Notatka do prezentacji

A.Bartkowiak, A.Gulatowska, D.Gabała, K.Ewald

ADHD

1. W klasyfikacji ICD-11

W najnowszej klasyfikacji ICD-11 pojawiło się wiele zmian, zniknęło również pojęcie ADHD, czyli
określenie zaburzenia z deficytem uwagi i nadpobudliwością. Nowy opis zaburzeń z założenia miał
być bardziej funkcjonalny i mniej stygmatyzujący.
ADHD w ICD 11 to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi.·
- Kod: 6A05
- Rozdział: Zaburzenia neurorozwojowe
- Podrozdział: Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe.
2. Definicja

ADHD to zaburzenie hiperkinetyczne, jest określone jako zaburzenie neurorozwojowe

charakteryzujące się uporczywymi wzorcami nieuwagi, nadmiernej impulsywności oraz
nadpobudliwości. Objawy te muszą pojawić się w dzieciństwie, zazwyczaj przed 12 rokiem życia, i
znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie w różnych obszarach życia (szkoła, praca, życie
społeczne). ICD-11 rozróżnia kilka podtypów ADHD, bazując na dominujących objawach:

- Przewaga nieuwagi – występują głównie objawy nieuwagi, np. trudności z koncentracją,

zapominanie o codziennych obowiązkach.
- Przewaga nadpobudliwości i impulsywności – dominuje nadmierna aktywność, trudność z
siedzeniem w miejscu, szybkie reagowanie bez przemyślenia.
- Typ mieszany – występują zarówno objawy nieuwagi, jak i nadpobudliwości oraz
impulsywności.
3. W klasyfikacji DSM-5

Klasyfikacja DSM-5 zawiera kilka kluczowych kryteriów, które muszą być spełnione, aby postawić
diagnozę:

- Objawy: zaburzeń uwagi, nadpobudliwości lub impulsywności, trudności w skupieniu uwagi,

łatwe rozpraszanie się, zapominanie o codziennych zadaniach, nadmierną aktywność.
- Nasilenie objawów: Objawy muszą być na tyle nasilone, aby znacząco wpływały na
codzienne funkcjonowanie dziecka, zarówno w kontekście szkolnym, jak i społecznym.
- Czas trwania: Objawy utrzymują się co najmniej 6 miesięcy.
- Wiek: Objawy muszą być zauważalne przed ukończeniem 12. roku życia.
- Oddziaływanie: Objawy muszą występować w co najmniej dwóch różnych kontekstach, na
przykład w szkole i w domu, co potwierdza ich obecność w życiu codziennym.

4. Testy diagnostyczne:
- CONNERS 3®: Badanie wielowymiarowe oceniające objawy ADHD oraz problemy z
zachowaniem u dzieci i młodzieży, wykonane na podstawie kwestionariuszy wypełnianych
przez rodziców, nauczycieli i same dzieci.
- TSN-M i TSN-S: Testy Sposobów Nadzoru nad Uczniami Młodszych (TSN-M) i Starszych
(TSN-S) służą do oceny funkcjonowania uczniów w kontekście ADHD oraz ich interakcji w
środowisku szkolnym.
- EXAT: Test oceny funkcji wykonawczych, który mierzy zdolność organizacji, planowania
oraz kontroli impulsów u dzieci i młodzieży, co jest istotne w diagnostyce ADHD.

5. Testy alternatywne:
- Test Wirtualnej Klasy: Interaktywny test, który ocenia umiejętności koncentracji i uwagę u
uczniów w warunkach zdalnego nauczania.

1
 - Badanie QEEG: Quantitative Electroencephalography (QEEG) polega na analizie fal
mózgowych, aby ocenić funkcjonowanie mózgu i zidentyfikować potencjalne odchylenia
związane z ADHD.
- MOXO: Test oceny uwagi, który wykorzystuje gry komputerowe do pomiaru funkcji uwagi,
koncentracji i impulsów, przeznaczony dla dzieci i młodzieży.
6. Z czym się może mierzyć nauczyciel?
- Nadruchliwość – dziecko z ADHD kręci się i przeszkadza nieumyślnie. Dziecko nie jest w
stanie nad nią zapanować ze względu na zaburzenia uwagi.
- Niecierpliwość, nieumiejętność czekania na swoją kolej.
- Niechęć do pisania – nadpobudliwe dzieci mają brzydki charakter pisma w chwilach stresu i
dużego wysiłku. Natomiast skupiając się na starannym pisaniu popełniają dużo błędów,
ponieważ skupiając się nie są w stanie zwracać uwagi na ortografię.
- Nieumiejętność robienia czegoś w określonej kolejności.
- Zapominanie co było zadane, nie wie, co przynieść na zajęcia.
- Zapominanie poleceń, nie odpowiadanie na nie.
- Częste przerywanie pracy, nie kończenie jej lub rozpoczyna ją od początku.
7. Z czym się może mierzyć uczeń?
- Zmaganie się z trudnościami zarówno w nauce, jak i w funkcjonowaniu w społeczności
szkolnej.
- Poziom osiągnięć, szczególnie w matematyce i ortografii, bywa znacznie niższy niż u
uczniów bez ADHD.
- Prawie połowa uczniów z ADHD przynajmniej raz powtarza klasę, co wpływa na ich
pewność siebie i motywację.
- 35% uczniów z ADHD może nie ukończyć szkoły średniej, co ma poważne konsekwencje na
ich przyszłość.
- Wiele dzieci z ADHD to osoby o wysokiej inteligencji i dużych zdolnościach, które jednak
nie potrafią ich wykorzystać z powodu niezrozumienia przez otoczenie
- Trudności w utrzymaniu uwagi i skupieniu się na lekcjach, co prowadzi do problemów z
przyswajaniem wiedzy.Zmienność w poziomie osiągnięć szkolnych - lepsze wyniki na
początku roku szkolnego, a następnie spadek motywacji i efektywności.
- Problemy z organizacją czasu i systematycznością- opóźnienia w realizacji zadań.
8. Schemat terapeutyczny:
- Poznanie i zrozumienie ADHD: Rozpoczęcie od edukacji na temat ADHD, jego objawów,
przyczyn oraz skutków w życiu codziennym. Zrozumienie, jak ADHD wpływa na
funkcjonowanie w różnych sferach, takich jak szkoła, praca i relacje interpersonalne.
- Strukturalizacja: Ustalenie jasnych zasad i rutyn w codziennym życiu; stworzenie
środowiska sprzyjającego koncentracji i organizacji. Może to obejmować harmonogramy,
listy zadań oraz systemy nagród, które pomagają w zarządzaniu zadaniami i obowiązkami.
- Trening i/lub psychoterapia: Zastosowanie terapii behawioralnej, coachingowej lub innych
form wsparcia psychologicznego, aby pomóc w nauce strategii radzenia sobie z objawami
ADHD. Trening umiejętności społecznych i emocjonalnych, który wspiera codzienne
funkcjonowanie.
- Farmakologia: Rozważenie leczenia farmakologicznego, jeśli objawy ADHD są znacząco
utrudniające życie. Leki, takie jak stymulanty, mogą pomóc w poprawie koncentracji i
zmniejszeniu impulsywności, gdy są prowadzone pod kontrolą specjalisty.
- Ocena podjętych działań: Regularna analiza efektywności wdrożonych strategii i leczenia.
Obejmuje monitorowanie postępów w zakresie objawów oraz wprowadzanie ewentualnych
zmian w planie działania w zależności od potrzeb i osiąganych efektów.
9. Jak może pomóc nauczyciel?
- Zrozum istotę ADHD:
- Dostosowanie metod nauczania
- Współpraca z rodzicami.
- Utrzymanie pozytywnej relacji z uczniem
- Wspieranie integracji w klasie
- Konsekwencja i jasne reguły

2
 - Wykorzystanie mocnych stron dziecka
10. Badanie - BELLA 2023, Niemcy
1. Cel badania:
- ukazania różnic płciowych i wieku w ADHD
- związki między objawami ADHD a objawami depresji i objawami lękowymi.
2. Sposób przeprowadzenia badania:
- przy pomocy skali oceny rodzicielskiej opartej na DSM-5, u dzieci i młodzieży,
którzy uczestniczyli w dwuletnim badaniu BELLA opartym na społeczności (n
=1326).
3. Dowiedziono:
a. Wielokrotne regresje liniowe ujawniły znaczące powiązania między płcią a
wszystkimi objawami ADHD.
b. Ponadto stwierdzono, że płeć kobiet jest pozytywnie związana zarówno z depresją,
jak i objawami lękowymi.
c. Mężczyźni częściej niż kobiety spełniali kryteria ogólnej diagnozy ADHD i dla
każdego z podtypów DSM-IV.
d. Badania opisane w źródłach sugerują, że dziewczęta częściej niż chłopcy przejawiają
objawy nieuwagi, chociaż ogólny poziom nasilenia objawów ADHD był u nich
niższy.

11. Badanie - metaanaliza ogólnoświatowej częstości występowania zaburzeń psychicznych u dzieci i

młodzieży, 2015

1. Cel badania:
- Oszacowanie częstości występowania jakichkolwiek zaburzeń psychicznych i
poszczególnych grup diagnostycznych
2. Sposób przeprowadzonych badań:
- Przeprowadzony został systematyczny przegląd literatury w PubMed, PsycINFO i EMBASE.
Do oszacowania częstości występowania dowolnych zaburzeń psychicznych i
poszczególnych grup diagnostycznych wykorzystano techniki metaanalityczne.
Uwzględniono 41 badań przeprowadzonych w 27 krajach ze wszystkich regionów świata.
3. Dowiedziono:
- Częstość występowania zaburzeń psychicznych na całym świecie wynosiła 13,4% (CI 95%
11,12-15,5). Częstość występowania na całym świecie u wszystkich zaburzeń lękowych
wynosiła 6,5% (CI 95% 4,7-9,1), każde zaburzenie depresyjne wynosiło 2,6% (CI 95%
1,7-3,3), zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi wynosił 3,4% (CI 95%
2,6-4,5), a każde zaburzenie zakłócające wynosiło 5,7% (CI 95% 4,0–8.1). Przy czym
szacunki nie różniły się w zależności od funkcji lokalizacji geograficznej badań i roku
gromadzenia danych.

12. Badanie - Globalna częstość występowania ADHD u dzieci i młodzieży: systematyczny przegląd i
metaanaliza, 2023
1. Cel badania:
- zbadanie częstości występowania ADHD u dzieci i młodzieży.
2. Sposób przeprowadzonych badań:
- Analiza ta obejmuje 61 badań przekrojowych, z czego 53 wykorzystano do określenia
częstości występowania ADHD u dzieci
- Badanie to przeprowadzono przy użyciu metody metaanalizy zgodnie z wytycznymi
PRISMA. Do października 2020 r. artykuły były gromadzone poprzez skanowanie baz
danych PubMed, Scopus, WOS i Science Direct. Do przeprowadzenia analiz po
wyodrębnieniu danych z wybranych prac wykorzystano drugą wersję programu
Comprehensive Meta-Analytics. Na poziomie istotności 0,05 do analizy heterogeniczności
badań wykorzystano test I2, a do oceny stronniczości publikacji wykorzystano test Eggera.

3
 3. Dowiedziono:
- 7,6% z 96 907 dzieci w wieku od 3 do 12 lat miało ADHD (95% przedział ufności:
6,1–9,4%), a 5,6% nastolatki w wieku od 12 do 18 lat mają ADHD (95% przedział ufności:
4,8-7%). Z badań wynika, że ​częstość występowania ADHD u dzieci i młodzieży według
kryterium DSM-V jest również wyższa niż w przypadku poprzednich kryteriów
diagnostycznych.

Bibliografia:

● Cyranek, Łucja. "Test Wirtualnej Klasy jako alternatywna metoda diagnozy ADHD."
Psychiatria i Psychologia Kliniczna 18.3 (2018): 315-319.
● Hetmańczyk, Hewilia Halina, and Ewelina Dorota Kawiak. "Diagnozowanie zespołu
nadpobudliwości psychoruchowej z wykorzystaniem testu MOXO." Journal of Education,
Technology and Computer Science 1 (2018).
● Kołakowski, Artur, et al. "ADHD-zespół nadpobudliwości psychoruchowej: przewodnik dla
rodziców i wychowawców." Psychiatria Polska 42.1 (2008).
● Möller, H.-J. (2018). Possibilities and limitations of DSM-5 in improving the classification
and diagnosis of mental disorders. Psychiatria Polska, 52(4), 611–628.
https://doi.org/10.12740/PP/91040
● Ochojska, Danuta Bogumiła, Agnieszka Dejnowicz-Velitchkov, and Marta Kopańska.
"Diagnozowanie ADHD z zastosowaniem QEEG i planowanie terapiiEEG-biofeedback
(neurofeedback)–badania pilotażowe." Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 27.2 (2021):
205-212.
● Pańtak i Słodownik-Rycaj—2015—Trudności szkolne dziecka wybrane zagadnienia.pdf.
(b.d.). Pobrano 7 listopad 2024, z
https://wszechnicapolska.edu.pl/dokumenty/biblioteka/publikacje-cyfrowe/pedagogika_tekst_
1-2015.pdf#page=137
● Skibska, Joanna. "Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową i deficytem
uwagi-najważniejsze problemy oraz sposoby postępowania." (2013).
● Gilbert, M., Boecker, M., Reiss, F., Kaman, A., Erhart, M., Schlack, R., Westenhöfer, J.,
Döpfner, M., & Ravens-Sieberer, U. (2023). Gender and Age Differences in ADHD
Symptoms and Co-occurring Depression and Anxiety Symptoms Among Children and
Adolescents in the BELLA Study. Child Psychiatry & Human Development.
https://doi.org/10.1007/s10578-023-01622-w
● Polanczyk, G. V., Salum, G. A., Sugaya, L. S., Caye, A., & Rohde, L. A. (2015). Annual
research review: A meta‐analysis of the worldwide prevalence of mental disorders in children
and adolescents. Journal of child psychology and psychiatry, 56(3), 345-365.
● Salari, N., Ghasemi, H., Abdoli, N. et al. The global prevalence of ADHD in children and
adolescents: a systematic review and meta-analysis. Ital J Pediatr 49, 48 (2023).
https://doi.org/10.1186/s13052-023-01456-1