Mury miejskie w Będzinie

XIV-wieczne mury miejskie

nr rej. A 2/60 z 23 lutego 1960
XIV-wieczny fragment murów przy ul. Zawale
Państwo	Polska
Miejscowość	Będzin
Położenie na mapie Będzina XIV-wieczne mury miejskie
Położenie na mapie Polski XIV-wieczne mury miejskie
Położenie na mapie województwa śląskiego XIV-wieczne mury miejskie
Położenie na mapie powiatu będzińskiego XIV-wieczne mury miejskie
50,323971°N 19,129922°E

Mury miejskie w Będzinie.

Historia murów miejskich

Mury miejskie w Będzinie kazał zbudować król Kazimierz Wielki. O fakcie tym wspominał Janko z Czarnkowa w "Kronice Polskiej 1333-1384", a później pisał o tym Jan Długosz. na miejscu wcześniejszych umocnień drewnianych. Mury wzniesiono w latach 60. XIV w. Były połączone z murami obwodowymi zbudowanego wcześniej zamku królewskiego. Zbudowano też dwie bramy Sławkowską (Krakowską) i Bytomską (Wrocławską). Mury zostały zniszczone częściowo w roku 1655. W 1823 roku istniała już tylko część południowo-wschodnia i wschodnia. W latach 1952–1956 dokonano niewielkiej rekonstrukcji części murów, a w szczególności jedną z baszt.

W 2011 r. zostały odbudowane mury w rejonie ulic Modrzejowskiej i Zawale, zgodnie z ich średniowiecznym przebiegiem, z kamienia o charakterystyce najbardziej zbliżonej do materiałów pierwotnie użytych do ich postawienia. Mają ponad 170 metrów długości, grubość do 1,20 m. oraz wysokość wraz z krenelażem aż do 7 m w najwyższej partii, tuż przy górnej baszcie.

Dane techniczne

Powierzchnia miasta otoczona murami wynosiła około 7 ha, długość linii obwarowań wynosiła około 1000 metrów. Średnica miasta wewnątrz murów wynosiła 350 na 250 metrów. Mury wzniesiono z kamienia łamanego na zaprawie wapiennej. Grubość muru wynosiła 1,80-1,90 metra. Obecna wysokość to około 8,5 metra. Krenelaż zachowała się w postaci szczątkowej (obecnie częściowo zrekonstruowany), jego grubość wynosi 60 cm, blanki około 2,40 a prześwity 65-70 cm. Baszty były zbudowane na planie prostokąta, były wysokości murów i były otwarte od strony miasta. Odległość między nimi wynosiła około 60 metrów. Jedna z zachowanych ma wymiary 7,35(czoło) x 5,30 × 5,50. Druga zachowana baszta ma wymiary 7,95(czoło) x 5,00 × 5,15. Na dawnych planach zachował się ślad uliczki podmurnej. Chodnik dla obrońców wynosił do 1,3 metra. Nie wiadomo ile mury w Będzinie miały baszt (badań archeologicznych nie prowadzono). Bramy się nie zachowały (w 1823 r. istniała jeszcze brama Sławkowska).

Stan zachowania

Do dziś zachował się niewielki odcinek, z dwiema częściowo zrekonstruowanymi basztami na planie prostokąta. Mury wyznaczały owalny kształt miasta, którego urbanistyczny układ średniowieczny jest czytelny do dzisiaj.

Najdokładniejszy opis murów znajduje się w studium historyczno-urbanistycznym miasta autorstwa Zbigniewa Perzanowskiego.