Jaksa z Szybowic (młodszy)
Jaksa z Szybowic herbu Lis (łac. Jaxa de Snelwald[1]; ur. w II połowie XIII wieku, zm. nie wcześniej 1321) – śląski rycerz z rodziny Schnellenwaldów, pan Prudnika.
 Herb Lis | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ród |
Schnellenwaldowie |
| Rodzice | |
| Małżeństwo |
1. Zofia |
| Dzieci |
|
| Administracja |
pan Prudnika |
Życiorys
edytujRód Schnellenwaldów pochodził z Małopolski[2]. Najstarszy syn Świętopełka (Poltka) z Szybowic, właściciela Otmętu, Szybowic, Kadłubca, Gogolina i Malni, brat Teodoryka (Dytryka)[3]. Według Marka Cetwińskiego i Błażeja Śliwińskiego, Jaksa otwierał jedyną linię średniowiecznych Lisów. Marek Cetwiński i Tomasz Jurek pierwszą wzmiankę o Jaksie datowali na rok 1271. Nosił on imię agnatyczne po dziadzie ojczystym[4].
Wraz z bratem Teodorykiem po raz pierwszy był odnotowany 23 sierpnia 1304 (Theodoricus i Jezco de Snellewalde, synowie Polzco de Snellewalde)[4]. W tymże dokumencie bracia potwierdzili wcześniejszą darowiznę swojego ojca[3], zmarłego ok. 1299. Jaksa i Teodoryk zażądali zwrotu dóbr nadanych przez Poltka zakonowi cystersów w Jemielnicy[5]. Zakonnicy wysłali skargę na rycerzy z Szybowic do papieża Bonifacego VIII, który obłożył klątwą obu braci. Nie zatrzymało to ich jednak przed odzyskaniem rodzinnych dóbr[6].
Po śmierci Henryka z Rożemberka Jaksa z Szybowic pojawia się w dokumencie z 22 czerwca 1321 jako „Pan Prudnika”[6]. 21 lipca 1321 jako właściciel Prudnika potwierdził nadania dla miejscowego proboszcza[4]. Zakończył spory z duchownymi o parafię w Prudniku i potwierdził dobra jej przynależne[6].
Jaksa miał z pierwszego małżeństwa z Zofią córkę urodzoną w 1269, która w 1271 według „Cudów Świętej Salomei” miała rzekomo doznać w Starej Jamce dwukrotnego uzdrowienia za sprawą świętej[7]. Z jego drugiego małżeństwa z kobietą z rodu Rożemberków miał dwóch synów – Woczka i Dytryka, występujących w dokumentach w latach 1331–1346[3].
Przypisy
edytuj- ↑ 1321, 17 VI (infra octavas Trinitatis feria quarta), Krzyżkowice (Criskowicz) [online], www.dokumentyslaska.pl [dostęp 2022-07-28].
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 863.
- ↑ a b c Woźny 2020 ↓, s. 278.
- ↑ a b c Kruszewski 2018 ↓, s. 87.
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 864.
- ↑ a b c Kasza 2020 ↓, s. 865.
- ↑ Kruszewski 2018 ↓, s. 88.
Bibliografia
edytuj- Maciej Woźny: Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020. ISBN 978-83-226-3887-3.
- Tomasz Kruszewski: Rycerscy spadkobiercy księcia Świętopełka „nakielskiego” z rodów Lisów i Wierzbnów. Studium historycznoprawne. Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018. DOI: 10.34616/23.19.031. ISBN 978-83-66066-29-8.
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.