Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej
SOFIA (ang. Stratospheric Observatory For Infrared Astronomy), Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej – powietrzne obserwatorium, będące wspólnym projektem NASA i niemieckiego Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR), wyposażone w teleskop o średnicy zwierciadła wynoszącej 2,5 metra, pracujący w zakresie promieniowania podczerwonego.
Lustro zwierciadła wykonane zostało ze szkła ceramicznego „Zerodur” charakteryzującego się zerową rozszerzalnością termiczną, pokrytego warstwą odbiciową z aluminium[1].
SOFIA jest największym podniebnym obserwatorium na świecie. Pracuje na wysokości powyżej 12 000 metrów (ponieważ na niższych wysokościach para wodna ziemskiej troposfery pochłania promieniowanie podczerwone) w specjalnie przystosowanym do tego celu Boeingu 747SP. SOFIA zbada wiele kosmicznych środowisk, włączając w to miejsca narodzin i śmierci gwiazd, obszary formowania odległych układów planetarnych oraz sąsiedztwo czarnych dziur w aktywnych galaktykach.
Stroną naukową projektu i planowaniem misji obserwacyjnych zajmuje się Centrum Badawcze imienia Josepha Amesa.
Historia misji
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy naziemny test teleskopu odbył się w nocy z 18 na 19 sierpnia 2004 roku. Pierwszy test w powietrzu odbył się 26 kwietnia 2007[2]. Przez kolejne 3 lata miała miejsce faza instalacji i integracji systemów i instrumentów misji oraz szereg lotów testowych w Centrum Badania Lotu im. Armstronga w Palmdale w Kalifornii, który do tej pory jest główną bazą operacyjną misji SOFIA. 28 maja 2010 uzyskano tzw. „pierwsze światło”, czyli pierwsze zdjęcia wykonane po przetestowaniu systemów teleskopu w jakości określonej w specyfikacji projektowej[3]. 30 listopada tego samego roku odbył się pierwszy 10-godzinny lot naukowy[4]. SOFIA ma prowadzić obserwacje naukowe przez około 20 lat.
23 czerwca 2011 roku SOFIA obserwowała okultację Plutona i odległej gwiazdy przelatując nad Pacyfikiem[5][6].
11 kwietnia 2013 odbył się setny lot obserwatorium[7].
W 2020 roku SOFIA uprawdopodobniła występowanie wody w księżycowym regolicie[8].
W nocy z 28 na 29 września 2022 roku obserwatorium SOFIA swój odbyło ostatni lot[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Obserwatorium KAO (Kuiper Airborne Observatory)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ SOFIA Telescope. sofia.usra.edu. [dostęp 2016-11-14].
- ↑ NASA Completes First Checkout Flight of Airborne Observatory. NASA, Dryden Flight Research Center, 2007-04-26. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
- ↑ NASA'S Airborne Infrared Observatory Sees The "First Light". NASA, 2010-05-28. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
- ↑ NASA-German SOFIA Observatory Completes First Science Flight. NASA, 2010-12-01. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
- ↑ Weronika Śliwa. Misja Sofii. „Świat Nauki”. nr. 8 (240), sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380.
- ↑ Aleksander Kurek: SOFIA rejestruje okultację Plutona. kosmonauta.net, 14 lipca 2011. [dostęp 2011-09-29].
- ↑ NASA's SOFIA Flying Observatory Marks 100th Flight. usra.edu, 12 kwietnia 2013. [dostęp 2013-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
- ↑ C.I. Honniball i inni, Molecular water detected on the sunlit Moon by SOFIA, „Nature Astronomy”, 2020, DOI: 10.1038/s41550-020-01222-x (ang.).
- ↑ Obserwatorium SOFIA wykonało ostatni lot. www.urania.edu.pl, 2022-10-26. [dostęp 2022-10-27]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Strona domowa SOFIA. sofia.usra.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-08)]. (ang.)
- SOFIA na stronie internetowej NASA (ang.)
- "Pierwszy lot SOFII" – AstroNEWS. news.astronet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-10)]. (pol.)