Przejdź do zawartości

Szczawnica Wyżna (gmina)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy dawnej gminy wiejskiej. Zobacz też: gmina Szczawnica – współczesna gmina miejsko-wiejska; Szczawnica (ujednoznacznienie).
Szczawnica Wyżna
gmina wiejska
1934–1954[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

1934–1939: krakowskie
1945–1954: krakowskie

Powiat

nowotarski

Siedziba

Szczawnica Wyżna

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

5

brak współrzędnych

Szczawnica Wyżna – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1954[2] w woj. krakowskim (dzisiejsze woj. małopolskie). Siedzibą władz gminy była Szczawnica Wyżna (obecnie część miasta Szczawnicy).

Gmina zbiorowa Szczawnica Wyżna została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie nowotarskim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Biała Woda, Czarna Woda, Jaworki, Szlachtowa, Szczawnica Niżna i Szczawnica Wyżna[3].

Po I wojnie światowej pobliska czechosłowacka wieś Leśnica w Pieninach stała się przedmiotem sporu pomiędzy Polską a Czechosłowacją. Według Kazimierza Łapczyńskiego, wieś "zamieszkałą jest przez ludność polską, ale silnie naciskana słowackim żywiołem". Ostatecznie, w 1938 roku Polska wymogła przyłączenie Leśnica (wraz z niewielkimi fragmentami Lechnicy, Szwabów Niżnych, Szwabów Wyżnych i Golembarku) w swoje granice. 30 czerwca 1939 wieś weszła w skład gminy Szczawnica Wyżna[4]. W 1939 roku, tuż po wybuchu II wojny światowej, Leśnica stała się częścią Republiki Słowackiej, państwa marionetkowego, całkowicie uzależnionego politycznie i militarnie od III Rzeszy. Po II wojnie światowej Leśnica po raz kolejny stała się przedmiotem sporów międzynarodowych, ale ostatecznie zwrócono ją Czechosłowacji.

Podczas wojny okupanci scalili gromady Szczawnica Niżna i Szczawnica Wyżna w jedną gromadę Szczawnica[5], co władze polskie usankcjonowały dopiero 15 listopada 1948[6]. Po wojnie jednostka zachowała przynależność administracyjną sprzed wojny i według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 5 gromad: Biała Woda, Czarna Woda, Jaworki, Szczawnica i Szlachtowa[7]. 16 lipca 1953 zniesiono gromady Biała Woda i Czarna Woda, właczając je do gromady Jaworki[8].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[9]. Jednostkę przekształcono w gromadę Szczawnica[10], której 1 stycznia 1958 roku nadano prawa osiedla[11]. 18 lipca 1962 osiedle zmieniono w miasto Szczawnica[12] (w latach 1973–1982 jako Szczawnica-Krościenko[13][14][15][16]), natomiast w 2008 roku Szczawnicę przekształcono w gminę miejsko-wiejską Szczawnica[17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. ↑ Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954
  3. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 594
  4. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 57, poz. 375
  5. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
  6. ↑ Krakowski Dziennik Wojewódzki. 1948, nr 22, poz. 349
  7. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  8. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie. 1953, nr 10, poz 42
  9. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  10. ↑ Podział administracyjny PRL (1956), Urząd Rady Ministrów, Biuro do Spraw Prezydiów Rad Narodowych
  11. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 317
  12. ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
  13. ↑ Dz.U. z 1981 r. nr 26, poz. 139
  14. ↑ Dz.U. z 1981 r. nr 31, poz. 178
  15. ↑ M.P. z 1981 r. nr 28, poz. 261
  16. ↑ Dz.U. z 1982 r. nr 23, poz. 165
  17. ↑ Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 961
Powiat nowotarski (1920–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Gminy (1939–45)
Miejskie
Wiejskie[A]
  1. ↑ Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczawnica_Wyżna_(gmina)&oldid=73891700”