Huw Cae Llwyd
| Huw Cae Llwyd | |
|---|---|
| Ganwyd | c. 1431  Llandderfel |
| Bu farw | 1500s |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
| Blodeuodd | 1431 |
Un o Feirdd yr Uchelwyr yn ail hanner y 15g oedd Huw Cae Llwyd (ganed tua 1431 - bu farw ar ôl 1505). Fe'i cofir yn bennaf fel bardd mawl a ganodd i rai o wŷr enwocaf y cyfnod. Roedd ei fab, Ieuan ap Huw Cae Llwyd, yn fardd hefyd, ac mae'n debygol y bu Huw yn athro barddol iddo.[1]
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod]Ychydig iawn a wyddom am fywyd y bardd ar wahân i'r dystiolaeth a geir yn ei gerddi. Mae bron yn sicr iddo gael ei eni yn Llandderfel, Sir Feirionnydd, tua'r flwyddyn 1431. Yn ddyn ifanc, gadawodd Gogledd Cymru i ymsefydlu ym Mrycheiniog (1456), gan alw yn Llinwent, Maesyfed, ar ei ffordd i'r De. Yn 1475 aeth gyda'i fab Ieuan ar bererindod i Rufain.[1]
Canodd i rai o arglwyddi Cymreig pwysicaf y dydd ym Mrycheiniog, Gwent a Morgannwg. Roedd ei noddwyr yn cynnwys disgynyddion Dafydd Gam, Syr Rosier o'r Tretŵr, Syr Rhys ap Thomas, a sawl aelod o deulu'r Herbertiaid yn cynnwys Syr Walter Herbert.[1]
Yn ôl un traddodiad cafodd ei gladdu ym mynwent eglwys Llanuwchllyn, ond does dim prawf o hynny.[1]
Cerddi
[golygu | golygu cod]Canu mawl traddodiadol yw swmp gwaith y bardd. Canodd sawl cywydd mawl a marwnad i arweinwyr Cymreig y Deheudir (gweler uchod). Roedd hyn yng nghyfnod Rhyfeloedd y Rhosynnau ac ymgyrch Harri Tudur, ond ni cheir cerdd ganddo i'r gwron hwnnw. Canodd gywyddau a cherddi crefyddol hefyd, yn cynnwys un a gyfansoddodd yn Rhufain, cerddi i Grist a'r Seintiau, ac un i Grog Aberhonddu. Dim ond un gerdd serch sydd ganddo.[1]
Dyma ddarn o'i gywydd i Greiriau Rhufain fel enghraifft o'i waith:
A rifai greiriau Rufain,
A rifai'r môr, ef, a'r main,
Gwyrthiau heb ei gywerthydd
Gan un o'r rhain a'm gwnâi'n rhydd.[2]
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Gwaith Huw Cae Llwyd ac eraill, gol. Leslie Harries (Gwasg Prifysgol Cymru, 1953). Y golygiad safonol o waith y bardd.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]Bedo Hafesb · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd