Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej
Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) – osoba prawna stanowiąca podmiot leczniczy niebędących przedsiębiorcą, utworzona przez jeden z poniższych podmiotów:
- ministra lub centralny organ administracji rządowej,
- wojewodę,
- jednostkę samorządu terytorialnego,
- państwową uczelnię medyczną lub państwową uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych.
Podstawy prawne
[edytuj | edytuj kod]Działalność SPZOZ regulują od roku 2011 przepisy ustawy o działalności leczniczej[1], a wcześniej (w latach 1991-2011) ustawa o zakładach opieki zdrowotnej[2].
Forma organizacyjno-prawna
[edytuj | edytuj kod]SPZOZ powstaje poprzez rejestrację w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego. Obok jednostek organizacyjnych wpisywanych do tego rejestru wyłącznie w celu rejestracji statusu organizacji pożytku publicznego, stanowi jedyny typ podmiotu wpisywanego do tego rejestru, który nie może dodatkowo rejestrować się w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej posiada osobowość prawną i samodzielność działania. SPZOZ jak każdy podmiot leczniczy prowadzi działalność polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, finansowanych głównie ze środków przekazywanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w zamian za świadczenia zdrowotne udzielone osobom ubezpieczonym w Funduszu. Może również udzielać świadczeń zdrowotnych poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (odpłatnie), ale tylko osobom nieubezpieczonym w NFZ, zaś od osób ubezpieczonych może pobierać opłaty tylko za świadczenia zdrowotne określone w obowiązujących przepisach jako świadczenia niefinansowane ze środków publicznych (np. implanty stomatologiczne). Od swoich niepublicznych odpowiedników odróżnia się tym, że stanowi w 100% własność publiczną, bez możliwości prawnej udziału podmiotów prywatnych, oraz specyficznym systemem zarządzania i wewnętrznego ustroju niespotykanym w innych sektorach gospodarki. Charakteryzuje go między innymi brak możliwości upadłości i brak odpowiedzialności finansowej dyrektora za długi przekraczające majątek firmy, co powoduje brak bieżącej motywacji wśród osób zarządzających do racjonalizowania kosztów działania i profilu SPZOZ[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Był najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia zakładu opieki zdrowotnej przez podmioty publiczne po 1999 r. Związane to było z faktem, że ubezpieczyciel mógł początkowo podpisywać umowy na udzielanie świadczeń zdrowotnych tylko z publicznymi ZOZ-ami. Występowanie tej formy prowadzenia działalności leczniczej, jakkolwiek nadal powszechnej dla podmiotów publicznych, stopniowo ulegało zmniejszeniu po zastąpieniu ustawy o zakładach opieki zdrowotnej przez ustawę o działalności leczniczej, zawierającą zachęty finansowe do przekształcania SPZOZ w spółki kapitałowe, a w pierwotnej wersji również zakaz tworzenia nowych SPZOZ. Forma samodzielnego zakładu opieki zdrowotnej dla prowadzenia działalności leczniczej ma swoje zalety i wady. Do zalet należy zaliczyć możliwość elastycznego zarządzania jednostką dostosowaną do specyfiki udzielanych świadczeń zdrowotnych, relatywnie dużą samodzielność w stosunku do organu prowadzącego SPZOZ (powiat, samorząd województwa, uczelnia medyczna). Wadą był brak przepisów zwiększających odpowiedzialność organu prowadzącego za bieżące zarządzanie SPZOZ i kształtowanie wyniku finansowego jednostki oraz mało przejrzysty system finansowania usług zdrowotnych dostarczanych przez SPZOZ. Cechą systemu opieki zdrowotnej, w którym działały i działają SPZOZ-y jest zadłużenie tych zakładów. Główną przyczyną jego występowania jest brak instrumentów organizacyjno-prawnych równoważenia popytu na świadczenia zdrowotne z możliwościami sfinansowania ze środków publicznych podaży tych świadczeń[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Zakład opieki zdrowotnej
- System opieki zdrowotnej w Polsce
- Szpital
- Izba przyjęć
- Przychodnia lekarska
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej (Dz.U. z 2023 r. poz. 991)
- ↑ Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89)
- ↑ Aneta Zwolińska, Bohdan Wyżnikiewicz: Co z tą prywatyzacją szpitali. Rzeczpospolita, 2010. [zarchiwizowane z tego adresu (2015–04–30)].
- ↑ Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ) sejm.gov.pl [dostęp 2018-09-05]