Franz Grillparzer

Franz Grillparzer
Franz Seraphicus Grillparzer
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1791 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 1872 ; Wiedeń
Miejsce spoczynku	Hietzinger Friedhof w Wiedniu
Zawód, zajęcie	dramatopisarz, prozaik
Narodowość	austriacka
Alma Mater	Uniwersytet Wiedeński
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franz Grillparzer (ur. 15 stycznia 1791 w Wiedniu, zm. 21 stycznia 1872 w Wiedniu) – austriacki dramatopisarz i prozaik. W swojej twórczości łączył elementy stylistyki klasycznej i romantycznej^[1]^[2].

Życiorys

Franz Grillparzer był najstarszym z czterech synów dworskiego adwokata Wenzela i Anny Grillparzer. Młody Grillparzer miał początkowo prywatnego nauczyciela, a od 1801 r. uczył się w wiedeńskim Anna-Gymnasium. Po zdanej maturze studiował od 1804 r. filozofię, a od 1807 r. prawo na uniwersytecie w Wiedniu. Na ten czas przypadł początek jego działalności literackiej. Od 1810 r. udzielał prywatnych lekcji, dwa lata później został nauczycielem w domu hrabiego von Seilerna. W 1813 r. rozpoczął praktykę w bibliotece dworskiej, a w 1814 otrzymał posadę w cesarsko-królewskiej Kamerze Dworskiej^[2].

W 1818 r. został kierownikiem literackim w Burgtheater.

W 1819 roku odbył podróż do Włoch. Z powodu zbyt późnego powrotu popadł w liczne kłopoty z przełożonymi. W trakcie podróży po Niemczech w roku 1826 poznał Ludwiga Tiecka, Georga Wilhelma Friedricha Hegla i Goethego, u którego przebywał od 29.9. do 3.10.1826 roku. W Wiedniu Grillparzer spotykał się z Ludwigiem van Beethovenem, dla którego w 1823 r. napisał libretto do śpiewogry Melusina. Jego wspomnienia o Beethovenie należą do najważniejszych źródeł biografii tego kompozytora. Przez 40 lat przyjaźnił się z Adalbertem Stifterem. W latach 1832 – 1856 był dyrektorem archiwum Kamery Dworskiej. W 1843 r. rozpoczął dwumiesięczną podróż, która prowadziła przez Bratysławę, Budapeszt, Belgrad do Konstantynopolu i Aten. Rewolucja w Austrii w 1848 r. sprawiła, że stał się orędownikiem władzy państwa i cesarza. Od 1847 był członkiem Wiedeńskiej Akademii Nauk^[2].

W 1856 r. jako radca dworu otrzymał pensję, która umożliwiła mu całkowite poświęcenie się pisarstwu.

Otrzymał wiele orderów (Krzyż Oficerski Orderu Leopolda, Order Maksymiliana, Order Guadalupe) oraz wyróżnień. W 1859 r. uniwersytet w Lipsku nadał mu tytuł doktora honoris causa. Tytuł dr h.c. przyznały mu też uniwersytety w Wiedniu, Grazu, Innsbrucku.

W 1861 został członkiem Izby Panów, ale po fatalnym upadku ze schodów w 1863 r., w wyniku którego prawie ogłuchł, zaczął wycofywać się z życia publicznego. W 1864 r. został honorowym obywatelem Wiednia^[2].

Zmarł 21 stycznia 1872 r. w Wiedniu i został pochowany na cmentarzu Währinger Ortsfriedhof (obecnie Währinger Schubertpark). Po likwidacji cmentarza jego szczątki przeniesiono na cmentarz Hietzinger Friedhof i złożono w honorowym grobie. W 1872 r. jego życiowa partnerka ufundowała literacką nagrodę jego imienia Franz-Grillparzer-Preis, która do 1971 r. przyznawana była co trzy lata.

Twórczość

Twórczość literacka Grillparzera pozostawała początkowo pod wpływami romantyków. Jego konserwatywne poglądy i przywiązanie do tradycji wskazują na przynależność twórczości Grillparzera do nurtu biedermeierowskiego. Widoczne są w niej jednak również nawiązania do literatury antycznej, do klasyki weimarskiej oraz barokowej dramaturgii hiszpańskiej^[2].

Wybrane utwory

Dramaty

Blanka von Kastilien (1807–1809)
Die Ahnfrau (1817)
Sappho (1818)
Das goldene Vlies (1819, trylogia)
- 1. część: Der Gastfreund
- 2. część: Die Argonauten
- 3. część: Medea
Melusina (1823) opera romantyczna. Muzyka: Conradin Kreutzer, prapremiera 1833
König Ottokars Glück und Ende (1825)
Ein treuer Diener seines Herrn (1830)
Des Meeres und der Liebe Wellen (1831, Gra uczuć i fal morskich, 1885)
Der Traum ein Leben (1834)
Weh dem, der lügt! (1838, Biada kłamcy, 1902)
Libussa (1848, Libusza, 1913)
Ein Bruderzwist in Habsburg (1848)
Esther (1848)
Die Jüdin von Toledo (1855)

Nowele

Das Kloster bei Sendomir (1817, Klasztor pod Sandomierzem, 1890)
Der arme Spielmann (1848)

Inne

Selbstbiographie (1853)
Tagebücher

Przypisy

↑ Franz Grillparzer, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-03-16] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Franz Grillparzer (Autor) | Lebenslauf und Werke (wortwuchs.net)

Linki zewnętrzne

Dzieła Franza Grillparzera w bibliotece Polona

[1] Franz Grillparzer, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-03-16] (ang.).

[:1-2] Franz Grillparzer (Autor) | Lebenslauf und Werke (wortwuchs.net)

[1]

[2]