedir. Ancak dolium olarak adlandırılan kabın depolama amaçlı kullanıldığı kabul edilmektedir388. Yunanca terminolojideki Pithos kelimesine karşılık gelen bu ifade genellikle geniş gövdeli ve açıkağızlı her türlü gıdanın mutfaklarda saklanmasına olanak sağlayan seramikler için tercih edilmiştir. Patara buluntuları içerisinde depolama seramikleri olarak adlandırılan Doliumlar Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemine kadar uzanan süreçte farklı formlarla karşımıza çıkarlar. Bunun yanında amphoralar gibi seramiklerin ticari amacı dışında mutfaklarda depolama amaçlıda kullanıldığı da bilinmektedir. Bu başlık altında Patara kazılarından ele geçen depolama seramikleri (doliumlar) ve ticari amaçları dışında sahip oldukları formları nedeniyle, mutfaklarda depolama işlevi görmüş olması muhtemel amphora parçaları değerlendirilmiştir (Grafik 5). 5. 3. 1. Amphora Yunanca iki taraflı “amphi” ve taşınabilir “phoros” kelimelerinin birleşiminden oluşan amphora ismi geniş ve derin gövdeli, iki kulplu, sivri dipli ya da halka kaideli seramikleri nitelendirmektedir. Hem taşıma hem de depolama için kullanılabilen bu kapların özellikle 385 Rhodiapolis kazısı Roma Dönemi pişirme kapları halen yürütülen bir yüksek lisans tezi kapsamında Sanem Fırıncı tarafından çalışılmaktadır. 386 Klasik Dönem örnekleri için bkz.: Sparkes – Talcott 1970 Lev. 94, 1949-1955. 387 Riley 1979 Res. 100, 457-459; Wintermeyer 2004, Res. 287-289. 388 Antik kaynaklardaki tanımlamalardan daha çok büyük boyutlu kapları nitelendiren bir isim olduğu anlaşılan Dolium kelimesi, bir çok seramik çalışmasında Pithos türü kapları nitelendirmiştir. Dolium için bkz.: Hilgers 1962, 58; Riley 1979, 318-319 Res. 118, 750-751; Fırat 1999, 414, Lev. 185, 827; Degeest 2000, 165-166 Res. 202. 67 sivri dipli olanları formlarından dolayı yoğunlukla deniz ticareti için kullanılmıştır389. İçlerinde her türlü sıvı ya da katı maddenin taşınıp saklanabilmesine olanak sağlayan amphoralar kazılarda yoğun olarak ele geçen seramikler arasındadır. Şimdiye kadar Patara kazılarında ele geçmiş olan amphoralar halen yürütülen bir doktora tezi kapsamında çalışılmaktadır390. Bu başlık altında ise ticari amaçlılardan ziyade mutfaklarda depolama amaçlı kullanıldığı tahmin edilen amphoralara ait kaideler ve geniş çaplı bir ağız parçası değerlendirilmiştir. A I (Lev. 28 Kat. No. 275-278): Yüksek halka kaide ve dışa açılarak yükselen gövde grupta yer alan amphora kaidelerinin genel form özelliğidir. 278 numaralı ağız parçası ise dışa açılan ağız ve yuvarlatılmış dudak profiline sahiptir. 275 numaralı kaide içte belirgin yivlere sahiptir. Grup örneklerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise açık kırmızı ve kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 275-277 numaralı örneklerin benzerlerine Atina391 ve Paphos392 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Robinson tarafından değerlendirilen Atina buluntularından F71 ve F72, İ.S. 2. yüzyıla, L 31 ise İ.S. 3.-4. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Paphos buluntusunu değerlendiren Hayes ise eseri geldiği kontekst nedeniyle Flaviuslar Dönemine tarihlendirmiş ve Küçük Asya üretimi olabileceğini belirtmiştir. Benzerlerinin tarihlendirmesinden de anlaşıldığı gibi bu tip kaideler uzun dönemler boyunca kullanılmıştır. Bu nedenle söz konusu amphora kaidelerini tam form veren gövde ve ağız kısımları ele geçmeden tarihlendirmek güçtür. 278 numaralı ağız parçasının doğrudan karşılaştırma örneği bulunamamıştır. Ancak eserin üzerindeki kazıma dalga motifine sahip farklı boyutlarda amphoralar literatürden bilinmektedir393. Bununla birlikte bu tip derin kazımayla yapılmış dalga motifli seramikler daha çok geç Roma ve erken Bizans dönemine tarihlendirilmektedir394. Korkut tarafından da İ.S. 5.-6. yüzyıl içerisinde değerlendirilmiş395 olan 278 numaralı seramik, geldiği kontekst ve üzerindeki bezeklerler yardımıyla Geç Roma Dönemine tarihlendirilebilir. 389 Amphoraların kullanım amaçları için bkz.: Doğer 1991, 30-38; Alpözen 1995, 16-18. “Patara Ticari Amphoraları ve Amphora Mühürleri” başlıklı doktora tezi Arş. Gör. Erkan Dündar tarafından çalışılmaktadır. 391 Robinson 1959, 18 Lev. 2 F71-F72. 77; Lev. 16, L 31. 392 Hayes 1991, 154 Res. 55, 63. 393 Felten 1975, 68 Lev. 22, 109. 394 Dalga motifi taşıyan örnekler için bkz.: Felten 1975 Lev. 23, 11; Williams 1989 Res. 46, 465. 395 Korkut 2007c 165 Res. 11, 65. 390 68 5. 3. 2. Depolama Seramiği Dar ya da geniş ağızlı, şişkin gövdeli ve genellikle büyük seramikler literatürde Yunanca bir terminoloji olan Pithos ismiyle adlandırılmıştır. Roma Döneminde bu tarz kaplar için Dolium kelimesi kullanılmıştır396. Bu tez kapsamında ise bu tip kapların tamamı depolama seramikleri olarak nitelendirilmiştir. Doliumlar her türlü sıvı ya da katı gıdanın evlerde muhafaza edilmesini sağlayan depolama kaplarıdır. Genellikle büyük boyutlarda olan bu seramiklerin mutfaklarda kavanoz görevini üstlenen daha küçük formları da mevcuttur397. Patara buluntuları arasında hem büyük hem de küçük boy depolama seramikleri tespit edilmiştir. Daha çok konut alanlarından ele geçmesi muhtemel olan bu tip seramikler Patara buluntuları içerisinde yoğunluk göstermezler. Bu başlık altında şimdiye kadar ele geçen 12 adet depolama seramiği dört farklı alt grup içerisinde değerlendirilmiştir. DS I (Lev. 28-29 Kat. No. 279-283) Dik ya da dışa döndürülmüş yuvarlatılmış dudak ve şişkin yuvarlak gövde grup örneklerinin genel form özelliğidir. 279-280 numaralı depolama seramiklerinin dike yakın ağız profilleri içe dönmüş dudakları ise yuvarlatılmıştır. 280 numaralı örneğin üzerinde kazımayla yapılmış eğik çizgi ve dalga bezekleri vardır. 281-283 numaralı depolama seramiklerinin dudakları dışa döndürülmüş ve yuvarlatılmıştır. 282 numaralı örneğin dudağının üst kısmında ve gövdesi üzerinde kazımayla yapılmış dalga bezemesi görülür. 283 numaralı örneğin gövdesi üzerinde ise belirgin yivler yer almaktadır. Grup örneklerinin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise açık kırmızı, kırmızımsı sarı ve sarı tonlarında değişkenlik göstermektedir. 279, 281-283 numaralı depolama seramiklerinin üzerleri astarlıdır. Ayrıca 279 ve 282 numaralı örneklerin dudak kenarlarına daha koyu renk bir astar da sürülmüştür. DS I grubu seramiklerinden 279-280 ve 282 numaralı örneklerin benzerlerine Kyenai398, Berenice399, Perge400 ve Sagallasos401 buluntuları arasında rastlanılmıştır. Söz 396 Hilgers 1969, 58. Deegest 2000 Res. 131-132. 398 Mader 1996, 107 Res. 34, 95-96. 399 Riley 1979, 318-319 Res. 118, 750-751. 397 69 konusu benzerlerin hepsi Geç Roma Dönemi içlerine, İ.S. 5.-7. yy. arasına tarihlendirilmişlerdir. Form özellikleri dışında üzerindeki bezemelerle de geç antik dönemin izlerini taşıyan Patara örnekleri, buluntu yerleriyle de İ.S. 5.-7. yüzyıl tarihini doğrulamaktadırlar. 281 numaralı örneğin benzerine Kyenai402 buluntuları arasında rastlanılır. Ancak söz konusu örneğin Roma Dönemine ait olmasından öteye ayrıntılı bir tarihlendirilmesi yapılmamıştır. 282-283 numaralı seramiklerin karşılaştırma örnekleri bulunmamıştır. Fakat 283 numaralı örnek geldiği kontekst nedeniyle İ.S. 2. yüzyıldan sonraki bir dönemden olamaz. DS II (Lev. 29 Kat. No. 284-285): Dışa döndürülmüş düz dudak ve dışa açılarak inen geniş gövde DS II grubu seramiklerin genel form özelliğidir. 284 numaralı örneğin dudaktan düz açılarak inen gövde profili kabın ortasında yuvarlak bir profille hareketlenmiştir. 285 numaralı örnek ise, dudak altından oldukça geniş açılan gövde profiline sahiptir. DS II grubu örneklerinin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızımsı sarı tonlarındadır. Sadece 285 numaralı seramik üzerinde pembe renk astar bulunmaktadır. 284 numaralı örneğin benzerlerine Seleukia Sidera403 ve Stobi404 kazılarında rastlanılmıştır. Laflı Seleukia Sidera buluntularının Roma ve erken Bizans Dönemi açmalardan geldiğini belirtmiştir. Stobi buluntusu ise büyük kavanoz olarak adlandırılıp, İ.S. 3.-4. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Ayrıca 284 numaralı depolama seramiğinin ele geçtiği TBS-B alanının kronolojisi karşılaştırma örneklerinin tarihleriyle uyuşmamaktadır. TBS-B Roma Dolgusundan ele geçen seramiklerin en geç örneği İ.S. 2. yüzyıl sonuna tarihlenir. Bu nedenle 284 numaralı eseri kendi kontekst bütünlüğü ile İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisinde değerlendirmek daha doğru olacaktır. 285 numaralı depolama seramiğinin benzerine ise Perge405 kazı buluntuları arasında rastlanılır. Söz konusu eser Geç Roma Dönemi içlerine, İ.S. 5.-7. yy. arasına tarihlendirilmiştir. 400 Fırat 1999, 411 Lev. 184, 821-822. Degeest 2000, 165-166 Res. 202. 402 Mader 1996, 107 Res. 34, 97. 403 Laflı 2000, 44 Res. 3, 6. 404 Anderson-Stojanovic 1992, 137 Lev. 139, 1198. 405 Fırat 1999, 414 Lev. 185, 827. 401 70 DS III (Lev. 29 Kat. No. 286-288) Dışa döndürülmüş sarkık dudak, dik ya da geniş açılan gövde grup örneklerinin genel form özellikleridir. Bu grup içerisinde değerlendirilen seramiklerin tamamı büyük ebatlardadır. 286 numaralı örnek geniş açılı gövde profiline sahipken, 287-288 numaralı seramiklerin gövde profilleri daha dik açılıdır. Aynı zamanda 287 numaralı depolama seramiğinin dudağı üzerinde yivler bulunmaktadır. DS III grubu örneklerinin hamurları yoğun kireç kum ve bazen ince çakıl taşı katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızı, ya da sarımsı kırmızı tonlarında değişkenlik göstermektedir. TBS-B Roma Dolgusundan gelen 286-287 numaralı örneklerin karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. Ancak geldikleri kontekst nedeniyle bu eserleri İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisinde değerlendirmek mümkündür. Aynı zamanda 286 numaralı seramiğin benzeri amorf bir örneğininde alandan ele geçmiş olması formun yerel üretim olduğunu düşündürür (Res. 7). 288 numaralı örneğin benzerlerine Anamurium406 ve Milet407 kazı buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Anamurium örneği tarihlendirilmemiştir. Milet örneği ise İ.S. 5.-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Form benzerlerinden dolayı 288 numaralı seramik de bu tarihler arasında değerlendirilebilir. DS IV (Lev. 29 Kat. No. 289): DS IV grubu içerisinde değerlendirilen 289 numaralı örnek dik ağızlıdır ve dudağının hemen altında olasılıkla tutamak görevi gören çıkıntılara sahiptir. Aynı zamanda tutamağın üzerinde kazıma yöntemiyle yapılmış bezemeler bulunmaktadır. 289 numaralı seramiğin hamuru kireç, kum ve iri mika katkılıdır. Hamur rengi ise kırmızımsı sarıdır. Eserin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 406 407 Williams 1989, 82 Res. 48, 487. Berndt 2003, 88 Lev. 71 P021-022. 71 5. 4. Diğer Seramikler Bu başlık altında masa, pişirme ve depolama seramikleri grubuna girmeyen, daha çok mutfaklarda yardımcı kaplar olarak kullanılan 8 farklı grup ele alınmıştır (Grafik 6). Diğer ana başlıklarda olduğu gibi bu gruba giren seramikler de tipolojik sınıflandırmalarla alt başlıklar altında ayrıntılıca incelenmiştir. 5. 4. 1. Bakraç Düz tabanlı, derin ve dik gövdeli tutamaklı seramikler bu tez kapsamında bakraç olarak adlandırılmıştır. Literatürde bu tür seramikler için çanak ya da tekne gibi ifadelerde kullanılmıştır408. Ancak çanak ve tekne gibi formlar, bu başlık altında değerlendirilen seramiklerden farklılık gösterirler. Bu nedenle bu tür kapları bakraç olarak adlandırmak ve onlardan ayırmak daha doğru olacaktır. Kabın kullanımıyla ilgili farklı yorumlar mevcuttur. Forster, bu tip kapların portatif tuvaletler olabileceğini de öne sürmüştür409. Ancak bakraçların mutfaklarda yardımcı seramikler olarak içlerinde sıvı ya da katı gıdaların taşınması ya da gerektiğinde muhafazası için kullanılmış olması ihtimali daha muhtemeldir. Bu tip formlar Hellenistik Dönem Lekane geleneğinin gelişmiş varyasyonları olarak Roma Dönemi içerisinde üretilmişlerdir410. Patara kazılarında ele geçen çok sayıda bakraç formu arasından toplam on örnek formlarına göre iki alt grup altında değerlendirilmiştir. BK I (Lev. 29-30 Kat. No. 290-296): Düz bir taban, dik ya da hafif iç bükey profille yükselen gövde, dışa dönük dudak ve yatay bant veya silindirik kulp grup örneklerinin genel form özellikleridir. 290 ve 291 numaralı örneklerin dudakları düz, 293, 294-295 numaralı örneklerin ise yuvarlatılmıştır. 296 numaralı örnek ise dışa dönük ve sarkık dudaklıdır. Ayrıca 296 numaralı bakraç diğerlerinden farklı olarak silindirik yatay kulba sahiptir. 408 Forster 2001, 166; Wintermeyer 2004, 97 Res. 745-746. Forster 2001, 166. 410 Hellenistik örnekler için bkz.: Rotroff 2006 Res. 43, 256-258. 409 72 Bu grupta değerlendirilen bakraçların hamurları genellikle kireç ve kum katkılı ve sert dokuludur. Hamur renkleri ise pembe, açık kırmızı ve kırmızımsı sarı tonlarında değişkenlik göstermektedir. BK I grubu bakraçlarının tümü astarsızdır. 290-296 numaralı bakraçların benzerleri Berenice411 ve Knossos412 buluntuları arasında görülür. Riley Berenice örneğini yerel hamurlu olarak tanımlamış ve İ.S. 2. yüzyıla tarihlendirmiştir. Knossos kazılarının farklı alanlarından ele geçen buluntular ise İ.S. geç 2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Forster bu tipin Küçük Asya ve Ege orijinli olduğunu da belirtmiştir413. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen Patara benzerleri ise İ.S. 2.-3. yüzyıllar içerisinde değerlendirilmiştir414. Yukarıda belirtilen benzer örnekler ışığında 290296 numaralı bakraçlar İ.S. 2. yüzyıla tarihlendirilebilir. Ayrıca 291 numaralı bakracın geldiği kontekste bu tarihi doğrular niteliktedir415. BK II (Lev. 30 Kat. No. 297-299): Dışa dönük, kalınca yuvarlatılmış dudak ve dışa açılan gövde grup örneklerinin genel form özelliğidir. 297 numaralı bakracın dudağının iç kısmında çizgisel dalga motifleri bulunur. 299-300 numaralı örneklerin dik inen gövdeleri dışbükey bir profile hareketlendirilmiştir. 300 numaralı bakraç hem gövdesi üzerindeki dışbükey profil üzerinde hem de dudak içinde kazımayla oluşturulmuş dalga bezemelerine sahiptir. BK II grubu örneklerinin hamurları yoğun ince kireç ve kum katkılıdır. Bazı örneklerin hamurlarında mika katkıları da görülür (Kat. No. 297). Hamur renkleri ise pembe ve kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik gösterir. 297-298 numaralı bakraçların tipolojik benzerleri bulunamamıştır. Ancak her iki eser de geldikleri kontekst nedeniyle İ.S. 2. yüzyıldan sonraki bir tarihe ait olamazlar416. Bu nedenle söz konusu eserleri İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisinde değerlendirmek doğru olacaktır. 299 numaralı İ.S. 3.-4. yüzyıla tarihlendirilen bakracın benzerlerine ise Sagalassos417 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. 411 Riley 1979, 343-344 Res.125, 900, 902. Hayes 1983, 132 Res.14, 174; Sackett 1992, 243 Lev. 184, 12; Forster 2001, 164 Res. 4.15 h.j. 413 Forster 2001, 166. 414 Korkut 2007a 204, 22; Korkut 2007c 166 Res. 12, 67. 415 Tepecik Bey Evi için bkz.: syf. 7-8. 416 Tepecik Bey Evi için bkz.: syf. 7-8. 417 Poblome 1999, 310 Res. 78, 1F 140. 412 73 5. 4. 2. Çanak Genellikle düz ya da halka kaideli, dışa açılan gövdeli ve geniş ağız çapına sahip seramikler literatürde çanak olarak adlandırılmaktadır. Yunanca literatürden Lekane olarak bilinen bu form için Latince terminolojide hangi ismin kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. Erken örnekleri Arkaik Dönemden418 itibaren bilinen bu formlar, Hellenistik Dönem içerisinde de yoğun olarak kullanılmışlardır419. Roma Dönemine gelindiğinde ise, özellikle erken Roma örneklerinde Hellenistik geleneğin izlerini görmek mümkündür. Patara buluntuları arasında Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar form çeşitliliği gösteren çanaklar beş alt grup içerisinde değerlendirilmiştir. Grupların sonunda ise bir çanak kaidesi ayrı bir başlık altında incelenmiştir. Alt gruplar içinde özellikle yoğunluğunu TBS-B alanından gelen malzemelerin oluşturduğu ÇA I grubu yerel üretime dair izler sunması açısından da son derece önemlidir. Bu konu değerlendirme kısmında ayrıntılıca ele alınacaktır. ÇA I (Lev. 30-31 Kat. No. 300-305): Düz bir taban, dışa açılan gövde, düz ya da iç kısmı keskin yivlerle hareketlendirilmiş dudak grup örneklerinin genel form özelliğidir. Grupta yer alan örnekler gövde formlarından ziyade farklı dudak yapılarıyla birbirlerinden ayrılırlar. Dudağının iç kısmında iki keskin yiv hareketine sahip 300 numaralı çanak hatalı üretimdir. 301 numaralı çanağın dudak iç kısmı hafif dışbükey profillidir. 302 numaralı örneğin dudak içi bir bombeyle belirginleştirilmiş ve söz konusu bombe üzerine de kazıma dalga bezemesi oluşturulmuştur. 303 ve 304 numaralı çanakların dudaklarının iç kısmı keskin yivlerle hareketlendirilmiştir. 305 numaralı örnek ise dudağının üst kısmında iki ince yiv kanalına ve diğerlerinden farklı olarak dudak üzerine aplike yuvarlak kesitli kulba sahiptir. ÇA I grubunun hamurları kireç, kum ve bazen ince çakıl taşı katkılıdır. Hamur renkleri ise sarımsı kahverengi, açık kırmızı, kırmızımsı sarı ve soluk kahverengi arasında değişkenlik göstermektedir. 300-301 ve 303 numaralı çanakların dış yüzeyleri astarlanmıştır. Astar renklerinde hamur renklerine yakın soluk sarı ya da kırmızı tercih edilmiştir. 418 419 Arkaik örnekler için bkz.: Sparkes-Talcott 1970 Lev. 81. Hellenistik Dönem örnekleri için bkz.: Rotroff 2006, 108-114. 74 300 numaralı çanağın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 301 numaralı örneğin benzerlerine Berenice420, Paphos421, Milet422 ve Knossos423 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Riley, Berenice örneğinin İ.S. geç 1. yüzyıl ve 2. yüzyıl kontekstinden geldiğini ve yerel hamurdan üretildiğini vurgular. Hayes ise İ.S. 1.-2. yüzyıl kontekstinden gelen Paphos örneğini değerlendirirken bu tip çanakların Girit ve Ege’ de yaygın olduğunu belirtir. Pülz Milet buluntularını değerlendirirken bu örneklerin geç Hellenistik ve Erken Roma Döneminde görüldüğünü belirtir. Knossos buluntusu İ.S. 2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 302 numaralı çanağın benzerlerine İasos ve Didyma buluntuları arasında rastlanılmaktadır. İasos örneği İ.S. 1.-2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Didyma örneği ise tarihlendirilmemiştir. 303-304 numaralı eserlerin benzerlerine Berenice424, Milet425, Ephesos426, İasos427 ve Didyma428 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Berenice ve Didyma örnekleri kontekstleri nedeniyle İ.S. 1.-2. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Milet, Ephesos ve İasos örnekleri için ise kesin bir tarihlendirme yapılmamış ve söz konusu örneklerin Hellenistik Dönemden Roma Dönemine kadar tarihlendirilebileceği belirtilmiştir. Özellikle Geç Hellenistik Dönemden itibaren dudağının iç kısmı yivli, çizgili ya da kazıma dalga bezemeli lekaneleri tanımaktayız429. Patara çanaklarından form olarak farklı olan Hellenistik lekaneler, geleneğin Roma Dönemi içlerinde de sürmüş olduğunu akla getirmektedir. Kontekstli TBS-B alanından ele geçen çanaklar (Kat. No. 300-301, 303) ve karşılaştırma örnekleri yardımıyla, 300-304 numaralı eserleri İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisine yerleştirmek doğru olacaktır. 305 numaralı çanak formunun en yakın tipolojik benzerine Didyma430 kazı buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Didyma örneğinin ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Ancak Didyma örneğinin bulunduğu gruptaki diğer çanaklar Hellenistik Dönemden İ.S. 1. yüzyıla kadar tarihlendirilmişlerdir. Ayrıca 305 numaralı esere form olarak benzeyen fakat kulbu olmayan benzer örnekler de mevcuttur431. Knossos buluntuları arasında rastladığımız bu örnek İ.Ö. 1. yüzyılın sonlarına tarihlendirilmiştir. 305 numaralı çanağı da benzer örnekleri dikkate alarak İ.Ö. 1.-İ.S. 1. yüzyıllar içerisinde değerlendirmek doğru olacaktır. 420 Riley 1979, 342 Res.124, 883. Hayes 1991, 66 Lev. 24, 1. 422 Pülz 1985, 90 Res.11, 63. 64. 423 Forster 2001, 163 Res.4.14 b. 424 Riley 1979, 342 Res. 124, 886; Wintermeyer 2004, 103 Res. 840. 425 Pülz 1985, Res. 11, 63.64; Berndt 2003, 91 Lev. 76, 95. 426 Meriç 2002, 109 Lev. 61, 713. 427 Gasperetti 2003, 151 Lev. XCIII, 38. 428 Wintermeyer 2004, 103 Res. 840. 429 Rotroff 2006, 112-114 Res. 48-49, 280-286. 430 Wintermeyer 2004, 106 Res. 906. 431 Forster 2001, 163 Res. 4.14 a. 421 75 ÇA I grubu içerisinde değerlendirilen seramiklerin benzerlerine TBS-B alanından ele geçen ve hatalı üretim olarak yorumlanan buluntular arasında da rastlanır. Kentte ÇA I formu üretiminin varlığını ispatlayan söz konusu buluntular 300-304 numaralı eserlerle de tipolojik olarak yakın benzerlik gösterirler. (Res. 8) ÇA II (Lev. 31 Kat. No. 306-310): Düz bir taban, dışa açılan derin yivli gövde, dışa dönük ve yuvarlatılmış ya da düz dudak grup örneklerinin genel form özelliğidir. 306-307 numaralı çanakların gövdeleri dışa düz bir profille açılır, dudakları ise dışa döndürülmüş ve yuvarlatılmıştır. 308 numaralı örnek yuvarlak bir profille dışa açılır. Dudağı ise dışa tam döndürülmüş ve düz profillidir. 309-310 numaralı çanaklar 306-307 numaralı buluntularla benzer form özellikleri gösterirler. Ancak onlardan farklı olarak cidarları daha incedir ve dış yüzeylerinde kırmızımsı tonlarında kalın çizgisel süslemeler yer almaktadır. ÇA II grubu örneklerinin hamurları soluk kahverengi, pembe, açık kırmızı ve kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 308 numaralı örneğin dış yüzeyinin tamamı açık kırmızı astarlıdır. 306-307 numaralı çanakların benzerlerine Anamurium432 buluntuları arasında rastlanılmıştır. Ancak eserin ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Bu tip çanakların Geç Roma Dönemi içerisinde kırmızı astarlı örnekleri bilinmektedir433. Söz konusu örnekler doğrultusunda ÇA II örneklerini de Geç Roma Dönemi içerisine yerleştirmek doğru olacaktır. 308 numaralı çanağın benzerlerine Atina434 ve Ephesos435 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Atina buluntusu İ.S. 3. yüzyıla, Ephesos örneği ise İ.S. 6. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 308 numaralı eserin geldiği buluntu konteksti de eserin Geç Roma Dönemi içlerine ait olduğunu düşündürür. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen bu seramik karşılaştırma örnekleri ve kontekstiyle İ.S. 5. yüzyıla tarihlendirilmiştir436. Bu nedenle söz konusu eseri İ.S. 5.-6. yüzyıl içerisine yerleştirmek doğru olacaktır. 309-310 numaralı çanakların benzerlerine Ksanthos437 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Söz konusu 432 Williams 1989, 81 Res. 47, 481. Geç Roma kırmızı astarlı örnekleri için bkz.: Williams 1989, 36 Res. 16, 204-205; Uysal 2000 Lev. 17, 6. 434 Robinson 1959, 66 Lev. 14 K 80. 435 Mitsopoulos-Leon 1991, 140 Lev. 197 M3. 436 Korkut 2007c 161, Res. 8, 48. 437 Pellegrino 2007 Res. 13,14. 433 76 benzerler buluntu kontekstleriyle İ.S. 6.-7. yüzyıla tarihlendirilirler. 309-310 numaralı çanakların buluntu yerleri de bu tarihi destekler niteliktedir. ÇA III (Lev. 32 Kat. No. 311-312): Dışa dönük ve sarkık dudak ve dışa açıldıktan sonra keskin bir profille kaideye doğru daralan gövde grupta yer alan çanakların form özelliğidir. 311 numaralı örnek kalın cidarlıdır ve dudağının iç kısmında kazıma yöntemiyle oluşturulmuş dalga bezemesi bulunmaktadır. 312 numaralı çanak oldukça ince cidarlıdır. Grup örneklerinin hamurları ince kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızı tonlarındadır. Her iki örneğin de dış yüzeyi astarsız bırakılmıştır. 311 numaralı çanağın benzerine Milet438 buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Söz konusu eser İ.S. Geç 1. yüzyıl ile İ.S. 2. yüzyıl başına tarihlendirilmiştir. Aynı zamanda dudak içindeki dalga bezememesiyle 302 numaralı eserle de benzerlik gösteren 311 numaralı örneği İ.S. 1.-2. yüzyıllar içerisine tarihlendirmek mümkündür. 312 numaralı eserin benzerlerini Patara kırmızı astarlı seramikleri içerisinde görmekteyiz. Uygun tarafından Doğu Sigillata B grubu içerisinde İ.S. 1. yüzyıl sonuna tarihlendirilmiştir. astarsız gövdesiyle form taklidi olarak kabul edebileceğimiz 312 numaralı eser İ.S. 1. yüzyıl sonuna tarihlendirilebilir. ÇA IV (Lev. 32 Kat. No. 313-314): Dışa açılan kalın cidarlı gövde ve dışa döndürülmüş geniş dudak grup örneklerinin genel form özellikleridir. Oldukça büyük formlu olan her iki örnek te dudağının iç kısmında bezemelere sahiptir. 313 numaralı çanağın dudak içinde kazımayla oluşturulmuş ve dudağın etrafını tamamen dolaşan yumurta dizisi bezeği yer alır. 314 numaralı örneğin dudak içinde ise muhtemelen baskı tekniğiyle oluşturulmuş küçük halkalar bulunmaktadır. Grup örneklerinin hamurları yoğun kireç, kum, mika ve ince çakıl taşı katkılıdır. Dış yüzeyi astarsız olan 313 numaralı çanağın hamuru kırmızı renklidir. 314 numaralı çanak ise kırmızımsı kahverengi hamurludur. Ayrıca dudağının içine ve dışına da kırmızı renk astar sürülmüştür. ÇA IV grubu örneklerinin karşılaştırma örnekleri bulunamamıştır. 438 Berndt 2003, 301 Lev. 73, 13. 77 ÇA V (Lev. 32 Kat. No. 315-316): Dışa açılan yivli gövde, düz bitimli dudak ve yatay ama kalın yuvarlak kesitli kulp BK III grubu çanakların genel form özelliğidir. Grupta yer alan eserlerin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Hamur renkleri kırmızımsı sarı tonlarındadır. Astarları ise kırmızı ile kahverengi arasında değişkenlik göstermektedir. 316 numaralı çanağın iç kısmı koyu renk astar ve tarama çizgilerle bezenmiştir. ÇA V grubu çanakların benzerlerine Paphos439 ve Perge440 kazılarında rastlanır. Her iki kentteki benzer örneklerde geç Roma Kıbrıs kırmızı astarlı seramikleri içerisinde değerlendirilmiştir. Hem form hem de astarlanma tekniği olarak söz konusu eserlerle benzeşen Patara buluntuları da bu gruba ait seramikler olmalıdır. Korkut tarafından daha önce değerlendirilen 315 numaralı örnek te Kıbrıs geç Roma kırmızı astarlı seramikleri içerisinde değerlendirilip İ.S. 5.-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir441. Benzer örnekleri ışığında 315317 numaralı çanakları da İ.S. 5.-7 yüzyıl içerisinde değerlendirmek doğru olacaktır. ÇAK I (Lev. 32 Kat. No. 317) Düz bir taban, dışa açılan gövde çanak grubu örneklerine ait olması muhtemel kaidenin genel form özelliğidir. 317 numaralı örneğin kireç ve kum katkılı hamuru kahve tonlarında, astar rengi ise açık kırmızı tonlarındadır. Uzun süre tercih edilen bir form olması dolayısıyla benzerine bir çok kentte rastlanan 317 numaralı çanağı tarihlemek zordur442. 5. 4. 3. Havan Kolu Antik Dönemde mutfaklarda ezme, kırma ya da öğütme gibi işlemler için bugünkü adıyla havan kolu ya da ezecek dediğimiz aletler kullanılmıştır. Bu tip yardımcı aletleri literatürde taş ya da pişmiş topraktan üretilmiş örneklerle bilmekteyiz. Patara buluntuları içerisinde taştan üretilmiş parmak ya da mühür formlu ezecekler bilinmektedir443. Bunların dışında Tepecik Nekropol alanından ele geçmiş olan bir pişmiş toprak örnek HK I başlığı altında değerlendirilmiştir. 439 Hayes 1991, 208-209 Fig. 72, 20. Fırat 1999, 360 Lev. 160, 716-717. 441 Korkut – Grosche 2007, 134, 212; Korkut 2007c, 166 Res. 12, 70. 442 Bu tip kaidelerin benzerleri için bkz.: Berndt 2003 Lev. 80, 190,193; Wintermeyer 2004 Res. 861.862. 443 Korkut 2002, 245 Res. 8, 38.40. 440 78 HK I (Lev. 32 Kat. No. 318) HK I grubunda değerlendirilen 318 numaralı örnek piramidal formludur. Eser her iki yanında sıkıca tutulabilmesi için parmağın oturabileceği çukur alanlara sahiptir. Söz konusu örneğin hamuru yoğun kireç, kum, mika katkılı ve oldukça serttir. Literatürde bu tipe benzer örneklere rastlanılmamıştır. Buluntu yerinin karışık kontekstli olması ve benzerlerinin bulunamaması nedeniyle 318 numaralı örnek tarihlendirilememiştir. 5. 4. 4. Kapak Roma Döneminde operculum444 olarak adlandırılan, üstte bir tutamak ve yayvan gövdeye sahip olan formlar modern literatürde ise kapak olarak tanımlanmaktadır. Her türlü kabın üzerini örtme görevi üstlenen kapaklar erken dönemlerden itibaren farklı formlarda karşımıza çıkmaktadır445. Formlardaki farklılıklar aynı zamanda dönemsel özellikler de ortaya koymaktadır. Klasik ve Hellenistik gelenekten oldukça farklı olan Roma Dönemi kapakları genellikle özensiz bir işçilik gösteririler. Roma Dönemiyle birlikte artan ticaret ve talep olasılıkla pişirme ya da mutfak kaplarıyla beraber üretilen bu tür seramiklerin daha hızlı ve özensiz üretilmesine sebep olmuştur. Kapaklar Patara Roma Dönemi seramikleri içerisinde buluntu yoğunluğu olarak önemli bir yer tutmaktadırlar. Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar farklı formlarıyla karşılaştığımız kapaklar, dokuz alt başlık içerisinde değerlendirilmiştir. KP I (Lev. 32-34 Kat. No. 319-331): Yayvan bir gövde, genellikle eğimli kesilmiş ve iç kısmı oyuk bırakılmış, küçük tutamak KP I grubunda değerlendirilen kapakların genel form özelliklerindendir. Benzer formlu olan grup örneklerinin hepsi pişirme kaplarına ait kapaklardır. KP I grubu kapaklarının hamurları genellikle kireç, kum ve mika katkılıdır. Ayrıca sürekli ateşe maruz kalmaları nedeniyle hamurları oldukça gevrek ve sert dokuludur. Hamur renkleri kırmızı, kırmızımsı sarı, kırmızımsı kahverengi, kahverengi ve pembe tonları arasında 444 445 Hilgers 1969, 70. Sparkes-Talcott 1970 Res. 11, 1226-1241; Rotroff 1997 Res. 78-81; Rotrof 2006, 195-199. 79 değişkenlik gösterir. Grupta yer alan 324, 326, 329 numaralı örnekler kırmızı ve kahverengi tonlarında astarlanmışlardır. Grup örneklerinin benzerlerine Berenice446, Ephesos447, Stobi448 gibi kenlerde ve Adriyatik449 batık kazılarında rastlanılmaktadır. Atina buluntuları İ.S. 1.-2. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Berenice buluntularını değerlendiren Riley ise genellikle Egede yaygın olan bu tipin İ.S. 1.-3. yüzyıllar arasında görüldüğünü belirtir. Diğer yandan Stobi örneği İ.Ö. 1. yüzyılın sonlarına, Ephesos buluntusu ise, İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirilmiştir. Adriyatik batık buluntuları arasında özellikle GÜ I ve TE I grubu örneklerine yakın formlarla birlikte ele geçen benzer kapaklar ise literatürdeki benzerleri doğrultusunda İ.S. 1.-2. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Yukarıdaki benzer örnekler ve 326 numaralı eserin buluntu konteksti doğrultusunda KP I grubu örneklerinin tamamını İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisinde değerlendirmek mümkündür. KP I grubu örnekleri olasılıkla GÜ I ve TE I grubu seramiklere ait kapaklar olmalıdır. KP II (Lev. 34 Kat. No. 332-335): Yüksek ve yayvan bir gövde, düz kesilmiş, bazen profilli verilen tutamak ve grup örneklerinin genel form özelliğidir. 332 numaralı kapak tutamağının iç kısmında çukur bir alan oluşturulmuştur. 334-335 numaralı kapakların tutamakları dışa açık bir profil gösterirler. 332 numaralı kapak olasılıkla pişirme kabına, 333, 334 ve 335 numaralı kapaklar ise küçük formlarıyla kase gibi kaplara ait olmalıdırlar. Grup örneklerinin hamurları kireç ve mika katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızımsı sarı, sarımsı kahverengi ve pembe tonlarında değişkenlik göstermektedir. 332 ve 334 numaralı kapakların benzerlerine Demetrias450 kazı buluntuları arasında rastlanılmaktadır. Eiwanger bu tip kapakların geç Hellenistik Dönemden itibaren tarihlendirilebileceğini belirtmiştir. 333 numaralı kapağın benzer örneğine Ephesos451 buluntuları arasında rastlanılmış ve İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 335 numaralı örneğin 446 Riley 1979, 321 Res. 119, 762-764. Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 676-684. 448 Anderson - Stojanovic 1992, 95 Lev. 107, 811-813. 449 Jurisic 2000, 36 Res. 25. 450 Eiwagner 1981, 48 Lev. 28, 487. 451 Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 683. 447 80 benzeri ise Anamurium452 kazı buluntuları arasında görmek mümkündür. Ancak eserin ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. 335 numaralı eseri geldiği kontekst ile İ.S. 1.-2. yüzyıl, 332-334 numaralı kapakları ise İ.S. 1. yüzyıl içerisinde değerlendirilebilir. KP III (Lev. 34 Kat. No. 336-338): Düz bir şekilde kesilmiş geniş tutamak ve alçak yayvan gövde KP III grubu örneklerinin genel form özelliğidir. 338 numaralı kapağın tutamağının üstü bir yiv kanalıyla hareketlendirilmiş ve iç kısmında bir oyuk oluşturulmuştur. Bu grupta değerlendirilen kapakların hamurları kireç, kum ve mika katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızı, sarımsı kırmızı ve açık kahverengi tonlarındadır. Grupta yer alan tüm kapaklar astarsızdır. 336 ve 338 numaralı kapaklar hem geniş ağız çapları hem de hamur dokuları nedeniyle olasılıkla pişirme, 337 numaralı örnek ise daha ziyade kase gibi kaplara ait kapaklar olmalıdır. 336 numaralı kapağın benzerleri Troia453 ve Didyma454 buluntuları arasında görülür. Bununla birlikte her iki kentteki benzerlerin ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. 337 numaralı örneğin benzerlerine Stobi455 ve Ephesos456 buluntuları arasında rastlanılır. Stobi örneği Erken Roma Dönemine, Ephesos örneği ise İ.S. 1. yüzyıl içlerine tarihlendirilmişlerdir. Dolayısıyla 337 numaralı örnek benzerleri doğrultusunda İ.S. 1. yüzyıl içerisine tarihlendirilebilir. 338 numaralı kapağın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. KP IV (Lev. 34 Kat. No. 339-340): Halka formlu tutamak ve yayvan gövde KP IV grubu örneklerinin genel form özelliğidir. 339 numaralı örnek yayvan gövdesi üzerinde içte ve dışta belirgin yiv kanallarına sahiptir. Bu tip kapaklar olasılıkla pişirme kaplarına ait formlar olmalıdırlar. Grup örneklerinden 339 numaralı kapak sadece az mika katkılı, 340 numaralı kapak ise kireç, kum ve mika katkılı hamura sahiptir. 339 numaralı kapak kahverengi hamurlu ve kırmızımsı kahverengi astarlı, 340 numaralı kapak ise kırmızı hamurlu ve koyu gri astarlıdır. 452 Williams 1989, 75 Lev. 41, 441. Tekkök-Biçken1996, 108 Res. 63 D51. 454 Wintermeyer 2004, 117 Res. 1068. 455 Anderson-Stojanovic 1992, 116 Lev. 107, 909. 456 Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 684. 453 81 KP IV grubu benzerlerine Anamurium457 ve Kelenderis458 kazılarında rastlanılmaktadır. Williams bu grup kapakların geç Roma-Erken Bizans Dönemine ait olduğunu belirtmiştir. Kelenderis buluntusuda İ.S. 4.-7. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Bu tarih 340 numaralı kapağın buluntu yeriyle de örtüşmektedir. Dolayısıyla KP IV grubunda değerlendirilen kapaklar Geç Roma Dönemi içerisine tarihlendirilebilir. KP V (Lev. 35 Kat. No. 341-342): Uzun tutamak, geniş ve yayvan bir gövde KP V grubu örneklerinin genel form özelliğidir. 341 numaralı kapağın uzun tutamağı ince formludur. Gövdesi tamamen düz olan 342 numaralı örnek iç kısmında hiçbir boşluğa sahip değildir. Grup örneklerinin hamurları kireç ve kum katkılıdır. Aynı zamanda 341 numaralı örneğin hamurunda az miktarda mika da gözlemlenmiştir. Hamur renkleri ise kırmızı ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. Her iki örnekte astarsızdır. 341 numaralı kapağın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 342 numaralı örneğin benzerine ise Sagalassos459 kazı buluntuları arasında rastlanılmış ve İ.S. 7. yüzyıl ve sonrasına tarihlendirilmiştir460. Benzer örnekler ve geldiği kontekst dikkate alınarak 342 numaralı kapak için geç Roma-Erken Bizans Dönemi tarihlemesini önerebiliriz. KP VI (Lev. 35 Kat. No. 343): Grupta yer alan tek örnek geniş ve düz kesilmiş iç kısmı boş tutamağa ve yüksek yivli gövdeye sahiptir. Aynı zamanda gövdenin iç kısmında, olasılıkla kabın üzerine tam oturması için dışa çıkıntı yapan küçük bir profil yer almaktadır. 343 numaralı kapağın hamuru kireç katkılı ve sert dokuludur. Hamur rengi kırmızımsı sarı olan bu örneğin üst yüzeyi astarsız bırakılmıştır.343 numaralı kapağın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 457 Williams 1989, 73 Lev. 40, 426. Tekocak 2006 Lev. 61, 313. 459 Deegest 2000, 144 Res. 145. 460 Deegest 2000, 256. 458 82 KP VII (Lev. 35 Kat. No. 344-346): Halka tutamak ve düz gövde KP VII grubunun genel form özelliğidir. 344-345 numaralı kapakların gövdeleri üzerinde yiv kanalları görülmektedir. Bu grup kapaklar olasılıkla depolama kapları gibi seramikler için kullanılmış olmalıdır. Grup örneklerinin hamurları kireç katkılıdır. Hamur renkleri ise kırmızı ve kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 344-346 numaralı kapakların benzerlerine Sagalassos461 kazılarında rastlanılmış ve söz konusu benzerler İ.S. 7. yüzyıla tarihlendirilmiştir462. Patara buluntularının ele geçtiği kontekstleri de dikkate alarak bu tip kapakları geç Roma-Erken Bizans Dönemine tarihlendirilebilir. KP VIII (Lev. 35 Kat. No. 347-349): Grup örneklerinin her biri farklı formlarda olmasına karşın kullanım amaçlarının ortak olması nedeniyle aynı başlık altında incelenmişlerdir. 347 numaralı örnek küçük alçak tutamaklı ve düz gövdelidir. Ayrıca gövdesi üzerinde ince yivlenmeler görülür. 348 numaralı kapak uzun ve ince tutamaklıdır. Gövdesinin iç kısmı boş ve ağız kenarları yukarıya doğru kalkıktır. 349 numaralı örnek piramidal tutamaklıdır. Gövdesinin iç kısmı boş olan 348 numaralı örnek oldukça özensiz bir işçiliğe sahiptir. KP VIII grubu örnekleri olasılıkla amphora kapağı olarak kullanılmışlardır. Grup örneklerin hamurları genellikle kireç ve kum katkılıdır. 347 numaralı kapağın hamurunda mika katkıları da görülmektedir. Hamur renkleri ise kahverengi ve kırmızımsı sarı tonlarındadır. 347 numaralı kapağın benzerine Atina463 kazılarında rastlanılmış ve İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 348-349 numaralı örneklerin benzerleri ise Berenice464, Stobi465 ve Saraçhane466 buluntuları arasında görülmektedir. Berenice örneği Geç Roma Dönemine tarihlendirilmiştir. Stobi örneği Geç Roma Dönemi amphoralarıyla birlikte sınıflandırılmış, 461 Degeest 2000, 143-144 Res.142-144. Degeest 2000, 256. 463 Robinson 1959, 69 Lev. 14, K 119. 464 Riley 1979, 366 Res. 132, 1050. 465 Anderson- Stoanovic 1992, 97 Lev. 83, 713. 466 Hayes 1992, 97 Res. 35, 6. 462 83 fakat ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Hayes tarafından değerlendirilen Saraçhane örneği ise, İ.S. 6. yy. içerisine tarihlendirilmiştir. Yukarıdaki benzer örnekler doğrultusunda 348-349 numaralı kapaklar Geç Roma Dönemi içerisine tarihlendirilebilir. KP IX (Lev. 35-36 Kat. No. 350-352): Yüksek delikli gövde ve ortası delik düz bir tutamak grup örneklerinin genel form özelliğidir. Tam profil veren 350 numaralı kapak gruptaki diğer örneklere göre daha ince formludur. Tutamak kısmından ağza doğru içbükey bir profille açılmakta ve gövdesi üzerinde delikler yer almaktadır. 351-352 numaralı kapaklar ise tutamaktan ağza doğru dışbükey bir profille inmektedir. Her iki örneğin de ağız kısmı ele geçmemiştir. 350 numaralı kapakta olduğu gibi bu örneklerin de gövdeleri üzerinde delikler bulunur. Bu tür kapaklar olasılıkla tütsülük amaçlı kullanılmış seramiklerin üstünü örtmüş ve delikleriyle içte yanan tütsünün kokusunu dışarı çıkarırken aynı zamanda tütsünün dışarı dökülmesini de engellemiş olmalıdır. KP IX grubu kapakların hamurları kireç ve kum katkılıdır. 351-352 numaralı kapaklarda ince taş katkıları da görülür. Hamur renkleri kırmızı, kırmızımsı kahverengi ve sarımsı kırmızı tonlarındadır. Grup örneklerinden sadece 350 numaralı kapak açık kırmızımsı kahverengi tonlarında astarlanmıştır. Grup örneklerinin en yakın benzerine Berenice467 buluntuları arasında rastlanılmıştır. Söz konusu örneğin kevgir altı olabileceğini belirten Riley aynı zamanda bu örneğin lokal hamurdan üretildiğini de vurgular. Tam form veren 350 numaralı seramikle kapak olduğu anlaşılan grup örnekleri ele geçtikleri alanların konteksti nedeniyle erken bir döneme ait olamazlar. Özellikle Ana Cadde de yüzeye yakın bir kontekstten ele geçen 350 numaralı kapak bu grup örneklerinin Geç Roma Dönemi içerisinden olabileceğini hatırlatır. 5. 4. 5. Kepçe Yarım yuvarlak bir gövde ve ona aplike sapı bulunan kaplar literatürde kepçe olarak adlandırılmaktadır. Bu tür yardımcı mutfak gereçleri her türlü sıvının servisinde kullanılmışlardır. Yunanca terminolojiden kyathos468 olarak bilinen form için Roma 467 468 Riley 1979, 369 Res.133, 1078. Sparkes 1962, 131. 84 Döneminde cyathus, simpulum ya da simpuvium gibi ifadelerde kullanılmıştır469. Roma döneminde bu tip gereçlerin özellikle metal örnekleri ön plana çıkmıştır470. Ancak pişmiş toprak örnekler de bilinmektedir. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde sadece sap kısmı ele geçmiş tek bir kepçe formu bilinmektedir. KE I, 1 (Lev. 36 Kat. No. 353): Uç kısmı dışa döndürülmüş uzunca bir sap grupta yer alan tek örneğin form özelliğidir. Kırık kısmından anlaşıldığı üzere bu sap olasılıkla yuvarlak bir gövdeyle birleşmekteydi. Sapın kıvrık uç kısmı kepçenin asılı durabilmesini sağlıyor olmalıydı. Hamuru kireç ve kum katkılı olan formun, hamur rengi ise açık kırmızıdır. Formun takibi pişmiş toprak örneklerden ziyade daha çok metal örneklerle yapılabilmektedir. 353 numaralı kepçenin en yakın benzerine Ainos Nekropol kazısı buluntuları arasında rastlanır471. Ancak söz konusu örneğin ayrıntılı tarihlendirilmesi yapılmamıştır. Formun Metal benzerleri İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirilmişlerdir472. Korkut tarafından daha önce aynı örnek İ.S. 5. yüzyıl içerisinde değerlendirilmiştir473. Eseri, ele geçtiği kontekst ve metal örnekleri göz önünde bulundurarak Geç Roma Dönemine tarihlendirmek doğru olacaktır. 5. 4. 6. Havan Literatürde ezme ve öğütme gibi işlemler için kullanılan seramikler mortar olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışma kapsamında ise bu tip kaplar tezin genel terminolojik düzeni dikkate alınarak havan olarak adlandırılmıştır. Bu tip kaplar hem mutfak kabı hem de kozmetik amaçlı kullanılmıştır. Yunanca terminolojide thyeia ya da higdiks474 olarak anılan bu tip kaplar Roma Döneminde mortarium, mortario terere ve mortario fricare gibi isimlerle de adlandırılmıştır475. Formun erken örnekleri geç Arkaik Dönemden itibaren Atina kazılarından bilinir476. Genellikle geniş bir ağız çapı, yayvan gövde, düz ya da alçak kaide ve akıtaçlı dudak yapısına sahip olan mortarlar pişmiş toprak örneklerinin yanı sıra taş477, ahşap 469 Hilgers 1969, 56-57. Metal benzerleri için bkz.: Stadler 2006, 124 Res. 134. 471 Erzen – Başaran 1992, 66 Res. 19. 472 Metal benzerleri için bkz.: Stadler 2006, 124 Res. 134. 473 Korkut 2007c 155 Res. 4, 25. 474 Sparkes 1962, 125. 475 Hilgers 1969, 68. 476 Sparkes-Talcott 1970, 221-223 Lev. 90, 3. 477 Pataradan ele geçen taş mortarlar için bkz.: Korkut 2002. 470 85 ya da metal gibi malzemelerden de üretilmişlerdir. Bütün formlarda olduğu gibi mortarlarda bazı dönemsel farklılıklar gösterirler. Arkaik Dönemin basit tipi Klasik ve Hellenistik Dönemle birlikte tanınan formuna ulaşmıştır. Erken Roma Dönemiyle birlikte özellikle İtalya üretimi mortarlar ön plana çıkmıştır478. İ.S. 1. yüzyılda yaygın olarak görülen bu tip mortarların pazardaki önemini yitirmesiyle, Kuzey Suriye üretimi mortarlar yaygınlaşmaya başlamış ve İ.S. 3.-4. yüzyıla kadar üretilmişlerdir479. Patara buluntuları içerisinde altı örnek ile temsil edilen mortarlar formlarına göre iki alt başlık içerisinde incelenmiştir. HA I (Lev. 36 Kat. No. 354-357): Düz ya da halka kaide, derin gövde, dışa döndürülmüş sarkık ya da düz dudak grup örneklerinin genel form özelliğidir. 354 numaralı mortar düz kaide, dışa döndürülmüş ve hafif sarkıtılmış dudaklıdır. Grupta akıtaç kısmı ele geçen örneklerden biri olan 355 numaralı mortar dışa döndürülmüş düz dudaklıdır. 356 numaralı örnek halka kaide, dışa dönük ve hafif sarkık dudağa sahiptir. Eserin ağız kenarında belirgin bir yiv kanalı yer almaktadır. 357 numaralı mortar grup örnekleri içerisindeki en büyük olanıdır. Grup örneklerinin hamurları kireç, kum, mika ve sıklıkla ince çakıl taşı katkılıdır. Hamur renkleri ise kahverengi, sarımsı kahverengi ve kırmızımsı sarı tonları arasında değişkenlik göstermektedir. 354 numaralı örneğin benzerlerine Berenice480, Paphos481, Aquincum482 ve Beirut483 kazı buluntuları arasında rastlanılmıştır. Riley, Berenice örneğini İtalya üretimli Erken Roma Dönemi B tipi mortar olarak adlandırmıştır. Paphos ve Aquincum benzerleri İ.S. 2. yüzyıla, Beirut benzeri ise İtalya tipi olarak İ.S. 3. yüzyıla tarihlendirilmiştir. 354 numaralı örnek yukarıdaki benzerleri doğrultusunda İ.S. 1.-3 yüzyıla tarihlendirilebillir. 355 numaralı örneğin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. 356 numaralı örneğin benzeri Hayes tarafından mühüründen yola çıkarak İtalya tipi olarak değerlendirilmiş ve İ.S. 1. yüzyıla 478 Riley 1979, 294; Hayes 1997, 80. Hayes 1967, 337-347; Riley 1979, 299; Hayes 1997, 80. 480 Riley 1979, 96 Res. 112, 669. 481 Hayes 1991, 73 Res. 26, 1, 2, 4. 482 Zsidi-Balla 2000, 248 Res. 2, 1. 2. 483 Hayes 2000, 296 Res. 29. 479 86 tarihlendirilmiştir484. Oldukça büyük formlu olan 358 numaralı mortarın karşılaştırma örneği bulunamamıştır. Karışık kontekstten ele geçen ve sadece akıtaç kısmı ele geçmiş bu örneğin korunan formu 354 numaralı örneğe yakındır. Ancak yinede eser hakında kesin bir tarihleme yapmak güçtür. Literatürde tanımlanan üretim merkezleri genellikle mortarların ağız kenarlarına basılan mühürler yardımıyla yapılabilmektedir. HA I grubu Patara buluntularının mühürsüz ele geçmiş olması ve form bakımından ise her iki merkezin örnekleriyle karşılaştırılabilmesi nedeniyle üretim yerleri hakkında ise bir şey söylemek zordur. HA II (Lev. 36 Kat. No. 358): Geniş halka kaide, dışa açılan derin gövde ve yuvarlatılmış dudak grupta yer alan tek örneğin genel form özelliğidir. Hamuru kireç ve kum katkılı olan bu örneğin hamur rengi ise kırmızımsı sarıdır. Tepecik Bey Evi Roma Dolgu kontekstinden ele geçen eserin karşılaştırma örneği bulunamamıştır. Ancak ele geçtiği kontekst nedeniyle bu örneği İ.S. 1.-2. yüzyıllar içerisinde değerlendirmek mümkündür. 5. 4. 7. Ölçü Kabı ? Yüksek bir kaide, torba formlu gövde, uzun boyunlu ve dik ağızlı seramikler literatürde ölçü kabı485 ya da amphora tıkacı486 olarak adlandırılmışlardır. Riley, Williams ve Hayes tarafından özellikle amphora tıkacı olarak adlandırılan form, bu amaç için oldukça iyi bir işçilik gösterir. Diğer taraftan antik dönemde amphoraların ağzını kapatmak için daha basit kapakların tercih edildiği ele geçen buluntulardan bilinmektedir487. Ticaret yoluyla oldukça yoğun biçimde dağılımı olan amphoraların yanında bu tip seramiklerin sayısı oldukça azdır. Form için önerilen bir diğer kullanım amacı ise bu tip kapların ölçü kabı olarak kullanılmış olabileceğidir. Ancak bu düşüncenin de her hangi bir dayanağı yoktur. Korkut Patara’dan ele geçen bu formu değerlendirirken bu tür seramiklerin kozmetik amaçlı kullanılmış olabileceğini de belirtmiştir488. Form olarak Hellenistik ve Roma Dönemi geleneğindeki unguentariumlara yakın olan bu tür seramiklerin gerçekten kozmetik amaçlı kullanılmış olması daha muhtemeldir. 484 Hayes 1997, 80 Res.34, 1. Williams 1989, 100 Res. 63, 589. 486 Riley 1979, 359 Res. 130, 1003; Williams 1989, 100 Res. 63, 589; Hayes 1991, 74 Res. 23, 8. 9. 11. 487 Doğer 1991, 44-47 Res. 40-42; Peacock – Williams 1991, 12 Res. 4; Alpözen 1995, 20-21. 488 Korkut 2007a 218, 48. 485 87 Patara buluntuları içerisinde beş parçayla temsil edilen bu formun bütün örnekleri benzer özellikler göstermesi nedeniyle aynı alt başlık içerisinde değerlendirilmişlerdir. ÖK I (Lev. 36-37 Kat. No. 359-363): İnce ve yüksek bir kaide, torba formlu uzun gövde ÖK I grubu seramiklerinin genel form özelliğidir. 359-360 numaralı örneklerin cidarları diğerlerine oranla daha kalındır ve gövdeleri üzerinde aynı zamanda belirgin yiv kanalları bulunmaktadır. Grupta yer alan 362363 numaralı örneklerin ağzı dışa döndürüldükten sonra içbükey bir kavisle yükselmekte ve düz ya da yuvarlatılmış dudakla sonlanmaktadır. Grup örneklerinin hamurları genellikle sadece ince kireç ya da ince kum katkılıdır. Hamur renkleri açık gri, soluk kahverengi, sarı ve pembe tonlarında değişkenlik gösteren örneklerin üst yüzeyleri de astarsızdır. 359-361 numaralı örneklerin benzerlerine Berenice489, Knossos490, Anamurium491, Paphos492, Stobi493 ve Kartaca494 gibi kentlerde rastlanılmıştır. Söz konusu benzerler genellikle İ.S. 1.-2. yüzyıllara tarihlendirilmişlerdir. 362-363 numaralı ağız parçalarının benzerlerine Knossos495, Patras496 ve Ephesos497 buluntuları içerisinde gözlemlenir. Söz konusu benzerlerde İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisinde değerlendirilmişlerdir. Yukarıdaki karşılaştırma örneklerini dikkate alarak ÖK I grubu seramiklerinin tamamını İ.S. 1.-2. yüzyıl içerisine tarihlendirilebilir. 5. 4. 8. Süzgeç Basit çanak formunda delikli seramikler literatürde süzgeç olarak adlandırılmıştır. Pişmiş toprak498 örneklerin yanı sıra bu form özellikle metal kaplardan da499 takip edilebilmektedir. 489 Riley 1979, 359 Res.130, 1003. Hayes 1983, 132 Res.13, 170. 491 Williams 1989, 100 Res. 63, 589. 492 Hayes 1991, 74 Res. 23, 8.9.11. 493 Anderson-Stojanovic 1992, 124 Lev. 121, 1016. 494 Vegas 1994, 359 Res.6, 86. 495 Hayes 1983, 132 Res. 12, 164. 496 Hübner 1997, 91 Res.1, 3. 497 Ladst tter 2005 Lev. 205, 884. 498 Williams 1989, 588; Hayes 1992, 102 Res. 44, 116. 499 Tassinari 1993 Lev. 168-169. 490 88 Süzgeç formu Patara buluntuları arasında kaide kısmı korunmuş tek bir örnekle temsil edilmektedir. SÜ I, 1 (Lev. 37 Kat. No. 364): Halka formlu kaide ve dışa açılan delikli gövde 364 numaralı süzgecin genel form özelliğidir. Eserin korunmuş yüzeyi üzerinde sadece iki deliği görülür. Hamuru iri kum, kireç ve mika katkılı olan süzgecin hamur rengi açık kırmızıdır. Üst yüzeyi ise astarlanmamıştır. Bu formun benzerine Saraçhane500 kazılarında rastlanılmış ve İ.S. 7. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Bu tarihlendirme Patara buluntusunun kontesti ile de örtüşmektedir. Benzeri ve buluntu kontekstini dikkate alarak 364 numaralı eser İ.S. 7. yüzyıl içerisine tarihlendirilebilir. 500 Hayes 1992, 102 Res. 44, 116. 89 6. PATARA ROMA DÖNEMİ GÜNLÜK KULLANIM SERAMİKLERİNİN ÜRETİMİNE YÖNELİK DEĞERLENDİRİLME Bu çalışma kapsamında değerlendirilen seramikler bilinen günlük kullanım seramiklerinin yanında yeni karşılaşılan formları ve dönemin modası olan terra sigillataların form taklitlerini de kapsamaktadır. Genel olarak Patara’da ele geçen buluntuların Akdeniz’den Adriyatik Denizi’ne kadar çok geniş coğrafyalarda dağılımlarını izlemek mümkündür. Ancak burada değerlendirilen seramikler özellikle Atina, Berenice, Kıbrıs, Anamurium, Perge, Ksanthos, Knossos, Phokaia, Ephesos, Didyma ve Miletos gibi kentlerin buluntularıyla daha yoğun benzerlikler göstermektedir501. Patara Roma Dönemi seramikleri içinde özellikle farklı atölyelerden ithal terra sigillatala502 ve amphoraların503 varlığı bilinmektedir. Günlük kullanım seramikleriyle bağlantılı ise böyle bir saptama yapmak kolay değildir. Ele geçen seramiklerde atölye ya da usta adı okunabilecek mühürlerin olmaması ve henüz kil analizinin yapılmaması da bu konu üzerine söyleyebileceklerimizi kısıtlamaktadır. Ancak kısıtlı da olsa elimizdeki veriler doğrultusunda Patara günlük kullanım seramikleri içerisinde var olan bazı grupların üretim yerleri hakkında genel fikirler öngörülebilir. Metin içinde ayrıntılıca irdelendiği gibi özellikle Erken Roma Dönemi’nde Akdeniz’ den Adriyatik denizine kadar yayılım gösteren formlar bilinmektedir. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde GÜ I, TE I, TA I, TS I, KP I, BK I gruplarındaki formların üretim yerleriyle ilgili çalışmalar ise Ege kıyılarını göstermektedir504. Son yıllarda yapılan kazılarda özellikle Erken Roma Dönemi’nde Phokaia antik kentinin pişirme kapları üretiminde etkin rol oynadığı bilinmektedir505. Ancak birçok benzer örnekleri içermesine karşın Patara’da ele geçen söz konusu pişirme kapları için Phokaia üretimi demek herhangi bir mühür olmadan ya da kil analizleri yapılmadan yanıltıcı olabilir. Erken Roma seramikleri dışında Geç Roma Dönemi TE IV grubunda yer alan 260-264 numaralı tencerelerin benzerlerinin, Ksanthos’ta hatalı üretim malzemelerle birlikte ele geçmesi bu formun Pellegrino tarafından Ksanthos üretimi olarak değerlendirilmesine sebep olmuştur506. Başka kentlerde karşılaştırma örneği bulunmayan bu formun Ksanthos üretimi olabileceği 501 Söz konusu kentlerle Patara buluntularının yakın benzerliği şimdiye kadar yapılan yayınlarla bu kentlerin seramiklerinin daha ayrıntılı irdelenmesiyle de bağlantılıdır. 502 Uygun 2009, 200-204. 503 Korkut – Grosche 2007, 147-152 Nr. 247-276. 504 Jurisic 2000, 35 Res. 22, 1-3; Istenič- Schneider 2000 Res.3, 3; Hayes 2005, 15. 505 Özyiğit 1991, 137-139; Özyiğit 1992, 102-104. 506 Pellegrino 2007, 247. 90 düşünülebilir. Yine Geç Roma seramikleri içerisinde değerlendirilen ÇA V grubu örneklerinden 315-316 numaralı seramiklerin de Kıbrıs’tan ithal edildiği söylenebilir. Genel olarak Patara seramikleri içerisinde ithal örnekleri görmek mümkündür. Kentteki ithal seramiklerin varlığı Patara’nın Roma Dönemi’nde Likya Bölgesi’nin en önemli ve en hareketli liman kentlerinden birisi olmasıyla açıklanabilir. Ancak bir kent ne denli ticari işleyişe açık olursa olsun ihtiyacını karşılayacak ucuz yerel üretimlere her zaman gereksinim duyar. Bunun en güzel örneğini Patara buluntuları içerisinde terra sigillata taklidi yerel kırmızı astarlı507 ve bu kırmızı astarlı seramiklerin günlük kullanıma yönelik üretilmiş olan basit astarlı formlarınıda görebilmekteyiz (Kat. No. 101-103). Aynı zamanda sadece dönemin modası terra sigillataların form taklidi (TB III, TB V) seramiklerde kentin ihtiyacına göre şekillenen üretimi açıklamaktadır. İthal kaliteli seramiklerin yanında mutlaka dönemin modası olan mutfak kapları için de benzer bir durum söz konusu olmalıdır. Üretim bölgesi Ege olarak gösterilen, dönemin popüler pişirme kaplarından TE I grubunun defolu508 olanlarınada Patara buluntuları içerisinde TBS alanında rastlanılmaktadır. Söz konusu seramiklerin üretim hatalı olmaları uzun dönemler boyunca sevilerek kullanılan formların her kentte üretilebileceğini fikrini doğrular niteliktedir. Şimdiye kadar Patara seramikleri üzerine yapılan incelemeler form, hamur ve astar yapılarıyla ön plana çıkan yeni seramik tiplerini de ortaya koymuştur509. Roma Dönemi günlük kullanım kapları içerisinde de yerelliğinden kentte ele geçen amorf malzemelerle şüphe duymadığımız bazı seramikler yer almaktadır. Özellikle Tepecik Bey Evi’nden hatalı üretim örnekleriyle birlikte ele geçen çanak formlarının (ÇA I, Kat. No. 300-303) kentte üretildiği söylenebilir (Res. 8). Bunlardan başka aynı alandan ele geçen çömlek altlıklarının üzerlerindeki hamur çapakları, özensiz işçilikleri ve farklı renklerdeki astar akıntıları da bu formların atölye kullanımı için kentte üretilmiş olabileceğini akla getirir (Res. 1-2). Kentte yerelliğinden şüphe edilmeyen seramiklerin yanında karşılaştırma örneği bulunamamış fazla sayıda ele geçen yeni formlar da mevcuttur. GÜ II, GÜ IV, MA V ve TS II grupları içerisinde yer alan söz konusu formlara Patara buluntuları arasında sıklıkla rastlanılır. Ancak söz konusu seramiklerin üretimleriyle ilgili kesin bir şey söylemek elimizdeki veri eksikliği nedeniyle şimdilik mümkün değildir. 507 Uygun 2009, 189-190. Üretim hatalı olarak değerlendirilen seramiklerin özellikle ağız kenarlarında yamuk profiller görülür. 509 Işın 2002, 91-93; Dündar 2005, 27; Uygun 2009, 189-190. 508 91 Kentte ele geçen Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin üretim yerlerine yönelik saptamalar yapmaya çalıştığımız bu ana başlığın ardından öncelikle hamur ve astar yapılarıyla sonrasında ise amorf malzemeler ve atölyelerle bağlantı kurularak Patara yerel üretimine açıklamalar getirilmeye çalışılacaktır. 6. 1. Hamur ve Astar Yapıları Seramiğin yapımında kullanılan kil doğada var olan minerallerden oluşmaktadır. Yapılan çalışmalarda killer oluşumlarına göre iki gruba ayrılmıştır510. İlk grupta değerlendirilen killer daha çok ana kaya çevresinde, doğal etkileşimler sonucunda kayaçların ufalanmasıyla ortaya çıkarlar. Bu grup killerin hamurları katkısız ve renkleri ise beyazdır. Aynı zamanda plastik olmayan bir hamur yapısına sahiptirler. Anadolu’ da bu tip kil yatakları Bilecik ve Kütahya çevrelerinden bilinmektedir. Daha sık karşılaştığımız ikinci grup killer ise nehir yataklarında oluşanlardır. Nehir yataklarındaki akıntıların kayaçları birbirine sürttürmesi ve bu sürtünmeyle ufalanan kayaçlardan elde edilen ikinci grup killer oldukça plastik dokulu ve genellikle kireç, kum, mika katkılıdır. Killerin renkleri ise sarıdan kırmızıya, griden siyaha kadar çeşitlilik göstermektedir. Bu tip killere Anadolu’nun her yerinde rastlamak mümkündür. İçerisinde taş, kum gibi katkı maddeleri içeren killerin seramik üretiminde kullanılabilmesi için bazı işlemlerden geçmesi gerekmektedir. Öncelikle yapılacak işlem dövülerek toz haline getirilen toprağın elenmesidir. Daha sonra ise kil havuzlarında suyla karıştırılan toprağın içerisindeki ağır katkı maddelerinin dibe çökmesi sağlanır ve böylelikle altta oluşan çamur yoğrularak seramik üretimi için hazır hale getirilir. Çamurun süzülmesi sırasında üstte kalan koyu kıvamlı su ise astarlama için kullanılır. Ancak zahmet gerektiren hamuru ayrıştırma işlemi olasılıkla üretilmek istenen kabın niteliğiyle bağlantılı olarak değişkenlik gösterir. Örneğin kaliteli masa kapları için kullanılan seramik hamuruyla basit üretimli günlük kullanım masa kaplarının hamuru arasında belirgin doku farklılıkları gözlemlenir. Aynı zamanda pişirme amaçlı kullanılan kapların hamurları da kullanımlarıyla bağlantılı olarak kendine has özellikler gösterir. Özellikle sürekli ateşe maruz kalan pişirme kapları için daha çok katkılı hamurlar tercih edilir511. 510 Kil oluşumları için bkz.: Cooper 1978, 4-6; Uysal 2000, 33-37. Prof. Dr. Taner Korkut tarafından yürütülen bir yüksek lisans dersi kapsamında yeniden üretilen seramiklerle yapılan deneme çalışmalarında hamur tipinin pişirme kapları için önemli bir etken olduğu anlaşılmıştır. Bkz.: Korkut – Ercan 2008, 102-103. 511 92 Farklı kil yataklarından alınan hamurlar değişik renk ve dokulara sahiptir. Ancak killerin renkleri pişirme esnasındaki ısı değişimleriyle de doğrudan bağlantılıdır. Aynı kil yatağından gelen çamurdan elde edilen seramikler farklı ısılara maruz kaldıklarında değişik renklere dönüşebilirler. Antik dönemdeki seramik ustaların ısı ayarını yapmak için bugünkü teknik donanıma sahip olmadıkları da göz önünde bulundurulursa, fırınlamada usta deneyiminin aynı gelenekteki seramikleri üretmek için ne denli önemli olduğu anlaşılabilir. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin hamurları ikinci tip kil grubuna girmektedir. Nehir yataklarından elde edilen bu tip kil her bölgede rahatlıkla bulunabileceği için günlük kullanım seramiklerinde de tercih edilmesi şaşırtıcı değildir. Ancak yukarıda da değinildiği gibi hamurun işlenişi seramiğin niteliğine göre değişmektedir. Pazarda pahalı ve nitelikli seramiklere rakip olarak üretilen ucuz ve daha az nitelikli seramiklerin kil kalitesi olasılıkla tüketicinin alım gücüne göre değişkenlik gösteriyor olmalıdır. Patara günlük kullanım seramiklerinin hamurları, katkısız az sayıdaki örneklerin dışında genellikle ince kireç ve kum katkılıdır. Bazen gözenekli örneklerin bilinmesine karşın hamur içerisinde mikaya çok sık rastlanılmaz. Munsell renk kataloğu yardımıyla tespit edilen hamur renkleri ise 2.5 / 5 / 7.5 ve 10 YR kırmızı, kırmızımsı sarı, sarı, pembe ve de kahverengi tonlarında ağırlık gösterir512. Astar renklerinde ise genellikle hamurların açık ya da koyu tonları tercih edilmiştir. Katalog çalışmasında ayrıntılıca yazılan hamur ve astar renklerinin incelenmesi aynı formlarda bile farklı hamur ve astar renklerinin kullanıldığını ortaya koymuştur513. Bununla birlikte bazı gruplar içerisinde nerdeyse aynı fırından çıktığı söylenebilecek kadar benzer hamur ve astar yapılarıyla da karşılaşılır514. Bu durum yukarıda ayrıntılıca açıklandığı gibi doğrudan fırınlama işlemiyle ilgilidir. Şimdiye kadar Patara seramikleri üzerine yapılan çalışmalarda yerel üretim olarak adlandırılan formların genellikle kireç ve kum katkılı gözenekli hamurlarının renkleri kırmızı veya kırmızımsı sarı tonları üzerine yoğunluk göstermiştir515. Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri içerisinde yerel olarak yorumlanan TBS alanından gelen 300-303 numaralı çanaklar ile altlıkların hamur dokularının ve renklerinin de şimdiye kadar yapılan çalışmalarda yerel olarak değerlendirilen diğer Patara buluntularıyla benzer hamur dokusu ve renkleri göstermesi son derece önemlidir. 512 Hamur ve astar tanımlamaları için Munsell renk kataloğu kullanılmıştır. bkz.: Munsell Soil Color Charts, 2000. 513 Aynı formlardaki farklı hamur yapıları için AL I, GÜ III, GÜ IV gruplarına bakınız. 514 Aynı formlardaki benzer hamur yapıları için KD I, KD II gruplarına bakınız. 515 Dündar 2008, 27; Uygun 2009, 189-190. 93 Patara unguentariumlarını çalışan Dündar, Eşen Tipi olarak adlandırdığı formun İ.Ö. 2. yüzyılla birlikte kentin iç pazarına sürülmeye başlaması gerektiğini ve bu üretimin Erken Roma Dönemi’ne değin sürmüş olabileceğini belirtmiştir516. Patara terra Sigillata seramiklerini çalışan Uygun, Patara Kırmızı Astarlı seramikleri olarak yorumladığı formları yine İ.Ö. 1. - İ.S. 2. yüzyıl aralığına tarihlendirmiştir. Günlük kullanım seramiklerinin yerelleri için özellikle İ.S. 1.-2. yüzyıl tarihi göz önünde bulundurulacak olursa, kentte üretimin varlığının benzer tarihlere denk gelmesi de dikkat çekicidir. Aynı zamanda unguentarium ve terra sigillatalar gibi farklı amaçlar için üretilmiş seramiklerin, hem zamansal hem de üretim kalitesi olarak ortak noktalarda buluşmasıyla kentteki üretimin geniş kitlelere yönelik olduğu söylenebilir. Patara buluntuları içerisinde var olan Megara kasesi, tabak baskıları ve kandil kalıpları kentte üretimin Hellenistik Döneme değin uzandığını gösterse de, henüz Hellenistik ya da erken İmparatorluk Dönemine tarihlendirilen bir seramik atölyesinin bulunamamış olması yerel üretimle bağlantılı fikirlerimizi netleştirmemize engeldir517. Yerel üretime dair yapılan tüm bu varsayımlar ilerideki çalışmalarla ortaya çıkacak olan erken dönem fırın, işlik ve kil analizleriyle netleşecektir. 6. 2. Seramik Fırınları ve Amorf Malzemeler Bir antik kentte seramik üretiminin varlığını kanıtlayabilecek en önemli bulgular seramik atölyeleri ve bu atölyelere ait kalıp ya da hatalı üretim atıklardır. Patara antik kentinde şimdiye kadar yapılan çalışmalarda daha öncede değinildiği gibi üretime yönelik izler veren kalıplar ve hatalı üretim seramik atıkları ele geçmiştir. Arkeolojik bulgular kentte seramik üretiminin Hellenistik Dönem’e değin uzandığını ortaya koymuştur. Nekropol kazılarından ele geçen megara kaselerine ait kalıplar (Res. 9) ve tabak içine basılan mühürler sayıca az olsalar da Patara’da seramik üretimini açıkça ortaya koymaktadır518. Hellenistik Dönem bulgularının ardından üretime yönelik söyleyebileceğimiz en somut veriler Tepecik Bey Evi kazıları Roma dolgu katmanından ele geçen amorf malzemelerdir (Res. 10). Dolgu içinde bu tez kapsamında değerlendirilen günlük kullanım seramikleri ve terra sigillata buluntular yer almaktadır. Amorf malzemeler ise her iki grubun 516 Dündar 2008, 27. Hellenistik Dönem Patara kalıpları ve kalıp yapımı seramikleri için bkz.: Işın 2007, 146-147; Işın 2008, 169170 Lev. 4-5. 518 Bkz. Dn. 517. 517 94 seramiklerini de kapsamaktadır. Özellikle bu tez çalışmasıyla bağlantılı çanak, depolama seramikleri, tencere, tabak ve testi ağzı gibi formları takip edebildiğimiz amorf buluntular kentteki günlük kullanım seramiği üretimine ışık tutması açısından son derece önemlidir. Aynı zamanda metin içerisinde de değerlendirildiği gibi aynı kontekstte bazı formların hatalı üretimlerinin yanında, sağlam formlarının takip edilebilmesi bu buluntuların bir atölyeye ait atıklar olduğu düşüncesini de güçlendirmektedir. Patara kazılarında üretime ilişkin kalıp ya da hatalı üretim seramiklerin yanında farklı alanlarda fırınlar ve işlikler de ortaya çıkarılmıştır. Nekropol kazıları sırasında açığa çıkartılan ilk fırın (Çizim 2) mezarlık alanının içinde olmasıyla ilgi çekicidir519. Kazısı 1999 yılında yapılan fırının içinde ve çevresinde yoğun olarak günlük kullanım seramikleri ve amphora parçaları ele geçmiştir. Tuğladan ocak kısmı korunmuş olan fırının önünden küllü toprakla birlikte yoğun kaba seramikler bulunmuştur. TN 3 Ocak olarak adlandırılan bu alanın tarihlemesiyle ilgili kesin bir veri olmamakla birlikte alandan ele geçen seramikler yoğunlukla Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi içlerine kadar tarihlenmektedir. Günlük Mevkiinde altı adet fırının bulunduğu kompleks ise (Çizim 3) kentin üretimdeki yerini tam olarak kanıtlar niteliktedir520. Üç kullanım evresi olduğu saptanan alan ele geçen sikkeler yardımıyla İ.S. 3. –İ.S. 6. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Ancak alandan İ.S. 1. yüzyıla tarihlenen küçük bir heykel ve bronz ayaklı bir kandilin ele geçtiği de bilinmektedir. Kazıcıları bu buluntuların alana sonradan getirilmiş olabileceğini öngörürken, böyle bir kompleksin kullanımının daha erkene gitmesinin mümkün olduğunu da belirtilmişlerdir521. Fırınların dışında ele geçen buluntular yardımıyla İ.S. 4.-6. yüzyıllara tarihlendirilen Tepecik Nekropolü’ nün kuzey yönünde bulunan seramik işliği522 (Çizim 4) ve Hurmalık Hamamının batı yönünde bulunan, Hamamın işlevini yitirmesiyle kullanılmaya başlanıldığı düşünülen kil kuyusu523 da kentte seramik üretimine yönelik sahip olduğumuz veriler arasındadır. İşlikler ve Günlük mevkii fırınlarının tarihi kentin özellikle Geç Roma Dönemi içlerinde aktif bir seramik endüstrisinin olduğunu kesinleştirmiştir. Ancak bu işlik ve fırınlar 519 İşkan – Işın – Uygun 2000, 79-80. Özüdoğru 2005, 62; Özüdoğru – Dökü 2007, 399-411. 521 Özüdoğru – Dökü 2007, 404-405. 522 Varkıvanç 2001-2002, 140-143. 523 Bulba – Kızgut 1995, 286-287; Çevik – Kızgut 1995, 255-256. 520 95 kazılarda ele geçen Hellenistik ve Erken Roma Dönemine tarihlenen amorf ya da hatalı üretim seramiklerle zamansal olarak örtüşmemektedir. Geç Roma Döneminde bu denli geniş komplekslerle üretim yapan kentin daha erkene giden bir üretim geleneğinin olabileceği göz önünde bulundurularak, şimdilik sadece hatalı üretim seramikler yardımıyla Hellenistik Dönemden itibaren Roma Dönemi içlerine kadar yerel üretimin varlığı kabul edilebilir. Fakat yinede kesin sonuçlar yapılacak olan kil analizine ve kentte varlığı muhtemel erken dönem fırınlarının ortaya çıkmasıyla elde edilecektir. 96 7. SONUÇ Likya bölgesinin en önemli kentlerinden birisi olan Patara, 1989 yılından beri sürdürülen kazı çalışmaları ile hem kentin hem de bölgenin bilinmezlerine ışık tutabilecek birçok yeniliği ortaya koymuştur. Patara kazılarında ele geçen Roma Dönemi günlük kullanım seramiklerinin ele alındığı bu çalışma ile söz konusu seramikler, kullanım amaçlarına göre mutfak, masa, pişirme ve diğer seramikler olarak dört ana başlığa ve yirmi iki gruba ayrılmıştır. Gruplanan seramikler tipolojik yapıları göz önünde bulundurularak alt başlıklarla ayrıntılıca incelenerek tarihlendirilmeye çalışılmışlardır. Şimdiye kadar Patara seramikleri üzerine yapılan çalışmalar kazılarda ele geçen ithal seramikler yardımıyla diğer kentlerle olan ticari bağlantıları görmemize olanak sağlamıştır524. Üretim merkezi tespiti zor olan günlük kullanım seramikleriyle bağlantılı ise kesin saptamalar yapmak her zaman mümkün değildir. Kentte Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemine kadar tarihlenen çok çeşitli formlar mevcuttur. Patara Günlük kullanım seramikleri içerisinde yerel üretim olarak değerlendirdiğimiz İ.S.1.-2. yüzyıla tarihlenen çanak ve altlıkların yanında başka kentlerden ithal olması muhtemel bazı gruplar da yer almaktadır. Güveç, tencere, tava, testi ve bakraç gibi formları kapsayan, Ege menşeli gösterilen bu formlar özellikle Erken Roma Döneminde kentte buluntu yoğunluğu fazla olan seramiklerdir. Geç Roma Dönemi içerisine tarihlenen Ksanthos üretimli olduğu düşünülen pişirme kapları ve Kıbrıs üretimli olduğu öngörülen çanaklar da Patara günlük kullanım ithal seramikleri arasında yar alır. Roma Döneminde her grup seramikte pek çok farklı formla karşılaşılmasına rağmen üretim yerleriyle bağlantılı bilgiler kısıtlıdır. İthalliğinden emin olunan seramiklerin yoğunlukla pişirme kabı olması, diğer formların kentlerin kendi endüstrisiyle karşılanabileceği ihtimalini akla getirmektedir. Bunun yanında birçok batıkta amphora ve kırmızı astarlı seramiklerin dışında sadece pişirme kaplarının bulunması da yine bu düşünceyi desteklemektedir525. Likya’nın en işlek limanlarından birine sahip olması mutlak ki kente günlük kullanıma yönelik seramiklerin girişini sağlamış olmalıdır. Ancak bunun yanında ucuz maliyetli, form taklitlerinin yerel atölyelerde üretilip iç pazara sürülmüş olması da muhtemeldir. 524 525 Işın 2007, 137-147; Işın 2008, 160-161; Dündar 2008, 39-43; Uygun 2009, 200-203. Jurisic 2000; Istenič- Schneider 2000 . 97 Sonuç olarak Patara Roma Dönemi günlük kullanım seramikleri oldukça zengin bir form çeşitliliğine sahiptir. Bu grup bilinen ithal seramiklerin yanında yerel diye saptayabildiğimiz İ.S.1.-2. yüzyıla tarihlenen çanak ve altlıkları da barındırır. Patara’ da farklı dönemlerdeki bulgularla seramik üretiminden kesin olarak bahsetmek mümkündür. Hellenistik Dönem kalıpları ve erken Roma dönemi hatalı üretimlerinin yanında özellikle İ.S. 3.-6. yüzyıllara tarihlenen fırın ve işliklerle kentte Roma Dönemi boyunca seramik üretimi yadsınamaz. 98 KATALOG 99 KATALOG Çömlek Altlığı: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 1 AL I, 1 PTR’07 TBE / Teras I / Güney Duvar Önü (-140/-150) Y. 3, 3 cm; A.Ç.:16 cm; K.Ç.: 9 cm 10 YR - 8/4 very pale brown İnce kireç ve kum taneciği katkılı, pudramsı hamur. Yüzeyde hamur artığı bulunmaktadır. Tipolojik Benzerler: Özbütev 1994, 34 Lev. 35, 159; Aydemir 1995, 77 Lev. 74 A. 2. Tarih: İ.S. 2. yy.’ın ilk yarısı Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 2 AL I, 2 PTR’06 TBE - B Kuzey / Roma Dolgu (-20/-60) Y. 3, 2 cm; A.Ç.: 14, 8 cm; K. Ç. 7 cm 2.5 Y - 8/3 pale yellow 2.5 YR - 5/6 yellowish red İnce kireç ve kum taneciği katkılı yer yer gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 1. Tarih: İ.S. 2. yy.’ın ilk yarısı Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 3 AL II,1 PTR’06 TBE – B / Roma Dolgu (-20/-40) Y. 2,5cm A.Ç.: 11cm K.Ç.: 7cm 5 YR - 7/3 pale yellow Kum ve kireç katkılı pudramsı hamur. Riley 1979 Res. 128, 959-960; Williams 1989, 103 Res. 63, 599; Özbütev 1994, 34 Lev. 36, 163. İ.S. 2. yy.’ın ilk yarısı 4 AL II,2 PTR’98 TN3 (-33/-45) Y. 4,5cm A.Ç.: 12,5 K.Ç.: 10cm 7.5 YR - 7/6 reedish yellow Astar tamamen tahrip olmuş İnce kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979 Res. 128, 959, 960; Williams 1989, 103 Res. 63, 599; Özbütev 1994, 34 Lev. 37, 169; Aydemir 1995, 77 Lev. 75 A.6. Tarih: İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı 100 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 5 AL II,3 PTR’99 TN9 Y.: 4cm A.Ç.: 13,5cm K.Ç.: 11cm 10 YR - 6/3 pale brown Astar tamamen tahrip olmuş İnce kireç ve kum taneciği katkılı yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979 Res. 128, 959, 960; Williams 1989, 103 Res. 63, 599; Özbütev 1994, 34 Lev. 36, 163; Aydemir 1995, 77 Lev. 75 A.6. Tarih: İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 6 AL II,4 PTR’ 06 TBE - B / Roma Dolgu Y.: 3,8cm A.Ç.: 13cm K.Ç.: 9cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/4 reddish brown İnce kireç ve kum katkılı pudramsı hamur. Riley 1979 Res. 128, 959, 960; Williams 1989, 103 Res. 63, 599; Aydemir 1995, 77 Lev. 75 A.6. İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı 7 ALII,5 PTR’07 TBE / Teras I / Doğu duvar Y.:4,7cm A.Ç.: 14cm K.Ç.: 8,5cm 7.5 YR - 8/4 Pink Küçük gözenekli, kum katkılı, pudramsı hamur. Özbütev 1994, 34 Lev. 37, 167. 170; Aydemir 1995, 77 Lev. 74 A.3; 75 A7. İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı 8 AL II,6 PTR’ 06 TBE - B / Roma Dolgu (-20/-40) Y.:4,8cm A.Ç.:14,1cm K.Ç.: 11cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 5 YR - 4/4 reddish brown Yoğun kireç ve kum katkılı pudramsı hamur. Riley 1979 Res. 128, 959, 960; Williams 1989, 103 Res. 63, 599; Özbütev 1994, 34 Lev. 36, 163; Aydemir 1995, 77 Lev. 75 A.6. İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı 101 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 9 AL II,7 PTR’ 06 TBE – B / Roma Dolgu Y.:3,1cm A.Ç.:14cm K.Ç.: 9,7cm 10 YR - 7/4 very pale brown 10 YR - 8/4 very pale brown Yoğun kum, az kireç ve mika katkılı pudramsı hamur. İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 10 AL II,8 PTR’ 06 TBE - B / Roma Dolgu (-20/-40) Y.:4,5cm A.Ç.:14cm K.Ç.: 7cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 4/6 red Kireç, ince çakıl ve kum katkılı, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Özbütev 1994, 34 Lev. 36, 165. Tarih: İ.S. 2. yy. ’ın ilk yarısı Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 11 AL III,1 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Kuyu içi dolgu Y.: 4,8cm A.Ç.: 11,5cm K.Ç.: 11,5cm 10 YR - 8/3 very pale brown Kireç, kum ve ince çakıl taşı katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1983 Res. 12, 165; Williams 1989, 103 Res. 63, 598; Sackett 1992 Lev. 148, 99; Lev. 149, 122. Tarih: Erken Roma Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 12 AL III,2 PTR’ 01 Hurmalık Hamamı / Kuyu içi dolgu Y.: 4,4cm A.Ç.: 28cm K.Ç.: 28 cm 2.5 YR - 7/6 light red 7.5 YR - 8/4 pink Kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.: 11 Tarih: Erken Roma 102 Bardak: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 13 BA I,1 PTR’98 TN 6 (-220/-240) Y.: 5,5cm K.Ç.: 4,5cm 7,5YR - 7/6 reddish yellow 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 119 Res.1094. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: izleri görülmektedir) Hamur Tanımı: 14 BA I,2 PTR’98 TN 6 (-100/-150) Y.: 5,8cm K.Ç.: 4,5cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu Wintermeyer 2004, 30 Res. 302; Grosche 2007, 138 Nr. 198. İ.S. 1. yy. Korkut – 15 BA I,3 PTR’99 TN 3 ocak (+10/-42) Y.: 5cm K.Ç.:: 6cm 2,5YR - 5/6 red 7.5 YR - 5/4 reddish brown (gövde altında tarak İnce kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 119 Res.1094. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 16 BA I,4 PTR’03 Ana Cadde / GK3 (yürüme zemini -110) Y.: 5cm K.Ç.: 5,5cm 7.5YR - 7/6 reddish yellow 10 YR - 7/4 very pale brown (Süsleme; 5YR 5/6 yellowish red) Hamur Tanımı: İnce kum tanecikli, küçük gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 118 Res. 1091-1092. Tarih: İ.S. 1. yy. 103 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 17 BA I,5 PTR’90 TN 10 (-170/-185) Y.: 3,5cm K.Ç.: 8cm 10 YR - 6/4 light yellowish brown İnce kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. ? Kadeh: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 18 KD I,1 PTR 96 Hurmalık Hamamı - Batı Mekan Y.: 8.3cm A.Ç.: 10,9cm K.Ç.: 7,2cm 7.5YR - 7/6 reddish yellow İnce kireç ve kum taneciği katkılı, küçük hava gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989, 101-102 Res. 63, 591-592; Sackett 1992, 197 Lev. 147,70. 73; Atik 1995, 124 Res. 49, 239; Korkut 2007c 162-163 Res. 54. Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 19 Grup No: KD I,2 Envanter: PTR 96 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Batı mekan içi, (0-110) Ölçüler: Y.: 7.7cm A.Ç.: 10cm K.Ç.: 6,8cm Hamur Rengi: 5Y - 7/6 yellow Astar Rengi: 2,5YR - 6/4 light red - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta. Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum taneciği katkılı, hava gözenekleri mevcut sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 20 Grup No: KD I,3 Envanter: PTR 96 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Batı mekan Ölçüler: Y.: 6.3cm A.Ç.: 11,2cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 2,5YR - 4/8 red - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta. Hamur Tanımı: İnce kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. 104 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 21 KD I,4 PTR 96 Hurmalık Hamamı / Batı mekan Y.: 5,6cm A.Ç.: 11,4cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kum taneciği katkılı iyi pişmiş sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 18 İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 22 Grup No: KD I,5 Envanter: PTR 93 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı Ölçüler: Y.: 4.4cm A.Ç.: 10,1cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 5YR - 5/4 reddish brown - Dudak kısmı kırmızı şeritle çevrili ve gövdeye doğru akmalar söz konusu. Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum taneciği katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 23 Grup No: KD I,6 Envanter: PTR 93 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı Ölçüler: Y.: 5.7cm A.Ç.: 11cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 6/6 Astar Rengi: 2,5YR - 4/6 red - Kadehin iç kısmında çapraz fırça darbesi darbeli kırmızı şerit mevcut. Hamur Tanımı: İnce kum ve mika katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18. Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 24 KD I,7 PTR94 Hurmalık Hamamı Y.: 4cm A.Ç.: 12,1cm 10YR - 7/4 pale brown İnce kireç ve kum taneciği katkılı, iyi pişmiş sert hamur. Bkz. Nr. 18 İ.S. 3.-5. yy. 105 Kat. No: 25 Grup No: KD I,8 Envanter: PTR 2001 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı Ölçüler: Y.: 5.6cm Hamur Rengi: 10YR - 8/4 very pale brown - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta Hamur Tanımı: İnce kireç ve az mikterda mika katkılı iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 26 KD I,9 PTR 96 Hurmalık Hamamı / Batı mekan Y.: 5.5cm K.Ç.: 6,6cm 10YR - 7/4 very pale brown İnce kireç ve iri kum taneciği katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 18 İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 27 Grup No: KD I,10 Envanter: PTR 95 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Caldarium kuzeydoğu açması Ölçüler: Y.: 5.2cm K.Ç.: 6,8cm Hamur Rengi: 10YR - 6/4 light yellowish brown Astar Rengi: 2,5YR - 5/6 red - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta. Hamur Tanımı: ince kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 28 Grup No: KD I,11 Envanter: PTR 96 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Batı mekan Ölçüler: Y.: 6.9cm K.Ç .: 8,8cm Hamur Rengi: 10YR - 7/4 very pale brown Astar Rengi: 10R - 5/4 weak red - Kadehin iç kısmında çapraz çekilmiş kırmızı fırça darbeleri bulunmakta Hamur Tanımı: İnce kum ve kireç katkılı pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. 106 Kat. No: 29 Grup No: KD 1,12 Envanter: PTR 2001 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı Ölçüler: Y.: 6.4cm K.Ç.: 6,2cm Hamur Rengi: 10YR - 7/4 very pale brown Astar Rengi: 2,5YR - 5/3 reddish brown - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta Hamur Rengi: İnce kum ve kireç teraneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 30 Grup No: KD I,13 Envanter: PTR 96 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Batı mekan Ölçüler: Y.: 7.8cm K.Ç.: 7,4cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 10R - 4/6 red - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta. Hamur Rengi: İnce kreç ve kum taneciği katkılı, hava gözenekleri bulunan iyi pişmiş sert hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 31 Grup No: KD I,14 Envanter: PTR 93 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı Ölçüler: Y.: 7.2cm K.Ç.: 7,7cm Hamur Rengi: 10YR - 7/6 yellow Astar Rengi: 10R - 6/6 light red. - Kadehin iç kısmında tam ortasında bir fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta. Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum taneciği katkılı, küçük hava gözenekleri bulunan, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 32 Grup No: KD I,15 Envanter: PTR 95 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Batı mekan Ölçüler: Y.: 6cm K.Ç.: 6,4cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 10R-5/6 red - Kadehin iç kısmında tek fırça darbelik kırmızı şerit bulunmakta Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum taneciği katkılı, hava gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 18 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. 107 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 33 KD II,1 PTR 96 Hurmalık Hamamı / Güney cephe cadde Y: 9.2cm K.Ç.: 4,3cm 10YR - 4/1 Dark Gray İnce kum ve kireç teraneciği katkılı, sert dokulu hamur. Williams 1989, 101 Res. 63, 591; Korkut – Grosche 2007, 139 Nr. 199. İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 34 KD II,2 PTR 2001 Hurmalık Hamamı Y.: 6.8cm K.Ç.: 4,9cm 10YR - 7/3 very pale brown İnce kireç taneciği katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 33 İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 35 Grup No: KD II,3 Envanter: PTR 2002 Buluntu Yeri: Bouleuterion (güney yarım tonoz içi, dolgu) Ölçüler: Y.: 5.6cm K.Ç.: 5cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 10R-5/4 weak red - Gövde üzerinde kırmızı renkte astar kalıntıları mevcut. Hamur Tanımı: İnce kum ve kireç taneciği katkılı, iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.33 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. Kat. No: 36 Grup No: KD II,4 Envanter: PTR 95 Buluntu Yeri: Hurmalık Hamamı / Caldarium Kuzeydoğu açması Ölçüler: Y.: 6.9cm K.Ç.: 5,3cm Hamur Rengi: 10YR - 7/4 very pale brown Astar Rengi: 2,5YR - 4/6 red - Gövde üzerinde kırmızı astar akıntıları, kaidede ise kırmızı astar mevcut Hamur Tanımı: İnce kum ve iri kireç tanecikleri katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.33 Tarih: İ.S. 3.-5. yy. 108 Kase: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 37 KA I,1 PTR’97 OM 42 / Haraket Çukuru Y.: 8cm A.Ç.: 11cm K.Ç.: 3cm Pembemsi hamur. Pembemsi astar ince kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Wintermeyer 2004, 150 Res. 1483. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 38 KA I,2 PTR’97 OM 42 / Haraket Çukuru Y.: 8cm A.Ç.: 11cm K.Ç.: 3cm Pembemsi hamur. koyu sarımsı (devetüyü) astar ince kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 37 İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 39 KA I,3 PTR’97 OM 42 / Haraket Çukuru Y.:7,7cm A.Ç.: 12cm K.Ç.: 3,2cm sarımsı hamur. koyu sarımsı (devetüyü) astar ince kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 37 İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: 40 KA I,4 PTR’97 OM 42 / Haraket Çukuru Y.:7cm A.Ç.: 12cm K.Ç.: 3,5cm Krem rengi hamur. Kırmızımsı astarlı (astar dökülmüş) ince kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Anderson - Stojanovic 1992, 114 Lev. 104, 877. Wintermeyer 2004, 130 Res. 1258. İ.S. 1. yy. Tarih: 109 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 41 KA I,5 PTR’98 TN8 (-80/-90) Y.: 5cm A.Ç.: 7cm 7.5 YR - 8/3 pink 7.5 YR - 4/2 dark gray Çok ince kireç ve kum tanecikli, yer yer küçük gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Meriç 2002, 72 Lev. 32, K368. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 42 KA I,6 PTR’98 TN3 Ocak Y.: 2,3cm A.Ç.: 7,5cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 5 YR - 6/6 reddish yellow Katkısız sert dokulu hamur. (üst yüzey oldukça iyi perdahlanmış) Tipolojik Benzerler: Meriç 2002, 73-74 Lev. 35, K 411; Wintermeyer 2004, 116 Res.1063. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 43 KA I,7 PTR’91 TN / G1 (-50/-60) Y.: 3,5cm A.Ç.: 7,2cm 5 YR - 5/6 yellowish red İnce kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Meriç 2002, 74 Lev. 36, K 427. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 44 KA II,1 PTR’98 TN8 (-80/-100) Y.: 5cm A.Ç.: 12,2cm K.Ç.: 4,5cm 10YR - 7/4 very pale brown 7,5YR - 4/2 brown (içi ve dışı astarlı) İnce kum tanecikli, pudramsı hamur. Hayes 1991, 156 Res 56, 21; Anderson Stajanovic 1992, 125 Lev. 122, 1033; Wintermeyer 2004, 131 Res. 1260. İS. 1.-2. yy. 110 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 45 KA II,2 PTR’90 TN 10 (-170/-175) Y.: 3cm A.Ç.: 9,9cm K.Ç.: 4,5cm 7/5YR - 7/6 reddish yellow İnce kireç ve kum taneciği katkılı iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 44 Tarih: İS. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 46 KA II,3 PTR’92 Hurmalık Hamamı Y.: 3,7cm A.Ç.: 14cm K.Ç.: 5,8cm 7,5YR - 7/6 reddish yellow 10YR - 7/4 very pale brown Katkısız, iyi pişmiş sert hamur. İ.S. 5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 47 KA II,4 PTR’03 Ana Cadde / Güney Kapı 2 / Doğu ayak arkası Y.: 6,5cm A.Ç.: 11,5 K.Ç.: 4,5cm 7.5 YR - 7/6 reedish yellow İnce kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 48 KA II,5 PTR’05 Ana Cadde / Güney Kapı 1 (-150) Y.: 6cm K.Ç.: 4,2cm 7.5 YR - 7/6 reedish yellow İnce kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 49 KA III,1 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 4,6cm A.Ç.: 11,1cm K.Ç.: 5cm 7,5YR - 7/6 reddish yellow İnce kum ve kireç taneciği katkılı iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979 Res. 129, 984. Tarih: İ.S. 1.-3. yy. 111 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 50 KA IV,1 PTR’95 Hurmalık Hamamı Y.: 3,8cm A.Ç.:8,5cm K.Ç.: 5cm 2,5YR - 7/3 pale yellow 2,5Y 4/2 Dark grayish brown (İçinde çapraz çizgi bezemeleri var ve dudak kenarı astarlı) Kireç ve kum katkılı iyi pişmiş hamur. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 51 KA V, 1 PTR’95 Hurmalık Hamamı Y.: 2,8cm A.Ç.: 8,8cm K.Ç.: 1,5cm 2.5YR - 6/8 light red 2.5 YR - 4/4 reddish brown (iç), 5 YR - 5/8 yellowish red (dış) Hamur Tanımı: Az kum ve çok ince kireç katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Atik 1995, 43-44 Res.20, 39. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 52 KA V, 2 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı Y.: 1,3cm A.Ç.: 9,2cm 7.5 YR - 7/4 pink 10 R - 5/4 weak red İnce kum katkılı, yer yer gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: (dış) Hamur Tanımı: 53 KA V, 3 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı Y.: 2cm A.Ç.: 8cm K.Ç.: 1,5cm 7.5 YR - 7/4 pink 5 YR - 7/8 reddish yellow (iç), 2.5 YR - 5/8 red Çok az kireç ve kum katkılı, yer yer ince gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1 yy. 112 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 54 KA V, 4 PTR’95 Hurmalık Hamamı Y.: 2,2cm A.Ç.: 10cm K.Ç.: 1,5cm 5YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red Çok az ve ince kireç ve kum katkılı, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Tanımı: 55 KA V, 5 PTR’03 Ana Cadde / Güney Kapı 3 (-110) Y.: 3,3cm A.Ç.: 8,5cm K.Ç.: 3cm İri kum katkılı, çok az mikalı gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 56 KA V, 6 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı / Caldarium Y.:1,8cm A.Ç.: 4,4cm K.Ç.: 1cm 5 YR - 6/6 yellowish red 2.5 YR - 6/8 light red Çok ince kireç katkılı, ince gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 57 KA V, 7 PTR’ 93-94 Hurmalık Hamamı Y.: 1,7cm A.Ç.: 5cm K.Ç.: 1cm 7.5 YR - 7/4 pink 2.5 YR - 6/8 light red Çok az kum katkılı, yer yer gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. 113 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 58 KA V, 8 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı Y.: 1,7cm A.Ç.: 4,5cm K.Ç.: 2,8cm 2.5 YR - 5/8 red 5 YR - 6/6 reddish yellow Çok az kireç katkılı, yer yer az gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 51 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 59 KA V, 9 PTR’ 05 Ana Cadde / Batı Portikos Y.: 2,3cm A.Ç.: 6,2cm K.Ç.: 3,2cm 2.5 YR - 5/1 gray 7.5 YR - 4/3 brown Çok ince kireç katkılı sert dokulu hamur. Atik 1995, 172 Res.73, 380. İ.S. 4.-7. yy. Maşrapa: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Tipolojik Benzerler: Tarih: 60 MA I,1 PTR’ 99 TN3 -62/-69 Y.: 8cm A.Ç.: 5,6cm K.Ç.: 3,3cm Robinson 1959, 22 vd. Lev. 7 G 182; Eiwanger 1981 Ek 5, Form 5; Hayes 1983, 128 Res. 10, 118; Hayes 1991 Res. 22, 17; Anderson Stojanovic 1992, 74 Lev. 60, 512; IstenicSchneider 2000 341 vd. Res. 3, 2; Pellegrino 2004 Res. 3, 1; Korkut 2007a 197, 2-3. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Tipolojik Benzerler: Tarih: 61 MA I,2 PTR’ 99 (-30/-42) TN3 Y.: 8,3cm A.Ç.: 5,7cm K.Ç.: 3,5cm Bkz. Nr. 60 İ.S. 1. yy. 114 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 62 MA I,3 PTR’ 96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 5,5cm A.Ç.: 7cm 2,5YR - 6/8 light red İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 60 İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tipolojik Benzerler: Tarih: 63 MA I,4 PTR’ 98 TN7 (-150/-170) Y.: 5cm A.Ç.: 7cm 2,5YR - 5/8 red Çok ince kireç ve mika katkılı sert dokulu Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 64 MA I,5 PTR’98 TN3 Ocak Y.: 4,3cm A.Ç.: 7,1cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 10 YR - 5/6 red Çok ince kum tanecikli, pudramsı hamur. Bkz. Nr. 60 İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Bkz. Nr. 60 İ.S. 1. yy. 65 MA I,6 PTR’ 01 Hurmalık Hamamı Y.: 5,5cm A.Ç.: 9cm 10 YR - 7/4 very pale brown 2.5 YR - 5/6 red (iç ve dış dudak kenarıyla kulp astarlıdır) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum tanecikli yer yer gözenekli sert dokulu, iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Anderson - Stojanovic 1992, 121 Lev. 115, 973975. Tarih: İ.S. 2. yy. 115 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 66 MA I,7 PTR’ 98 TN8 / Doğu kanal içi (-110/-180) Y.: 13,5cm A.Ç.: 7,5cm K.Ç.: 6cm 10 YR 7/4 very palebrown Kiremit rengi astar gövdenin yarısına kadar korunmuştur,ağız içte asatrlıdır. Hamur Tanımı: İnce kireç tanecikli, yer yer ince gözenekli sert dokulu, hamur. Tipolojik Benzerler: Anderson - Stojanovic 1992, 121 Lev. 115, 976; Korkut 2007a, s.197, 6. Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 67 MA I,8 PTR’ 98 TN8 / Doğu kanal içi (-180) Y.: 14,3cm A.Ç.: 8,3cm K.Ç.: 6cm 10 YR – 8/3 very pale brown 2.5 YR – 6/6 light red İnce kireç tanecikli, yer yer ince gözenekli sert dokulu, hamur. Tipolojik Benzerler: Sackett 1992, Lev.176, 17; Meriç 2002,75 Lev. 38, 452- 454, 1; Korkut 2007a, 196-197, 5. Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 68 MA I,9 PTR’01 Ana Cadde I-B açması / G. Batı Kesit (-118) Y.: 11cm A.Ç.: 10cm K.Ç.: 7cm Yoğun mika, kum ve kireç katkılı hamur. Hayes 1992, Lev. 12. d; Atik 1995, 183 Res.78, 417, 421. İ.S. 5.-7. yy. 69 MA I,10 PTR’01 Ana Cadde I-B açması / G. Batı Kesit / 7 nolu dükkan Hamur Tanımı: Yoğun mika, kum ve kireç katkılı hamur. Ölçüler: Y.: 11,3cm A.Ç.: 9cm K.Ç.: 7cm Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 68 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. 116 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 70 MA II,1 PTR’ 98 TN8 Y.: 11cm A.Ç.: 9,3cm 7,5YR - 7/6 reddish yellow 5 YR - 6/6 reddish yellow (ağız kısmı içte ve dışta astarlı) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Forster 2001, 153-154 Res.4. 8, d; Vapur 2001, Çiz. 21, 113; Meriç 2002, 72 Lev. 32, 361-372. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 71 MA II, 2 PTR’98 TN8 Y.: 10,5cm A.Ç.: 9cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow 2,5YR - 6/6 light red (dışta ağız kenarında, büyük oranda tahrip olmuş) Hamur Tanımı: Yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 70 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 72 MA II, 3 PTR’98 TN 8 (-80/-90) Y.: 10cm A.Ç.: 9cm 10 YR - 7/4 very pale brown 10 YR - 4/2 dark grayish brown (dudak içi ve dışı astarlı, içte akmalar var) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum taneciği katkılı, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 70 Tarih: İ.S. 1.-2 yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 73 MA II, 4 PTR’ 98 TN7 (-150/-170) Y.: 2,5cm A.Ç.: 8,1cm 5 YR - 5/6 yellowish red 5 YR - 4/1 dark gray ince kum ve kireç katkılı, yer yer küçük gözenekli, sert doklu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 70 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. 117 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tipolojik Benzerler: Tarih: 74 MA III,1 PTR’ 93 TN / I. Katman (-100) Y.: 11,5cm A.Ç.: 7,5cm K.Ç.: 3,2cm 2.5 YR - 5/8 red 2.5 YR - 5/2 weak red Çok ince kum ve kireç katkılı, sert dokulu Robinson 1959, 55 Lev. 9 J.43; Hayes 1991 Res. 22, 18; Sackett 1992 Lev. 215, 7-8 ; Özyiğit 1992, 115 Res. 9b; Özbütev 1994, 32-33 Lev. 33, 148, Lev. 34, 151; Hayes 1997 Lev. 25; Forster 2001, 152 Res.4. 7, j; Meriç 2002, 75 Lev. 39, 458; Wintermeyer 2004, 92 Res.664667; Thür 2005 Lev. 189, 684; Korkut 2007a, 198, 9. İ.S. 2. - 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 75 MA III,2 PTR’ 06 TBE - B Roma Dolgu Y.: 8cm A.Ç.: 7cm 2.5 YR - 5/8 red 10 YR - 5/1 gray Az ve ince kireç taneli ve mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 74 Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 76 MA III, 3 PTR’ 92 Nek 15 (-70) Y.: 11,8 A.Ç.: 8,4m K.Ç.: 6,3 10 YR – 7/4 very pale brown 7.5 YR – 6/6 reddish yellow Sackett 1992, 197 Lev. 205, 84-85; Japp 1999, 317 Res. 2, 33; Özkan – Erkanal 1999, 210 Res.60, b; Eiring 2001, 116 f Res. 3.12; Korkut 2007a, 197, 1. İ.S. 1. yy. 118 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 77 MA IV, 1 PTR’99 TN5 (-40) Y.: 7,7cm A.Ç.: 5cm K.Ç.: 3,6cm 10 YR - 8/4 very pale brown 5 YR - 4/2 dark reddish gray (gövde yarısına kadar içte dudak astarlı) Hamur Tanımı: Çok ince kireç ve kum tanecikli, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1991, 152 Res. 54, 35. Tarih: İ.Ö. 1. yy. sonu Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 78 MA IV, 2 PTR’99 TN3 Ocak Y.: 4cm A.Ç.: 9,5cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/6 light red (dış astarlı, içte dudak kenarı astarlı) Hamur Tanımı: Çok ince kireç ve kum tanecikli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1991, 191 Res. 66, 50; Meriç 2002, 75 Lev. 39, 457. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 79 MA IV, 3 PTR’99 TN3 Y.:10cm A.Ç.: 9cm 10 YR - 7/4 very pale brown 5 YR - 5/4 reddish brown (gövde yarısına kadar astarlıdır) Çok ince kum tanecikli yer yer küçük gözenekli, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. 80 MA IV, 4 PTR’ 98 TN8 (-80/-100) Y.: 9cm A.Ç.: 10cm 2.5 Y 7/4 pale yellow 5YR - 5/4 reddish brown (gövde yarısına kadar astarlı) Çok ince kum ve kireç tanecikli, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. 119 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 81 MA IV, 5 PTR’ 98 TN8 / Kanal içi / Zemin üstü ( -180) Y.: 13,8cm A.Ç.: 8,5cm K.Ç.: 5,7cm 10 YR – 7/4 very pale brown 2.5 YR - 5/8 red ( Gövde yarısına kadar astarlı, kaide üzerinde akıntılar var) Çok ince kum ve kireç katkılı, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. 82 MA IV, 6 PTR’ 98 TN8 (-80/-100) Y.: 7,5cm A.Ç.: 8cm 7.5 YR - 7/4 pink 2.5 YR - 5/6 red ( dudak içi ve dışı kulp altına kadar astarlı) Çok ince kum ve kireç katkılı, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. 83 MA V,1 PTR’ 98 TN 8 (-80/-100) Y.:10cm A.Ç.: 11cm 10 YR - 7/4 very pale brown 10 YR - 5/3 brown ( gövde yarısına kadar dudak da içtedudadk hattı boyunca astarlıdır ve akıntılar görülmektedir) Kum ve kireç katkılı yer yer gözenekli sert dokulu hamur. İ.S. 2.-3. yy. 84 MA V,2 PTR’98 TN8 Y.: 12,5cm A.Ç.: 9cm K.Ç.: 6,5cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red (astar içte dudağın altına kadar, dışta kulbun ortasına kadar görülür) Çok ince kireç ve kum tanecikli, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 2.-3. yy. 120 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 85 MA VI,1 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı / 2 nolu işlik Y.: 11,5cm A.Ç.: 11cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red Az kireç ve kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Robinson 1959 Lev. 30 M 300; Atik 1995, 146 Res. 59, 302-303; Korkut 2007c 152-153 Res.11. İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 86 MA VI, 2 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı Y.: 5,5cm A.Ç.: 11cm 7.5 YR - 7/4 pink 10 R - 5/6 red (ağız kenarında ve emzik altında çizgisel süsleme olarak astar kullanılmıştır) Hamur Tanımı: Çok az kum katkılı yer yer gözenekli pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 85 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 87 MA VI, 3 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı / Caldarium Kuzey (-120) Y.: 6cm A.Ç.: 10cm 5YR - 6/6 reddish yellow 10 R - 5/6 red Çok ince kum katkılı yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 85 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 88 MA VI, 4 PTR’ 04 Ana Cadde / Güney Kapı 4 (0 / -100) Y.: 7cm A.Ç.: 10cm 5YR - 6/8 reddish yellow 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Bkz. Nr. 85 İ.S. 5.-7. yy. 121 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 89 MA VI, 5 PTR’ 04 Ana Cadde / Güney Kapı 3 / Ayak arkası (0 / -160) Ölçüler: Y.: 10cm A.Ç.: 12cm Hamur Rengi: 7.5 YR - 7/6 reddish yellow Astar Rengi: 7.5 YR - 7/4 pink Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 85 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 90 MA VI, 6 PTR’ 04 Ana Cadde / Güney Kapı 3 / Ayak arkası (0/ -160) Ölçüler: Y.:7cm Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 85 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 91 MAK, 1 PTR’ 98 TN 1 (-65/-220) Y.: 5,5cm K.Ç.: 3,2cm 2.5 YR - 4/6 red 2.5 YR - 4/1 dark gray Çok ince kireç ve mika katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Meriç 2002, Lev.40, 467-471; Wintermeyer 2004 Res. 1272-1273, 1310, 1312; Güngör 2005, Lev. 37-38, 220; Korkut – Grosche 2007, 134, no.175. Tarih: İ.S. 1.- 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 92 MAK, 2 PTR’ 93 Hurmalık Hamamı Y.: 5cm K.Ç.: 3,2cm 2.5 YR - 4/2 weak red 2.5 YR - 4/1 dark reddish gray Çok ince kireç, kum ve az mika katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 91 Tarih: İ.S. 1.- 3. yy. 122 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 93 MAK, 3 PTR’ 98 TN 7 Y.: 4,7cm K.Ç.: 3,2cm 2.5 YR - 5/6 red 2.5 YR - 5/4 reddish brown Çok ince kireç ve az mika katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 91 Tarih: İ.S. 1.- 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 94 MAK, 4 PTR’ 05 Ana Cadde / Sur Güney Cephe / Doğu Kanadı Y.: 5,1cm K.Ç.: 2,7cm 2.5 YR - 5/6 red Çok ince kireç ve az mika katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 91 Tarih: İ.S. 1.- 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 95 MAK, 5 PTR’ 98 TN 3 Y.: 5,2cm K.Ç.: 4,8cm 2.5 YR - 6/8 light red 2.5 YR - 6/8 light red Çok ince kum katkılı, yer yer küçük gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-3. yy. 96 MAK, 6 PTR’ 98 TN 3 (+10/-48) Y.:5cm K.Ç.: 4cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 2.5 YR - 5/8 red (gövde üstü ve kaidenin bir kısmı) Çok ince kum ve kireç katkılı, yer yer küçük gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-3. yy. 123 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 97 MAK, 7 PTR’ 98 TN 8 (-100/-110) Y.: 4,5cm K.Ç.: 4cm 7.5 YR - 7/4 pink 7.5 YR - 7/4 pink Çok ince kum ve kireç katkılı, yer yer küçük gözenekli, pudramsı hamur. İ.S. 1.-3. yy. 98 MAK, 8 PTR’ 98 TN 8 (-140) Y.: 9cm K.Ç.: 6,5cm 10 YR - 6/4 light yellowish brown 10 YR - 4/2 dark grayish brown(gövde yarısına kadar astarlıdır ve kaidede astar akıntıları vardır.) Kum ve kireç katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. . İ.S. 1.-3. yy Tabak: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 99 TB I, 1 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 5,5cm A.Ç.: 18,2cm K.Ç.: 5cm 7.5 YR - 7/8 reddish yellow Dış yüzeyde astar deforme olmuş, dudak kenarı ve içte bazı yerlerde izlenebilmektedir. Katkısız, iyi pişmiş hamur. ? 100 TB I, 2 PTR’99 TN3 Ocak (-90/-100) Y.: 5,6cm A.Ç.: 17cm K.Ç.: 5cm 10 YR - 7/4 very pale brown 2,5YR - 4/2 weak red Kireç ve kum taneciği katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu iyi pişmiş hamur. ? 124 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 101 TB I, 3 PTR’98 TN1 Y.: 3,3cm A.Ç.: 18,6cm 5 YR - 7/6 reddish yellow Yüzeyindeki kireç tabakasından dolayı görülemiyor Hamur Tanımı: Çok az ve ince kireç katkılı, iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 123 Res.1157-1158; Williams 1989, 41 Res.19, 232, 233; Uygun 2009, Lev. 86, 837-839. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 102 TB I, 4 PTR’98 TN 1 (-65/-220) Y.: 4cm A.Ç.: 16cm 7.5 YR - 8/3 Pink 7.5 YR - 5/4 brown (dudak kenarı ve gövde yüzeyi şeritler halinde astarlanmış, iç astarlı) Hamur Tanımı: Kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu, hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 101 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 103 TB I, 5 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 3, 5cm A.Ç.: : 15cm 2.5 YR - 7/4 pale yellow 5 YR - 5/4 reddish brown Çok ince gözenekli, ince kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 101 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 104 TB I, 6 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 3,5cm A.Ç.: 13cm 10YR - 7/4 very pale brown 7,5YR - 6/6 reddish yellow Çok ince kum taneciği katkılı, iyi pişmiş, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 101 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. 125 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 105 TB I, 7 PTR’90 TN 1 (-65/-80) Y.: 4cm A.Ç.:: 15,2cm 5 YR - 6/7 light reddish brown Kireç ve kum taneciği katkılı, pudramsı hamur. Wintermeyer 2004, 123 Res. 1159. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 106 TB I, 8 PTR’07 TBE / Güney Doğu duvar takibi / Kuzey Köşe (20) Ölçüler: Y.: 3,5cm A.Ç.: 24cm Hamur Rengi: 5 YR - 5/6 yellowish red Hamur Tanımı: Çok ince ve az kireç katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 105 Tarih: ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 107 TB I, 9 PTR’07 TBE / Teras I / Güney Doğu duvar / 2. Duvar önü (-70-80) Ölçüler: Y.: 3,5cm A.Ç.: 20,6cm Hamur Rengi: 5 YR - 7/6 reddish yellow Hamur Tanımı: Yoğun ince kireç ve az miktarda kum taneciği katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 105 Tarih: ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 108 TB II, 1 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 3,5cm A.Ç.: 15,5cm 10YR - 8/4 very pale brown 7,5YR - 6/6 reddish yellow Çok ince kum taneciği katkılı, iyi pişmiş, sert dokulu hamur. İ.S. 1. yy. 126 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 109 TB III, 1 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 6cm A.Ç.: 17cm K.Ç.: 6cm 5YR - 6/6 reddish yellow 5YR - 4/3 reddish brown Çok ince kireç ve kum katkılı, iyi pişmiş, sert dokulu hamur. İ.S. 1.- 2. yy. 110 TB IV, 1 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.:5cm A.Ç.: 15,2cm K.Ç.:7,5cm 2.5 YR - 6/4 light brown 5 YR - 5/4 reddish brown Kum ve kireç taneciği katkılı, sert dokulu hamur. İ.S. 5.-6. yy. 111 TB V, 1 PTR’98 TN 7 (-90/-130) Y.: 2,8cm A.Ç.: 25cm 2.5 YR - 6/6 light red İnce kireç ve kum taneciği katkılı, sert dokulu, iyi pişmiş hamur. ? 112 TB V, 2 PTR’99 TN3 Y.: 3,1cm A.Ç.: 18,5cm K.Ç.: 14,5cm 7.5 YR - 4/6 Strong brown Kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı, sert dokulu, iyi pişmiş hamur. İ.S. 3.-4. yy. 113 TB V, 3 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 3cm A.Ç.: 18cm K.Ç.: 13,5cm 7.5 YR - 4/6 Strong brown İnce kireç tanecikli, sert dokulu, iyi pişmiş hamur. İ.S. 3.-4. yy. 127 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 114 TB V, 4 PTR'98 TN1 (0/-90) Y.: 3cm A.Ç.: 28cm 2.5 YR - 6/8 light red Küçük kum ve çakıl taneciği katkılı, yer yer gözenekli hamur. İ.S. 3.-4. yy. Tas: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 115 T I,1 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 5cm A.Ç.: 13cm 5YR - 6/6 reddish yellow 10R 6/8 light red Katkısız, sert dokulu, temiz hamur. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 116 T I,2 PTR’98 TN7 Y.: 5,7cm A.Ç.: 15,7cm 5YR - 6/6 reddish yellow 2,5YR - 6/6 light red ( Dudağın içi ve dışı astarlı) Katkısız, sert dokulu, temiz hamur. İ.S. 1. yy. Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 117 T II, 1 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 5cm A.Ç.: 14cm 10YR - 7/4 very pale yellow 10YR - 7/4 very pale yellow İnce kum, iri kireç taneciği katkılı, yer yer az çakıl taşlı sert dokulu iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Gürler 2000, Res. 1, 2. Tarih: İ.S. 2.-3. yy. 128 Testi: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 118 TS I, 1 PTR’04 Ana Cadde / Batı Portiko / Zemin Y.: 7,5cm A.Ç.: 5,5cm 10 YR - 7/4 very pale brown İnce kum ve kireç katkılı pudramsı hamur. Bass-Doorninck 1971, Lev. 2, Res. 17. İ.S. 4. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 119 TS I, 2 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı Y.: 8,5cm A.Ç.: 5,5cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red (Boyun, kulp ve ağız kenarı astarlı) Hamur Tanımı: Çok ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 129 Res.1244. Tarih: ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 120 TS I, 3 PTR’90 TN 10 (-17/-25) Y.: 9,5cm A.Ç.: 5,5cm 5YR - 6/6 reddish yellow Kireç ve kum katkılı ser dokulu hamur. Bass-Doorninck 1971, Lev. 2, Res.20. İ.S. 4. yy. 121 TS I, 4 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 7cm A.Ç.:: 6cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red (ağız kenarı, kulp ve gövdenin üst kısmında astar görülür) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 120 Tarih: İ.S. 4. yy. 129 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: 122 TS I, 5 PTR’89 TN 1 / L 19 - L 18 Y.:7,5cm A.Ç.: 6,5cm 5 YR - 5/6 yellowish red (pişirmeden dolayı hamur.da renk farklılıkları var) Astar Rengi: 10 YR - 5/1 gray Hamur Tanımı: kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Robinson 1959 Lev. 14, 106; Riley 1979 Res. 138, 1145; Hayes 1983 Res.6, 76; Slane 1990, 103-104, Res. 25, 214-217; AndersonStojanovic 1992 Lev. 85, 724; Sackett 1992 Lev. 172, 9; Özyiğit 1992 Res. 14; Tekkök-Biçken 1996, Lev. 61, D 42; Istenič- Schneider 2000 Res.3, 3; Forster 2001 Res. 4.11, c; Özbütev 2004 Lev. 38, 172, 181; Wintermeyer 2004 Res. 677; Thür 2005 Lev. 196, 768. 769. Tarih: İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 123 TS I, 6 PTR’98 TN1 (-95/-220) Y.: 3,5cm A.Ç.: 6cm 5 YR - 5/6 yellowish red 10 YR - 4/1 dark gray İnce kireç ve çok az ince mika katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 122 Tarih: İ.S. 2.- 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 124 TS I, 7 PTR’ 05 Ana Cadde / BCD II Y.: 9 cm A.Ç.: : 6,5cm 5 YR - 5/6 yellowish red 10 YR - 4/1 dark gray Kireç ve kum katkılı yer yer mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.122 Tarih: İ.S. 2.-3. yy. 130 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 125 TS I, 8 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 6cm A.Ç.: 5,5cm 2.5 YR - 5/8 red 5 YR - 4/1 dark gray Çok ince kun ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 122 İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 126 TS I, 9 PTR’99 TN3 (+10/-42) Y.: 5cm A.Ç.:: 6,5cm 5 YR - 4/3 reddish brown 5 YR - 4/1 dark gray İnce kireç kum katkılı ve az mikalı, sert dokulu hamur. ? Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 127 TS II, 1 PTR’91 TN Y.: 10cm A.Ç.: 7,5cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 10 YR - 4/2 dark grayish brown Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Korkut 2007a, 202, 17; Korkut 2007c, 158 Res. 6, 38. Tarih: Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 128 TS II, 2 PTR’00 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 10,5cm A.Ç.: 5,5cm 2.5 YR - 5/6 red 5 YR - 4/2 dar reddish gray Çok ince kireç katkılı, sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 127 Geç Roma Dönemi 131 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 129 TS II, 3 PTR’99 TN / L 19 - L18 arası Y.: 10cm A.Ç.: 7,5cm 5 YR - 5/6 yellowish red 2.5 Y 4/1 dark gray Kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 127 Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 130 TS II, 4 PTR’ 99 TN 2 (0/-100) Y.: 15,5cm A.Ç.: 8cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow Kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 127 Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 131 TS III, 1 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı Y.: 8,5cm A.Ç.: 7cm 7.5 YR - 6/4 light brown 7.5 YR - 4/1 dark gray Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989, 85 Res. 51, 506-507; ; Atik 1995, Res.32, 151; Korkut – Grosche 2007, 136, Nr. 185; Pellegrino 2007, 244 Res.16, 1,3; Korkut 2007c, 157 Res. 5, 29. Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 132 TS III, 2 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı mekan Y.: 9cm A.Ç.: 6,5cm 2.5 YR - 7/8 light red 10 YR - 5/1 gray İnce çakıl, kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 131 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. 132 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 133 TS III, 3 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 8cm A.Ç.: 6,2cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 5 YR - 4/2 dark reddish gray İnce kireç ve kum katkılı, yer yer ince gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989 Res. 51, 512; Fırat 1999 Lev. 127, 563; Tekocak 2006 Lev. 53, 292; Korkut – Grosche 2007, 137, 191; Korkut 2007c, Res.5, 30. Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Tanımı: 134 TS III, 4 PTR’05 Ana Cadde / Güney Kapı / 3. Stylobat Y.: 9cm A.Ç.:: 6,5cm İri kum ve kireç taneli, gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 133 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 135 TS III, 5 PTR’94 Hurmalık Hamamı / 9 nolu işlik Y.: 12,5cm A.Ç.: 6cm 2.5 YR - 6/8 light red 2.5 YR - 6/6 light red İnce kireç, kum ve az sayıda mika katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 133 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 136 TS III, 6 PTR’04 Ana Cadde / G.K.3/ 3. ayak arkası /0/-160 Y.: 8,5cm A.Ç.: 7,5cm İri kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 133 İ.S. 4.-5. yy. 133 Kat. No: Envanter: Grup No: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 137 PTR’05 TS III, 7 Ana Cadde / Batı Stoa / Dolgu Y.: 9,5cm A.Ç.: 9,5cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 5 YR - 4/3 reddish brown Kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Williams 1989 Res. 51, 512; Vokaer 2007, Res. 2, 6. İ.S. 4.-5. yy. 138 TS III, 8 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı/ Kuzey Doğu açması Y.:7,5cm A.Ç.: 2,7cm 2.5 YR - 6/8 light red Küçük çakıl taşı, kum ve kireç katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. ? 139 TS IV, 1 PTR’94 Hurmalık Hamamı Y.: 6,5cm A.Ç.: 6,5cm 10 YR - 7/4 very pale brown 5 YR - 5/3 reddish brown İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Bass-Doorninck 1971, Lev. 3 Res. 18; Korkut 2007a, 202 Res.18. 19. İ.S. 4. yy. 140 TS IV, 2 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan / 1 no’ lu açma Y.: 15cm A.Ç.: 6,5cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red İnce kireç ve kum katkılı, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.: 139 Tarih: İ.S. 4. yy. 134 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tipolojik Benzerler: Tarih: 141 TS IV, 3 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 8,5cm A.Ç.: 6cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red ( boyun ve ağız kenarında) Çok ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu Bkz. Nr.: 139 İ.S. 4. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 142 TS IV, 4 PTR’89 TN Y.: 17cm K.Ç.: 11cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 7.5 YR - 8/6 reddish yellow (gövde üzerinde dekoratif şekildedir) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum katkılı, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.: 139 Tarih: İ.S. 4. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 143 TS IV, 5 PTR’ 96 Hurmalık Hamamı / Batı mekan Y.: 5cm A.Ç.: 5,5cm 2.5 YR - 6/8 light red 10 R - 5/6 red ( ts taklit edilmeye çalışmış) İnce kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1983 Res.10, 139; De Luca 1984, 36 Lev. 26, 313. Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 144 TS IV, 6 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 10cm A.Ç.: 6cm 10 R - 5/6 red 10 YR - 7/6 yellow ( kulpta ve gövde de dekortaif şekilde kullanılmış) İnce kireç ve kum katkılı, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. ? 135 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 145 TS V, 1 PTR’96 Hurmalık Hamamı / III no’lu işlik Y.: 17,4cm A.Ç.: 5,5cm K.Ç.: 6cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Robinson 1959 Lev. 33, M 362-365; Korkut 2007c 158, Nr.33. İ.S. 5 yy. 146 TS V, 2 PTR’ 93 TG 3 Y.: 16cm A.Ç.: 4,5cm K.Ç.: 8,3cm Kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Anderson - Stajanovic 1992 Lev. 105, 890; Korkut 2007a 200, 14. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 147 TS V, 3 PTR’ 01 Hurmalık Hamamı Caldarium Kuzey Alan Y.: 10,5cm A.Ç.: 5,5cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red (gövde ve boyun dekoratif astarlı) Hamur Tanımı: Kum ve kireç katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Fırat 1999 Lev. 133, 591. Tarih: ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 148 TS V, 4 PTR’ 99 TN 9/10 Y.: 9,5cm 2.5 YR - 7/8 light red İnce kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. ? 136 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 149 TS V, 5 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı mekan (-110) Y.: 6,5cm A.Ç.: 5,7cm 10 YR - 7/4 very pale brown 7.5 YR - 5/3 brown ( dudak kenarı ve boyun kısmen astarlı) İnce kireç ve kum tanecikli sert dokulu hamur. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tarih: 150 TS V, 6 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 5cm A.Ç.: 7cm 2.5 YR - 5/6 red 5 YR - 4/1 dark gray Çok ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 151 TS V, 7 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 7,5cm A.Ç.: 5,5cm 7.5 YR - 5/4 brown 7.5 YR - 4/1 dark gray Çok ince kireç tanecikli, sert dokulu hamur. Vokaer 2007, Res. 2, 3. İ.S. 6.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 152 TS VI, 1 PTR’ 05 Ana Cadde / Batı Stoa III ( -80) Y.: 8cm A.Ç.: 4cm 2.5 Y 6/3 light yellowish brown Kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 153 TS VI, 2 PTR’ 89 Tlepolemeos mezarı önü (-35) Y.: 14cm A.Ç.: 5,5cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Riley 1979, 386 Res. 138, 1147. İ.S. 2.-3. yy. 137 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 154 TS VI, 3 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Doğu Cadde Y. : 5cm A.Ç.: 4cm 10 YR - 7/4 very pale brown 10 YR - 8/4 very pale brown Çok ince kum katkılı, sert dokulu hamur. Riley 1979, 383 Res.138, 1132; Korkut 2007c, 157 Res. 5, 28. İ.S. 2.-3. yy. 155 TS VI, 4 PTR’98 TN 7 Y.: 7cm A.Ç.: 5cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İç 2.5 YR - 5/4 reddish brown ( gövde yarısına kadar) Dış 7.5 YR - 6/4 light brown ( ince astar) İnce kireç ve kum tanecikli, yer yer küçük gözenekli, sert dokulu hamur. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: hamur. Tipolojik Benzerler: Tarih: 156 TS VI, 5 PTR’99 TN 3 / (+10/-42) Y.: 8,5cm A.Ç.: 4,5cm 2.5 YR - 4/8 red Çok ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 157 TS VI, 6 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı Y.: 4cm A.Ç.: 4cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 5 YR - 4/1 dark gray Kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Meriç 2002, 111 Lev. 68, 778-779. İ.S. 1.yy. Korkut 2007a 202, 16. İ.S. 2.-3. yy. 138 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 158 TS VII, 1 PTR’ 98 TN 8 Y.: 10cm A.Ç.: 3cm 10 YR - 4/4 dark yellowish brown 10 YR - 6/1 dark gray (iç) 2.5 Y 6/4 light yellowish brown (dış) Hamur Tanımı: Çok ince kireç ve mika katkılı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979,390 Res. 141, 1180. Tarih: İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 159 TS VIII, 1 PTR’04 Ana Cadde / Güney Kapı 3. Ayak / Sur Y.: 10cm A.Ç.: 7,2cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red (dekor: 2.5 YR - 5/8 red) İnce kireç ve kum katkılı, çok az ve ince mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Pellegrino 2007 Res.18, 10; Eisenmenger – Mader 1995 Res. 16. Tarih: Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 160 TS VIII, 2 PTR’04 Ana Cadde / Güney Kapı 3. Ayak / Sur Y.: 12,5cm A.Ç.: 6,5cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Pellegrino 2007 Res.18, 10; Eisenmenger – Mader 1995 Res. 16. Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 161 TSK I,1 PTR’06 TBE-B / Roma Dolgu Y.: 5cm K.Ç.: 10cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 10 R - 4/6 red İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Anderson-Stojanovic 1992, 112 Lev. 100, 854. İ.S. 1.- 2. yy. 139 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 162 TSK I,2 PTR’06 TBE / Kuzey / Roma Dolgu (-20/-60) Y.: 5,5cm K.Ç.:10,5cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 6/8 light red İnce kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 161 İ.S. 1.- 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 163 TSK I,3 PTR’06 TBE / Kuzey / Roma Dolgu (-20/-60) Y.: 7cm K.Ç.: 10,5cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 5 YR - 7/6 reddish yellow Az kireç katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 161 İ.S. 1.- 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 164 TSK I,4 PTR’95 Hurmalık Hamamı Y.: 3cm K.Ç.: 11,5cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kum katkılı, az gözenekli pudramsı hamur. Bkz. Nr. 161 İ.S. 1.- 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 165 TSK I,5 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Doğu Cadde Y.: 2cm K.Ç.: 6,5cm 5 YR - 6/4 light brown İnce, az kireç katkılı, az gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Atik 1995 Res.86, 464; Tekocak 2006 Lev. 52, 290. Tarih: İ.S. 4.-7. yy. 140 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 166 TSK I,6 PTR’91 TN / Depo B Y.: 2,5cm K.Ç.: 5cm 5 YR - 6/4 light brown Kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Bkz. No. 165 İ.S. 4.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 167 TSK II,1 PTR’ TN / L61-Batı uzun duvar arası Y.: 8cm K.Ç.: 6,2cm 5 YR - 6/6 reddish yellow İnce kireç tanecikli, gözenekli, hamur. ? Tarih: sert dokulu Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 168 TSK II,2 PTR’98 TN6 (-210/-220) Y.: 9cm K.Ç.:: 8cm 5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kireç tanecikli, gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Anderson - Stojanovic 1992, 115 Lev. 106, 894; Vapur 2001, 99 Çiz.22, 116,118; Wintermeyer 2004 Res.1103. Tarih: İ.S. 1.- 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 169 TSK II,3 PTR’98 TN8 Y.: 7cm K.Ç.:: 10,7cm 7.5 YR - 6/4 light brown 2.5 YR - 6/8 light red (akıntılar görülür) İnce kum ve kireç tanecikli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 168 İ.S. 1.- 2. yy. 141 Güveç: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 170 GÜ I,1 PTR’05 Meclis / Batı duvar önü / dolgu Y.: 5,5cm A.Ç.: 14cm K.Ç.: 12,5cm 10 R - 6/8 light red İnce kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Robinson 1959, 42 Lev. 7, 195,196; Hayes 1983, 122 Res.7, 87; Aydemir 1995, 186 Lev. 65, 81, 82; Istenič- Schneider 2000, 341 Res.4, 1; Mandruzzato v.d. 2000, 361 Res.5, 1; Jurišić 2000, Res. 24, 3; Forster 2001, 155 Res. 4.9, g, k; Gasperetti 2003, Lev. XCVI, 51; Des Courtils-Laroche 2004, 331 Res. 26, 2; Wintermeyer 2004, 86 Res. 583,584; Lüdorf 2006, 45 Lev. 5, 1,3; Tekocak 2006 Lev. 38, 223-226. Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 171 GÜ I,2 PTR’99 TN (0/-30) Y.: 3,5cm A.Ç.: 16cm 10 R - 6/8 light red kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 170 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 172 GÜ I,3 PTR’05 Meclis- Batı duvar önü / dolgu Y.: 5,5cm A.Ç.: 22cm 2.5 YR - 6/6 light red kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 170 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. 142 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 173 GÜ I, 4 PTR’99 TN’2/3 Doğu Kesit Y.: 4,5cm A.Ç.: 23,2cm 2.5 YR - 5/8 red 7.5 YR - 4/1 dark gray Kireç ve az mika katkılı sert dokulu hamur.( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 87 Res. 597; Lüdorf 2006, 46 Lev. 6, 25. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 174 GÜ I,5 PTR’05 Meclis / Batı duvar önü / dolgu Y.: 5cm A.Ç.: 16,1cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/4 reddish brown Çok ince kireç ve kum katkılı yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 173 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 175 GÜ I,6 PTR’91 TN G2 (-50/80) Y.: 6,5cm A.Ç.: 23cm K.Ç.: 20,5cm 5 YR - 6/8 reddish yellow kireç ve kum katkılı, yer yer ince mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Robinson 1959, 42 Lev. 7, 194; Hayes 1983, 122 Res.7, 88; Williams 1989, 62-63 Res. 32, 360; Sackett 1992, 229 Lev. 174, 12; Özbütev 1994, 22 Lev. 1,1; Aydemir 1995, 69-70 Lev. 64, 78; Istenič - Schneider 2000, 341-344 Res. 2, 1; Lüdorf 2006, 45 Lev. 5, 2; Forster 2001, 155-156 Res. 4.9, h; Wintermeyer 2004, 86 Res. 585. Tarih: İ.S. 2.- 3. yy. 143 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 176 GÜ I,7 PTR’99 TN 2/3 Doğu Kesiti Y.: 9,2cm A.Ç.: 22cm 5 YR - 6/6 reddish yellow Kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur.( dış yüzey yanık ve katkı maddeleri yüzeyde görülür) Tipolojik Benzerler: Özyiğit 1992, 118, Res.13; Özbütev 1994 Lev. 3, 9; Istenič - Schneider 2000, 341-344 Res.2, 6; Meriç 2002, 105 Lev. 54, 651; Lüdorf 2006, 45 Lev. 5, 4. Tarih: İ.S. 2.- 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 177 GÜ I,8 PTR’99 TN 2/3 Doğu kesiti Y.: 7,5cm A.Ç.: 18,2cm 5 YR - 6/6 reddish yellow Kireç ve kum katkılı, yer yer mikalı sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 201-202 Res. 103, 507; ; Meriç 2002, 105 Lev. 54, 650. Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 178 GÜ I,9 PTR’93/94 Hurmalık Hamamı Y.: 5cm A.Ç.: 14,7cm K.Ç.: 11,5cm 5YR - 5/6 yellowish red 2.5 YR - 5/6 red İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Robinson 1959, 18 Lev. 4, 76. İ.Ö. 1.- İ.S. 1. yy. 179 GÜ I,10 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 3cm A.Ç.: 22cm 5 YR - 5/6 yellowish red İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. (dış yüzey yanık.) Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 250-252 Res. 100, 455-457. Tarih: İ.S. 1. yy. 144 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 180 GÜ I,11 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 4cm A.Ç.: 15cm 2,5 5/8 red 5 YR - 3/2 dark reddish gray İnce kireç katkılı, gözenekli, sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 179 İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 181 GÜ I,12 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 7,5cm A.Ç.: 19cm 2.5 YR - 6/6 light red 5 YR - 4/2 dark reddish gray İri kum ve kireç katkılı, yer yer büyük gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 2.-3. yy. Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 182 GÜ II,1 PTR’99 TN3 Y.:4,5cm A.Ç.: 13cm K.Ç.: 14cm 2.5 YR - 7/8 light red kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 183 GÜ II,2 PTR’99 TN3 Y.: 3,3cm A.Ç.: 16cm K.Ç.:17cm 5 YR - 7/8 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 184 GÜ II,3 PTR’99 TN 2-3 Doğu kesit Y.: 9,8cm A.Ç.: 20cm 2.5 YR - 6/8 light red İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. (Dış yüzeyde yanık izleri görülür) İ.S. 2.-3. yy. Tarih: 145 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 185 GÜ II,4 PTR’99 TN 2-3 / Doğu kesit Y.: 8,5cm A.Ç.: 24cm 2.5 YR - 5/8 red 5 YR - 6/6 reddish yellow İri kum katkılı, sert dokulu hamur. İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 186 GÜ III, 1 PTR’95 Hurmalık Hamamı Caldarium/ 2 no’lu açma Y. 6,2cm A.Ç.: 17,6cm K.Ç.: 10,5cm 2.5 YR - 6/8 light red 7.5 YR - 4/1 dark gray kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Williams 1989, 71 Res.38, 417. Tarih: Geç Roma Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 187 GÜ III, 2 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 5,5cm A.Ç.: 21,5cm K.Ç.: 15,5cm 5 YR - 7/8 reddish yellow Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. ( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 186 Tarih: Geç Roma Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 188 GÜ III, 3 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı / Caldarium/ 2 no’lu açma Y.: 3,4cm A.Ç.: 17cm 10 R - 4/8 red 10 YR - 3/1 very dark gray Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 186. Tarih: Geç Roma 146 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 189 GÜ III, 4 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 5,5cm A.Ç.: 18cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 5 YR - 5/6 red Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989 Res.38, 418. Tarih: Geç Roma Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 190 GÜ IV, 1 PTR’90 Nek 10 (-25/-65) Y.: 7cm A.Ç.: : 17,2cm 2.5 YR - 6/8 light red Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur.( Dış yüzey yanık) İ.S. 3. yy. 191 GÜ IV, 2 PTR’99 TN 2/3 Doğu kesiti Y.: 7cm A.Ç.:: 16,4cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Dış yüzeyde katkı maddeleri görülür. İ.S. 3. yy. 192 GÜ IV, 3 PTR’99 TN 2/3 Doğu kesiti Y.: 5,5cm A.Ç.: 16cm 5 YR - 7/8 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Dış yüzeyde katkı maddeleri görülür. İ.S. 3. yy. 147 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 193 GÜ IV, 4 PTR’99 TN 2/3 Doğu kesiti Y.: 8,3cm A.Ç.: 15cm 2.5 YR - 7/8 light red 5 YR - 6/6 reddish yellow İri kum, ince kireç tanecikli sert dokulu hamur.. Dış yüzeyde yanık izleri ve katkı maddeleri görülür. İ.S. 3. yy. 194 GÜ IV, 5 PTR’99 TN 2/3 Doğu kesiti Y.: 10,5cm A.Ç.: 22cm 5 YR - 7/8 reddish yellow 5 YR - 5/6 yellowish red İnce kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. (Dış yüzeyde katkı maddeleri ve yanık izleri görülür) İ.S. 3. yy. Tarih: 195 GÜ IV, 6 PTR’ 90 Nek 10 (-170) Y.: 9cm A.Ç.: 23cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 7.5 YR - 5/4 brown Yoğun kum az kireç ve mika katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 196 GÜ IV, 7 PTR’99 TN 3 (+10/-42) Y.: 10cm A.Ç.: 20,5cm 2.5 YR - 6/8 light red 5 YR - 6/6 reddish yellow Çok ince kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 3. yy. 148 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 197 GÜ IV, 8 PTR’90 TN G1 -50/-70 Y.: 8,5cm A.Ç.: 16,5cm 2.5 YR - 5/8 red Gley 1 4/ dark gray Çok ince kireç katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 198 GÜ IV, 9 PTR’95 Hurmalık Hamamı / Caldarium / 2 no’lu açma Y.: 7,5cm A.Ç.: 20cm 2.5 YR - 5/8 red Kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Korkut – Grosche 2007, s.145, 239. Tarih: İ.S. 2.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 199 GÜ V, 1 PTR,99 TN9 Y.: 4cm A.Ç.: 14cm 2.5 YR - 5/8 red İri kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Tekkök-Biçken 1996, 64 Res. 28, A147. ? 200 GÜ V, 2 PTR’93/94 Hurmalık Hamamı Y.: 6,5cm A.Ç.: 18cm 5 YR - 7/8 reddish yellow 2.5 YR - 5/6 red İnce kum katkılı sert dokulu hamur.( dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Tekkök-Biçken 1996, 108 Res. 62 D48. Tarih: İ.S. 1. yy. 149 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 201 GÜ V, 3 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 4,5cm A.Ç.: 26,5cm 5 YR - 7/8 reddish yellow 7.5 YR - 4/3 brown Kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Riley 1979, 201-202, Res. 100, 455-457. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 202 GÜ V, 4 PTR’91 TN Y.: 4,5cm A.Ç.: 26cm 5 YR - 4/6 yellowish red İri kum, kireç ve mika katkılı sert dokulu hamur. (Dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 201 Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 203 GÜ VI, 1 PTR’99 TN9 Y.: 3,5cm A.Ç.: 36cm 2.5 YR - 4/8 red İri kum ve kireç taneli sert dokulu hamur. ? 204 GÜ VI, 2 PTR’91 TN 1 Y.: 3,5cm A.Ç.: 20,5cm 10 YR - 6/4 light yellowish brown DIŞ:10 YR - 4/2 dark garyish brown İÇ: 5 YR - 5/4 reddish brown Hamur Tanımı: Çoz az ve ince mika katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989 Res.38, 414. Tarih: İ.S. 6.-7. yy. 150 Mangal : Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 205 MN I,1 PTR’ 98 TN 1 (-65/-220) Y.: 8cm 2.5 YR - 5/8 red Kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Rotroff 2006, 322-335 Lev 74-88; Korkut 2007a, s. 214, 40. Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 206 MN I,2 PTR’ 99 TN 9 Y.: 3,5cm A.Ç.: 20cm 2.5 YR - 5/8 red 10 R - 5/6 red Kireç, kum ve mika katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Rotroff 2006, 322-335 Lev 79, 774-776; Korkut 2007a 214, Res.41. Tarih: Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 207 MN I,3 PTR’ 99 TN 9 Y.: 2,8cm A.Ç.: 24cm 2.5 YR - 4/8 red 10 R - 6/6 light red Kireç, kum ve mika katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Rotroff 2006 Res. 94, 795; Korkut 2007a, s. 214, Res.42. Tarih: Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 208 MN I,4 PTR’ 99 TN 8 Y.: 2,6cm A.Ç.: 22cm 2.5 YR - 4/8 red 10 R - 5/4 weak red Kireç, kum ve mika katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 207 Tarih: Geç Hellenistik-Erken Roma Dönemi 151 Tava: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 209 TA I,1 PTR’99 TN 9 Y.: 5,5cm A.Ç.: 30cm K.Ç.: 22,2 cm 2.5 YR - 6/8 light red Lüdorf 2006, 42 Lev. 1, 2; Korkut 2007b, Res.1, 1A. 1. İ.S. 1.-3. yy. 210 TA I,2 PTR’99 TN 1 Y.: 4,1cm A.Ç.: 21,7cm K.Ç.: 15,9 cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Robinson 1959, 33 Lev. 7, 115; Jurišić 2000, Res. 27, 2; Des Courtils-Laroche 2004, 331 Res. 26, 3; Wintermeyer 2004, 95 Res. 698; Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 13; Tekocak 2006 Lev. 27, 172-173; Korkut 2007b, Res.1, 1A. 4. İ.S. 1.-3. yy. 211 TA I,3 PTR’99 TN 9 Y.: 3,4cm A.Ç.: 24cm K.Ç.: 22cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Riley 1979, 255 Res. 101, 474; Wintermeyer 2004, 95 Res. 710; Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 22; Korkut 2007b, Res.1, 1A. 6. İ.S. 1.-3. yy. 212 TA I,4 PTR’91 TN - L19 / Doğu yüz (-70/-80) Y.: 5,2cm A.Ç.: 27,6cm K.Ç.: 20cm 2.5 YR - 6/8 light red Meriç 2002, 100 vd., Lev. 55, 658; Wintermeyer 2004, 95 Res.706; Lüdorf 2006 Lev. 2, 15; Korkut 2007b, Res.1, 1B. 1. İ.S. 1.-3. yy. 152 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 213 TA I,5 PTR’98 TN 1 (-65/-220) Y.: 4,6cm A.Ç.: 20cm K.Ç.: 16,2cm 2.5 YR - 5/8 red Sackett 1992 Lev. 186, 18; Lüdorf 2006 Lev. 2, 13; Korkut 2007b, Res.1, 1B. 5; Sapountzis 2008, 21 Res. 5. İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 214 TA II, 1 PTR’99 TN9 Y.: 4,5cm A.Ç.: 23cm K.Ç.:21,5cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow İri kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur. (dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Özyiğit 1992, 114, Res.6; Tekkök-Biçken 1996, 107 Res. 62 D47. Tarih: İ.S. 1 yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 215 TA II,2 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 3,9cm A.Ç.: 21cm K.Ç.: 16cm 7.5 YR - 6/4 light brown Gassner 1997, 179 Lev. 59, 751-752; Lüdorf 2006, 42 Lev. 2, 25; Korkut 2007b, Res.2, 3. İ.S. 5.-6. yy. 216 TA II,3 PTR’01 Hurmalık Hamamı Doğu Cadde Y.: 5cm A.Ç.: 34cm K.Ç.: --cm 7.5 YR - 5/6 strong brown Gassner 1997, 179-180 Lev. 59, 753; Korkut 2007b, Res.2, 7. İ.S. 5.-6. yy. 153 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: 217 TA II,4 PTR’99 TN 9 Y.: 5,3cm A.Ç.: 28cm 2.5 YR - 5/8 red Robinson 1959, 42 Lev. 72, G.191; Meriç 2002, 101 Lev. 56, 665; Korkut 2007b, Res.2, 11 Sapountzis 2008, 24-25 Res. 9. İ.S. 1.-2.yy. 218 TA II,5 PTR’01 Hurmalık Hamamı Doğu Cadde Y.: 5,4cm A.Ç.: 32cm K.Ç.: 24cm 2.5 YR - 6/8 light red Lüdorf 2006, 43 Lev. 4, 55; Korkut 2007b, Res.2, 18. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. 219 TA II,6 PTR’99 TN 2 Y.: 6,7cm A.Ç.: 30cm K.Ç.: 18cm 7.5 YR - 4/4 brown Sackett 1992, 252 Lev. 193, 65; Wintermeyer 2004, 96 Res. 736; Lüdorf 2006, 43 Lev. 4, 54; Korkut 2007b, Res.2, 19. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Tarih: 220 TA II,7 PTR’98 (-155/-200) TN 2 Y.: 6,7cm A.Ç.: 30cm K.Ç.: 18cm 2.5 YR - 4/4 reddish brown Robinson 1959, 18 Lev. 72, 89; Berndt 2003, 264 Lev. 51 KG075-077; Wintermeyer 2004, 97 Res.738; Korkut 2007b, Res.2, 24. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 221 TA II,8 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 3,8cm A.Ç.: 29cm K.Ç.: 20cm 5 YR - 7/8 reddish yellow Korkut 2007b, Res.2, 25. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. 154 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: 222 TA II,9 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 6cm A.Ç.: 31cm K.Ç.: 20cm 5 YR - 5/6 yellowish red Gassner 1997, 180 Lev. 59, 748; Lüdorf 2006, 43 Lev. 4,54; Korkut 2007b, Res.2, 29. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Tarih: 223 TA II,10 PTR’99 TN3 Ocak (+10/-42) Y.: 5,9cm A.Ç.: 27cm K.Ç.: 16cm 2.5 YR - 6/8 light red Sackett 1992, 252 Lev. 188, 11; Jurišić 2000, Res. 33; Wintermeyer 2004, 96 Res. 735; Lüdorf 2006, 43 Lev. 4,53; Korkut 2007b, Res.3, 31. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 224 TA II,11 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 4,3cm A.Ç.: 24cm K.Ç.: 15,3cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Korkut 2007b, Res.3, 34. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 225 TA II,12 PTR’98 TN 1 (0/-90) Y.: 2,9cm A.Ç.: 24,4cm K.Ç.: 14cm 2.5 YR - 5/8 red Korkut 2007b, Res.3, 40. İ.S. 1. yy. sonu -3.yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 226 TA II,13 PTR’99 TN 3 Ocak (+10/-42) Y.: 4,1cm A.Ç.: 30cm K.Ç.: 22cm 2.5 YR - 5/8 red Korkut 2007b, Res.3, 1. ? 155 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 227 TA II,14 PTR’98 TN 1 (-65/-220) Y.: 4,2cm A.Ç.: 26cm K.Ç.: 19cm 2.5 YR - 6/8 light red Korkut 2007b, Res.3, 3. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: 228 TA II,15 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 4,4cm 7.5 YR - 4/4 brown Crawford 1990, 106 Res. 536; Korkut – Grosche 2007, 146, 243; Korkut 2007b, Res. 3, 5. İ.S. 3.-6. yy. Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 229 TA II,16 PTR’99 TN 3 Ocak (+10/-42) Y.: 3,1cm A.Ç.: 30cm 5 YR - 4/6 yellowish red Korkut – Grosche 2007, 146, 242; Korkut 2007b, Res.4, 10. İ.S.3.-6. yy. 230 TA II,17 PTR’98 TN 1 (0/-90) Y.: 3,1cm A.Ç.: 30cm 5 YR - 4/6 yellowish red Riley 1979, 265 Res. 105, 528; Korkut 2007b, Res.4, 11. İ.S. 3.-6. yy. 231 TA III,1 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 4,8cm A.Ç.: 14cm K.Ç.: 22cm 2.5 YR - 5/8 red Williams 1989, 70 Res.37, 411; Korkut 2007b, Res.4, 1. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası 156 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 232 TA III,2 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 5,5cm A.Ç.: 14,5cm 10 R - 4/6 red Williams 1989, 71 Res.38,416; Fırat 1999, 351 Lev. 155, 698; Korkut 2007b, Res.4, 2. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası 233 TA III,3 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 4,8cm A.Ç.: 18cm 2.5 YR - 5/8 red Fırat 1999, 351 Lev. 155, 701; Korkut 2007b, Res.4, 3; Korkut 2007 c 155 Res. 4, 21. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası 234 TA III,4 PTR’96 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 5,5cm A.Ç.: 15cm K.Ç.: 10cm 2.5 YR - 6/8 light red Williams 1989, 71 Res.38, 416; Korkut 2007 c 155 Res. 3, 19; Korkut 2007b, Res.4, 4-5. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 235 TA III,5 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Caldarium Yanı Kuzey İşlik Ölçüler: Y.: 4,1cm A.Ç.: 14cm Hamur Rengi: 2.5 YR - 6/8 light red Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 234 Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 236 TA III,6 PTR’01 Hurmalık Hamamı/ Caldarium Yanı Kuzey İşlik Ölçüler: Y.: 5,5cm A.Ç.: 14, Hamur Rengi: 2.5 YR - 6/8 light red Tipolojik Benzerler: Williams 1989 Res.32, 355; Fırat 1999, Lev. 225, f-g; Korkut 2007b, Res.4, 6. Tarih: İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası 157 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: 237 TA III,7 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Batı Mekan Y.: 5,5cm A.Ç.: 14,2cm 2.5 YR - 5/8 red Williams 1989, 62 Res. 32, 358; Korkut 2007b, Res.5, 7; Korkut 2007 c 155 Res. 3, 18. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası 238 TA III,8 PTR’01 Hurmalık Hamamı Kuzey İşlik Y. 2,7cm 2.5 YR - 5/8 red Riley 1979, 273 Res. 107, 566; Atik 1995, 92 Res.33,160; Meriç 2002, 101 Lev.57, 666; Korkut 2007b, Res.5, 9. İ.S. 5. yüzyıl ve sonrası Tarih: 239 TA IV,1 PTR’99 TN 9 Y.: 2,7cm 10 YR - 7/4 very pale brown Riley 1979 244 Res. 99, 428-230; Wiliams 1989 Res.32, 353; Wintermeyer 2004 Res.700; Korkut 2007b, Res.5, 1. İ.S. 1 yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 240 TA IV,2 PTR’99 TN 3 Ocak Y.: 3,6cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Korkut 2007b, Res.5, 2. İ.S. 1 yy. 158 Tencere: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 241 TE I, 1 PTR’ 07 TBE-B / Roma Dolgu (-23) Y.: 6,5cm A.Ç.: 20cm 5 YR - 6/6 reddish yellow ince kum ve mika katkılı, sert dokulu hamur. Eiwanger 1981, 59-60 Lev. 44, 251-265; Sackett 1992 Lev.174, 13; Anderson-Stojanovic 1992, 136 Lev. 136, 1173; Özbütev 1994, 27 Lev. 16, 62; Aydemir 1995, 191 Lev. 70, 9; Gassner 1997, 173-174, Lev. 57, 715; Mandruzzato v.d. 2000, Res. 5, 4; Forster 2001, 157 Res.4.9, c; Gasperetti 2003, 149-153 Lev. XCVI, 52; Des Courtils-Laroche 2004, 331 Res. 26, 1; Wintermeyer 2004 Res. 280-283; Lüdorf 2006, 47 Lev. 7, 4-6; Tekocak 2006 Lev.28, 175; Korkut – Grosche 2007, 142, no.216.228-222. İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 242 TE I, 2 PTR’ 07 TBE-B Roma Dolgu (-23) Y.: 9cm A.Ç.: 22cm 2.5 YR - 4/8 red 2.5 YR - 4/8 red ince, az kireç ve mika katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.242 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 243 TE I, 3 PTR’05 Meclis Binası / Batı Duvar Önü Y.: 7,5cm A.Ç.: 16cm 2.5 YR - 6/6 light red ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 242 İ.S. 1.-3. yy. 159 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 244 TE I, 5 PTR’05 Meclis Binası / Batı Duvar Önü Dolgu Y.: 8cm A.Ç.: 14cm 5 YR - 6/8 reddish yellow ince kireç ve kum katkılı, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. (dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 242 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 245 TE I, 6 PTR’06 TBE-B Roma Dolgu Y.: 8cm A.Ç.: 14cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 7.5 YR - 6/4 light brown ice kireç ve kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 242 İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 246 TE I, 7 PTR’ 99 TN 2/ TN 3 Doğu Kesit Y.:5cm A.Ç.: 14cm 2.5 YR - 5/8 red 7.5 YR - 4/2 brown ince kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 242 İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 247 TE I, 8 PTR’05 Meclis Binası / Batı duvar önü dolgu Y.: 4cm A.Ç.: 20cm 2.5 YR - 6/8 light red Çok ince kireç katkılı, sert dokulu hamur. (dış yüzey yanık) Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 242 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. 160 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 248 TE I, 9 PTR’ 03 Meclis Binası / Doğu duvar önü dolgu Y.: 6,5cm A.Ç.: 18cm 2.5 YR - 6/8 light red 7.5 YR - 4/2 brown iri kireç ve kum katkılı mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 242 Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: 249 TE II, 1 PTR’ 01 Tiyatro Meclis arası / Yüzey Y.: 25cm A.Ç.: 21cm K.Ç.: 20cm 5 YR - 7/6 reddish yellow ince kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Hayes 1983 Res.6, 67, 68 Sackett 1992 Lev. 185,13; Jurišić 2000, 35 vdd., Res. 23, 1-2; Forster 2001, 156 Res.4. 9,c-d; Pellegrino 2007, 232 Res.7, 7; Korkut 2007a, 208-210, 30; Korkut 2007c, 152 Res. 2, 9; Sapountzis 2008, 31 Res. 17. İ.S. 3. yy. Tarih: 250 TE II, 2 PTR’ 90 TN 3 / L 57 (-225) Y.:35cm A.Ç.: 18cm K.Ç.: 16cm 5 YR - 7/8 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Robinson 1959 Lev. 14, 92; Hübner 1997, 94 Res. 1, 8; Bayburtluoğlu 2003, 43; Badie 2004 Lev. 3, 12. İ.S. 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 251 TE II, 3 PTR’ 99 TN 9 Y.: 10cm A.Ç.: 15cm 5 YR - 7/8 reddish yellow 2.5 YR - 6/6 light red ince kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 3. yy. 161 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 252 TE II, 4 PTR’ 99 TN 3 Ocak Y.: 11cm A.Ç.: 21cm 2.5 YR - 6/8 light red 2.5 YR - 6/8 light red ince kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. İ.S. 3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 253 TE III, 1 PTR’ 95 Nek 31 Y.: 5,5cm A.Ç.: 25cm 10 R - 5/8 red Yoğun kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. (dış yüzey yanık) ? Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 254 TE III, 2 PTR’ 07 TBE / Teras I / Güney Duvar Önü (-150/-160) Y.: 3,5cm A.Ç.: 24cm 5 YR - 5/6 yellowish red Meriç 2002, 99 Lev. 54, 647; Wintermeyer 2004, 90-91 Res. 651, 658. İ.S. 1 yy. 255 TE IV, 1 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Caldarium / Hypocaust içi Y.: 21,5cm A.Ç.: 19cm 2.5 YR - 6/8 light red Riley 1979, 265 Res. 104, 520; Korkut 2007a, s. 209, 27; Korkut 2007c, s. 152 Res. 2, 7. İ.S. 3.- 4. yy. 256 TE IV, 2 PTR’98 TN6 (-250/-330) Y.: 9cm A.Ç.: 5,5cm 5 YR - 4/1 dark gray Kireç ve kum katkılı, küçük gözenekli, sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Meriç 2002, 104 Lev. 53, 639. Tarih: İ.S. 1. yy. 162 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 257 TE IV, 3 PTR’ 95 Hurmalık Hamamı Y.: 12,5cm A.Ç.: 16,5cm 5 YR - 4/6 yellowish red Yoğun iri kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Anderson - Stajanovic 1992, 137 Lev. 138, 1187; Korkut – Grosche 2007, 144, 231; Pellegrino 2007, 237 Res. 10, 3. Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 258 TE IV, 4 PTR’03 Meclis Binası / Doğu duvar önü dolgu Y.:8,5cm A.Ç.: 10,5cm 2.5 YR - 6/8 light red İri yoğun kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 257 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 259 TE IV, 5 PTR’05 Meclis Binası / Batı duvar önü Y.: 4cm A.Ç.: 14cm 5 YR - 6/6 reddish yellow Yoğun kireç ve kum katkılı, sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 257 Tarih: İ.S. 4.-5 yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 260 TE IV, 6 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı / 2.No’lu işlik Y.: 6cm A.Ç.: 13,2cm 10 R - 5/8 red İri kireç ve kum taneli, yer yer gözenekli, sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Pellegrino 2002, 253 Res. 10, 1; Pellegrino 2007, 237 Res. 10, 1-20; Korkut – Grosche 2007, 144, 230, 232; Alanyalı-Şen 2007 Şek. 10, 7. Tarih: İ.S. 4.-5. yy. 163 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 261 TE IV, 7 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı / 2 no’ lu işlik Y.: 10cm A.Ç.: 12,5cm 2.5 YR - 5/8 red Yoğun kireç ve kum katkılı, gözenekli, sert dokulu gevrek hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 260 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 262 TE IV, 8 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Doğu dolgu cadde Y.:5cm A.Ç.: 14,5cm 2.5 YR - 4/8 red Yoğun kum, küçük çakıl parçacığı ve ince kireç katkılı, gözenekli, gevrek, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 260 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 263 TE IV, 9 PTR’05 Meclis Binası / Güney Kapı dolgu Y.: 2cm A.Ç.: 14,5cm 2.5 YR - 5/8 red Yoğun kireç ve kum katkılı, gözenekli, gevrek, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 260 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 264 TE IV, 10 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı / 2 no’ lu işlik Y.:8cm A.Ç.: 14cm 10 R - 5/8 red Yoğun kireç ve kum katkılı, gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 260 Tarih: İ.S. 4.-5. yy. 164 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 265 TE V, 1 PTR’ 99 TN3 (+10/-42) Y.: 6,5cm A.Ç.: 12cm 10 R - 5/6 red Yoğun kireç katkılı, sert dokulu hamur. Riley 1979, 272-273 Res. 107, 564; Williams 1989, 66 Res. 35 388; Fırat 1999, 328 Lev. 144, 655; Korkut 2007 c 150-151 Res. 1, 4.. İ.S. 4.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 266 TE V, 2 PTR’ 96 Hurmalık Hamamı Y.:10cm A.Ç.: 16cm 2.5 YR - 7/8 light red İnce kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 265 Tarih: İ.S. 4.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 267 TE V, 3 PTR’ 96 Hurmalık Hamamı Y.: 8cm A.Ç.: 11,4cm 5 YR - 6/8 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 265 Tarih: İ.S. 4.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 268 TE V, 4 PTR’ 05 Meclis Binası/ Batı duvar önü dolgu Y.:8cm A.Ç.: 11cm 5 YR - 7/8 reddish yellow Çok ince ve az kireç kum katkılı pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989 Res. 36, 400. Tarih: İ.S. 4.-7. yy. 165 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 269 TE V, 5 PTR’ 98 TN 8 -80/-100 Y.: 8cm A.Ç.: 17cm 10 YR - 7/4 very pale brown İnce kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 272-273 Res. 107, 562; Fırat 1999, 342 Lev. 151, 683. Tarih: İ.S. 4.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 270 TE VI, 1 PTR’ 05 Ana Cadde – Sur - G. Cephe Doğu Kanadı Y.:7cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow 5 YR - 5/6 yellowish red Kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Pellegrino 2007 Res.8, 7. 8. İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 271 TE VI, 2 PTR’ 94 Hurmalık Hamamı / 2 no’lu işlik Y.: 6cm A.Ç.: 19cm 7.5 YR - 8/6 7.5 YR - 6/6 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 272 TE VI, 3 PTR’94 Hurmalık Hamamı / 2 no’lu işlik Y.:5cm A.Ç.: 16cm 2.5 YR - 7/8 light red 7.5 YR - 5/4 brown İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. 166 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 273 TE VI, 4 PTR’95 Hurmalık Hamamı Y.: 7cm A.Ç.: 18cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 7.5 YR - 4/1 dark gray İnce kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 274 TE VI, 5 PTR’96 Hurmalık Hamamı Y.: 6,5cm A.Ç.: 16cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 5 YR - 5/4 reddish brown Çok ince kum ve az kireç katkılı, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. Tarih: Amphora: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 275 A I,1 PTR’90 TN – L 61 Y.: 14cm K.Ç.: 16cm 2.5 YR - 6/8 light red Robinson 1959, 18, Lev. 2, F71-F72; 77 Lev. 16, L 31; Hayes 1991, 154 Res. 55, 63. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 276 A I,2 PTR’99 TN 3 (+10/-30) Y.: 17,2cm K.Ç.: 14,5cm 2.5 YR - 6/8 light red Bkz. Nr. 275 ? 167 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Tipolojik Benzerler: Tarih: 277 A I,3 PTR’98 TN 1 (-65/-220) Y.: 7cm K.Ç.:11cm 5 YR - 6/8 reddish yellow Bkz. Nr. 275 ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 278 A I,3 PTR’01 Hurmalık Hamamı Kuzey işlik yanı dolgu Y.: 10,5cm A.Ç.: 19cm 2.5 YR - 6/8 light red Yoğun kum, kireç ve yer yer çakıl taşı katkılı, ince mikalı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Korkut 2007c 165 Res. 11, 65. Tarih: Geç Roma Dönemi Depolama Seramiği: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 279 DS I,1 PTR’ 03 Ana Cadde Doğu ayak arkası Y.: 11cm A.Ç.: 20cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 5 YR - 4/2 dark reddish gray Kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Riley 1979, 414 Res. 118, 750-751; Mader 1996, 107 Res. 34, 95-96; Fırat 1999, 411 Lev. 184, 821-822; Degeest 2000, 165-166 Res. 202. İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 280 DS I,2 PTR’ Yüzey Y.: 24cm A.Ç.: 28cm 2.5 YR - 6/6 light red Kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 279 İ.S. 5.-7. yy. 168 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 281 DS I,3 PTR’99 TN 3 (-75) Y.: 5cm A.Ç.: 22cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 7.5 YR - 7/4 pink İnce kum ve az kireç katkılı sert dokulu hamur. Mader 1996, 107 Res. 134, 97. ? Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 282 DS I,4 PTR’93 Tak Önü Y.: 7cm A.Ç.: 30cm 10 YR - 7/6 yellow 5 YR - 3/2 dark reddish brown (ağız ve dudak kenarı astarlı, gövde üzerinde de astar akıntıları var.) Hamur Tanımı: İri kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 279 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 283 DS I,5 PTR’06 TBE – B / Roma Dolgu Y.: 6cm A.Ç.: 24cm 2.5 YR - 8/4 pale yellow 2.5 YR - 8/4 pale yellow Yoğun kum katkılı, gözenekli, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. 284 DS II,1 PTR’07 TBE – B / Kuzey / Roma Dolgu Y.: 10,5cm A.Ç.: 21cm 5 YR - 6/6 reddish yellow İnce kireç ve kum katkılı, yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Anderson-Stajanovic 1992, 137 Lev. 139, 1198; Laflı 2000, 44 Res.3, 6. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. 169 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 285 DS II,2 PTR’99 TN 1 -100 Y.: 6cm A.Ç.: 18,5cm 5 YR - 6/6 reddish yellow 7.5 YR - 7/4 pink Kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Fırat 1999, 414, Lev. 185, 827. İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 286 DS III,1 PTR’06 TBE – B / Roma Dolgu (-20/-40) Y.: 17cm A.Ç.: 48cm 2.5 YR - 5/6 red Kireç, kum ve çakıl taşı katkılı, gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 287 DS III,2 PTR’07 TBE – B / Kuzey / Roma Dolgu Y.: 11cm A.Ç.: 44cm 5 YR - 6/6 reddish yellow yoğun iri kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. 288 DS III,3 PTR’99 TN 9 Y.: 10cm 5 YR - 5/6 yellowish red İri kum, bol kireç, küçük çakıl katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989, 82 Res. 48, 487; Berndt 2003, 88, Lev. 71 P021-022. Tarih: İ.S. 5.-7. yy. 170 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 289 DS IV,1 PTR’99 TN / L. 19 - L. 18 (-80/-105) Y.: 7,5cm A.Ç.: 24cm 5 YR - 6/6 reddish yellow İnce kireç, kum ve iri mika katkılı, gevrek, sert dokulu hamur. ? Bakraç: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 290 BK I,1 PTR’ 98 TN 8 (-70/-90) Y.: 24,2cm A.Ç.: 23,4cm K.Ç.: 18cm 7.5 YR - 7/4 pink Kireç ve kum katkılı sert dokulu gözenekli hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 343-344 Res.125, 900, 902; Hayes 1983, 132 Res.14, 174; Sackett 1992, 243 Lev. 184, 12; Forster 2001, 164 Res.4.15 h.j; Korkut 2007a 204, 22; Korkut 2007c 166 Res. 12, 67. Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 291 BK I,2 PTR’ 06 TBE-B / Roma Dolgu Y.: 10cm A.Ç.: 24cm 5 YR - 6/6 reddish yellow Kireç ve kum katkılı yer yer gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr.290 Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 292 BK I,3 PTR’ 98 TN 8 (-180) Y.: 17cm 7.5 YR - 7/4 pink Kireç ve kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 290 Tarih: İ.S. 2. yy. 171 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 293 BK I,4 PTR’ 99 TN 3 Ocak Y.: 13cm A.Ç.: 29cm 7.5 YR - 7/4 pink Kireç ve kum katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 290 Tarih: İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 294 BK I, 5 PTR’ 99 TN 2 (-100) Y.: 25,5cm K.Ç.: 22cm 5 YR - 7/6 rreddish yellow Çok ince kireç ve kum katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 290 İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 295 BK I, 6 PTR’ 01 Hurmalık Hamamı / Doğu Cadde / Dolgu Y.: 9,5cm A.Ç.: 23,4cm 2.5 YR - 6/8 light red Kireç ve kum katkılı gözenekli hamur. Bkz. Nr. 290 İ.S. 2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 296 BK I, 7 PTR’ 05 Meclis Binası / Sahne Binası Önü / Dolgu Y.: 15cm A.Ç.: 28cm 5 YR - 6/6 reddish yellow Çok ince kireç katkılı, temiz, sert dokulu hamur. Bkz. Nr.290 İ.S. 2. yy. 172 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 297 BK II, 1 PTR’06 TBE – B Roma Dolgu Y.: 6cm A.Ç.: 24cm 7.5 YR - 7/4 pink 10 YR - 8/4 very pale brown Kireç ve kum katkılı, gözenekli, yer yer ince mikalı, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. 298 BK II, 2 PTR’06 TBE – B / Roma Dolgu Y.: 9cm A.Ç.: 27cm 7.5 YR - 7/4 reddish yellow 10 YR - 8/4 yellow (astar üzerinde kırmızı benekler vardır) Yoğun ince kireç ve kum katkılı, pudramsı hamur. İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 299 BK II, 3 PTR’99 TN 9 Y.: 10,5cm 2.5 YR - 8/3 pink Yoğun kum, küçük çakıl taşı ve az kireç katkılı, gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Poblome 1999, 310 Res. 78, 1F 140; Korkut 2007a, s. 204, 21. Tarih: İ.S. 3. – 4. yy. Çanak: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 300 ÇA I, 1 PTR’07 TBE / B / Roma Dolgu Y.: 4,5cm A.Ç.: 25cm 10 YR - 6/4 light yellowish brown 5 YR - 8/3 pale yellow İri kireç ve kum katkılı, gözenekli, sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. 173 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 301 ÇA I, 2 PTR’06 TBE - B / Roma Dolgu Y.: 12cm A.Ç.: 44cm 7.5 YR - 6/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/8 red ( ağız içinde ve dışında az astarlı) Hamur Tanımı: Kum ve kireç katkılı yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 342 Res.124, 883; Pülz 1985 Res.11, 63. 64; Hayes 1991, 66 Lev. 24, 1; Forster 2001, 163 Res.4.14, b. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 302 ÇA I, 3 PTR’07 TBE / Teras II / Güney Doğu Duvar Takibi (Yüzey -10) Ölçüler: Y.: 8,5cm A.Ç.: 36cm Hamur Rengi: 2.5 YR - 6/6 light red Hamur Tanımı: Kireç, kum ve çakıl taneciği katkılı gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Gasperetti 2003, 150 Lev. XCII, 34; Wintermeyer 2004, 98 Res. 762. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 303 ÇA I, 4 PTR’06 TBE - B / Roma Dolgu Y.: 8,5cm A.Ç.: 40cm 10 YR - 7/3 very pale brown 5 Y 8/2 pale yellow Kireç ve kum katkılı yer yer küçük gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 342 Res.124, 886; Pülz 1985, Res.11, 63.64; Berndt 2003, 91 Lev. 76, 95; Meriç 2002, 109 Lev. 61, 713; Gasperetti 2003, 151 Lev. XCIII, 38; Wintermeyer 2004, 103 Res.840; Lüdorf 2006 Lev. 22, 37. 38; Korkut 2007a 206, Res. 23, 25; Korkut 2007a, s. 206, 23; Korkut 2007c Res.8,45. Tarih: İ.S. 1.-2. yy. 174 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 304 ÇA I, 5 PTR’98 TN 8 Y.: 13,5cm A.Ç.: 34cm K.Ç.:26cm 10 YR - 7/4 very pale brown Kabın dış yüzeyinde hamur.la aynı renk ince astar var Hamur Tanımı: Kum ve kireç katkılı, sık gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 303 Tarih: İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 305 ÇA I, 6 PTR’07 TBE - B/ Teras 1/ Doğu / II. Duvar Önü / orta 2 Y.: 2,5cm A.Ç.: 28cm 2.5 YR - 6/8 light red yoğun ince kireç ve yoğun kum katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Wintermeyer 2004, 106 Res. 906. Tarih: İ.Ö. 1.- İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 306 ÇA II,1 PTR’98 TN 1 (-11/+10) Y.:16,5cm A.Ç.: 39cm K.Ç.:30cm 10 YR - 8/4 very pale brown Kum ve kireç katkılı yer yer gözenekli, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Williams 1989, 81, Res. 47, 481. Tarih: İ.S. 6-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 307 ÇA II, 2 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 15cm A.Ç.: 36cm K.Ç.:24cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow İnce kum ve kireç katkılı yer yer küçük gözenekli, pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 306 Tarih: İ.S. 6-7. yy. 175 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 308 ÇA II, 3 PTR’94 Hurmalık Hamamı / 2 Nolu işlik Y.: 9,7cm A.Ç.: 30cm K.Ç.:14cm 2.5 YR - 6/8 light red 10 R - 6/8 light red İnce kum ve kireç katkılı, dışta ve içte gözenekli, az mikalı, sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Robinson 1959, 66 Lev. 14 K 80; MitsopoulosLeon 1991, 140 Lev. 197 M3; Korkut 2007c 161, Res. 8, 48. Tarih: İ.S. 5.-6. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 309 ÇA II, 4 PTR’03 Ana Cadde / Güney Kapı 3 (Yüzey / -110) Y.: 8cm A.Ç.:28cm 7.5 YR - 7/4 pink 5YR - 7/4 reddish yellow (üzerindeki bezemeleri) Hamur Tanımı: İnce kireç ve kum katkılı gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Pellegrino 2007 Res. 13,14. Tarih: İ.S. 6.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 310 ÇA II, 5 PTR’03 Ana Cadde / Güney Kapı (0/-135) Y.: 7,5cm A.Ç.: 22cm 5 YR - 7/6 reddish yellow 2.5 YR - 5/8 red (üzerindeki bezemeleri) İnci kum ve kireç katkılı, yer yer küçük gözenekli sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 309 Tarih: İ.S. 6.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 311 ÇA III,1 PTR’07 TBE / Teras 1 / Doğu Duvar / Güney (-10) Y.: 5cm A.Ç.: 29cm 2.5 YR - 6/6 light red İnce kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Berndt 2003, 301 Lev. 73, 13. İ.S. 1.-2. yy. 176 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 312 ÇA III,2 PTR’99 TN 1 Y.: 10cm A.Ç.: 30cm 2.5 YR - 5/6 red İnce kum ve kireç katkılı, sert dokulu hamur. Uygun 2009, Lev. 65, 637. İ.S.1. yy. sonu Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 313 ÇA IV, 1 PTR’90 TN 10 (-85/-100) Y.: 8,5cm A.Ç.: 22cm 2.5 YR - 5/6 red Bol kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu, gevrek hamur. ? Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 314 ÇA IV,2 PTR’90 TN 10 Y.: 4cm A.Ç.: 34cm 2.5 YR - 4/4 reddish brown 2.5 YR - 5/6 red ( ağız içinde ve dışında az astarlı) İri kum, kireç ve ince çakıl taşı katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. ? 315 ÇA V, 1 PTR’ 99 TN 3 Ocak (+ 10/-42) Y.: 11,5cm A.Ç.: 30cm 5 YR - 6/8 reddish yellow 2.5 YR - 5/8 red Kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Hayes 1991, 208-209 Fig. 72, 20; Fırat 1999, 360 Lev. 160, 716-717; Korkut – Grosche 2007, 134, 212; Korkut 2007c, 166 Res. 12, 70. İ.S. 5.-7. yy. 177 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: 316 ÇA V, 2 PTR’ 05 Ana Cadde / Batı Stoa III (-170) Y.: 12,5cm A.Ç.: 40cm 7.5 YR - 7/6 reddish yellow 7.5 YR - 5/4 brown (içte koyu renk astarla verev çizgiler var) Hamur Tanımı: Kum ve kireç katkılı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 315 Tarih: İ.S. 5.-7. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 317 ÇAK I,1 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 6cm K.Ç.: 12cm 7.5 YR - 5/6 strong brown 10 R - 6/8 light red İnce kum ve kireç katkılı, pudramsı hamur. Berndt 2003 Lev. 80, 190,193; Wintermeyer 2004 Res.861.862. ? Havan Kolu: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 318 HK I-1 PTR’ 99 TN 9 Y.:3,5cm K.Ç.: 5,5cm 5 YR - 5/6 yellowish red Yoğun kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur. ? Kapak: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 319 KP I, 1 PTR`01 Hurmalık Hamamı / doğu cadde Y.:4,6cm A.Ç.: 18,8cm Gley 1- 2,5 Black Kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur. Riley 1979, 321 Res. 119, 762-764; Anderson Stojanovic 1992, 95 Lev. 107, 811-813; Jurisic 2000, 36 Res. 25; Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 676-684; İ.S. 1.-2 yy. 178 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 320 KP I, 2 PTR`93 Hurmalık Hamamı Y.: 3,6cm A.Ç.: 12cm 5YR - 4/4 reddish brown Bol miktarda kireç ve kum taneciği, az miktarda mika taneciği katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S.1.-2. yy. 321 KP I, 3 PTR`93 Hurmalık Hamamı Y.: 3,8cm A.Ç.:12,5cm 5YR - 4/3 reddish brown Kireç, mika ve kum tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S.1.-2. yy. 322 KP I, 4 PTR`98 TN6 (-250/-330) Y.: 3,7cm A.Ç.:10cm 5YR - 6/8 reddish yellow Mika ve kireç tanecikleri katkılı, bol hava gözeneği olan sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 323 KP I, 5 PTR`98 TN 1 (0 -80) Y.: 4cm A.Ç.: 10,5cm 2,5YR - 5/8 red Kireç ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. İç ve dış yüzey astarlanmış. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 179 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 324 KP I, 6 PTR`98 Nekropol (-65/-220) Y.: 3,7cm A.Ç.: 10,5cm 5YR - 6/6 reddish yellow 5YR - 6/6 reddish yellow Kum tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. İç ve dış yüzey ince astarlı. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 325 KP I, 7 PTR`98 TN 8 (-40/-90) Y.: 2,5cm A.Ç.: 7,5cm 7,5YR - -6/4 light brown Kireç, kum ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 326 KP I, 8 PTR`06 TBE / Kuzey Roma Dolgu (-20/-60) Y.: 4,5cm A.Ç.: 16cm 5YR - 5/6 yellowish red 10 YR - 8/3 very pale brown Kireç, kum ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 327 KP I, 9 PTR’ Y.: 4,4cm A.Ç : 14cm 7,5YR - 7/4 Pink Çok az ince kum tanecikli, hava kabarcıkları bulunan pudramsı hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 180 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: HamurTanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 328 KP I, 9 PTR`91 TN / Depo 3 Y.: 3,5cm A.Ç.: 14,3cm 2,5YR - 6/8 light red Kum, kireç ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S.1.-2. yy. 329 KP I, 10 PTR`99 TN 9 / 10 Y.: 2,5cm A.Ç.: 6,4cm 5YR - 7/8 reddish yellow 10R 4/4 weak red Az miktarda kireç tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. İç ve dış yüzey astarlanmış. Bkz. Nr. 319 İ.S.1.-2.yy. 330 KP I, 11 PTR`01 Hurmalık Hamamı / Doğu Cadde Y.: 3,2cm A.Ç.: 6,5cm 2,5YR - 4/6 red Bol miktarda kireç, kum ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 319 İ.S.1.-2. yy. 331 KP I, 12 PTR`95 Hurmalık Hamamı / Calidarium / Kuzey (0/-120) Y.: 2,3cm A.Ç.: 8,2cm 2,5YR - 4/8 red 5YR - 4/1 Dark Gray Kireç tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. Dış yüzeyi astarlı. Tutamağın ortasındaki delikten dolayı iç kısımda astar akmaları görülmektedir. Bkz. Nr. 319 İ.S. 1.-2. yy. 181 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 332 KP II, 1 PTR`99 TN 3 Y.: 6,5cm A.Ç.: 17,5cm 5YR - 6/6 reddish yellow Az kireç tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Eiwagner 1981, 48 Lev. 28, 487. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 333 KP II, 2 PTR`98 TN6 (-250/-330) Y.:3,5cm A.Ç.: 9cm 5YR - 6/6 reddish yellow Kireç katkılı sert dokulu hamur. Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 683. İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 334 KP II, 3 PTR`90 TN / L 60 Y.: 3,3cm A.Ç.: 8,7cm 2,5YR - 6/4 light yellowish brown Az miktarda kireç ve mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 332 İ.S. 1. yy. Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 335 KP II, 4 PTR`06 TBE-B Roma Dolgu Y.:3cm A.Ç.: 6,5cm 7,5YR - 8/4 pink Az miktarda kumve mika katkılı sert dokulu hamur. Williams 1989, 75 Lev. 41, 441. İ.S. 1.-2. yy. 182 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 336 KP III, 1 PTR`99 TN3 Ocak, (+10/-42) Y.: 2,9cm A.Ç.:13cm 2,5YR - 5/6 red Bol miktarda kireç ve kum tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Tekkök-Biçken1996, 108 Res.63 D51; Wintermeyer 2004, 117 Res. 1068. ? 337 KP III, 2 PTR`01 Hurmalık Hamamı / Doğu Caddesi Y.: 2,1cm A.Ç.: 8,7cm 7,5YR - 6/4 light brown Mika ve kireç tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. Anderson–Stajanovic 1992, 116 Lev. 107, 909; Meriç 2002, 102-107 Lev. 58, 684. İ.S. 1 yy. 338 KP III, 3 PTR`91 TN Y.: 3,3cm A.Ç :15cm 5YR - 5/6 yellowish red Bol miktarda iri kum ve kireç tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Yüzeyi iyi perdahlanmamış pütürlü. Tutamağın iç kısım merkezinde parmakla iz bırakılmış. ? 339 KP IV, 1 PTR`98 TN (-205/-215) Y.: 5,2cm A.Ç.: 14,5cm 7,5YR - 4/3 brown 5YR - 4/3 reddish brown Çok az miktarda mika tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. İç ve dış yüzey astarlanmış. Williams 1989, 73 Lev. 40, 426; Tekocak 2006 Lev. 61, 313. Geç Roma 183 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçü: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 340 KP IV, 2 PTR`03 Ana Cadde / Batı Stoa / Dolgu Y.: 3,1cm A.Ç.: 8cm 2,5YR - 5/6 red 2,5Y- 4/1 dark gray Az kireç, kum ve mika katkılı sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 339. Geç Roma 341 KP V, 1 PTR`96 Hurmalık Hamamı / Caldarium (0 /-120) Y.:5,2cm A.Ç.: 7,5cm 2,5YR - 5/6 red Az miktarda kireç ve mika tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları bulunan sert dokulu hamur. ? 342 KP V, 2 PTR`03 Ana Cadde Güney Kapı III / Stylobat Düzlemi / zemin Y.5,3cm A.Ç.: 13cm 5YR - 6/6 reddish yellow Kireç, kum katkılı gözenekli hamur. Deegest 2000, 144, 256 Res. 145. Geç Roma-Erken Bizans Dönemi 343 KP VI, 1 PTR`89 TN / L20 Y.: 8.6cm A.Ç.: 21cm 7,5YR - 6/6 reddish yellow Bol hava kabarcıklı, kireç tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. ? 184 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 344 KP VII, 1 PTR` 01 Hurmalık Hamamı Doğu Y.: 4,8cm A.Ç :17cm 2,5YR - 6/8 light red Bol kireç tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. Dış yüzeyde parmak izleri verilmiş halka şeklinde. Degeest 2000, 143-144 Res.142-144. Geç Roma-Erken Bizans Dönemi 345 KP VII, 2 PTR` 94 Hurmalık Hamamı / 2 Nolu İşlik Y.:3,7cm A.Ç :15,5cm 2,5YR - 5/8 red Bol miktarda kireç tanecikleri katkılı, hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 344 Geç Roma-Erken Bizans Dönemi 346 KP VII, 3 PTR`99 TN 3 Y.: 3,4cm A.Ç.: 20cm 7,5YR - 6/6 reddish yellow Kireç tanecikleri katkılı hava kabarcıkları olan sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 344 Geç Roma-Erken Bizans Dönemi 347 KPVIII, 1 PTR`95 Hurmalık Hamamı Y.: 3,1cm A.Ç.: 10cm 7,5YR - 5/4 brown Az kireç ve mika tanecikleri katkılı yumuşak dokulu hamur. Robinson 1959, 69 Lev. 14, K 119. İ.S. 3. yy. 185 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: 348 KP VIII, 2 PTR`95 Hurmalık Hamamı / Caldarium / Kuzey Doğu Açması Ölçüler: Y.: 3,4cm A.Ç.:7,5cm Hamur Rengi: 7,5YR - 6/6 reddish yellow Hamur Tanımı: Kireç tanecikleri katkılı hava gözenekleri bulunan sert dokulu hamur. Tiplojik Benzerler: Riley 1979, 366 Res. 132, 1050; AndersonStajanovic 1992, 97 Lev. 83, 713; Hayes 1992, 97 Res.35, 6; Hayes 1997 Lev. 35, 12. Tarih: Geç Roma Dönemi (İ.S. 5.-6. yy.) Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tiplojik Benzerler: Tarih: 349 KP VIII, 3 PTR`98 TN2 (kesit) Y.: 2,5cm A.Ç.:9,7cm 5YR - 7/6 reddish yellow Kum ve kireç tanecikleri katkılı sert dokulu hamur. Dış yüzey iyi perdahlanmamış, pürüzlü. Bkz. Nr. 348 Geç Roma Dönemi (İ.S. 5.-6. yy.) Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 350 KP IX, 1 PTR’03 Ana Cadde / Güney Kapı 3 (-10 yürüme zemini) Y.: 3,3cm A.Ç.: 7,2cm 5 YR - 5/8 yellowish red 5 YR – 6/4 light reddish brown Çok az ve ince kireç katkılı, sert dokulu hamur. Riley 1979, 369 Res.133, 1078. Geç Roma Dönemi Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 351 KP IX, 2 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 3cm 2.5 YR - 4/4 reddish brown Kireç, kum ve çakıl taşı katkılı, sert, iyi pişmiş hamur. Hamur fazla pişirme nedeniyle yanmış durumdadır. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 350 Tarih: Geç Roma Dönemi 186 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 352 KP IX, 3 PTR’01 Hurmalık Hamamı Y.: 3,5cm 2.5 YR - 6/8 light red Kireç ve mika katkılı, sert dokulu, iyi pişmiş hamur. Tipolojik Benzerler: Bkz. Nr. 350 Tarih: Geç Roma Dönemi Kepçe: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 353 KE I,1 PTR’01 Hurmalık Hamamı / Caldarium / kuzey işlik U: 13,4cm 2.5 YR - 6/8 light red Kireç ve kum katkılı, sert dokulu hamur. Korkut 2007c 155, Res. 4, 25. İ.S. 5. yy. Havan: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 354 HA I, 1 PTR’ 98 TN 3 Y.: 11,5cm A.Ç.: 34 cm. K.Ç.: 24 cm. 10 YR 7/3 very pale brown Hamurla aynı renk çok ince astarlı İri kum, ince kireç, küçük çakıl katkılı, gözenekli pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Riley 1979, 96 Res. 112, 669; Hayes 1991, 73 Res.26, 1,2,4; Hayes 1997, Res. 34, 3; Zsidi Balla 2000, 248 Res. 2, 1, 2; Hayes 2000, 296 Res. 29; Korkut 2007a 215, 43. Tarih: İ.S. 1.-3. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 355 HA I, 2 PTR’ 99 Hurmalık Hamamı Y.: 7 cm A.Ç.: 34 cm. 7,5 YR 6/6 reddish yellow 5 YR 8/3 pink İnce kum ve kireç katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. ? 187 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Astar Rengi: Hamur Tanımı: 356 HA I, 3 PTR’ 91 TN / K5 / Batı Y.:6 cm A.Ç.: 22 cm. K.Ç.: 11,5cm. 10 YR 7/4 very pale brown 10 YR 7/4 very pale Brown ( astar çok ince) kum, kireç ve mika katkılı, yer yer gözenekli pudramsı hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1997, 80 Res.34, 1. Tarih: İ.S. 1. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tarih: 357 HA I, 4 PTR’ 98 TN 2 (-70) 5 YR 7/8 reddish yellow Çok iri kum, küçük çakıl ve iri mikalı, gözenekli sert dokulu hamur. ? 358 HA II, 1 PTR’ 07 TBE / Teras 1 / Doğu Duvar / Roma Dolgu Y.: 6 cm A.Ç.: 20 cm. K.Ç.: 16 cm. 5 YR 6/6 reddish yellow Yoğun kum ve kireç katkılı, yer yer gözenekli sert dokulu hamur. İ.S. 1.-2. yy. Ölçü Kabı ? : Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 359 ÖK I,1 PTR’99 TN1 (-53) Y.: 12,5cm K.Ç.: 2cm 10 YR - 7/2 light gray Çok ince kum katkılı, sert dokulu hamur. Riley 1979, 359 Res.130, 1003; Hayes 1983,132 Res.13, 170; Williams 1989, 100 Res. 63, 589; Hayes 1991, 74 Res. 23, 8.9.11; Anderson Stajanovic 1992, 124 Lev. 121, 1016; Vegas 1994, 359 Res.6, 86; Hayes 1997, 35 Res.12, 1; Korkut 2007a 218, 48. İ.S. 1.-2. yy. 188 Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 360 ÖK I,2 PTR’99 TN1 (0/-100) Y.: 8cm K.Ç.: 1,5cm 10 YR - 8/2 very pale brown Çok ince kum katkılı, pudramsı hamur. Bkz. Nr. 359 İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 361 ÖK I,3 PTR’93 Hurmalık Hamamı Y.: 6,5cm K.Ç.: 2cm 10 YR - 7/6 yellow Çok ince kireç katkılı, pudramsı hamur. Bkz. Nr. 359 İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 362 ÖK I,4 PTR’94 Hurmalık Hamamı Y.: 3,5cm A.Ç.: 5cm 7.5 YR - 7/4 pink Çok ince kireç katkılı, ser dokulu hamur. Hayes 1983, 132 Res. 12, 164, Res.13, 168; Hayes 1997, 35 Res. 12, 1; Hübner 1997, 91 Res.1, 3; Thür 2005 Lev. 205, 884. İ.S. 1.-2. yy. Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: Tipolojik Benzerler: Tarih: 363 ÖK I,5 PTR’07 TBE / Teras / Güney Doğu Duvar takibi (-10) Y.: 3cm A.Ç.: 6,5cm 5 YR - 8/2 pale yellow Çok ince kum katkılı temiz sert dokulu hamur. Bkz. Nr. 362 İ.S. 1.-2. yy. 189 Süzgeç: Kat. No: Grup No: Envanter: Buluntu Yeri: Ölçüler: Hamur Rengi: Hamur Tanımı: 364 SÜ I,1 PTR’ 03 Ana Cadde / Güney Kapı 3 (-110) Y.: 2,3cm K.Ç.:16cm 2.5 YR - 6/8 light red İri kum ve kireç katkılı,yer yer mikalı sert dokulu hamur. Tipolojik Benzerler: Hayes 1992, 102 Res. 44, 116. Tarih: İ.S. 7. yy. 190 Ana Cadde Tepecik Bey OG. 42 Sarayı 1% 10% Ana Cadde 8% Hurmalık Hamamı 33% Tepecik Nekropol 44% Meclis Binası 4% Modestus Takı 0% Hurmalık Hamamı Meclis Binası Modestus Takı Tepecik Nekropol Tepecik Bey Sarayı OG. 42 GRAFİK 1. Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramiklerinin Buluntu Yerlerine Göre Sayısal Dağılımı Masa Kapları Diğer Seramikler 21% Depolama Kapları 4% Pişirme Kapları 29% Pişirme Kapları Masa Kapları 46% Depolama Kapları Diğer Seramikler GRAFİK 2. Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramiklerinin Ana Gruplar İçerisindeki Sayısal Dağılımı 191 60 50 40 Çömlek altlığı Bardak Kadeh 30 Kase Maşrapa 20 10 Tabak Tas Testi 0 GRAFİK 3. Masa Kaplarının Gruplara Göre Sayısal Dağılımı 35 30 25 20 Güveç Tencere 15 10 5 Tava Mangal 0 GRAFİK 4. Pişirme Kaplarının Gruplara Göre Sayısal Dağılımı 192 12 Amphora 10 8 Depolama Seramikleri 6 4 2 0 GRAFİK 5. Depolama Kaplarının Gruplara Göre Sayısal Dağılımı Bakraç 35 Çanak 30 Havan Kolu 25 Kapak 20 Kepçe 15 10 5 Havan Ölçü Kabı ? Süzgeç 0 GRAFİK 6. Diğer Seramiklerin Gruplara Göre Sayısal Dağılımı 193 TÜRKÇE Ortalama Ağız Çapı Ortalama Yükseklik İNGİLİZCE ALMANCA Çömlek Altlığı 11-28 cm 4-5cm Pot Stand Standring Beaker Becher Poculum Bardak ? ? LATİNCE YUNANCA Kadeh 10-12 cm 7-8cm Glass Goblet Kelch Calix Kase 5-14 cm 2-8 cm Bowl Schale Acetabulum Maşrapa 5-10 cm 8-12 cm Handled Jar Cup Henkelbecher Cupellae Cupulae Tabak 13-28 cm 3-5,5 cm Plate Teller Catinus Catillus Tas 13-16 cm Testi 3-9,5 cm 15-25 cm Jug Pitcher Krug Kanne Lagoena Lagynos Oinochoe Lekytos Güveç 14-28 cm 5-? cm Casseroles Kasserollen Aula Lopas Brazier Kohlenbecken Pfanne Mangal ? ? ? Napf Tava 14-30 cm 4-7 cm Pan Tencere 11-21 cm 21-35 cm Cooking Pots Kochtopf Amphora ? ? ? Storage Vats Puraunon Bridum, Frixorium Patina Cacabus Chytropus Cortina Chytra Amphora Amphora Dolium Pithos Depolama Seramiği 18-48 cm Bakraç 23-29 cm 24 cm Tub / Bucket Eimer Çanak 25-44 cm 10-16 cm Basin Schüssel Kapak 6,5- 20 cm 2-7 cm Lid Deckel Operculum Havan 20-34 cm 6-12 cm Mörserschale Mortarium MortarioFricare MortarioTerere Ölçü Kabı? 3-3,5 cm ? Massgefäß TABLO 1. Seramik Formlarının Terminolojisi Tagenon Lekane Thyeia Higdiks 194 LEVHA DİZİNİ Levha 1-37 Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramik Çizimleri Resim 1-10. Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramiklerinden Örnekler Çizim 1. Patara Kent Planı, bkz.: F. Işık Patara. The History and Ruins of the Capital City of Lycian League (2000) 172-173. Çizim 2. Patara Tepecik Nekropolü Seramik Fırını - Kesit Çizim 3. Günlük Fırın Kompleksi - Plan, bkz.: Ş. Özüdoğru-E. Dökü, “Patara Seramik Fırınları”, bkz.: B. Karasu (Ed.) Uluslar arası Katılımlı Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Semineri 26-28 Kasım 2007 Eskişehir (2007) Çiz.1. Çizim 4. Tepecik Seramik İşliği - Plan , bkz.: B. Varkıvanç, “Patara’da bir Seramik İşliği”, Adalya V 2001-2002 Res. 1. 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 RESİM 1 RESİM 2 RESİM 3 RESİM 4 232 RESİM 5 RESİM 6 RESİM 7 233 RESİM 8 RESİM 9 234 RESİM 10 235 Tepecik Bey Evi Tepecik Nekropol Modestus Takı Hurmalık Hamamı Ana Cadde Meclis Binası ÇİZİM 1 ÇİZİM 2 236 ÇİZİM 3 ÇİZİM 4 237 ÖZGEÇMİŞ Adı ve SOYADI : Bilsen Ş. Özdemir Doğum Tarihi ve Yeri : 09. 11. 1983 Kastamonu Medeni Durumu : Evli Eğitim Durumu Mezun Olduğu Lise : Şişli Lisesi Lisans Diploması : Akdeniz Üniversitesi / Klasik Arkeoloji Bölümü (2005) Yükseklisans Diploması : Akdeniz Üniversitesi / SBE (2009) Tez Konusu : Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri Yabancı Dil / Diller : Almanca Bilimsel Faaliyetler Uluslar arası bilimsel toplatılarda sunulan ve yayınlanan bildiriler T. Korkut - B. Ş. Ercan, "Roman Meals and Cooking Ware in Lycia: An Experimental Practice in Archaeology", Akdeniz Kültürlerinde Yemek Kavramına Bilişsel Yaklaşımlar, 7-8 Mayıs 2008 Girne. T. Korkut – B. Ş. Ercan, “Tiyatro” bkz.: H. Işık, Tlos 2007 Yılı Kazı Etkinlikleri”, KST 30, 2008, 355370. Hakemli dergilerde yayınlanan makaleler T. Korkut - B. Ş. Ercan, "Roman Meals and Cooking Ware in Lycia: An Experimental Practice in Archaeology", Akdeniz Sanat Dergisi 1, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayını, 2008, 95 - 106. İş Deneyimi Stajlar : 2002-2005 Patara Kazıları Projeler : 2002T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı – Akdeniz Üniversitesi Patara Kazısı 2005T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı – Akdeniz Üniversitesi Tlos Kazısı : 2007Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalıştığı Kurumlar Adres Tel. : Akdeniz Üniversitesi / Fen-Edebiyat Fakültesi /Arkeoloji Bölümü-Antalya : 0242 310 61 40 238