Zbrodnia w Tomaszowcach
49°08′23″N 24°26′27″E/49,139722 24,440833 Tablica Pomnika ofiar zbrodni dokonanej na obywatelach polskich przez OUN-UPA wymieniająca Tomaszowce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data |
9 kwietnia 1944 |
| Liczba zabitych |
43 |
| Typ ataku | |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
| 49°08′23″N 24°26′27″E/49,139722 24,440833
| |
Zbrodnia w Tomaszowcach – zbrodnia dokonana przez ukraińskich nacjonalistów 9 kwietnia 1944 roku na 43 polskich mieszkańcach wsi Tomaszowce, położonej w byłym powiecie kałuskim województwa stanisławowskiego, podczas niemieckiej okupacji tych terenów.
Opis zbrodni
[edytuj | edytuj kod]Tomaszowce były wsią po połowie zamieszkaną przez Polaków i Ukraińców. Według wspomnień zebranych przez Stowarzyszenie Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów od 1943 zaczęły narastać ataki nacjonalistów ukraińskich na tutejszych Polaków. Wiosną 1943 spalono kilka polskich domów i zamordowano kilka osób. Wkrótce potem powtórzył się podobny napad. Podobne ataki zdarzały się w sąsiednich wsiach. Okoliczności te zmusiły Polaków z Tomaszowiec do nocowania w różnych kryjówkach i schronach, a także u przychylnych im Ukraińców[1].
9 kwietnia 1944 (Wielkanoc) o godzinie 21. na polską część Tomaszowiec napadła sotnia UPA „Hajdamaki” wraz z lokalną bojówką OUN-B. Był to element szerzej zakrojonej akcji; w tym samym czasie zaatakowano m.in. wsie Dołha Wojniłowska, Pniaki i Sokołów. Napastnicy palili polskie domy i zabijali napotkanych Polaków. Nad niektórymi ofiarami pastwiono się – członkom rodziny Krasuckich poobcinano kończyny, piersi i genitalia. Część ofiar spłonęła żywcem. Spalono 300 gospodarstw, według raportu Okręgowej Delegatury Rządu zabito 43 osoby[2][3].
Według wspomnień świadków, już po tym ataku na konwój Polaków ewakuujących się z Tomaszowiec, Dąbrowy i Niegowców do Kałusza, ochraniany przez żołnierzy węgierskich i niemieckich, napadł oddział ukraińskich nacjonalistów. Pomimo obrony, napastnikom udało się zabić kilku-kilkunastu Polaków, zniszczyć kilka wozów i zabrać przewożone mienie. Także w Kałuszu uchodźcy nie byli bezpieczni – podczas ataku UPA na przedmieścia zginęło 18 osób, w tym dwie osoby z Tomaszowiec.
Sz. Siekierka, H. Komański i E. Różański podają nazwiska 95 mieszkańców Tomaszowiec, którzy stracili życie z rąk ukraińskich nacjonalistów[1]. Fakt zbrodni w Tomaszowcach potwierdza śledztwo IPN (sygn. akt S 10/01/Zi)[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939–1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, 162-164; 201-203; 219-222, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
- ↑ Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005, s. 250, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
- ↑ Grzegorz Motyka, Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”, Kraków 2011, ISBN 978-83-08-04576-3, s.245
- ↑ Śledztwa w biegu. Strona internetowa IPN. [dostęp 2013-02-24]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wystawa ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II RP 1939-1947; powiat Kałusz. Stowarzyszenie Upamiętniania Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów we Wrocławiu. [dostęp 2013-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-24)]. (pol.).