Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
 nr rej. A/935/1559 z 16.03.1966
| |
 Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. M. J. Piłsudskiego 2 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
XIV wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
1536–1550, 1593, 1675–1677, 1700–1730, 1796 |
| Zniszczono |
1428, 1622 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
Położenie na mapie Nowej Rudy  | |
 50°34′46,49″N 16°30′01,02″E/50,579581 16,500283
| |
Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie – zabytkowy[1] zamek w Nowej Rudzie.
Dawna rezydencja baronów von Stillfriedów, wzniesiona jako dwór obronny w końcu XIV w.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza historyczna wzmianka o zamku pochodzi z 1352. Podczas najazdu w 1428 spalony przez husytów. Rezydencja została rozbudowana na zamek w latach 1536–1550, 1593, 1633–1645 i 1675–1677 już za czasów Stillfriedów. Obecny kształt pochodzi z gruntownej przebudowy w latach 1700–1730 według projektu znanego włoskiego architekta Andrei Carove. Wtedy to rozebrano wieżę. Później znacznie przebudowany w 1796; między innymi rozebrano przedzamcze i mury obronne. Friedrich August Stillfried 9 lipca 1810 sprzedał swoje ziemie wraz z zamkiem szwagrowi brata, hrabiemu Antonowi von Magnisowi (1786-1861) z Bożkowa. Tak zakończył się 338-letni okres władania rodziny Stillfriedów nad Nową Rudą. W latach 1819–1868 w sali reprezentacyjnej odprawiane były nabożeństwa dla tutejszej wspólnoty ewangelickiej. Od lat 80. XIX wieku zamek był siedzibą zarządu kopalń; po 1945 dyrekcji Kopalni Węgla Kamiennego Nowa Ruda, w latach 1954–1975 powiatu noworudzkiego, a do 2001 ZOZ. W 2004 przeszedł w ręce prywatne[potrzebny przypis].
Właściciele
[edytuj | edytuj kod]- 1472–1482 – Georg (Jerzy) I von Stillfried und Rattonitz (1420–1482)[2]
- 1482–1483 – Paweł von Stillfried und Ratienitz[2]
- 1482–1492 – Georg (Jerzy) II von Stillfried und Ratienitz (1459–1492)[2]
- 1492–1518 – Georg (Jerzy) III von Stillfried (zm. 1518)
- 1518–1524 Jakob von Stillfried und Rattonitz (1483–1524/9)[2]
- 1524–1554 – Georg (Jerzy) IV von Stillfried (1506–1554)[3]
- 1554–1566 – Róża Schaffgotsch, żona Jerzego IV
- 1566–1572 Georg (Jerzy) V von Stillfried (1548–1586)[3], wł. Jugowa, Zacisza, Drogosławia od 1572
- 1572–1580 Henryk von Stillfried (zm. 1580), wł. Nowej Rudy
- 1586 – Georg (Jerzy) VI von Stillfried
- 1586–1615 – Henryk von Stillfried – Starszy (1519–1615)[4]
- Jan (Hans) von Stillfried Rattonitz (1549–1609), wł. Drogosławia, Jugowa od 1600
- 1615–1637 – Bernhard I von Stillfried (1567–1537)
- 1637–1669 – Bernhard II von Stillfried (1611–1669)[4]
- 1669–1702 – Bernhard III von Stillfried und Rattonitz (1641–1702)[5]
- 1702–1720 – Raymund Erdmann Anton baron Stillfried von Rattonitz (1672–1720)
- 1720–1739 – Johann Joseph I baron Stillfried von Rattonitz (1695–1739)
- 1739–1761 – Anna von Stillfried hrabina von Salburg (1703–1761)[6], żona Johanna Josepha I
- 1761–1767 – Michael Raymund baron Stillfried und Rattonitz (1730–1796)
- 1767–1773 – Augustyn von Stillfried
- 1773–1796 – Michał Rajmund von Stillfried
- 1796–1805 – Johann Joseph (Jan Józef) II, hrabia Stillfried und Rattonitz (1762–1805)[7]
- 1805–1810 Fryderyk August von Stillfried[6]
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Okazały zamek czteroskrzydłowy z wewnętrznym dziedzińcem wznosi się na krawędzi skarpy górnego miasta. Budynek posiada pięcioosiowy dwukondygnacyjny ryzalit dzielony pilastrami z salą półtorakondygnacyjną na piętrze; gładkie elewacje, okna w opaskach z naczółkami, nad oknami oculusy. Pozostałe skrzydła nakryte są łamanymi dachami.
Rezydencje Stillfriedów
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ a b c d Joseph Wittig, Kronika miasta Nowa Ruda. Kolebka i rozwój przestrzenny miasta Nowa Ruda, Cz. 1, tłum. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski, Nowa Ruda, Wyd. „Maria”, 2004, s. 116 ISBN 83-88842-66-8.
- ↑ a b Joseph Wittig: Kronika miasta Nowa Ruda. Pobożne miasto, Cz. 2, tłum. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski, Nowa Ruda: „Maria”, 2004, ISBN 83-88842-66-8.
- ↑ a b Joseph Wittig: Kronika miasta Nowa Ruda. Miasto pracujące, Cz. 3, tłum. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski, Nowa Ruda: „Maria”, 2005, s. 5 ISBN 83-88842-66-8.
- ↑ Joseph Wittig, Kronika miasta Nowa Ruda. Rozśpiewane miasto, Cz. 5, tłum. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski, Nowa Ruda, Wyd. „Maria”, 2006, ISBN 83-88842-66-8.
- ↑ a b Joseph Wittig, Kronika miasta Nowa Ruda. Miasto zwycięskie, Cz. 6, tłum. Artur Olkisz, red. Wojciech Grzybowski, Nowa Ruda, Wyd. „Maria”, 2006, ISBN 83-88842-66-8.
- ↑ Johann Joseph II von Stillfried und Rattonitz, syn Michaela Stillfrieda (1730–1796), mąż Elisabeth von Götzen, ojciec Ludwiga Wilhelma Josepha Antona von Stillfrieda (1790–1865) i Wilhelma von Stillfrieda (1794–1852).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nowa Ruda studium historyczno-urbanistyczne, T. 2, Iwona Rybka-Ceglecka; współpraca przy katalogu zabytków Magdalena Kirycz, Beata Sebzda; archeologia Maria Sikorska, Donata Wiśniewska; plansze Emilia Dymarska, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Wrocław, 2001, s. 30–34
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, T. 11, pod red. Marka Staffy, Wrocław: Wyd. I-Bis 1995, s. 269–262, ISBN 83-85773-12-6.
- Behan Andrzej, Nowa Ruda: przewodnik historyczno-turystyczny, Wydawnictwo Maria, Nowa Ruda 2006, s. 107–111, ISBN 83-60478-08-2.
- Nowa Ruda przewodnik, zespół redakcyjny, FOZN, Nowa Ruda 2006, s. 68–71.
