Belki

obok płyt są najczęściej stosowanymi elementami konstrukcji żelbetowych. Klasyczna

definicja belki – w przypadku konstrukcji żelbetowych jest osłabiona i obejmuje również
stosunkowo krótkie pręty długości L≈3h

Elementy krępe (dla L≤3h) są nazywane belkami-ścianami i należy je analizować jako tarcze –
nie są bowiem spełnione podstawowe założenia teorii belkowej ( w tym założenie
Bernoulliego o płaskich przekrojach i założenie o małych naprężeniach stycznych), co

w wyniku uniemożliwia stosowanie wzorów belkowych oraz wnioskowania dotyczącego

położenia osi obojętnej przekroju oraz rozkładu naprężeń po wysokości belki-ściany. Może
się zdarzyć, że w poziomej osi symetrii belki-ściany naprężenia normalne będą największe,
choć zgodnie z teorią belkową powinny być zerowe. W takich przypadkach zaleca się
stosowanie metody kratownicowej (modele S-T wg.

Belki są zginanymi poprzecznie elementami konstrukcyjnymi. W praktyce jednak zginanie

przekroju jest stowarzyszone z działaniem siły osiowej- ściskającej lub rozciągająca,
a elementy są belkami-słupami. Rozróżnienia między belką a słupem w istocie zależy od
zjawisk niestateczności : w belce zwichrzenia, a w słupie wyboczenia. Zginanie i siły osiowe
są przenoszone w belce poprzez zbrojenie podłużne. Ścinanie natomiast przez zbrojenie
poprzeczne : strzemiona oraz pręty odgięte. W przypadku skręcania daje się dodatkowe
zbrojenie podłużne wynikające z paczenia przekroju i potrzebne do przeniesienia
dodatkowych sił podłużnych wywołanych tym odkształceniem (w mechanice prętów
cienkościennych siły przekrojowe stowarzyszone z paczeniem nazywa się bimomentem).

Zginanie (gięcie) – deformacja ciała (pręta, płyty, powłoki), która polega na zmianie
krzywizny jego osi lub powierzchni środkowej. W przekrojach poprzecznych elementów
zginanych występuje nierównomierność (liniowa zmienność) rozkładu naprężeń normalnych,
spowodowana działaniem momentów zginających te przekroje.

W mechanice konstrukcji rzeczywiste ciała zastępuje się ich modelami mechanicznymi takimi
jak pręty, płyty, powłoki. Obliczaniem zginanych płyt i powłok zajmują się odpowiednie działy
mechaniki ośrodków ciągłych

Postawienie zagadnienia zginania i ściskania belki żelbetowej

Zagadnienie żelbetu polega na poszukiwaniu pięciu niewiadomych: wysokości strefy
ściskanej x, pola zbrojenia dolnego Asl, górnego Asu, a także naprężeń w stali σsl, σsu.

Do dyspozycji mamy tylko dwa warunki równowagi sił: ΣX=0;ΣMi=0

względem osi i=O, l lub u= (oś przekroju betonowego, oś dolnego zbrojenia, oś górnego
zbrojenia)”. Wybór osi jest dowolny, ale tylko jeden z warunków ΣM jest niezależny.

Trzeci warunek jest określony przez prawo fizyczne betonu, a czwarty i piąty przez prawo
fizyczne dla zbrojenia rozciąganego (l) i ściskanego (u), określone formułami analogicznymi

1
do klasycznych równań Hooka, ale opisującymi związki nieliniowe poprzez przyjęcie
nieliniowych modułów sprężystości.

Dodatkowym warunkiem rozwiązania jest prawo płaskich przekrojów Bernoulliego, które jest
w istocie wnioskiem z rozwiązania zagadnienia brzegowego czystego zginania, a wynika
z rozkładu pola przemieszczeń określonych przez równania geometryczne Cauchego na
podstawie odkształceń związanych z naprężeniami równania fizycznymi Hooke’a.

Ponadto ograniczane są maksymalne odkształcenia betonu do wartości granicznej εu=3,5‰

dla BZ i do wartości podanych w tab. W-1 dla BWW.

Rozwiązanie zagadnienia polega na zestawieniu wskazanych wyżej zależności i rozwiązaniu

utworzonego układu równań. Układ równań rządzący zagadnieniem jest w ogólności
nieliniowy i w zasadzie nie da się sformułować prostego rozwiązania analitycznego
w „kwadraturach”. Znane rozwiązania są dość skomplikowane, wielowątkowe
i wprowadzają niepotrzebne definiowanie różnych przypadków projektowych. Rozwiązania
numeryczne najefektywniej jest uzyskać z zastosowaniem powszechnie dostępnych arkuszy
kalkulacyjnych, a jeden algorytm obejmuje wszystkie przypadki projektowe wraz z zadaniami
optymalizacji.

Rozwiązaniem problemu jest nośność przekroju określona parametrem Λ– mnożnikiem

obciążenia do ustalonej konfiguracji odniesienia F0=[M0,N0], określonej wektorem
momentu zginającego M0 i siły osiowej N0: ΛR=FR=[MR,NR]F0=[M0,N0](27)

1. OPIS TEORETYCZNY.
Celem badań eksperymentalnych, wykonywanych na elementach żelbetowych,
takich jak: belki, słupy, wsporniki, tarcze, itd. jest porównanie wyników obliczeń
statycznych ze stanem rzeczywistym w zakresie zarysowania, odkształcenia i nośności.
Z tego powodu kształt geometryczny badanego elementu, jego wielkość i sposób
zbrojenia oraz wytrzymałość betonu i stali powinny być zbliżone do stanu
rzeczywistego. Wielokrotne zmniejszenie wymiarów badanego elementu w stosunku
do jego wymiarów w obiekcie powoduje skażenie wyników tzw. efektem skali, którego
uwzględnienie jest kłopotliwe i z reguły obarczone błędem trudnym do oszacowania.
Niniejsze ćwiczenie jest przykładem badania stanów granicznych jednoprzęsłowej
belki swobodnie podpartej o przekroju prostokątnym.

2. PRZEBIEG BADANIA.
2.1. Stanowisko badawcze wraz z oprzyrządowaniem.
Urządzeniem służącym do obciążania badanej belki i określenia siły obciążającej
jest samozrównoważony stend o konstrukcji stalowej. Przeznaczony jest do
badania jednoprzęsłowych belek swobodnie podpartych o rozstawie podpór
równym 1500 mm. Obciążenie w postaci dwóch sił skupionych, rozstawionych co
1/3 rozpiętości belki l/3 = 500 mm przekazywane jest przez naporę stalową, na
którą w środku rozpiętości naciska podnośnik o zakresie 0 ÷ 200 kN sterowany

2
 ręcznie. Schemat statyczny badanej belki pokazano na rysunku 1. Wartość siły
obciążającej Pk mierzona jest siłomierzem o zakresie 0 ÷ 160 kN.

 Pomiar ugięcia.
Do pomiaru przemieszczeń badanego elementu w środku jego rozpiętości (ugięcia),
służą dwa czujniki zegarowe o bazie 50 mm i dokładności odczytu 0,01 mm,
zamocowane w niezależnych statywach spoczywających na nieruchomej belce
stendu. Trzpienie ruchome czujników opierają się na płytce stalowej zamocowanej
do badanej belki w środku jej rozpiętości.
 Pomiar szerokości rozwarcia rys i odległości między rysami.
Pomiaru szerokości rozwarcia rys dokonuje się na bocznych ściankach belki w osi
zbrojenia głównego (około 2,0 cm powyżej jej dolnej krawędzi). Do pomiaru służy
lupa mikrometryczna o bazie 10 mm i dokładności 0,1 mm lub wzornik. W celu
ułatwienia zlokalizowania rys, boczne powierzchnie próbki przed badaniem maluje
się białą farbą emulsyjną. Odległość między rysami mierzy się także w osi zbrojenia
elementu, za pomocą taśmy stalowej o dokładności 1,0 mm.
2.2. Przygotowanie elementu do badań:
 pomalować boczne powierzchnie belki farbą emulsyjną,
 zaznaczyć na obu powierzchniach bocznych belki punkty podparcia, punkty
oparcia napór i środek rozpiętości,
 umieścić belkę na stendzie podkładając na podporach i pod naporami wąskie (o
szerokości około 5 cm) paski z twardej płyty pilśniowej o grubości 3 ÷ 4 mm,
 przymocować do belki płytkę stalową do pomiaru ugięć,
 ustawić na stendzie czujniki zegarowe do pomiaru ugięć .
2.3. Przeprowadzenie pomiarów dla zadanych wartości siły obciążającej.
Po umieszczeniu belki na stendzie oraz ustawieniu czujników zegarowych do
pomiaru ugięć przystępuje się do wykonania odczytów. Przed wykonaniem
pomiarów należy przygotować dziennik pomiarów stanowiący załącznik nr 1 do

3
 ćwiczenia, oraz przyrządy do pomiaru szerokości rozwarcia rys i odległości między
rysami.
 Wykonanie odczytów zerowych.
W celu eliminacji ewentualnych luzów oraz wzajemnego dopasowania się
elementów stendu i badanej belki obciąża się ją wstępnie do 1,5 kN, a następnie
odciąża i doko-nuje odczytów „zerowych” wskazań czujników zegarowych.

W czasie obciążania belki odczyty przemieszczeń wykonuje się dla wartości siły
obciążającej stopniowanej co 2 kN aż do zniszczenia elementu. Odczyty szerokości
rozwarcia rys i odległości między nimi wykonuje się także co 2 kN od momentu
zaobserwowania pierwszej rysy (objawia się to cichymi trzaskami w próbce).
Dodatkowo w kolumnie „Uwagi” dziennika pomiarowego należy odnotować
spostrzeżenia o zjawiskach towarzyszących procesowi obciążania. Należy
zarejestrować moment wyczerpania nośności elementu (zniszczenia belki), co
objawi się wyraźnym spadkiem wartości siły obciążającej, wywołanym
gwałtownym wzrostem odkształceń badanej belki.
 Opis sposobu zniszczenia belki.
Po zniszczeniu belki należy odnotować wartość maksymalnej siły uzyskanej w
czasie badania. Następnie należy wykonać możliwie dokładny szkic elementu z
uwęglę-dnieniem wszelkich widocznych zmian, które w nim nastąpiły, a w
szczególności:
 kierunków i zakresów rys i pęknięć,
 miejsc odprysków betonu lub jego skruszenia.
 Określenie przyczyny zniszczenia belki.
Na podstawie oględzin belki należy określić przyczynę jej zniszczenia.

3. OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW.

a) obliczyć ugięcia dla średniej wartości różnicy wskazań czujników zegarowych
pomiędzy odczytem „zerowym” a uzyskanym dla działającej siły i sporządzić wykres
ugięcia,
b) sporządzić szkic zbrojenia elementu z naniesieniem rys, pęknięć, odprysków betonu
lub jego wybrzuszeń.

4. WYKONANIE OBLICZEŃ PORÓWNAWCZYCH.

Obliczenia te mają na celu porównanie wyników badania z obowiązującą metodą
obliczeń według PN-EN 1992-1-1:2008. Przed przystąpieniem do obliczeń należy
uzyskać informacje dotyczące konstrukcji badanej belki i materiałów użytych do jej
wykonania (stal, beton). W celu identyfikacji klasy, średnicy, położenia i liczby prętów
zbrojenia należy wykonać odkrywki – skuwając otulinę betonową prętów. Przy
wykonywaniu obliczeń należy wykorzystać rzeczywiste oraz charakterystyczne wartości

4
 wytrzymałości oraz pomierzone wartości siły obciążającej. Należy wykonać następujące
obliczenia:
 Wyznaczenie wartości momentu rysującego dla deklarowanej przez producenta oraz
pomierzonej wytrzymałości betonu,
 Wyznaczenie wartości momentu niszczącego dla:
 deklarowanej przez producenta wytrzymałości betonu,
 pomierzonej wytrzymałości betonu,
 pomierzonej wartości siły niszczącej.

5. OPRACOWANIE WYNIKÓW KOŃCOWYCH.

 Sposób i przyczyna zniszczenia belki:

 Moment rysujący:
 wartość teoretyczna:

2 2
bh2
=0 , 05 f ck3 ∙ b ∙ h2
M cr =f ctm ∙ W C =0 ,30 ∙ f 3ck ∙
6
którą należy wyznaczyć dla fck przypisanej klasie deklarowanej przez producenta
oraz otrzymanej z badań nieniszczących (sklerometr, betonoskop).

 wartość wynikająca z pomierzenia siły rysującej:

P cr ∙l
M cr =
6
gdzie:
Pcr – wartość siły wskazanej przez siłomierz w chwili pojawienia się pierwszej rysy,
l = 1500 mm

 Moment niszczący:
 wartość teoretyczna:
A S 1 ∙ f yk
x=
b ∙ f ck

fyk = 240 MPa - dla stali gładkiej

fyk = 410 Mpa - dla stali żebrowanej

M Rk =b ∙ x ∙ f ck ∙ ( d−0 , 5 x )

którą należy wyznaczyć dla fck przypisanej klasie deklarowanej przez producenta
oraz otrzymanej z badań nieniszczących (sklerometr, betonoskop).

5
  wartość wynikająca z pomierzenia siły niszczącej:

P Rk ∙ l
M Rk =
6

gdzie:
PRk – maksymalna wartość siły wskazanej przez siłomierz w czasie badania,
l = 1500 mm.

6. OBLICZENIA POMOCNICZE I NOTATKI

granica plast 500 Mpa

pręty montażowe 4,5 mm
strzemiowa 4,5 mm
gr.otuliny 22 mm
siła rysująca 6 kN
siła niszcząca 28 kN

Załącznik 1. Formularz dziennika pomiarów.

Odkształceni uwagi
Nr Wartość e Szerokoś
czujnik 1 czujnik 2
pomiaru siły kN ć rys
średnie

0 0 0 0 0 0

1 2 0,10 0,08 0,09 0

2 4 0,26 0,18 0,22 0

zarysowani
3 6 0,46 0,36 0,41 0,1
e

4 8 0,83 0,72 0,775 0,1

5 10 1,39 1,26 1,325 0,1

6 12 1,89 1,73 1,81 0,1

7 14 2,42 2,22 2,32 0,1

8 16 2,94 2,70 2,82 0,1

6
9 18 3,41 3,15 3,28 0,1

10 20 3,85 3,62 3,735 0,1

11 22 4,43 4,07 4,25 0,1

12 24 4,94 4,54 4,74 0,2

13 26 5,50 5,05 5,275 0,2

Zniszczenie
14 28 6,18 5,74 5,69 0,2
belki

Wykres dla siły F i ugięcia d

30

25

20

15

10

0
0 01 22 41 001 325 81 32 82 28 35 25 74 75 69
00 0. 0. 0 1. 1. 2. 2. 3. 3.7 4. 4. 5.2 5.
0 00
00 0
000 00
00 000
900 77
5
0.
0 0.

1. Wykonanie obliczeń porównawczych

Moment rysujący
a) wartość teoretyczna:
 dla klasy deklarowanej przez producenta C25/30
2
2 /3 bh 2 /3 2
M cr =f ctm ∙ W c =0 ,30 ∙ f ck ∙ =0 , 05 ∙ f ck ∙ b∙ h
6
2 2
M cr =0 , 05 ∙ f ∙ b ∙h =0 , 05 ∙25 ∙ 0 ,1 ∙ 0,1502=0,961 kNm
3
ck
2 3

 dla klasy otrzymanej z badań nieniszczących C20/25

7
 2
2 /3 bh 2 /3 2
M cr =f ctm ∙ W c =0 ,30 ∙ f ck ∙ =0 , 05 ∙ f ck ∙ b∙ h
6
2 2
M cr =0 , 05 ∙ f ∙ b ∙h =0 , 05 ∙20 ∙ 0 ,1 ∙ 0,1502=0,829 kNm
3
ck
2 3

b) wartość wynikająca z pomierzenia siły rysującej

P cr ∙l 6 ∙1 , 5
M cr = = =1 ,5 kNm
6 6

Moment niszczący
a) wartość teoretyczna:
 dla klasy deklarowanej przez producenta C25/30
A s 1 ∙ f yk 1 ,57 ∙ 500
x= = =3 , 14 cm
b ∙ f ck 0.1∙ 25
fyk = 500 MPa – stal żebrowana
As1 =2Ø10=2∙0,785=1,57 cm2
cnom = 22 mm = 0,22 cm
d = h- cnom = 150 -22 = 128mm = 12,8 cm

M Rk =b ∙ x ∙ f ck ∙ ( d−0 , 5 x ) =0.1∙ 0.0314 ∙ 25 ∙ ( 0.128−0 , 5 ∙ 0.0314 )=8.81 kNm

 dla klasy otrzymanej z badań nieniszczących C20/25

A s 1 ∙ f yk 1 ,57 ∙ 500
x= = =3.92 cm
b ∙ f ck 0.1∙ 20

M Rk =b ∙ x ∙ f ck ∙ ( d−0 , 5 x ) =0.1∙ 0.0392 ∙20 ∙ ( 0.128−0 ,5 ∙ 0.0392 )=8 , 49 kNm

b) wartość wynikająca z pomierzenia siły niszczącej

P RK ∙l 28 ∙1 , 5
M cr = = =7 kNm
6 6

2. Wnioski

Wyniki badań mogą być niedokładne. Błędy w obliczeniach mogą odbiegać od

rzeczywistości z powodu niedokładności przyrządów pomiarowych jak i czynników
ludzkich (niestaranne odczytanie pomierzonych wartości ).

8
Zdjęcia z zajęć:

9
Bibliografia:

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/belki-zelbetowe-ksztaltowanie/?
fbclid=IwAR1MKXSpBzIGpMZJIcQ9mq3wy8f4yaOY3TEpeTH8R37juUxiFMmVTg7cXW0#Zgina
nie_zwichrzenie_belek_wyboczenie_boczne_i_imperfekcje

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zginanie

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/model-graniczny-zelbetu/

10