Wikipedia

Szybowice

wieś w województwie opolskim

Szybowice (niem. Schnellewalde[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na pograniczu Gór Opawskich i Obniżenia Prudnickiego, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią struga Potoczyna.

Szybowice
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Prudnik

Wysokość

290–295 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

1041[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-200[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0502747

Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szybowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Szybowice”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Szybowice”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szybowice”
Ziemia50°21′07″N 17°28′44″E/50,351944 17,478889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

31 marca 2011 r. wieś była zamieszkana przez 1041 osób[2].

Geografia

edytuj

Położenie

edytuj

Szybowice to długa wieś ulicówka (7,5 km) położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 8,5 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Obniżenia Prudnickiego, tuż przy granicy gminy Prudnik z gminą Głuchołazy. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7]. Przez granice administracyjne wsi przepływa struga Potoczyna. Leży na wysokości 290–295 m n.p.m.

Środowisko naturalne

edytuj

W Szybowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +7,8 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Szybowic wynoszą 625 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].

Integralne części wsi Szybowice[5][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0502753 Włóczno część wsi

Nazwa

edytuj

Nazwa (niem. Schnellewalde) może pochodzić od słowa „szybki” lub od „szypów”, czyli wikliny, łoziny wykorzystywanej do wytwarzania trzonków do strzał. Dosłownie nazwę tłumaczy się jako „szybki las”, „szybki prąd rzeki”. Powstała na początku XIII wieku, chociaż pierwsza wzmianka pochodzi z 1305 r. (Księga uposażeń biskupa wrocławskiego)[10]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Szybowice[4].

Historia

edytuj

Prehistoria i starożytność

edytuj

Ślady pobytu człowieka na terenie obecnej wsi Szybowice, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają początku epoki żelaza (2600–2800 p.n.e.). W 1904 oraz w 1907 w Szybowicach znaleziono kamienne ostrza toporków z tejże epoki, którymi mogli posługiwać się myśliwi. Trafiły one do muzeum w Raciborzu, zaginęły podczas II wojny światowej[11].

Średniowiecze

edytuj
 
Pieczęć Szybowic (1722)

Teren, na którym powstały Szybowice, znajdowały się na obszarze plemienia Golęszyc. Brak dowodów na istnienie tu wówczas osady. Wieś została założona na początku XIII wieku[11]. W dokumencie biskupa Tomasza I z 21 października 1240 odnotowano, że Jaksa von Schnellewalde był właścicielem wsi leżącej koło Głuchołaz. Nie została podana jej nazwa, przypuszcza się, że najprawdopodobniej były to Szybowice. Wieś lokował w 1281 Poltek von Schnellenwalde (według Jana Piotra Chrząszcza wieś założył młodszy Jaksa w 1300). Zamieszkali w niej osadnicy z Saksonii i Turyngii. Po raz pierwszy wzmiankowana była w 1305 w Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego pod nazwą Schnellewalde. Szybowice należały do księstwa opolskiego. Miejscowy drewniany kościół wzmiankowany był po raz pierwszy w 1335. Rozwój wsi został powstrzymany w czasie rejzy husytów na Śląsk, kiedy to Prudnik wraz z okolicznymi wsiami został ograbiony i spalony przez husytów[12].

Prudniccy rajcy nie zgadzali się na spłatę długu zmarłego w 1447 roku biskupa Konrada IV Starszego wobec kolegiaty otmuchowskiej. Z tego powodu, 23 marca 1464 Prudnik i okoliczne wsie, w tym Szybowice, zostały obłożone ekskomuniką zatwierdzoną przez papieża Piusa II. Historyk Antoni Dudek ustalił, że ekskomunikę odwołano w XVI wieku, jednak nie został ujawniony dokument zdejmujący klątwę z miasta wydany przez papieża[12].

XVI–XX wiek

edytuj
 
Pieczęć Szybowic (1881)

Według urbarza zamku w Prudniku z 1534, mieszkańcy Szybowic byli zobowiązani płacić daninę księciu oraz właścicielowi zamku w Prudniku. Oddawali także dziesięcinę proboszczowi. Wieś zamieszkiwało wówczas 69 osób, a jej sołtysem był Jakiel. W tym okresie we wsi istniała gospoda, której właścicielem był Brendel. Otrzymał on potwierdzenie jej posiadania przez królową Izabelę[12]. W 1540 parafia katolicka w Szybowicach została przejęta przez zwolenników luteranizmu. Jej pierwszym pastorem został Florian Daul von Fürstenberg[13]. W 1561 właścicielem Szybowic została Rada Miejska Prudnika[12]. W 1566 we Frankfurcie nad Menem zostało wydane dzieło Floriana Daula pod tytułem Tantzteuffel: Das ist, wider den leichtfertigen, vnuerschempten Welt tantz, vnd sonderlich wider die Gottßzucht vnd ehrvergessene Nachttaentze (pol. Tańczący diabeł – to jest przeciw lekkomyślnemu bezczelnemu tańcowi światowemu i szczególnie przeciw przyzwoitości Bożej i pozbawionym czci tańcom nocnym), w której potępił „upadek moralny” mieszkańców Szybowic i okolic, „pozbawienie szacunku i czci dla wszelkich zasad etycznych, dobrego smaku”. W 1978 w Lipsku ukazał się przedruk dzieła, a w Budapeszcie zostało wystawione w formie przedstawienia[13]. W posiadaniu szybowickiej parafii znajdowała się protestancka Biblia wydrukowana w Wittenberdze w 1545. Biblia ocalała przed zniszczeniem podczas wojny trzydziestoletniej, gdyż została ukryta w podwójnej powale spichlerza. Została znaleziona w 1945 przez Stanisława Nabzdyka, który następnie zabezpieczył ją w Inspektoracie Szkolnym w Prudniku. Zaginęła w latach 70. XX wieku. Drugi egzemplarz tej samej Biblii znajduje się w Nowym Jorku, w Astor Muzeum[13].

 
Szybowice (Schnellewald) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na polskojęzycznej mapie z 1772

W 1625 w Szybowicach na dżumę zmarły 74 osoby. Grzebano ich we wspólnych grobach na cmentarzu wokół kościoła W tym okresie we wsi istniały 4 karczmy[13]. Pomimo kontrreformacji, Szybowice wraz z Mieszkowicami stanowiły najsilniejsze ośrodki protestantyzmu w okolicy[14]. Na mocy decyzji cesarza Ferdynanda II, 12 lutego 1629 kapitan La Mordie przepędził z Prudnika protestanckich duchownych, a latem tego samego roku pięćdziesięciu żołnierzy dokonało zbrojnego wjazdu do Szybowic i zmusiło siłą mieszkańców do przejścia na katolicyzm[15]. Z 1651 pochodzi pierwsza wzmianka o istnieniu we wsi szkoły katolickiej[16].

 
Kościoły ewangelicki i katolicki

Według wyliczenia urzędu podatkowego, w 1741 dochody wpływające do kasy miejskiej z Szybowic były największe ze wszystkich należących do Prudnika wsi i wynosiły 245 talarów, 18 groszy, 9 halerzy[13]. Podczas I wojny śląskiej pod Szybowicami stacjonowały główne siły wojska Fryderyka II[13]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego prudnickiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. W 1748 wzmiankowano szkołę ewangelicką w Szybowicach[16]. W 1754 wzniesiono drewniany kościół ewangelicki, a w latach 1784–1785 powstała murowana świątynia[19]. W 1757 we wsi stacjonowali huzarzy na czele z majorem Wilhelmem Sebastianem von Belling(inne języki). Według spisu z 1763, w Szybowicach mieszkały 1283 osoby, a wśród nich 143 rolników, 50 ogrodników i 67 chałupników[20]. Friedrich Albert Zimmermann w 1784 notował, że w Szybowicach odbywała się uprawa lnu[21]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu gałązkę z trzema szyszkami, a w otoku napis: SCHNELLEWALDE: GEM / NEUSTAETER CREIS (pol. Gmina Szybowice / Powiat Prudnicki)[22].

 
Panorama Szybowic z końca XIX wieku

W 1800 wieś zamieszkiwało 9 wolnych rolników, 137 pańszczyźnianych, 17 wolnych chałupników oraz 209 wyrobników pańszczyźnianych[20]. W 1807, podczas oblężenia Twierdzy Nysa przez wojska napoleońskie, wspierający Francuzów Wirtemberczycy dokonywali napadów rabunkowych na Szybowice. Następnie mieszkańcy wsi utrzymywali stacjonujących w Prudniku polskich ułanów z Legii Polsko-Włoskiej. W 1818 wzniesiono nowy obiekt szkoły katolickiej w pobliżu kościoła[16]. W drugiej połowie XIX wieku we wsi mieszkały 4 rodziny żydowskie. Szybowice wraz z Prudnikiem tworzyły wspólną, jedną z trzech w powiecie prudnickim, gmin żydowskich. W 1861 odnotowano istnienie 393 prywatnych domów, 160 dużych zabudowań gospodarczych oraz 15 budynków użyteczności publicznych, w tym 7 restauracji i karczm, 5 sklepów, pocztę, masarnię i młyn przy drodze do Mieszkowic[16]. W 1886 przez wieś przeprowadzono linię kolejową łączącą Katowice z Legnicą przez Gliwice, Kędzierzyn-Koźle, Prudnik, Nysę, Świdnicę i Strzegom. We wsi wzniesiono stację kolejową[19]. W 1890 do Szybowic sprowadzono Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety[23].

 
Pomnik poległych w I wojnie światowej

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 2229 mieszkańców Szybowic 2216 posługiwało się językiem niemieckim, 9 językiem polskim, a 1 był dwujęzyczny[24]. We wsi było 7 restauracji, 5 sklepów, młyn wiatrowy przy drodze do Mieszkowic, cegielnia przy drodze do Wierzbca, posterunek policji oraz samodzielna poczta[19]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Szybowice znalazły się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[24]. W 1922 w Szybowicach powstał pomnik upamiętniający 45 mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[19]. We wsi utworzono lokalny oddział Prudnickiej Powiatowej Kasy Oszczędności[25].

II wojna światowa

edytuj
 
Pocztówka z Szybowic sprzed II wojny światowej

Podczas II wojny światowej w Szybowicach utworzone zostały dwa obozy dla jeńców wojennych. Pierwszy mieścił się w górnej części wsi pod numerem 339, drugi w dolnej części pod numerem 176. W każdym z nich przebywało od 30 do 40 jeńców, głównie Rosjan, Ukraińców i Serbów. Wykorzystywano ich do pracy w największych gospodarstwach rolnych wsi[26]. W lutym 1945 nad Szybowicami doszło do potyczki powietrznej pomiędzy samolotami radzieckimi i niemieckimi. Jeden z radzieckich samolotów został zestrzelony i spadł na pole przy wjeździe do Szybowic od strony Niemysłowic. We wsi wzniesiono drewniane wieże obserwacyjne, na których pełniono straż[27].

Mieszkańcy Szybowic otrzymali nakaz przygotowania do ewakuacji 13 marca 1945, tuż przed nadejściem frontu. Rozkaz ewakuacji nie został wydany. Pomimo tego, część rodzin opuściła wieś i udała się w głąb Niemiec. Mężczyźni zostali wcieleni do Volkssturmu. Od strony Rudziczki i Mieszkowic oraz Prudnika zbudowano umocnienia i wykopano rowy. Na drodze do Niemysłowic ustawiono zapory z drutu kolczastego i stanowiska karabinów maszynowych[27].

16 marca 1945 wieś została obsadzona regularnymi oddziałami wojskowymi[27]. Armia Czerwona wkroczyła do Szybowic 17 marca 1945 w ramach operacji górnośląskiej. Późnym wieczorem i przez całą noc o wieś toczyła się walka. Oddziały niemieckie broniły przedpola Gór Opawskich i kontratakowały od strony Charbielina. Na wieżach kościołów w Szybowicach Niemcy umieścili punkty obserwacyjne i stanowisko karabinów maszynowych. W efekcie walk górna część Szybowic została znacznie zniszczona. Żołnierze Armii Czerwonej rabowali majątek mieszkańców Szybowic, a część ograbionych domów została przez nich podpalona. Dopuszczali się również gwałtów mieszkankach. We wsi wybuchła epidemia tyfusu[26]. W wyniku ostrzału artyleryjskiego w Szybowicach zginęło 70 niemieckich żołnierzy, którzy następnie zostali pochowani na łące przez nowych mieszkańców wsi. W kwietniu 2016 przeprowadzono ekshumację masowego grobu. Znaleziono wówczas wymieszane szczątki 70 żołnierzy niemieckich, włożone do drewnianych skrzyń, a obok trzy pochówki żołnierzy radzieckich[28].

Czasy polskie

edytuj

Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[29]. W maju 1945 do wsi wrócili Niemcy, którzy uciekli z niej przed nadejściem frontu. 25 czerwca 1945[27] w Szybowicach została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich – z Podhajczyk, Słobódki, Janowa, Dołhego, Kobyłowłok, Wybranówki, Załawii, Mogielnicy, Semenowa, Budzanowa, Trembowli, Podgórzan, Iwanówki, Józefówka, Zazdrości, Krowinki. Pierwszym polskim sołtysem wsi został Antoni Kosztelik. Na polecenie władz starostwa prudnickiego 15 listopada 1945 wieś opuścili niemieccy duchowni: pastor Erhard Gäbel i ksiądz Adolf Schwarz. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód 1 lipca 1946[26]. Pomimo nakazu wysiedlenia, w Szybowicach pozostała niemiecka rodzina Schwarzerów[30].

 
Miejsce dawnego ewangelickiego kościoła

W latach 1945–1950 Szybowice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Moszczanka[31], a w latach 1954–1972 była siedzibą gromady Szybowice[32]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Prudniku[33].

 
Remiza OSP wzniesiona w latach 1960–1961

Po wojnie w ruinę popadły cegielnia, młyn wodny, wiatrak, dom restauracyjny z biblioteką, dawna szkoła katolicka, plebania ewangelicka, a także kościół ewangelicki, który został wysadzony w powietrze[34]. W lipcu 1945 utworzono polską szkołę[35]. We wsi funkcjonował punkt sanitarny Polskiego Czerwonego Krzyża[36]. W latach 1949–1952 w Szybowicach działała antykomunistyczna Krajowa Armia Podziemna, której celem były przygotowania do kolejnej wojny[34]. W październiku 1948 założono Ochotniczą Straż Pożarną[37]. 28 kwietnia 1953 założono Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną „Dobrobyt”, rozwiązaną w 1956[35]. W Szybowicach zaczął kształtować się amatorski ruch teatralny. W latach 1960–1961 wzniesiono nową remizę OSP. W 1962 przy Domu Ludowym z inicjatywy Wydziału Kultury Powiatowej Rady Narodowej została utworzona Biblioteka Gromadzka. W 1989 oddano do użytku Wiejski Dom Kultury, w 1994 rozbudowany o salę taneczną, zaplecze kuchenne i sanitariaty, przebudowany w 2010[38]. Wieś ucierpiała podczas powodzi w sierpniu 1977 oraz w lipcu 1997[39][40]. W 1999 Szybowice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[41].

Przynależność państwowa i administracyjna

edytuj
Przynależność polityczno-administracyjna wsi Szybowice
Okres Państwo Zwierzchnictwo Jednostka administracyjna
1305–1313   Księstwo opolskie
1313–1382   Księstwo niemodlińskie
1382–1424   Księstwo niemodlińsko-strzeleckie
1424–1460   Księstwo głogówecko-prudnickie
1460–1521   Księstwo opolskie
1521–1532   Księstwo opolsko-raciborskie księstwo opolskie
1532–1742   Monarchia Habsburgów Święte Cesarstwo Rzymskie księstwo opolsko-raciborskie, powiat sądowy prudnicki
1742–1806   Królestwo Prus Święte Cesarstwo Rzymskie kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat prudnicki
1806–1815   Królestwo Prus
1815–1871 prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1871–1918   Cesarstwo Niemieckie Królestwo Prus, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1918–1919   Republika Weimarska Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1919–1933 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1933–1938   III Rzesza
1938–1941 Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1941–1945 Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1945–1946   Rzeczpospolita Polska Okręg I (Śląsk Opolski)
1946–1950 województwo śląskie, powiat prudnicki, gmina Moszczanka
1950–1952 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Moszczanka
1952–1954   Polska Rzeczpospolita Ludowa
1954–1973 województwo opolskie, powiat prudnicki, gromada Szybowice
1973–1975 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Prudnik
1975–1989 województwo opolskie, gmina Prudnik
1989–1998   Rzeczpospolita Polska
od 1999 województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Prudnik


Mieszkańcy

edytuj
 
Pieczęć Szybowic

Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność napływową, przybyłą na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej[42].

Według Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 Szybowice liczyły 1041 mieszkańców, co czyni je trzecią największą wsią gminy Prudnik.

Liczba mieszkańców wsi

edytuj

Zabytki

edytuj
 
Dom zakonny elżbietanek
 
Zagroda nr 237

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[54]:

plebania ewangelicka (nie istnieje).

Inny:

  • zagroda nr 237 z XIX w.[55]

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Szybowicach chronione są ponadto[56]:

  • cmentarz
  • kaplica przy zagrodzie, nr 213
  • dom, d. plebania, nr 313
  • dom nr 208
  • dom nr 234

zabytki nieistniejące:

  • plebania ewangelicka, wybudowana w 1824 r. z XIX wieku – pełniła również funkcję szkoły podstawowej, została zburzona w roku 1999 z powodu złego stanu technicznego
  • kościół ewangelicki znajdował się obok kościoła katolickiego. Wybudowany w 1804 r. Był on zdecydowanie większy od kościoła katolickiego, bardziej przestronny. Jednak po II wojnie światowej nikt nie podjął się remontu kościoła i usunięcia zniszczeń wojennych. Kościół, choć piękniejszy od katolickiego i podobno mniej zniszczony, popadł w ruinę i ostatecznie został wysadzony w 1979 r. Obok kościoła znajduje się zniszczony, protestancki cmentarz.

Pomniki i obiekty upamiętniające

edytuj
 
Dąb i głaz XX-lecia
  • Krzyż w miejscu dawnego ewangelickiego kościoła
  • Dąb i głaz XX-lecia – dąb w Szybowicach posadzony w listopadzie 2017, ufundowany przez sołtysa Damiana Szepelawego z okazji jubileuszu XX-lecia Programu Odnowy Wsi Opolskiej. Przy dębie ustawiono pamiątkowy głaz[potrzebny przypis].
Obiekty nieistniejące
  • Pomnik poległych w I wojnie światowej – pomnik w Szybowicach powstały w 1922 jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej[19].

Gospodarka

edytuj

W Szybowicach siedzibę ma firma Kowalstwo Artystyczne Surmiński Wojciech, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[57].

Transport

edytuj

Transport drogowy

edytuj
 
Droga powiatowa nr 1612O

Do Szybowic prowadzą drogi z Wierzbca, Niemysłowic, Mieszkowic i Nowego Lasu. W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajdują się drogi powiatowe: nr 1611O relacji Wierzbiec – Szybowice – Mieszkowice – Rudziczka oraz nr 1612O relacji Niemysłowice – Włóczno – Szybowice[58].

Transport kolejowy

edytuj
 
Przystanek kolejowy w Szybowicach

W miejscowości znajduje się przystanek kolejowy. Z Szybowic odjeżdżają pociągi Polregio, do Brzegu, Kędzierzyna-Koźla, Kłodzka, Nysy[59].

Linia kolejowa nr 137 relacji Katowice – Legnica, zwana magistralą podsudecką, została doprowadzona do Szybowic w 1876[60]. Połączyła ona uprzemysłowione miasta Przedgórza Sudeckiego z kopalniami Górnego Śląska[61]. Została zaliczona do linii pierwszorzędnych o najważniejszym znaczeniu państwowym[62].

Transport autobusowy

edytuj
 
Przystanek autobusowy

Szybowice posiadają połączenia autobusowe z Piorunkowicami, Prudnikiem. We wsi znajduje się pięć przystanków autobusowych – „Kościół”, „Pętla”, „Szkoła”, „Włóczno I”, „Włóczno II”[63].

Transport autobusowy w Szybowicach obsługiwany był przez PKS Prudnik[64]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[65]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[66], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[67]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[68]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Szybowicach i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[69]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[70].

Kultura

edytuj

We wsi znajduje się Wiejski Dom Kultury i filia Miejskiej i Gminnej Biblioteki Publicznej w Prudniku[71].

  •  
    Wiejski Dom Kultury
  •  
    Filia Miejskiej i Gminnej Biblioteki Publicznej w Prudniku

Religia

edytuj
 
Kościół św. Michała Archanioła

W Szybowicach znajduje się katolicki kościół św. Michała Archanioła, który jest siedzibą parafii św. Michała Archanioła (dekanat Prudnik)[72].

  •  
    Kaplica we Włócznie
  •  
    Kapliczka
  •  
    Kapliczka
  •  
    Krzyż przydrożny
  •  
    Krzyż przydrożny
  •  
    Krzyż przydrożny

Sport

edytuj
 
Boisko w Szybowicach

W Szybowicach funkcjonuje drużyna piłkarska: LZS „GROM” Szybowice, zgłoszona do rozgrywek C klasy seniorów podokręgu prudnickiego. Była mistrzem jesieni 2009/2010.

Informacje o klubie: rok założenia: 2007; barwy: zielono–żółte; pojemność stadionu: ok. 300 osób; wymiary stadionu: 96/56.

Turystyka

edytuj

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Szybowicach[73].

15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Szybowice prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”[74].

Służba zdrowia

edytuj

W Szybowicach pod numerem 297 znajduje się Poradnia Medycyny Rodzinnej (Wiejski Ośrodek Zdrowia), która należy do Przychodni Lekarskiej „Medicus” w Prudniku[75].

Bezpieczeństwo

edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Szybowicach działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszona w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Prudniku[76] i włączona w krajowy system ratowniczo-gaśniczy[77].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 7 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku[78].

Teren wsi, jak i całej gminy Prudnik, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[79]. Gminę Prudnik obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[80].

Ludzie związani z Szybowicami

edytuj
  • Heinrich Kotzolt (1814–1881) – muzyk, urodzony w Szybowicach
  • Josef Schwarzer (1881–1908) – sportowiec, urodzony w Szybowicach
  • Günther Palten (1903–1945) – SS-Brigadeführer, urodzony w Szybowicach
  • Ludwik Rutyna (1917–2010) – ksiądz katolicki, działacz kresowy, proboszcz parafii w Szybowicach
  • Hieronim Bednarski (1921–1953) – działacz podziemia antykomunistycznego, zamieszkały w Szybowicach

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136346
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1260 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-03-22].
  7. ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  8. ↑ Klimat: Szybowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-03-22].
  9. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  10. ↑ Szybowice położone są na terenie [online], web.archive.org, 18 sierpnia 2008 [dostęp 2019-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2008-08-18].
  11. ↑ a b Franciszek Dendewicz, Spod znaku strzały i żołędzi, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 34 (1078), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 sierpnia 2011, s. 22, ISSN 1231-904X.
  12. ↑ a b c d Franciszek Dendewicz, W czasach Woka i Theodoryka, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 36 (1080), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 września 2011, s. 28, ISSN 1231-904X.
  13. ↑ a b c d e f Franciszek Dendewicz, Między protestantyzmem a katolicyzmem, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 37 (1081), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 września 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  14. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 917.
  15. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 868.
  16. ↑ a b c d Franciszek Dendewicz, Z Szybowic najpiękniejsza przędza, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 40 (1084), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 października 2011, s. 38, ISSN 1231-904X.
  17. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  18. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ a b c d e Franciszek Dendewicz, Ewangelickie Szybowice, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 41 (1085), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 12 października 2011, s. 22, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ a b Franciszek Dendewicz, Najazd Szwedów, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 39 (1083), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 28 września 2011, s. 12, ISSN 1231-904X.
  21. ↑ Powiat prudnicki z perspektywy roku 1784 [online], hkknos.eu [dostęp 2023-11-08] (pol.).
  22. ↑ 1012 Schnellewalde (Szybowice) IV [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  23. ↑ Franciszek Dendewicz, Katolickie Szybowice, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 42 (1086), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 października 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  24. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  25. ↑ Andrzej Dereń, Oszczędzaj w powiecie!, „Tygodnik Prudnicki”, 20 (806), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 maja 2006, s. 11, ISSN 1231-904X.
  26. ↑ a b c Franciszek Dendewicz, II wojna światowa, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 43 (1087), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 26 października 2011, s. 21, ISSN 1231-904X.
  27. ↑ a b c d Franciszek Dendewicz, Rok 1945 w Szybowicach, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 42 (569), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 października 2001, s. 6, ISSN 1231-904X.
  28. ↑ Krzysztof Strauchmann, Ekshumacja zapomnianej mogiły w Szybowicach [online], Nowa Trybuna Opolska, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2023-02-16] (pol.).
  29. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Franciszek Dendewicz, Podhajczyki, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1088), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2 listopada 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  31. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  32. ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11.
  33. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  34. ↑ a b Franciszek Dendewicz, Nadchodzi czas sprawiedliwości, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 45 (1089), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 9 listopada 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  35. ↑ a b Franciszek Dendewicz, 1200 absolwentów, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 47 (1091), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 23 listopada 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  36. ↑ Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949, s. 167.
  37. ↑ 75 lat OSP Szybowice, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 34 (1697), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 23 sierpnia 2023, s. 22, ISSN 1231-904X.
  38. ↑ Franciszek Dendewicz, Teatr, biblioteka i straż pożarna, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (1093), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 grudnia 2011, s. 21, ISSN 1231-904X.
  39. ↑ Wielka woda ćwierć wieku temu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 34 (612), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 sierpnia 2002, s. 8, ISSN 1231-904X.
  40. ↑ Nie ma klęski?, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 29 (348), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 lipca 1997, s. 4, ISSN 1231-904X.
  41. ↑ Szybowice [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 10 sierpnia 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  42. ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  43. ↑ Friedrich-Albert Zimmermann, Beyträge zur beschreibung von Schlesien ..., Tramp, 1784 [dostęp 2020-01-11] (niem.).
  44. ↑ Zeno, Lexikoneintrag zu »Schnellewalde«. Pierer’s Universal-Lexikon, Band 15. Altenburg ... [online], zeno.org [dostęp 2020-01-11] (niem.).
  45. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-13] (niem.).
  46. ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-13] (niem.).
  47. ↑ Zeno, Lexikoneintrag zu »Schnellewalde«. Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 17. ... [online], zeno.org [dostęp 2020-01-11] (niem.).
  48. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-03-22].
  49. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2020-01-11].
  50. ↑ Miejscowości powiatu prudnickiego – HKKNOS [online] [dostęp 2020-01-11] (pol.).
  51. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 226.
  52. ↑ a b c d Wieś Szybowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  53. ↑ Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
  54. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 114.
  55. ↑ Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzień 31 maja 2020 r.. [w:] Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. 2020-05-31. s. 164. [dostęp 2020-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)]. (pol.).
  56. ↑ Ewidencja – Gmina Prudnik [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-02-11].
  57. ↑ Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09].
  58. ↑ Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26].
  59. ↑ Rozkład jazdy PKP na przystanku Szybowice [online], e-podroznik.pl [dostęp 2024-03-04].
  60. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 104.
  61. ↑ O linii 137 – Magistrala Podsudecka [online], kolejpodsudecka.pl [dostęp 2024-03-04].
  62. ↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 552
  63. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Szybowice Kościół, gm. Prudnik [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-17].
  64. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  65. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  66. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  67. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  68. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  69. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  70. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  71. ↑ Regulamin organizacyjny POKiBP. pok-prudnik.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-23)].
  72. ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  73. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  74. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  75. ↑ Poradnia Medycyny Rodzinnej Szybowice 297 [online], medicusprudnik.pl [dostęp 2023-09-23].
  76. ↑ Stanisław Hawron, Związek Ochotniczych Straży Pożarnych [online], bip.prudnik.pl [dostęp 2024-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-20] (pol.).
  77. ↑ Wykaz jednostek OSP włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego – stan na 01.12.2023 [online], Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  78. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Prudniku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
  79. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  80. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia

edytuj
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szybowice&oldid=75358439”