Nieuwe visserstrui Zierikzee

Al een aantal weken lopen wij, Anja, Jeanet en Stefanie, stiekem en in het geheim te glunderen. Moeten wij onze monden stijf dicht houden en de kaken op elkaar. Want, terwijl er de afgelopen weken zo ontzettend veel leuke, interessante en uithuizige activiteiten plaats vonden, gebeurde er achter de schermen namelijk iets ongelofelijks..!

En nu, tarataratara.. tromgeroffel.. kunnen wij dat ongelofelijke nieuws bekend maken!

Laten we bij het begin beginnen. Ergens in 2014 worden wij als nieuwe stichting geïnterviewd door Gert van Engelen van de Wereldregio op Schouwen-Duiveland. Er verschijnt een leuk artikel over onze zoektocht naar Zeeuwse visserstruien in de krant aldaar.

Afgelopen zomer schrijft Gert opnieuw een stuk over visserstruien, nu naar aanleiding van een tentoonstelling over Nederlandse visserstruien in Amsterdam. Hij refereert in dat artikel naar onze stichting en zoektocht. Daags na het verschijnen van deze desbetreffende krant krijgt Gert een telefoontje van Kees Schot uit Zierikzee. “Ik heb ook nog zo’n ouwe visserstrui”, zegt Kees, “die is nog van mijn oudoom geweest. Misschien heeft iemand interesse?”

Omdat Gert onze stichting een warm hart toedraagt brengt hij ons van dit berichtje op de hoogte. Om heel eerlijk te zijn lopen we nog niet meteen over van enthousiasme. Het is de afgelopen jaren te váák voorgekomen dat wij een soortgelijk belletje of mailtje ontvingen en dat het helemaal niet om oude, originele trui bleek te gaan, maar om een replica, een exemplaar uit het boekje van Henriette van der Klift, of om een patroon uit ons eigen boek ‘Truien bij de Vleet’. Jullie snappen vast onze reserves.

We bellen meneer Schot en spreken af dat we hem na de zomertijd thuis zullen opzoeken. Want, ook al heeft hij dan misschien geen ‘echte’ visserstrui, hij is wel een échte nazaat van de vissersfamilie Schot. Zijn verhalen zullen dus ongetwijfeld interessant zijn, en wie weet, heeft hij nog wel wat oude foto’s.

Ergens in oktober is het zover. Terwijl Stefanie op Walcheren onderzoek doet naar labedissen, belt Anja bij Kees Schot aan in Zierikzee. Ze wordt er hartelijk ontvangen en dan haalt meneer Schot de twee visserstruien uit zijn kast, die nog uit zijn familie komen. Tot Anja’s allergrootste verrassing is het dit keer wél écht raak: naast (de verwachte) replica trui bezit Kees namelijk ook een échte, originele, authentieke visserstrui uit Zierikzee!! Anja weet even niks meer uit te brengen: hier ligt namelijk een prachtige, handgebreide visserstrui, met motieven die we nog niet eerder zagen en die totaal verschillend zijn dan de tot nu toe gevonden truien!

Er volgt een rondedansje om de tafel! Kees Schot weet namelijk ook precies te vertellen van wie deze trui geweest is, wanneer hij ongeveer gebreid is en wie dat gedaan kan hebben. Maar, het wordt nog mooier..

Anja vraagt Kees of ze de trui mee mag nemen om het patroon vast te leggen en hem te fotograferen. “Jullie mogen hem hebben”, zegt Kees. “In mijn familie wil niemand hem verder hebben, ze geven er niet om. Die andere trui die wil ik wel houden, want die wordt nog gedragen.” Hij doelt op de replica trui.

We kunnen het niet geloven, maar Kees doneert zijn originele visserstrui aan onze stichting. “Dan weet ik zeker dat hij goed terecht komt en niet ergens in een vuilniszak verdwijnt.” We weten niet goed hoe we Kees Schot moeten bedanken. Daar verzinnen we vast nog wel iets op!

De vondst van deze Zierikzeese visserstrui is een kroon op onze zoektocht, precies in het jaar dat onze stichting zijn eerste lustrum viert. Het is de vierde originele visserstrui die nu in Zeeland bekend is, naast de truien in Museum Veere, De Meesstoof en ’t Uusje van Eine.
Bovendien is deze trui het dertigste patroon in Zeeland, wat een mooi rond getal is dat…

De Zierikzeese trui is gedragen door Willem Kornelis Schot (01-03-1900), een oudoom van Kees. De trui is gebreid door zijn moeder, vrouw of zus, dat hopen we later nog te achterhalen. Het meest bijzondere is niet het unieke patroon, of het feit dat we eindelijk een trui op Schouwen-Duiveland vinden, maar het feit dat de trui gemerkt is met twee kruisjes. Dit geeft aan dat er waarschijnlijk meer exemplaren geweest moeten zijn met dezelfde motieven.

Als Anja aan het einde van de middag vertelt wat haar overkomen is en dat onze stichting in het bezit is gekomen van een échte authentieke Schouwse visserstrui vieren we een feestje! Met natuurlijk héél véél dank aan Kees Schot en Gert van Engelen!!

Nieuwe visserstrui Thoolse Fuik!

Weten jullie het nog? Hoe we hebben gezocht naar het hart van Tholen? Een trui die in de volksmond wel zou hebben bestaan, maar waar we geen bewijs voor konden vinden?

Gelukkig vonden we bewijs, in de foto van Stoffel Schot:

Maar ja, één trui is geen trui...of toch wel?

Afgelopen juni waren we present op de havendag in Tholen. Daarover hebben jullie kunnen lezen. We hadden speciaal voor Tholen een foto meegenomen - een forse vergroting - van de haven van Tholen. Een foto die, zoals het nu lijkt, stamt uit 1910 en is daarmee ouder dan we dachten.
Nog maar net vóór het maken van de vergroting kregen wij een nieuwe uitsnede van dit exemplaar:

Grote Oorlog en onderzoek in België

Vandaag is het precies 100 jaar geleden dat, door de val van Antwerpen, 550.000 Belgen via Zeeuws-Vlaanderen en nog eens 100.000 Belgen via Brabant naar Zeeland vluchten. Veel Belgen trekken in de daaropvolgende tijd door naar andere Nederlandse provincies. In de eerste periode wonen er meer Belgen dan Zeeuwen in Zeeland.

Archief gemeente Roosendaal
Nederlandse militairen helpen Belgische vluchtelingen

In Nederland is de 'Grote Oorlog' niet echt geschiedenis. Toch willen wij er jullie aandacht voor vragen. Veel Belgen die in Zeeland blijven (en niet verder trekken) hebben iets met de visserij te maken.
Vorig jaar is Monique al voor ons op zoek gegaan naar sporen van visserstruien in Vlaanderen. Helaas heeft dat niet tot resultaat geleid. Tóch denken we dat er ook in Vlaanderen truien werden gedragen. Het is bijna niet voor te stellen dat in zowel Nederland als Frankrijk visserstruien voorkomen, maar dat dit fenomeen aan de Vlaamse kust voorbij is gegaan?

VLIZ.be
De Heistse Vloot in Heist

Een deel Vlaamse vissers zet hun werkzaamheden voort vanuit Zierikzee en Brouwershaven. Zij worden de 'Heistse vloot' genoemd. Die vlag denkt niet de hele lading. Behalve uit Heist zijn er bijvoorbeeld ook gezinnen uit Zeebrugge.

Met de aandacht voor de Eerste Wereldoorlog hopen we toch ergens 'iets' te kunnen vinden. Daarom vragen wij nogmaals aandacht voor Belgisch Vlaanderen. Misschien zijn er lezers die thuis nog afbeeldingen hebben liggen uit de periode rondom de Grote Oorlog. Dit kunnen foto's, maar ook prentbriefkaarten of carte de visite van bijvoorbeeld havens en vissersboten zijn.
Hebt u iets dergelijks in uw bezit en mogen wij dat bekijken? Wilt u dan contact met ons opnemen?

Tot en met 01 november zijn er van dinsdag tot en met zaterdagmiddag ook steeds vrijwilligers op de tentoonstelling 'Truien bij de Vleet' aanwezig. Op de woensdagen is Stefanie er zelf. Ook via die weg kunt u ons bereiken.

Dagje Bru

Op een donderdag in april besluiten we opnieuw op onderzoek uit te gaan in Bru.

Nou komt dat niet helemaal uit de lucht vallen.

Al langer hebben we wat ‘problemen’ met de zoektocht naar visserstruien in Bruinisse, afgekort Bru…

De vraag is als volgt: werd er in Bruinisse een trui gedragen die de familie Schot in het verleden meegenomen had vanuit Zierikzee of Tholen? Of.. had Bru (al eerder) een eigen trui?

We komen er – tot nu toe -  niet erg uit..

Gelukkig ontmoeten we, op één van die gezellige breimiddagen bij Jeanet in Arnemuiden, Ina.

Ina blijkt oorspronkelijk uit Bru te komen en kent er diverse mensen die voor ons interessant zouden kunnen zijn.Zoals bijvoorbeeld Maria. Maria is een rasechte Bruse die van haar huis een soort museumpje gemaakt heeft.  Die gek is op de streekdracht, het verleden en alles wat daar bij hoort.

We vragen Ina dan ook of ze voor ons een afspraak kan maken met Maria.

Na (werkelijk waar) maanden bellen en proberen lukt dat Ina dan eindelijk!!!! Maria blijkt niet zo makkelijk te pakken te krijgen.. dan is ze weer in Portugal, dan weer met de Zonnebloem als vrijwilligster mee.. dan weer aan de slag voor de Kerk; kortom.. een echte bezige Bruse bij ;)

Op de bewuste donderdag gaan we dan eindelijk naar Bruinisse. Daar spreken we eerst af bij Niels in zijn sfeervolle restaurant aan de haven, BRU 17 genaamd. We ontmoeten niet alleen hem, maar ook Karel. Die ook al een verzamelaar blijkt te zijn. En die misschien nog wel een oude foto heeft, waar we misschien een Bruse visserstrui op kunnen vinden…

Dus op naar Karel. Wat een belevenis..!!

Zijn huis IS een museum! Hij verzamelt alles wat met het vissersleven te maken heeft en heeft twee kamers in zijn huis op bijzondere wijze ingericht.

En.. hij heeft ‘een’ foto! Met de namen erbij van de vissers die er op staan!!

Dat is het mooiste. 

Want je kunt wel een foto vinden met vissers op een boot, maar zijn die vissers dan ook daadwerkelijk vissers afkomstig van het betreffende dorp? Dat is altijd het probleem!

Op de foto vinden we twee Bruse vissers in vissertruien gehuld. Nader onderzoek zal de details geven! Wat een geweldig begin van de dag!

Na afscheid genomen te hebben van Karel en zijn vrouw gaan we overheerlijk lunchen bij Niels. Tja, als je dan in een vissersdorp bent.. moet je er ook van genieten ;0)!

Onze volgende afspraak is dan – eindelijk - bij Maria. Wat een feest om hier te zijn! Maria spaart van alles! En haar man ook.. ;) Het is dan ook geen wonder dat we onze ogen uitkijken! Elk hoekje en gaatje van dit oude huis is gevuld, een museum is er niks bij!

Ook heeft Maria visserstruien. En heel veel boeken over Bru.. En oude fotoboeken.. We raken niet uitgekeken!

Ondertussen komt er nog meer bezoek bij Maria binnenvallen. Maria praat en praat en zet koffie en geniet! Wij óók  ;)!! Boek na boek komt uit de kast.. foto na foto wordt bekeken en bestudeerd. We bekruipen de zolder.. mogen in de kasten kijken..! We krijgen verhalen te horen over mensen die we niet kennen..  Het is geweldig!!

Dit dagje Bru is niet alleen heel erg leuk en gezellig! Ontmoeten we niet alleen heel erg bijzondere mensen met bijzondere verhalen. Maar.. vinden we ook veel wat ons onderzoek naar de Bruse visserstrui verder helpt!

Onderzoeken is vaak alleen maar ploeteren geblazen.. Vaak zoek je óveral en vindt je nergens wat… Wordt je van het kastje naar de muur gestuurd.. en weer terug, Met uiteindelijk weinig of geen resultaat.

Maar.. dít soort dagen? Daar doe je het voor!!

Met dank aan Ina, Niels, Karel en Maria!!

Kees van Lies van tante Pier

In kleine gemeenschappen, waarin iedereen uiteindelijk familie is van iedereen, krijgen mensen 'extra' namen om aan te geven om wie het draait. Zo ook Kees van Lies van tante Pier en de neus, de bakker, van gurpje, de rooie of de wittekop.

Kijkend naar bijna twee jaar onderzoek zien we dat we in het begin met zevenmijlslaarzen door de Zeeuwse geschiedenis kunnen lopen. Dan nóg vinden we interessante gegevens en nieuwe motieven. Het laatste half jaar (ongeveer) worden de stappen kleiner.

Verwaaid in Medemblik, ca. 1916, fotograaf onbekend

We schrijven het al eerder: wat je op de foto ziet hoeft niet te betekenen dat het ook zo was. Hoe meer mensen we hier over spreken, hoe zekerder we worden dat dit een juiste conclusie is. Bekijk de foto hierboven. Het staat er met koeienletters op: YE 15. Uit Yerseke dus. Ja, het schip wel. Maar alle mannen die er op staan ook? Die kunnen uit Yerseke komen, maar ook uit Tholen, Vlissingen, Bruinisse.....Waar draait het nu allemaal om?

Inmiddels zijn Anja en Stefanie al enige tijd aan het speuren op de voormalige eilanden Schouwen en Duiveland. In het voorjaar van 2013 zetten wij daar onze eerste, voorzichtige stappen. En hoe meer we speuren, hoe meer eigenaardigheden we tegenkomen.
Zo blijkt het nu nog belangrijker dan eerst om te weten wie er op een foto staan. In ongeveer de helft van de gevallen weten we wie het zijn. De andere helft blijft echter een raadsel. En juist één van die foto's is de spin in het web geworden.

In de haven van Brouwershaven is omstreeks 1934 deze foto gemaakt:

Archief Schouwen - Duiveland

We weten zeker dat het in Brouwershaven is, dat is te zien aan de gebouwen op de achtergrond. We weten echter niet wie de mannen op de foto zijn. Is dat dan belangrijk???
Ja, dat is héél belangrijk. In Brouwershaven doen zich namelijk een paar zaken voor die we elders niet of minder vinden. Hoe dat precies zit, daar komen we zo snel mogelijk op terug. Tenminste, dat hopen we. Want morgen gaan we een hele dag op de voormalige eilanden speuren.

Vroeger…

Iemand vroeg me laatst: “Wat vinden jullie daar nou leuk aan, aan dat ouwe werkgoed?”

En dat met een gezicht waarop duidelijk af te lezen viel dat de steller van de vraag er echt helemaal niks van snapte..!

Wat wij toch zagen in die ouwe vieze werktruien, gedragen door allang overleden vissermannen en dat ook nog in een tijd waar je echt niet meer naar terug zou willen. Armoede, keihard werken, honger, afzien, en altijd maar hopen op een goede vangst en een beter bestaan…

Op een of andere manier, zonder te willen romantiseren, zijn wij geraakt door het leven van de vissersgezinnen van toen. Mensen, net als jij en ik, alleen levend in een tijd en wereld waarin luxe niet bestond.

Soms, wanneer we in Arnemuiden, of Tholen zijn en oud-vissers spreken (of hun vrouwen) dan is die tijd nog helemaal niet zo lang geleden. Mensen in de leeftijd van onze ouders en grootouders die nog meegemaakt hebben dat de vis duur betaald werd. Die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat garnalen moesten pellen of met vis moesten leuren door de stad. Die dagenlang op hun kleine houten bootjes in weer en wind voeren, de blaren op hun handen werkten en oh zo dankbaar waren dat ze weer veilig aan wal kwamen.

Het is ook een tijd waarvan een aantal van deze mensen, die het nu gelukkig zo veel beter en makkelijker hebben, niet altijd begrijpen waarom we daar meer over willen weten.

Zij willen niet echt herinnerd worden aan de armoede en het harde leven van toen, waarin ze vaak als tweederangs volk behandeld werden. Zij willen mee in de vaart der volkeren en laten zien dat ze nu ook een modern en rijk leven leiden en.. net zo goed zijn als een ander.

Toch, als je door gaat vragen, komen ook warme en mooie herinneringen naar boven. Over de onderlinge banden, die sterk waren. Over de hulp die de mensen elkaar boden, de gemeenschapszin en over het beschermde leven in een klein vissersdorp…

Vanwege al die verhalen, die ons een zo mooi beeld geven van hoe mensen meebewegen in een veranderende wereld, blijft deze speurtocht ons zo boeien.

Niet alleen vanwege het zoeken zelf, dat zo leuk blijft.. of de brei technische kant van al die patronen en truien, dat zo geweldig interessant is.

Maar juist… door de verhalen over de mensen zelf..!

Daniël Hoogstad en een oproepje

Eerst graag jullie aandacht voor het volgende, we doen nogmaals een oproep: 
Inmiddels hebben we twee truien uit Zeeuws Vlaanderen kunnen reconstrueren. Helaas, helaas, de Philippiense trui hebben we nog steeds niet kunnen maken. Is er dan écht niemand die een foto heeft waarop de trui beter te zien is dan op dit exemplaar???

Visserstrui Philippine

We zouden zo blij zijn met een reactie :-)

Dan gaan we verder waar we gebleven waren:
We bloggen al eerder over hem, de grondlegger van de Bressiaanse vissersvloot: Daniël Hoogstad. Inmiddels hebben we ook zijn trui gereconstrueerd. Hou vooral in het achterhoofd dat we maar één afbeelding hebben van deze man. Bovendien is die afbeelding geen 'echte' foto, maar een ingeschilderd exemplaar.

Toch denken we dat we een aardig beeld kunnen schetsen:

1. de trui heeft kabels en bredere ribbels
2. aan de voorkant is een deel van het borststuk in tricotsteek. Daarop zijn de initialen van Daniël gemaasd.
3. over de mouwen weten we niets. We hebben ze nu in tricotsteek gebreid. Met kabels of ribbels is natuurlijk ook leuk, maar dit blijft giswerk.

De gebreide mini geeft een aardig beeld:

Wat een leuke trui is dit. Heel anders dan de andere Zeeuwse truien. Dit komt niet alleen door de initialen. Deze trui heeft een kabel naar rechts. Het is in Zeeland de eerste trui die we met zo'n kabel tegenkomen. Alle andere truien hebben een kabel naar links.

Op de borst niet de initialen van Daniël, maar de eerste letters van de achternamen van de peetmoeders (bloos, mogen we onszelf inmiddels zo noemen?) van de Zeeuwse visserstruien.

Het borststuk van het achterpand is helemaal in ribbels gebreid. Dit is het meest waarschijnlijke, maar zeker weten doen we dit natuurlijk niet.

Om er voor te zorgen dat het lijf niet te veel in elkaar trek hebben we aan het begin van de kabels in elke steek 1 steek gemeerderd. 3 steken van het boord worden dan 6 steken van de kabel. Aan het einde van de kabel minder je die steken weer.

Nogmaals België

Zoals we eerder al lieten weten is Monique voor visserstruien op pad gegaan in België. Ze heeft héél véél gevonden, in allerlei musea en museumpjes. Maar wat ze niet vond?? Zelfgebreide visserstruien.

Nieuwpoort, ca 1909
(De Zuttere)

Op de meeste foto's hebben de vissers oliegoed aan of een kiel. Soms is er wel te zien dat er een trui onder zit. Of dat dan een Engelse trui is of een zelfgebreide blijft de vraag. Via via komt Monique in contact met een dame uit Oostende. Zij vertelt het volgende:

Nog meer raadsels in Yerseke

Gaandeweg de zoektocht lijkt het of we steeds minder weten in plaats van meer. Of zijn we misschien te kritisch?

Al eerder lieten we jullie weten over ons dilemma: we noemen een trui naar de eerste plaats waar we die vinden. Maar is dat wel terecht? Waar wij nu tegen aan lopen is het volgende:

In het Zeeuws archief duikelen we deze foto op:

De foto is gemaakt in Yerseke. De datering is erg breed (lang?): ergens tussen 1900 en 1915 (we vinden verschillende dateringen) en uitgegeven als prentbriefkaart door uitgeverij F. Sandijck.

Nu komen de raadsels: de foto is gemaakt in Yerseke, daarover is weinig twijfel. Dan zullen de mannelijke personen op de foto ook wel van 'Yese' zijn. Is dat zo? Of toch niet?? Er staan verschillende truien op de foto. Ze wijken echter allemaal af van de truien die we eerder vonden op Yerseke: druk bewerkt en daardoor gebreid van veel wol, dus duur.

Wat is er te zien? Bij de witte pijlen: de jongen op de voorgrond heeft een gladde trui met visnet, wieber, diamant of ruit aan. De man er achter, met de pijp, vermoedelijk ook. De jongeman en de jonge jongen bij de blauwe pijl hebben allebei een blokjestrui aan. Die vinden we ook in Tholen én in Arnemuiden.

Nu kunnen we conclusies trekken óf vragen stellen. Wij besluiten tot het laatste:

1. Is de visnet trui specifiek voor Tholen, of werd die ook op andere plaatsen in de provincie gedragen?
2. De blokjes: we vinden ze in verschillende vormen. Is dit de variant van Yerseke, of is het er één van Arnemuiden of Tholen?
3. Blijkt ons (oude) idee dat niet zozeer de plaats maar juist de vrouw die de trui breit bepaald wat er gemaakt wordt (en heeft de visser misschien een beetje inspraak)?
4. Óf: zijn de mannen op bovenstaande foto helemaal niet afkomstig van Yerseke, maar komen ze (oorspronkelijk) uit Tholen??

Dat we vraag 4 stellen heeft een reden. We weten na het doorzoeken van de databank Zeeuwen gezocht dat er rond 1900 twee kleine gezinnen Schot verhuizen van Tholen naar Yerseke: Hendrik Schot, gehuwd met Cornelia Deurloo en Johannes Schot, gehuwd met Adriana Kuijper. We weten ook dat beide echtparen één of meer zoons hebben (of krijgen) in Yerseke.

We hebben al verschillende lijntjes uitgezet, maar tot nu toe geen antwoord: wie zijn  de mannelijke personen op de foto? Misschien helpt het ons weer een stukje verder. Daarom: als jullie iets weten, denken of verzinnen (hoe gek het ook is) laat het ons weten!

Aan het begin van het weekeinde willen we jullie het volgende patroon (tot nu toe alléén gevonden in Yerseke ;-) meegeven: lopend want. Deze trui vinden we op verschillende foto's uit Yerseke. En hoewel de kwaliteit meestal erg matig is, is de lichtval van deze precies goed:

 

Beide foto's zijn details van afbeeldingen afkomstig uit de Zeeuwse Bibliotheek / Beeldbank Zeeland.

Het patroon bestaat uit een afwisseling van kabels en gladde banen. Wij hebben dit 'lopend want' genoemd. Voor zover wij het hebben kunnen vinden zijn de mouwen glad gebreid, in tricotsteek. Maar wat let jullie om ook de mouwen in het patroon te breien? Het is nu tenslotte niet anders dan vroeger: we breien wat we mooi vinden :-)

Het wordt een boek!!

Nu het onderzoek naar de visserstruien in de Zeeuwse Delta langzaam ten einde lijkt te lopen, beraden Anja en Stefanie zich wat te doen met alle mooie vondsten en verhalen.

Na lang wikken en wegen hebben we uiteindelijk tóch besloten om er een boek van te gaan maken.

Ons oorspronkelijke idee was om de zoektocht naar de Zeeuwse visserstruien via ons blog te delen. 

Mede omdat de patronen die we ontdekken behoren tot het cultureel erfgoed en naar ons idee niet bedoeld zijn om er geld aan te verdienen.

Maar.. inmiddels hebben we zoveel moois ontdekt en zoveel bijzondere verhalen gevonden dat we alleen publicatie op ons blog wat kwetsbaar vinden. Stel je voor dat internet ooit eens uitvalt ;) dan zou alles verdwenen zijn!

De eerste ideeën voor het boek zijn inmiddels uit de pennen gerold.

Maar.. er zal nog veel werk moeten volgen. Het is dan ook nog niet helder wanneer ons boek uitgegeven zal worden. Zodra dit bekend is laten we dit natuurlijk zo spoedig mogelijk weten.

De werktitel van ons boek is inmiddels vastgelegd: 

‘Visserstruien uit de Zeeuwse Delta.. en hun Verhalen’ 

Ondertussen gaan we door met het speuren naar losse eindjes.

Zierikzee bijvoorbeeld. Stamboomonderzoek heeft meer informatie opgeleverd over de wijdverbreide vissersfamilie Schot uit Tholen, waarvan er drie broers in ca 1910 naar Zierikzee verhuisden. Zij namen ‘hun’ Thoolse truien mee en nu rest ons nader onderzoek. Is wat we op de foto’s zien een ‘verbasterd’ patroon van de Thoolse trui, of zorgt de verhuizing voor een nieuwe visserstrui?

Ook Philippine blijft lastig. Hier vinden we fotomateriaal wat zo ‘onleesbaar’ is, dat nader onderzoek richting Vlaamse kust nodig is.

Uitgebreid onderzoek in Breskens heeft al 1 trui opgeleverd. Momenteel zijn we bezig met het ontleden van een tweede exemplaar. Het blijft soms erg lastig, gelukkig worden we steeds meer ervaren in het ‘lezen’ van oude foto’s!

Ook komen er vanzelf leuke dingen op ons pad!

Zo werden Anna en Lupineke afgelopen week geïnterviewd door een journalist van de Schouwse weekkrant Wereldregio. 

En zijn we benaderd voor het geven van een lezing over de Thoolse truien.. op het eiland Tholen natuurlijk! Aangezien dit niet tot ons dagelijks werk behoort vraagt dit ook enige voorbereiding.

Dus, voorlopig zijn we nog wel even bezig ;)!

De Schotten van Zierikzee

De zoektocht voert ons verder naar Zierikzee. Een lastige bijkomstigheid is dat veel beeldmateriaal van Schouwen en Duiveland (het waren, ooit, twee eilanden) niet gesorteerd is per plaats. De zoektermen 'visserij', 'haven', 'mossel(s)' en wat je nog meer kunt bedenken leveren veel beeldmateriaal van Bruinisse en Brouwershaven. Of we vinden de haven van Zierikzee, mét schepen maar zónder mensen......

fotograaf onbekend

Toch hebben we een tipje van de sluier kunnen oplichten. We weten al dat de familie Schot uit Reimerswaal via Bergen op Zoom en Tholen naar Zierikzee en Bruinisse verhuisde. Deze connectie vinden we terug in de truien van Tholen en Bruinisse, ze lijken verdacht veel op elkaar.

Stand van zaken

Inmiddels lopen er wat zaken door elkaar die allemaal tegelijk onze aandacht vragen. Dat is wel eens een beetje lastig. De komende weken proberen we een afronding te maken met de Zeeuwse visserstruien. Een afronding? Jawel, maar dat wil niet zeggen dat onze ontdekkingstocht naar breigoed stopt.

Voor Zeeland hebben we op dit moment nog een paar vraagtekens:

1. Waar vinden we een goede foto van de trui zoals die door een Thoolse én een Bruuse visser werd gedragen. Op deze foto staat de trui:We hadden goede hoop een betere afdruk van dit moment te vinden. Helaas blijkt die foto verloren gegaan. Mocht die nog boven water komen dan brengen we jullie natuurlijk op de hoogte.
   
   

1. De Zierikzeese vissers zijn voor een deel familie van de Schotten uit Reimerswaal / Tholen. Hadden de vissers van Zierikzee een 'eigen' trui? Of droegen zij, zoals de trui die nu bekend is van Bru, een trui die vergelijkbaar is met één van de Thoolse: het hart, de ruit (drop) of helemaal glad met ribbels?Wij hebben de trui nog niet kunnen vinden.
   
   

1. Waar vinden we de trui van Philippine? Die trui was er, dat weten we zeker. Maar om van deze foto een trui te breien is meer dan een gok, dat is een wilde gok :-).
   
   

We hebben besloten in Terneuzen niet verder op zoek te gaan. Deze plaats is (en was) meer een binnenvaarthaven dan een vissershaven. De truien die we daar tot nu toe hebben gevonden vertonen nauwelijks een 'eigen' karakter, maar lijken meer overgenomen van de geweven of Engelse trui.

De komende maanden gaan we ook zeker gebruiken om alle interessante verhalen die Monique voor ons heeft gevonden verder uit te spitten. In Vlaanderen lijkt breigoed namelijk wel een grote rol te hebben gespeeld in het vissersleven, maar op een heel ander 'niveau' dan de truien. Daarover later meer.

We houden ons nog steeds aanbevolen voor mooie verhalen, foto's en interessante opmerkingen.

Verder onderzoek aan de Vlaamse kust

Oostende, Middelkerke, Blankenberge....allemaal plaatsen aan de Vlaamse kust.
In dit bericht maakten we al een voorzichtige stap richting België. Dit heeft een paar redenen.

Gemeentelijke visserijschool Oostende, rond 1914
(Vermaut - de Zuttere)

Zo blijkt er bijzonder weinig materiaal te vinden te zijn over de truien van de Zeeuws Vlaamse vissersplaatsen. We weten zeker dat er in Breskens (zie het berichtje hieronder) en in Philippine truien werden gedragen. Helaas hebben we tot nu toe uit Philippine geen foto's waarmee we de Philippiense trui kunnen uitwerken: horizontale banen met (waarschijnlijk) een werkje in die banen.

We weten inmiddels wel dat er ook in Frankrijk visserstruien werden gedragen in rechte en averechte steken. Het lijkt ons daarom onwaarschijnlijk dat er in België niet van dergelijke truien werden gemaakt.
Bovendien: Zeeuws Vlaamse vissers gingen ook nog al eens naar de Belgische kust. Misschien is daar dan meer fotomateriaal voorhanden.

Een maand of wat geleden kregen we een e-mail van Monique uit Wenduine. Zij biedt aan om ons te helpen met de zoektocht in Vlaanderen. Dat is geweldig. Anna en Lupineke weten namelijk niet goed wáár te beginnen. Daarvoor zijn wij te onbekend met de Belgische families, vissersplaatsen en instanties.

Als klap op de vuurpijl heeft Jeanet enkele weken geleden een interview met de coördinator van 'Duurzaam Kustbeheer'. Kathy Belpaeme zet ons op het spoor van VLIZ. In de beeldbank: wetenschatten vinden we aanwijzingen dat er ook in België zelfgebreide visserstruien werden gedragen.

Sorteren visnetten ca. 1909
(Duc-d'Orleans)

Het aantal foto's met daarop de truien is heel beperkt. Veel vaker vinden we de bekende 'Engelse' of 'geweven' truien zoals op de foto hierboven. Niet alleen vissers dragen deze truien. Dit zijn leden van de bemanning van een expeditieschip wat vastloopt in het ijs in de Kara Zee. Daarnaast vinden we heel veel oliegoed, kielen en kielenjasjes.

Nieuwpoort ca. 1909
(De Zuttere)

Enkele foto's laten echter een (blijkbaar) handgebreide trui zien: tricotsteek met daarin horizontale banen. Op onderstaande foto heeft de tweede man van rechts waarschijnlijk een Engelse trui aan. De eerste man links draagt een trui met horizontale banen.

Vissers uit Middelkerke, datum niet bekend
(Desnerck)

Nogmaals: wat we tot nu toe in België vinden is nog weinig. Maar de eerste stap is gezet. Blijft nog steeds het vraagstuk van Philippine......

Alle foto's bij dit bericht zijn afkomstig van Wetenschatten.

De trui van Daniel Hoogstad

In de herfstvakantie onderneemt Stefanie opnieuw een tocht naar Breskens. Dit keer laat Anja noodgedwongen verstek gaan, want het vele regenwater wat die week valt in Tholen zorgt voor aardig wat wateroverlast. Het werd dus dweilen voor Anja die dag…

Gelukkig wil Stefanie's man graag mee op zoektocht. Dus wederom met het veer naar Zeeuws Vlaanderen, al zijn de weersomstandigheden dit keer niet zo goed als de vorige keer..

Na een natte tocht worden we in het museum gelukkig hartelijk verwelkomd! Het bescheiden fotoarchief staat al voor ons klaar.

De foto die het meeste opvalt in het Visserij Museum in Breskens is toch wel de heel oude foto van Daniel Hoogstad en zijn vrouw.

Daniel Hoogstad werd geboren in 1841in Ellewoutsdijk en staat aan de wieg van de visserij in Breskens. Op deze foto staat hij afgebeeld met zijn vrouw, Johanna Cornelia Bootsgezel. Zij vestigen zich in Breskens en krijgen er 11 kinderen, waarvan er 8 in leven blijven.

In 1911 laat Daniel de hoogaars, die hij voor 1200 gulden heeft laten bouwen, officieel registreren als de BR1.

In het museum in Breskens hangt nog een schilderij van Daniel Hoogstad. Maar deze man ziet er heel anders uit dan de man op deze foto..

Het blijkt een intrigerende zoektocht. Wie van de twee mannen is de échte Daniel Hoogstad, en hoe zit het met die trui die op de foto staat?

Als Stefanie en Anja de foto en de stamboom van de familie Hoogstad goed bestuderen, ontdekken ze iets bijzonders…

De foto is overgeschilderd.. een techniek vroeger vaker toegepast werd. We concluderen dat de schilder ofwel een grote kennis van breitechnieken bezat, ofwel exact schilderde wat er te zien was.

De initialen op de trui zijn als je goed inzoomt ‘DHS’. Ook dit intrigeert ons..

De stamboom van Daniel en zijn vrouw zou de verklaring kunnen geven.

Hun 4^e zoon blijkt namelijk ook de naam Daniel Hoogstad te krijgen. Hij wordt geboren omstreeks 1877/1878. Maar ook de 6^e zoon, Jan Jacob Hoogstad, noemt zijn zoon Daniel…

En Daniel Junior, die trouwt met Maria Ocke, noemt zijn 3^e zoon.. precies; Daniel Hoogstad!

Het is dus heel goed mogelijk dat ook de man op het andere schilderij ook een Daniel Hoogstad is. En dat hij niet de eerste Daniel is, maar een zoon, neef, kleinzoon of achterneef met dezelfde naam.

Dan de initialen: we kunnen ons goed voorstellen dat de originele Daniel Hoogstad, met zoveel nakomelingen met dezelfde naam, de initialen DHS op zijn trui laat mazen: Daniel Hoogstad Senior. Alleen hebben we geen enkel idee of de term senior zo omstreeks 1900 al gebruikt werd.

In het museum hangt nog een foto van een man met een visserstrui. Volgens het naamplaatje gaat het hier om de 6^e zoon van Daniel en Johanna, Jan Jacob Hoogstad genaamd.

Dan komt Anja’s expertise om de hoek kijken! Ze vergelijkt de truien die Daniel Sr. en zoon Jan Jacob Hoogstad dragen met de bekende foto van de mannen van de Visserschklub. 

Daar lijkt de trui van Jan Jacob op terug te vinden te zijn: verticale banen in rechte en averechte steken, zoals hier te zien is...

Deze trui zouden een afgeleide kunnen zijn van de oorspronkelijke kabeltrui. De banen in recht en averecht vragen minder wol en zijn daardoor goedkoper. Bovendien is dit sneller te breien.

Anja gaat nu proef breien. Om te zien of het klopt wat wij veronderstellen… onzekerheden blijven er altijd! Maar we zijn er van overtuigd dat de ontdekking van de ‘Bresiaanse vissertrui’ nu heel dichtbij komt!

Dilemma: Arnemuids of Vlissings?

We hebben het beloofd: we komen terug op de trui van 'De Pruis'.

In een eerder berichtje over Vlissingen lieten we twee foto's zien. Eén van Jacob van Belzen en één van de redders en geredden van de Dorus. Op beide foto's is dezelfde trui te zien, met kabels en gladde tussenstukjes. Het telpatroon staat hier. 
In dit stukje schreven we dat de trui voorlopig benoemen als 'Vlissingen'.

Een week geleden duikt er opnieuw een foto op, uit het archief van de Historische Vereniging Arnemuiden. Jeanet vindt de foto en maakt ons er op attent. Op de foto staan twee onbekende jongetjes waarvan de rechter een trui met kabels aan heeft.

Foto: Historische Vereniging Arnemuiden

Allereerst voelen we opluchting: het patroon - wat moeilijk was te zien op de twee eerdere foto's - lijkt goed geïnterpreteerd: een kabel naar links, gladde tussenstukjes met een averechte toer en de kabels doorbreien tot bovenaan de schouder.

Foto: Wiki

Tegelijkertijd staan we nu voor een dilemma. Dit klinkt overigens erger dan het is. De 'originele' truien worden door ons steeds genoemd naar de vloot waar wij ze voor het eerst vinden. Van zoon Schroevers (oranje pijl) weten we zeker dat hij op de Vlissingse vloot voer. Daarom: Vlissingen.
Van Jacob van Belzen weten we zeker dat hij op de vloot van Maassluis voer. De vissers daar droegen meestal een ander soort trui. Daarom niet: Maassluis (dat viel bovendien niet onder de Zeeuwse vloot).

Foto: Historische vereniging Arnemuiden

Jacob van Belzen (alias De Pruis) met zijn twee zonen

Het jongetje met de kabeltrui aan op de nieuwe foto is een voor ons onbekend jongetje. De foto is gemaakt rond 1900, dat kunnen we met zekerheid stellen. Het is mogelijk dat het knaapje uit Arnemuiden komt, maar het is net zo mogelijk dat hij in Vlissingen woont. In de periode rond de vorige eeuwwisseling verhuizen veel Arnemuidse vissers naar Vlissingen. De Nooijer, Meerman, Van Belzen, Marijs, Schroevers..... al deze Vlissingers hebben hun wortels in Arnemuiden.

Noemen we de trui nu Arnemuiden of houden we het op Vlissingen? Met het laatste doen we wel recht aan ons eerder ingenomen standpunt: de foto noemen naar de vloot waar we die het eerst vinden. Het feit dat er nu drie foto's bekend zijn waarop deze trui voorkomt bevestigt in ieder geval dat het geen ééndagsvlieg is. Wij houden het voorlopig op: 'Vlissingen'.

Dan de cliffhanger van afgelopen week:

Binnen de kring waarmee wij zoeken naar visserstruien was al een paar keer de gedachte opgekomen: "zouden er in België ook visserstruien zijn gedragen?" Dan bedoelen we (natuurlijk) niet de Engelse of geweven truien, zoals die in Antwerpen werden verkocht. Die zullen de Belgen ongetwijfeld ook hebben aangeschaft.

De zoektocht in Zeeland is nog lang niet klaar, maar soms loont het de moeite je gedachten ook al eens over een volgende stap te laten gaan. Wij gaan er voorzichtig van uit dat de handgebreide visserstruien ook langs de Belgische kust voorkwamen. Een aanwijzing daarvoor hebben we nog niet gevonden, en we weten ook nog  niet goed waar te beginnen (ja, aan het scheepvaart museum in Antwerpen en het visserij museum in Oostduinkerke hebben we al gedacht ;-).

Komt de Franse dame uit het vorige berichtje langs onze kraam. Zij is al lang woonachtig in Nederland en getrouwd met een Nederlandse man. Dat maakt de communicatie een stuk eenvoudiger. (Vooral het Frans van Anja is niet zo geweldig.)
Deze dame bekijkt de voorbeelden die er liggen, pakt de Arnemuidse blokjes en zegt: "Die droegen de vissers bij ons ook." Vraagt Anja: "Ja, u bedoelt de glad gebreide truien, of die met Bretonse strepen?"
Dame: "Nee, die bedoel ik niet. De vissers droegen bij ons (ik kom uit Bretagne) gebreide truien in rechte en averechte patronen."
Dit bevestigt ons vermoeden dat dergelijke truien langs de hele Noordzeekust  en naar nu blijkt zelfs nog zuidelijker werden gedragen.