2013 Türkiye Doğal Gaz Piyasası

İNSAMER, 2021

Boru hatlarına kıyasla az maliyetli olması ve güvenli taşımacılığı ile kıtaları birbirine bağlayan LNG ticareti, son dönemde devletlerin enerji politikalarında önemli bir yer edinmeye başladı.

journal of Original Studies, 2020

Günümüzde devletlerin çoğunluğu piyasaya kamu girişimciliği yoluyla değil regülasyonlar yoluyla müdahale etmeyi tercih etmektedir. Regülasyonların ise en yoğun görüldüğü sektörler doğal tekel piyasalarıdır. Teknolojide, toplumda ve ekonomide yaşanan ilerlemeler regülasyonlar konusunun tekrar ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Enerji piyasaları doğal tekel piyasası özelliklerine sahiptir ve Türkiye için önem taşımaktadır. Bu çalışmada regülasyonların piyasalara olan etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda önce regülasyonlar konusunda literatür taraması yapılmış ve daha sonra günümüz piyasalarında yaşanan regülasyon deneyimleri ele alınmıştır. Çalışmada regülasyonların piyasa performansını olumlu yönde etkileyebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

30 Mayıs 2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildikten sonra, 11 Haziran 2013 tarihli ve 28674 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 6491 No.lu yeni ''Türk Petrol Kanunu'' ile gündemimizdeki yerini alan ''Ülkemizde büyük petrol ve doğal gaz rezervleri var mı, varsa ne kadar var ?'' sorusu yanıtlanmaya çalışılmıştır.

Enerji Analistlerden her yıl sonu, bir sonraki yıl için öngörüler (tahminler) yapmaları beklenir. Ekonomistler tahmin yapar, sosyal bilimciler siyasi tahminler yapar, biz enerji analistleri tahminler yaparız.

İzin verirseniz, bu yazıda sizlere iki kısa doğalgaz keşif hikâyesi aktarmak istiyorum. İlki Hindistan'dan. Hindistan'ın güçlü başbakanı Narendra Modi, 2005 yılında henüz Gucerat Eyaleti'nin başbakanıdır. O yılın Haziran ayında kameraların karşısına geçer ve müjdeyi verir: Gucerat Eyaleti Petrol Şirketi, Bengal Körfezi'nde Hindistan'ın en büyük doğal gaz keşfini yapmıştır. Şirkete göre; bulunan rezerv 570 milyar metreküp büyüklüğündedir ancak yapılacak yeni aramalarla bu rezervin artma olasılığı vardır. Hindistan medyasının bir bölümü, daha önce fazla başarısı olmayan şirkete "altın dokunuşlu şirket" adını verir. Modi, "Hindistan için tarihi bir an" ifadesini kullanır ve keşfin yapıldığı Deen Dayal West bölgesini vaftiz eder. Gucerat Başbakanı'na göre, rezerv 50 milyar dolar değerindedir, üretim Aralık 2007 tarihinde başlayacak ve Hindistan'ın enerji ithalatı büyük ölçüde azalacaktır. Ancak farklı görüşler de vardır ve iddia edilen rezerv rakamıyla ilgili olarak enerji uzmanları arasında sert tartışmalar yaşanır. Uzmanların bir kısmı rezerv rakamının tek bir kuyunun sonucuna dayandığını, bu nedenle güvenilir olamayacağını ileri sürer. Keşif sonrası işler umulduğu kadar iyi gitmez; tutmayan maliyet tahminleri, teknik zorluklar, hatalı teknoloji ve niteliksiz yüklenici seçimleri birbirini izler, ticari gaz üretimine bir türlü başlanamaz. Sonrasında, bağımsız danışmanlık şirketlerine yeniden değerlendirmeler yaptırılır, rezervin 570 milyar metreküp değil sadece 30 milyar metreküp olduğu kamu denetim raporlarına geçer. 15 yıl boyunca yapılan milyonlarca dolar harcamadan sonra bile bu rezervle ilgili belirsizlikler hâlâ devam etmekte. İkincisi daha bildik bir hikâye. Yıllarca Doğu Akdeniz'de Mısır adına aramalar yapan İtalyan Eni Firması, nihayet 2015 yılının Ağustos ayında "süper dev" kategorisinde bir doğalgaz rezervi keşfettiğini duyurur. 850 milyar metreküp büyüklüğünde olduğu açıklanan rezerv, Port Sait Limanı'nın 190 kilometre açığındaki Zohr Sahası'ndadır ve Akdeniz'de o zamana kadar yapılan en büyük doğalgaz keşfidir. O tarihte politik ve ekonomik sorunlarla boğuşan, üstelik yerli kaynakları yeterli gelmeyince o yıl ilk defa doğalgaz ithalatına başlayan Mısır rahat bir nefes alır. Bu defa "tarihi bir an" nitelemesi sadece Mısır için değil ama Orta Doğu ve Doğu Akdeniz için de geçerlidir. Yatırım süreci hızla başlatılır ve bulunan rezervden üretime 27 ay gibi rekor bir sürede, 2017 yılı Aralık ayında başlanır. Yukarıda aktardığım büyüklükteki doğalgaz keşiflerinin, şüphesiz ekonomiden siyasete her alana yansımaları olacaktır. Nitekim doğalgaz endüstrisinde akıbetleri birbirinden çok farklı gelişen bu iki örneğin de çarpıcı sonuçları olmuştur. Bengal Körfezi'nde yapıldığı iddia edilen keşif, sonraki yıllarda soruşturmalara konu olmuş, ilgili şirket hisse değerlerini yükseltmek amacıyla rezerv rakamlarını abartmakla suçlanmış, güvenilirliğini kaybetmiş,

BİLTÜRK Journal of Economics and Related Studies

Dünya üzerinde tüketilen enerjinin yaklaşık üçte ikisinden fazlası petrol ve doğalgaz tarafından karşılanmaktadır. Petrol ve doğalgaz gibi fosil kökenli enerji kaynaklarının ekonomideki sektörlerin ana girdisi olması nedeniyle enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, enerji bağımlılığı yüksek olan ülkelerin ekonomik büyüme, cari açık, enflasyon, faiz, reel döviz kuru ve istihdam gibi makroekonomik göstergeler üzerinde zincirleme etkiler yaratmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde Ham Petrol Fiyat ile Doğalgaz Fiyatının GSYİH, Tüketici Fiyat Endeksi ve Sanayi Üretim Endeksi gibi makroekonomik göstergeler üzerinde yaratacağı etkileri belirlemektir. 2010-2020 dönemi için aylık veriler kullanılarak ve söz konusu seriler arasındaki ilişkiler Eşbütünleşme analizi ve Granger Nedensellik Analizi ile araştırılmıştır. Uzun dönemde GSYİH ile Doğalgaz Serisi ve Petrol Fiyatı serisi arasında negatif yönlü ilişki olduğu belirlenmiştir. Uzun dönemde petrol fiyatının % 1 artması GSYİH üzerind...

DergiPark (Istanbul University), 2009

Günümüzde küresel enerji politikaları, ağırlıklı olarak petrol ve doğal gaz tarafından belirlenmektedir. Bu politikaların temelini şekillendiren bölgeler ise, rezervler açısından en büyük pay sahip olan Orta Doğu, Orta Asya ve Hazar bölgeleridir. Petrol ve doğal gazın aranması, üretimi ve uluslararası pazarlara ulaştırılmasında, küresel anlamda önemli bir rekabet söz konusudur. Küresel enerji piyasalarının önemli aktörlerinden olan Rusya ve İran'ın kaynaklarını pazarlamada yaşadığı sorunlara karşın, ABD, AB, Çin, Hindistan ve Türkiye ihtiyaç duydukları enerjiyi alternatif kaynaklardan kesintisiz, ucuz ve güvenli olarak elde edebilmek için çok yönlü politikalar yürütmeye çalışmaktadırlar.

2012

1960’lı yılların ikinci yarısından itibaren uluslararası ticarette yer bulmaya başlayan sıvılaştırılmış doğalgaz (Liquefied Natural Gas LNG), dünya enerji piyasasındaki konumunu her geçen yıl güçlendirmektedir. Doğalgazın denizaşırı ülkelere ihraç edilmesinin boru hatları ile teknik veya ekonomik açıdan mümkün olmaması LNG’nin farklı bir kaynak olarak pazara girişini kolaylaştırmıştır. Enerji arz güvenliğinin ön plana çıktığı günümüzde alternatif enerji kaynağı arayışlarına hız veren ülkeler bu bağlamda LNG ticaretine başlamıştır. 2015 yılında LNG ihracatı yapan ülke sayısı 17’ye ve ithal eden ülke sayısı da 30’a yükselmiştir. Bu durum alternatif bir kaynak olarak LNG’nin önemini daha da artırmıştır. LNG piyasasındaki konumunu güçlendirmeye devam eden ve yatırımlarına bu yönde hız veren Türkiye 2015 yılı verilerine göre LNG ithal eden ülkeler arasında 8. sıradadır. Türkiye’nin 2015 yılında 50 milyar metreküpe yaklaşan doğalgaz tüketimi düşünüldüğünde sahip olduğu gazlaştırma terminali kapasitelerinin yeterli olmadığı görülmektedir. Bununla birlikte piyasadaki aktörlerin sayısında yaşanan artış LNG fiyatlarında düşüşü beraberinde getirmiş ve bu durum özellikle ithalatçı ülkelerin yararına bir durum olmuştur. Türkiye’nin de alternatif enerji kaynak arayışı içinde olduğu günümüzde düşen LNG fiyatlarını, mevcut terminallerin kapasitelerinin artırılması ve yaşanan gelişmelerden ders alınması yönünde fırsata çevirmesi gerekmektedir.

2019