Araling Panlipunan 4

4 Science 9 OHSP Learner’s Material
________________________________________________________________________
Suggested time allotment: 8 to 10 hours
Respiratory and Circulatory Systems

Working with Other Organ Systems
Overview
attained without the other system.
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both
parts and systems. However, our bodies also require proper care and
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body.
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing.
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body.
respiratory and circulatory systems.
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
molecules to and from the different parts of the body; and
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
systems work together to transport nutrients, gases, and
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
At the end of this module, you are expected to:


Overview


________________________________________________________________________
113
________________________________________________________________________

Overview


Overview


________________________________________________________________________
114
________________________________________________________________________
Talaan ng Nilalaman
Modyul 1: Mga Angkop at Inaasahang Kakayahan ......... 4

Respiratory
at Kilos Sa Panahon Ng
and Circulatory Systems
Working
Talaan with
Pagdadalaga/Pagbibinata Other Organ Systems
ng Nilalaman
Modyul 2: Talento mo, Tuklasin, . . . . . . . . . 32
PANIMULA
Kilalanin aT Paunlarin 1
Modyul 3: Pagpapaunlad Ng Mga Hilig . . . . . . . . . 56
OverviewModyul 4: Ang Aking
ARALIN 1:
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog-
Tungkulin Bilang Kabataan . . . . . . . . . 14 77
Silangang Asya
Modyul 5: Isip At Kilos-Loob
attained without the other system. . . . . . . . . . 97
Modyul
YourARALIN6: Kaugnayan
body 2: Ng konsiyensiya
is a Nasyonalismo
fascinating creation
sa Silanganthat can carry out incredible
at Timog-Silangang Asya
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tasks
57 and
activities. It sa Likas
is like a Na Batas-Moral
machine that is able to function with proper . . . . .organization
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both . . . . 115 of
Modyul 7: Hakbang
Kalayaan Tungo sa Paglaya ng Silangan at Timog-
. . . . . . . . .care
parts andARALIN systems.
3: However, our bodies also require proper
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. 86 136and
Silangang Asya
Modyul It8:isAng
maintenance. justDignidad
fitting to Ng Tao
keep going with a healthy lifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. . . . . . to
. . ensure
. . 152that
Modyul
each part 9: Kaugnayan
is maintained
ARALIN 4:
Ng Pagpapahalaga
Mgaappropriately
Pagbabago sa Silangan at Birtud
at Timog-Silangang
while getting the most . . Asya
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us . . . . sa
outfits . .discovered
. 105170
Modyul 10: systemTransisyunal
Hirarkiya at Makabagong
Ng Pagpapahalaga Panahon (Ika-20 Siglo)
. . . . .body.
. . . . 199
how the digestive breaks down food to nourish your whole
Modyul 11: Mga Panloob na Salik na
Now,Nakaiimpluwensiya
you will learn howsathe different structures of the circulatory and
Paghubog
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood
ng mga Pagpapahalaga
molecules to and from the different parts of the body; and . . . . and
. . . .nutrients
. 217 to
the different
Modyul parts
12: of
MgathePanlabas
body. Younawill alsonaunderstand the prevention, detection,
Salik
and treatment of diseases affecting
Nakaiimpluwensiya the respiratory and circulatory systems.
sa Paghubog
ng mga Pagpapahalaga . . . . . . . . . 242
Modyul 13: Mangarap Ka! . . . . . . . . . 265
1. explain
Modyul 14: Angthe mechanism
Kahalagahan Ngon how the respiratory and circulatory
Mabuting
Pagpapasya Sa Uri Ng Buhay
systems work together to transport nutrients, . . . . . . .gases,
. . 294and
Modyulmolecules
15: Mga Pansariling Salik
to and from thesadifferent
Pagpili parts of the body; and
2.ngInfer
Kursong
howAkademiko o Teknikal-Bokasyonal
one’s lifestyle can affect the functioning of
o respiratory
Negosyo and circulatory systems. . . . . . . . . . 323
Modyul 16: Halaga Ng Pag-aaral Para
Respiratory system isOmade
sa Pagnenegosyo up of the organs in the. .body
Paghahanapbuhay! . . . . that
. . . helps
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered 357 us
Overview


________________________________________________________________________
115 3
________________________________________________________________________

Overview


QUARTER 4:
Ang Silangan at
Timog Silangan Asya

sa Transisyunal at
Overview
Makabagong Panahon
4
(Ika-20 Siglo)
________________________________________________________________________
116
Science 9 OHSP Learner’s Material
________________________________________________________________________

quarter 4
ANG SILANGAN AT TIMOG SILANGAN
ASYA TRANSISYUNAL
Overview AT MAKABAGONG PANAHON
(IKA-16 HANGGANG IKA-20 SIGLO)
PANIMULA AT MGA
Your body is aGABAY NA TANONG
fascinating creation that can carry out incredible tasks and
activities. It is Ayon
like asa machine that ishumigit
able kumulang
to function with proper organization of
Travel Magazine, sa dalawang
parts and systems. However, our bodies also require
milyong Kanluranin ang nagtungo sa Asya noong 2010 upang proper care and
bisitahin ang magaganda at makasaysayang lugar dito.
maintenance. It is just
Ganito fitting
din kaya angto keepnggoing
dahilan with
pagpunta a healthy
ng mga Kanluranin
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. lifestyle to ensure that
sa Asya noong ika-16 na siglo? Bakit sinakop ng mga
Kanluranin ang karamihan ng mga bansa sa Asya? Paano
how the digestive
ipinaglaban ng mga mga system
Asyanobreaks down
ang kanilang food attokarapatan?
kalayaan nourish your
Higit sawhole body.
lahat, paano binago ng pananakop at pakikipaglaban ang Silangan at
Timog Silangang Asya noong ika-16 siglo hanggang sa ika-20 siglo?
Sa Modyul na ito ay mauunawaan mo ang nagpatuloy at nagbago sa
respiratory
mga bansa systems
sa Silanganwork together
at Timog to transport
Silangang oxygen-rich
Asya na nasakop ng mga
molecules to and from the different parts of the body; and blood and nutrients to
Kanluranin. Tandaan na dapat mong maunawaan sa modyul na ito ang sagot
sa sumusunod na katanungan:
 Paano nakamit ang transpormasyon sa Silangan at Timog
Silangang Asya sa mulaika-16 siglo hanggang sa ika-20 siglo?
At the
 Paano end of this sa module, you are expected to:
nakaimpluwensiya transpormasyon ng Silangan at Timog
Silangang Asya ang karanasan nito sa panahon ng Kolonyalismo at
Imperyalismo?
 Paano nakatulong ang pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan at
Timog Silangang Asya sa kasalukuyang kalagayan?
 Paano molecules to and
nahubog ng paglaya ng from theAsya
Silangang different
at Timogparts of the body; and
Silangang
Asya ang transpormasyong naganap noong ika-16 na siglo hanggang
sa 2. Infer
siglo? how one’s lifestyle can affect the functioning of
ika-20
 Paano respiratory
nakaapekto sa mgaandAsyano
circulatory
ang mga systems.
pagbabagong naganap
sa Silangan at Timog Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-20
siglo
CirculatoryMGA systemARALIN AT SAKOP for
is responsible NG distributing
MODYUL materials throughout the body.
Take
Aralinnote that circulation
1 – Kolonyalismo means
at Imperyalismo transportation
sa Silangan or movement
at Timog Silangang Asya in circles. Both
systems noong ika 16- hanggang ika-20 siglo
are essentially meant for each other. The common purpose could not be
Aralin 2 – Pag-usbong Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya
attained without the
noong ika 16-other system.
hanggang ika-20 siglo
Aralin 3 – Hakbang tungo sa Paglaya ng mga bansa sa Silangan at Timog
Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-20 siglo Overview
Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material
Working with Other Organ Systems 257

________________________________________________________________________
1
________________________________________________________________________

Aralin 4 – Ang mga Pagbabago sa Silangan at Timog
Silangang Asya noong ika -16 hanggang ika-20 siglo
Overview Grapikong Pantulong ng Aralin

activities. It is like a machine that isATable to function with proper organization of
TRANSPORMASYON NG SILANGAN TIMOG
SILANGANG ASYA MULA IKA-16 NA SIGLO
HANGGANG SA KASALUKUYAN
and treatment
Kolonyalismo at of diseases
Pag-usbong ng affecting the respiratory
Hakbang Tungo and circulatory systems.
Mga Pagbabago
Imperyalismo Nasyonalismo sa Paglaya

Ang sumusunod ang inaasahang matutuhan mo sa
1. explain
na ito.the mechanism
Tiyaking on howat the
iyong babasahin respiratory and circulatory
Modyul babalik-
balikan dahil ito ang magsisilbi mong gabay sa iyong
pagkatuto.
2.
SigeInfer howna one’s
na! Simulan lifestyle can affect the functioning of
nating basahin…
Aralin 1 respiratory
 Nasusuri and circulatory
ang mga dahilan systems.
at paraan ng pagpasok ng mga
Kanlurang bansa hanggang sa pagtatag ng kanilang mga
Respiratory system is sa
kolonya o kapangyarihan made upatofTimog
Silangan the Silangang
organs in the body that helps us
Asya
breathe. Just remember
Nasusuri that theng word
ang transpormasyon respiration
mga pamayanan at is linked to breathing.
Circulatoryestado
system is responsible
sa Timog for distributing
at Timog Silangang materials throughout the body.
Asya sa pagpasok
ng mga isipan at impluwensiyang kanluranin sa larangan
Take note that
ng: (a)circulation
pamamahala, means transportation
(b) kabuhayan, (c) teknolohiya,or(d)movement in circles. Both
lipunan, (e) paniniwala, (f) pagpapahalaga, at (g) sining
at kultura
attained without the other
 Naipapaliwanag ang system.
mga nagbago at nanatili sa ilalim ng
kolonyalismo
 Natataya ang mga epekto ng kolonyalismo sa Silangan at Overview
Timog Silangang Asya

258 Working with Other Organ Systems

________________________________________________________________________
2
________________________________________________________________________

 Naihahambing ang mga karanasan sa Silangan at ng
Timog Silangang Asya sa ilalim ng imperyalismong
kanluranin
Overview
Aralin 2  Nasusuri ang mga salik at pangyayaring nagbigay –daan sa
pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan
at Timog Silangang Asya
 Naipapaliwanag ang iba’t ibang manipestasyon ng
Your bodynasyonalismo
is a fascinating creation
sa Silangan at Timog that can carry
Silangang Asya out incredible tasks and
 Nabibigyang halaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuo
activities. It is likengamgamachine that is able to function with proper organization of
bansa sa Silangan at Timog Silangan
parts
Aralinand
3 systems.
 Naihahayag However, our bodies
ang pagpapahalaga sa bahaging also require proper care and
ginampanan
ng nasyonalismo sa Silangan at
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy Timog Silangang
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. Asya lifestyle to ensure that
tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo
each part is maintained
 Nasusuri ang appropriately
pamamaraang ginamit while sa getting
Silangan atthe
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us most outfits discovered
Timog
how the digestive system breaks down food to nourish yoursawhole body.
Silangang Asya sa pagtatamo ng kalayaan mula
kolonyalismo ng kilusang nasyonalista
 Nasusuri ang matinding epekto ng mga digmaang
Now, you pandaidig
will learnsa how the different
pag-aangat ng malawakang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structures
kilusang of the circulatory and
nasyonalista
 Nasusuri ang kaugnayan sa iba’t ibang ideolohiya(
the different partsideolohiya
of the body. You willdemokrasya,
ng malayang also understand
systems work together to transport nutrients, gases, and sosyalismo theatprevention, detection,
komunismo) sa malawakang kilusang nasyonalista
and treatment of Naihahambing
Aralin 4
diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
ang mga pagbabago sa mga bansang
bumubuo sa Silangan at Timog Silangang Asya
At the end of
 Nasusuri at this module, angyou are expected
naihahambing balangkas ng pamahalaan to:
ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangangn Asya
1. explain
 Nasusuri the
ang mechanism
mga anyo at tugon onsahow the respiratory
Neokolonyalismo
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. sa and circulatory
Silangan at Timog-Silangang Asya
systems
 Nasusuri at work togetherangto mga
naihahambing transport nutrients, gases, and
palatuntunang
molecules
nagtataguyod to andsa from the different
karapatan ng mamamayan parts sa
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to of the body; and
pangkalahatan, at ng kababaihan, grupong katutubo,
2. Infer mga howkasapi one’s
ng caste sa lifestyle
India at iba canpangaffect
sektor ngthe functioning of
lipunan
 Naihahambing ang kalagayan at papel ng kababaihan sa
iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya at ang
Respiratory system
kanilang ambagis samade
bansa atup of the organs in the body that helps us
rehiyon
breathe. Just remember that the word respiration
 Naiuugnay ang mga kasalukuyang pagbabago, pangis linked to breathing.
ekonomiya na naganap/ nagaganap sa kalagayan ng
Circulatory system is responsible
mga bansa saSilangan atfor distributing Asya
Timog-Silangang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and materials throughout the body.
Take note that circulation means transportation or movement
 Nasusuri ang pagkakaiba-iba ng antas ng pagsulong at pag-
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of in circles. Both
unlad ng Timog at Timog Silangang Asya gamit ang
systems are essentially
estadistikameant for each
at kaugnay na datos other. The common purpose could not be
 Nasusuri ang epekto ng kalakalan sa pagbabagong pang-
ekonomiya at pangkultura ng mga bansa sa Silangan at
Timog Silangang Asya Overview

________________________________________________________________________
3
________________________________________________________________________

 Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng

mga kalagayang panlipunn sa buhay ng kababaihan
Overview tungo sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-
ekonomiya at karapatang pampolitika
 Nasusuri ang kinalaman ng edukasyon sa pamumuhay ng
mga Asyano
Your body isang
 Natataya a fascinating creation
bahaging ginampanan ng that can
relihiyon sa carry
iba’t out incredible tasks and
ibang aspeto ng pamumuhay
activities. ItNapahahalagahan
is like a machine that is able to function with proper organization of
ang mga kontribusyon ng Silangan at
parts and systems. However,
Timog Silangang Asya ourlarangan
sa bodies also atrequire proper care and
ng sining
humanidades at palakasan
maintenance. It is justang
 Nahihinuha fitting to keep going
pagkakakilanlan with aAsyano
ng kulturang healthy lifestyle to ensure that
batay sa mga kontribusyon nito
MGA INAASAHANG KAKAYAHAN
the different Upang
parts maisakatuparan
of the body. ang
You will also
pagkatuto understand
sa Modyul na ito, the prevention, detection,
kailangan mong alalahanin at gawin ang sumusunod:
1. Mabigyang kahulugan ang mahahalagang konsepto na may
kaugnayan sa paksa
2. Makapagsuri ng mga talahanayan, larawan at primaryang
1. explain the mechanism on how the
sanggunian respiratory and circulatory
3. Makabuo ng systems work satogether
pag-unawa tungkol mga nanatili, to transport
nagbago at nutrients, gases, and
molecules to and from the different parts
nagpatuloy sa lipunang Asyano mula ika-16 na siglo hanggang sa
of the body; and
ika-20 siglo at ang epekto nito sa mga mamamayan
4. Makilahok sa kinabibilangang pangkat sa pagtupad ng iba’t ibang
gawaing pampagkatuto.
Respiratory system is made up of the organs
5. Makapagsulat ng iyong repleksiyon o realisasyon tungkol sa iba’t
in the body that helps us
ibang antas ng transpormasyon ng mga bansang Asyano
Overview

260


________________________________________________________________________
4
________________________________________________________________________

PAUNANG PAGTATAYA
Overview
Yoursubukin
Ngayon, body is moa nang
fascinating
sagutin creation that can
ang panimulang carry out
pagsusulit na incredible tasks and
magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin. Handa ka na ba?
Simulan mo na ang pagsagot. Bigyang-pansin ang mga katanungan na
parts
hindi and systems.nang
mo masasagutan However, our angbodies
wasto at alamin wastong also require
kasagutan nito proper care and
sa iba’t ibang aralin sa Modyul na ito.
1. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan ng epekto ng
kolonyalismo
2. at imperyalismong Kanluranin sa ekonomiya ng mga bansa sa
Silangan
3. at Timog Silangang Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo?
respiratorya. systems work
mga together to transport oxygen-rich
Nagpatayo ng simbahan upang maipalaganap blood and nutrients to
ang relihiyong
Kristiyanismo
b. Nagtalaga ng mga banyagang kinatawan upang pamunuan ang
and treatment of diseases
nasakop na bansa affecting the respiratory and circulatory systems.
c. Nagpagawa ng mga kalsada at riles ng tren upang mapabilis ang
pakikipagkalakalan
d. Nagpalabas ng mga kautusan upang mapasunod ang mga
katutubong Asyano
4. Isa ang Tsina sa mga bansang nakaranas ng pananakop ng mga
Kanluranin. Magkakaiba ang pamamaraan at layunin ng mga Tsino
molecules
na nakipaglaban paratomakamit
and from the different
ang kanilang kalayaan. parts of the body; and
Pagsunod-
sunurin ang mga pangyayari na may kaugnayan sa pagpapakita ng
mga Tsino ng damdaming Nasyonalismo.
I. Pagtatatag ni Sun Yat Sen ng partidong Kuomintang
II. Paghihimagsik ng mga Boxer laban sa mga Kanluranin
III. Pagsiklab ng Rebelyong Taiping laban sa mga Manchu
breathe. IV.
Just remember
Pagsikat that
ng partidong the word
Kunchantang respiration
sa pamumuno ni Mao is linked
to breathing.
Zedong
Take note that circulation
a. III, II, I at IV means transportation or movement in circles. Both
b. I, II, III, at IV
systems are c.
essentially
II, III, I, at IVmeant for each other. The common purpose could not be
attained withoutIV,the
d. other
III, I, at II system.
Overview

________________________________________________________________________
5
________________________________________________________________________

5. Sa paglaya ng maraming bansa sa Asya ang isa sa pinaka
nakatulong upang makamit ang paglaya ay ang pagkakaroon ng
pambansang kamalayan kagaya nang pagtatanggol sa bayan,
Overview
paghahandog ng sarili para sa bayan, pag-iisip kung ano ang ikabubuti
ng sambahayan ang konseptong tinutukoy ay-
a. Patriotismo
b. Kolonyalismo
c. Your body is a fascinating creation that can carry
Nasyonalismo out incredible tasks and
d. Neokolonyalismo
parts and systems.
6. Inanyayahan ka ng iyongHowever, our bodies
kaibigan na manood also ng
ng pagtatanghal require proper care and
Miss Saigon na gaganapin sa CCP. Gaganap ka bilang Kim, ang
maintenance.
pangunahing tauhan It sa
is nasabing
just fitting to keepsi going
pagtatanghal with Sa
Lea Salonga. a healthy
anong lifestyle to ensure that
larangan siya nakilala?
how a.theArkitektura
digestive system breaks down food to nourish your whole body.
b. Musika
c. Palakasan
d. Now,
Pulitika youwill learn how the different structures of the circulatory and
7. Maraming pagbabago ang naganap sa mga bansang napasailalim
the different parts of the Suriin
body.ang
You
tsartwill also na
understand
nagpapakita the prevention, detection,
sa kapangyarihang kanluranin. sa ibaba
and treatment of diseases affecting the respiratory and
ng epekto ng kolonyalismo sa isang bansa. Sa iyong palagay, anongcirculatory systems.
aspeto ang nagbago na ipinapakita ng tsart?
Epekto ng
Kolonyalismo
? the different parts of the body; and
molecules to and from
Pagkaubos ng Paglaganap ng
lokas na yaman kahirapan
Paglaganap ngfor distributing
pagtatanim ng materials throughout the body.
mga produkto para sa monopolyo
a. edukasyon
b.
attainedkabuhayan
without the other system.
c. lipunan
d. pulitika
Overview


________________________________________________________________________
6
________________________________________________________________________

8. Para sa aytem na ito, suriin ang ipanapakita ng mapa sa ibaba:
Overview
Ayon sa mapa, ano-ano ang mga bansang Kanluranin na nanakop ng
maintenance. It saisSilangan
mga lupain just fitting to keep
at Timog going
Silangang Asya?with a healthy lifestyle to ensure that
a. Great Britain, Netherlands, Portugal, Spain
b. France, Netherlands, Spain, Portugal
how the digestive
c. Portugal,system breaks
United States down Spain,
of America, food to nourish your whole body.
Netherlands
d. United States of America, Spain, Portugal, Great Britan
9. Nadama ng maraming bansa sa Timog Silangang Asya ang
respiratory systems
pagnanais work together
na lumaya. Alin sa mgato transport
sumusunod oxygen-rich blood and nutrients to
ang isa sa mga
pamamaraang ginamit sa Timog Silangang Asya kagaya ng Pilipinas,
the different parts
Indonesia, of theat body.
Myanmar You lumaya?
iba pa upang will also understand the prevention, detection,
a. Pagsunod at paghihintay
b. Pagtutol at pakikipagtulungan
c. pakikipagtulungan at pagpapakabuti
d.AtPananahimik
the end of this module, you are expected to:
at pagwawalang bahala
10. 1. Para
explain the
sa aytem na mechanism on how
ito, suriin ang kasunod the
na mga respiratory
and circulatory
larawan. Ano
ang pagkakatulad ng nagawa ng kababaihan na nasa larawan?
Corazon C. Megawati Aung San Suu
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. Chandrika
RespiratorySukarnoputri
Aquino
system is made Kyi
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered Kumaratunga
up of the organs in the body that helps us
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Aung_San_Suu_Kyi_17_November_2011.jpg
Circulatory system isngresponsible
a. Nagtaguyod demokrasya sa for distributing
kanilang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and bansa materials throughout the body.
Take note that circulation means transportation or bansa
b. Nakibaka para sa karapatan ng mga babae sa kanilang
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of movement in circles. Both
c. Nanungkulan sa pinakamataas na posisyon sa pamahalaan ng
systems arekanilang essentially bansa meant for each other. The common purpose could not be
attained without the ng
d. Nagpairal other
bagong system.
uring pamahalaan sa kanilang bansa
Overview

________________________________________________________________________
7
________________________________________________________________________

Para sa aytem na blg.9, suriin ang kasunod na larawan .
Overview
Commented [SI2]: Palitan ang larawan alisin ang larawan ng
kalabaw sapagkat wala itong kaugnayan sa katanungan.

http://www.google.com.ph/imgres?q=colonialism+in+southeast+asia&num=10&hl=fil&biw=1280&bih=563&tbm=isch&tbnid=aXFAxKOiZN7vyM:&imgrefurl=
http://blogs.bauer.uh.edu/vietDiaspora/blog/colonial-
11. Ano ang mahihinuha mo sa kalagayan ng pamumuhay ng mga
Now,sa you
Asyano willmga
ilalim ng learn how the different structures
mananakop?
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the circulatory and
respiratory systemsaywork together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
a. Ang pagsasaka kinontrol ng mga mananakop.
the different parts of the body. You will
b. Mas napalago ng mga mananakop ang alsongunderstand
sektor agrikultura
systems work together to transport nutrients, gases, and the prevention, detection,
c. May kalayaan ang mga bansang Asyano pa pamunuan ang
sariling bansa.
d. Ang mga Asyano ay lubos na binabantayan sa kanilang
At the end of this module, you are expected
pagtatrabaho. At the end of this module, you are expected to: to:
12. Para sa aytem na ito, suriin ang kasunod na mapa ng Asya :
MGA KILALANG PINUNO NG
molecules to and from
NASYONALISMONG the different parts of the body; and
ASYANO
Nagtaguyod
breathe. Just remember ideolohiyang respiration is linked to breathing.
that the word Koumintang
ng
komunismo
systems are essentiallyDisobedience
meant
Civil for each other. The common purpose could not be
attained without the other system. Gumamit ng
panulat
Guided
democracy Overview


________________________________________________________________________
8
________________________________________________________________________

Ano ang iyong mahihinuha sa nakalarawang mga tao sa mapa?
Overview
a. Karamihan ng mg bansang nasakop ng mga Kanluranin ay kabilang sa
Timog, Silangan at Timog Silangang Asya.
b. Iba-iba ang paraan ng pagtugon ng mga Asyano sa hamon ng
kolonyalismo at imperyalismo.
c. Your
Dumanasbody is a fascinating
ng pagmamalupit creation
at pang-aabuso angthat
mga can carry
Asyano out incredible tasks and
sa kamay
ng mga mananakop.
activities.
d. Ang Itpaglaya
is likenga isang
machine
bansa that is able
ay nasa kamaytongfunction with na
isang mahusay proper organization of
pinuno.
maintenance.
13. Pahayag It
1: isAng
just fitting
lahat ng mgato bansa
keepsagoing with
Silangan a healthy lifestyle to ensure that
at Timog-
Silangang Asya ay sinakop ng mga Europeo.
how thePahayag
digestive
2: Ang system breaks
mga bansang down
lumaya food to nourish
sa pananakop ng mga your whole body.
Kanluranin ay naging demokratikong bansa
a. Pahayag 1 ay tama, pahayag 2 ay mali
Now, you will learn how the different structures of the
b. Pahayag 1 ay mali, pahayag 2 ay tama
circulatory and
respiratory
c. Lahat systems
ng pahayagwork together to transport oxygen-rich blood
ay tama.
molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients to
d. Lahat ng pahayag ay mali.
and
14. treatment of diseases
Paano naapektuhan affecting
ng Ikalawang the respiratory
Digmaang andSilangan
Pandaigdig ang circulatory systems.
at Timog Silangang Asya sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang
nasyonalista?
a. At theang
Nagpatuloy end of this
digmaan module,
at nagkaroon ngyou are sibil
digmaang expected to:
b. Lumakas ang nasyonalismo at dahil dito nakamit ang kasarinlan
c. 1. explain
Nagkaroon ng lakas the mechanism
ng loob on makamtan
na lumaban upang how theangrespiratory
kalayaan and circulatory
d. Milyon-milyong mamamayan ang namatay at maraming lungsod ang
nasira systems work together to transport nutrients, gases, and
Overview

________________________________________________________________________
9
________________________________________________________________________

15. Para sa aytem na ito, suriin ang larawan sa ibaba
Overview
how thengdigestive
Inihalintulad system
ekonomistang breaksAkamasu
si Kaname down food to nourish
ang pag unlad ngyour whole body.
ekonomiyang Asyano sa gansangl umilipad( flying geese ). Ano ang
mensaheng ipinahihiwatig nito?
a. Magkakaiba ang antas ng pag-unlad ng mga bansang Asyano.
b.respiratory
Mabagal angsystems work
pag-unlad ng mgatogether to transport oxygen-rich blood and nutrients to
bansang Asyano.
c. Magkakasabay ang tinatamasang pag-unlad ng mga bansang Asyano.
d.the different
malaking parts of theang
body.
mga You will also understand
sa pag-unlad the prevention, detection,
May impluwensiya kanluraning bansa
ng mga bansang Asyano.
16. Sa paglipasAtngthe endayofpatuloy

panahon this na
module, you ang
nadaragdagan arepangalan
expectedng to:
mga Asyanong nagtatagumpay sa iba’t ibang larangan ng palakasan sa
1. explain
daigdig. Paano nakaapektotheangmechanism onnghow
tagumpay na ito mga the respiratory and circulatory
bansang
Asyano sa pananawsystems work together to transport nutrients, gases, and
ng mga bansa sa daigdig?
a. Naging sentro ng kontrobersiya ang tagumpay na natamo ng mga
Asyano.
b. Kinilala 2.angInfer
Asya how one’sng lifestyle
sa larangan can affect
palakasan bilang isang the functioning of
powerhouse.respiratory and circulatory systems.
c. Itinuring na balakid ng ibang mga bansa ang tagumpay na tinamo ng
mga Asyano sa kanilang sariling hangarin.
d. Maraming atletang Asyano ang hinangad ng ibang mga bansa na
breathe.
makuhaJustnila. remember that the word respiration is linked to breathing.
Overview


________________________________________________________________________
10
________________________________________________________________________

17. Maraming pagbabago ang dulot ng kolonyalismo at imperyalismong
Kanluranin sa Asya. Isa dito ay ang pagbabago sa kultura na naging
dahilan sa kawalan ng tunay na pagkakaisa ng mga mamamayang
Overview Asyano sa kani-kanilang bansa. Makikita na may kaugnayan sa mga
hamon na nararanasan ng mga Asyano sa kasalukuyan. Ano ang
nararapat na gawin upang maging bahagi sa paglutas ng nabanggit na
suliranin?
Your body
a. Sisihin ang is a Kanluraning
mga fascinating creation
bansa thatsacan
na nanakop mgacarry out incredible tasks and
bansang
Asyano
activities. It is likeang
b. Tanggihan a machine that
mga turista na issaable
mula to function
mga bansa with
na nanakop proper organization of
noon
sa Asya
c. Magsumikap sa pag-aaral upang hindi maging pabigat sa lipunan
maintenance. It isang
d. Tanggapin justmga
fitting to keepnaganap
pagbabagong goingatwith a healthy
gamitin para
mapaunlad ang bansa
how 18.
theNabuo
digestive system breaks
ang nasyonalismo sa Asya down food to ng
bilang reaksiyon nourish yoursawhole body.
mga Asyano
kolonyalismo at imperyalismong Kanluranin. May mga gumamit ng civil
disobedience, rebolusyon, pagyakap sa ideolohiya, pagtanggap sa mga
pagbabagong dala ng mga dayuhan at pagtatag ng mga makabayang
respiratory systems
samahan work ang
upang ipakita together to transport
damdaming oxygen-rich
nasyonalismo. blood and nutrients to
Bilang mag-
aaral paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sa
the different parts panahon?
of the body. You will also understand the prevention, detection,
kasalukuyang
a. Maging mabuting affecting
mag-aaral the respiratory
at makilahok and circulatory systems.
sa mga gawaing
pangkomunidad
b. Makiisa sa mga samahan na nagsusulong ng pangangalaga sa
kalikasan
c. Mag-aral ng mabuti upang hindi maging pabigat sa lipunang
kinabibilangan
d. Magtayo ng samahan upang pagbayarin ang mga Kanluranin sa
systems
kasalanan work together to transport nutrients, gases, and
kanilang
19. Mahigpit na pinagtatalunan ng bansang China at Pilipinas ang mga isla
2. Infer howdinone’s lifestyle canIslands.
affect the functioning of
ng Spratly na tinatawag ng mga Pilipino na Kalayaan Noong
panahonrespiratory
ng kolonyalismoand circulatory
at imperyalismo, angsystems.
mga teritoryo ng mga
bansang Asyano ay sinakop ng mga Kanluranin, ano ang nararapat
gawin upang maiwasan na mauwi sa pananakop ng China ang sigalot
Respiratory
sa Spratly Islands?system is made up of the organs in the body that helps us
breathe. Just remember
a. Idulog ang usapin sa pandaigdigang word respiration
that the husgado upang maresolbaisng linked to breathing.
mapayapa ang nabanggit na krisis
Circulatory system
b. Palakasin is responsible
ang puwersang pandigma forngdistributing
Pilipinas upangmaterials
parts and systems. However, our bodies also require proper care andmaging throughout the body.
handa sa posibleng digmaan
c. Humingi ng tulong sa mga malalakas na bansa upang matapatan ang
malakas na puwersa meant
ng Chinafor each other. The common purpose could not be
attained without the other system.pamahalaang Tsino upang paghatian
d. Makipagkasundo sa pinuno ng
ang mga isla sa Spratly
Overview

________________________________________________________________________
11
________________________________________________________________________

20. Kung ikaw ay isa sa mga namumuno sa ating bansa at papasok ka sa
mga kasunduan ano ang dapat na isasaisip sa pagsusulong nito?
a. Isusulong ang interes ng ating bansa at babantayan ang ating
Overview
karapatan
b. Isusulong ang malayang kalakalan upang umunlad ang ating
ekonomiya
c. Bibigyang pabor ang interes ng ibang bansa upang mapanatili ang
kapayapaan
d. Isusulong ang pag-unlad ng ating bansa kahit maapektuhan ang
ating kapaligiran
21. Ang mga demonstrasyon na naganap sa EDSA sa Pilipinas noong
maintenance. It issajust
1986 at Tiananmen Chinafitting
noong to keep
1989 going with
ay parehong nauwi a
sahealthy
isang lifestyle to ensure that
each part is Paano
rebolusyon. maintained appropriately
nagkakatulad ang dalawangwhile getting the
magkahiwalay na most outfits discovered
pangyayari sa kasaysayan?

http://www.theepochtimes.com/n2/images/storie/http://2.bp.blogspot.com/-Iep97hIN73Y/T0WMsEhWT5I
large/2010/06/03/tiananmen+square+massacre.jpg At the end of this module, you are expected to:
AAAAAAAAAY0/f1SgmJeLZIo/s1600/edsa+uprising+/ 2.jpg
Commented [SI3]: Palitan ang larawan na hindi
nangangailangan
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. ng Copyright

http://i.telegraph.co.uk/multimedia/archive/http://news.asiaone.com/A1MEDIA/news/
01416/tiananmen_square8_1416033i.jpg 02Feb12/images/20120225.104422_edsa.jpg
Circulatory system
a. May kakayanan angispamahalaang
responsibletumanggi sa hangarin
for distributing ng
materials throughout the body.
mamamayan nito.
Take note
b. May that circulation
kakayanan ang mamamayan means transportation
na maipahatid or movement in circles. Both
sa pamahalaan
ang kanilang naisin. meant for each other. The common purpose could not be
c. Maaaring magtagumpay ang
attained without the other system.isang mapayapang pamamaraan kung
magkakaisa.
d. Maaaring tularan ng isang bansa ang karanasan ng ibang bansa na Overview
may parehong resulta


________________________________________________________________________
12
________________________________________________________________________

22. Ang mga OFW ay itinuturing na pangunahing dahilan ng unti-unting
pagbangon ng ekonomiya ng Pilipinas. Kamakailan lang ay patuloy ang
pagbalik sa bansa ng mga OFW bunsod ng mga di magandang
Overview karanasan na kanilang tinamo tulad ng pang-aabuso, pagmamaltrato at
iba pa. Kung ikaw ang Sec. of DFA ano ang iyong imumungkahing
mabisang gawin ng pamahalaan ukol dito?
a. Himukinangmga OFW nabumaliksamgabansangpinagtatrabahuhan
Your body ngPilipinas
b. Wakasan is a fascinating creation
ang ugnayan sa mga that canbansa.
nasabing carry out incredible tasks and
c. Himukinangmgakaratigbansanamagpairalng ‘economic embargo’.
activities.
d. It is like a machine that is able to function with proper organization of
Maglunsadngmgaprogramangpangkabuhayanparasamganagbalik
parts and systems.
na OFW However, our bodies also require proper care and


Overview

________________________________________________________________________
13
________________________________________________________________________

Modyul 10-Araling Panlipunan 7
ARALIN BLG. 1: KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SA
SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA
Overview
ALAMIN attained without the other system.
activities. It isHanda
like ka
a na
machine that
ba? Ngayon is ablemong
ay simulan to function
alamin angwith proper organization of
mga dahilan at pamamaraan na ginamit ng mga Kanluranin sa
parts and systems.
pananakop ng mgaHowever,
lupain sa our bodies ngalso
pamamagitan isangrequire proper care and
paglalakbay.
Gawain 1. Hanapin Mo Ako, Kung Kaya Mo!
Basahin ang kuwento ng isang turista na nagtungo sa Pilipinas. Tukuyin
ang mga lugarNow, you pinuntahan
na kaniyang will learngamit
how angthe different
sumusunod na ma structures
of the circulatory and
respiratory
Mapa blg. 1 systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
Mapa blg. 2


Mapa blg. 3 2. Infer how one’s
Mapa blg. 4
lifestyle can affect the functioning of
Overview


________________________________________________________________________
14
________________________________________________________________________

Mapa blg. 5
Overview
respiratory
Nagtungo ako sa Pilipinas upang bisitahin ang iba’t ibang lugar
systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
at lansangan dito. Una kong pinuntahan ang daan na makikita sa
the different parts
silangan of theBowl
ng Athletic body.
at sa You will
kanluran ng also understand
Session the
Road. Malapit ito
systems work together to transport nutrients, gases, and sa prevention, detection,
Governor Pack Road. Ito ay ang (1)____________________.
and treatment of diseases affecting the respiratory
Pagkatapos nito ay nagtungo ako sa Maynila and
upang magpunta sa circulatory
isang systems.
ospital. Napansin ko ang isang daan na ipinangalan sa isang bansa sa
Europa. Makikita ang daan na ito sa kanluran ng ospital na aking
pinuntahan. Nasa hilagang bahagi nito ang isang sikat na fastfood chain.
Ang pangalan ng daan na ito ay (2)____________________. Mula sa
1. explain
ospital ay nagtungothe akomechanism
sa isang pharmacy onupang
howbumili
the ngrespiratory
gamot.
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. and circulatory
Dumaan ako sa isang mahabang lansangan na makikita sa hilaga ng
EDSA.systems
Ito ay ang (3)work together to transport
______________________. nutrients, gases, and
Ayon sa aking mga
kaibigan ay masarap ang mga prutas dito sa Pilipinas kaya’t nagtungo
ako sa Marfori Fruit Market. Upang makarating dito, dumaan ako sa (4)
2. Infer how naone’s
__________________ makikita salifestyle canFruitaffect
silangan ng Marfori Market atthe functioning of
Timog ng A. Pichon St. Upang makapaglibang naman ay naglaro ako ng
respiratory
basketball and circulatory
sa Bacag Basketball systems.
Court na kalapit naman ng Bacag
Elementary School. Makikita sa pagitan ng dalawang nabanggit na lugar
ang (5) _________________________. Huli kong pinuntahan ang ferry
Respiratory system
station sa Maynila is made
upang makita up of thekalagayan
ang kasalukuyang organsnginIlogthe body that helps us
Pasig. Ang nasabing ferry station ay bumabagtas is linked to breathing.
mula sa Pasig
hanggang sa (6)_____________. Makikita ito sa Hilaga ng Quezon
Circulatory system
Boulevard is Silangang
at Timog responsiblebahagi for distributing
ng McArthur materials throughout the body.
Monument.
Overview

________________________________________________________________________
15
________________________________________________________________________

Pamprosesong Tanong:
1. Ano ano ang pangalan ng mga daan at
Mga Sagot:
1. Overview lugar na pinuntahan ng turista?
2. Sila ba ay mga Pilipino o banyaga?
2.
Patunayan.
3.
3. Ano ang ginawa ng mga nabanggit na
4.
5. Your
body is a fascinating
dayuhan nang creation
sila ay that can carry
out incredible tasks and
nagpunta sa
6. Pilipinas? Ipaliwanag.
Gawain 2. Review Tayo : Mapa-nakop
Tinalakay sa Aralin 1 at 2 ng Modyul 3 ang pananakop ng mga
Kanluranin saNow,
Timog you
at Kanlurang Asya. how
will learn Sa nakarang gawain, nabatid
the different mo
structures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of of the
circulatory and
naang Pilipinas ay isa rin sa nasakop na bansa. Bukod sa Pilipinas, ano pa
kayarespiratory systems workat together
sa Silangan to transport
Timog Silangang oxygen-rich
Asya na nasakop blood
and nutrients to
ang ibang bansa ng
mga Kanluranin?
Panuto:
Makikita saAt themapa
unang endangof this module,
mga bansa you
sa Timog at are expected
Kanlurang Asya to:
na nasakop ng mga Kanluranin. Gamit ang pangalawang mapa, tukuyin mo
ang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na nasakop ng mga
1. explain
Kanluranin sa pamamagitan the mechanism
ng paglalagay on
ng mga flaglets sa how the respiratory
mga nasakop na and circulatory
bansa. systems work together to transport nutrients, gases, and
Overview
Mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya na nasakop
ng mga Kanluranin

________________________________________________________________________
16
________________________________________________________________________

Overview Portugal France England

the different parts of the body.
sa Silangan You
at Timog will also
Silangang Asyaunderstand
na nasakop ng the prevention, detection,
Mga bansa
mga Kanluranin
.

England 1. explain theSpain

mechanism
Netherlandson how
Francethe respiratory and circulatory
USA Portugal
molecules toTanong
Pamprosesong and from the different parts of the body; and
2. Infer how one’s na
Sagutin ang sumusunod tanong: can affect the functioning of
lifestyle
1. Ano-ano ang respiratory
bansang Asyanoand circulatory
na nasakop systems.
ng mga Kanluranin?
2. Bakit sinakop ng mga Kanluranin ang karamihan ng mga bansa sa Asya?
Respiratory
3. Paano nakaapekto sasystem
pamumuhay isngmade up ofang
mga Asyano thepananakop
organs nginmga
the
body that helps us
Kanluranin?
Overview

________________________________________________________________________
17
________________________________________________________________________

BINABATI KITA!
Sa puntong ito ay nagtatapos na ang bahagi ng Alamin
Overview
Pagkatapos masuri ang iyong mga kaalaman tungkol sa
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog Silangang
Asya ay tiyak kong nais mong malaman ang sagot sa iyong
mga tanong na isinulat mo sa chart na iyong sinagutan.
PAUNLARIN Your bodyitoissaa susunod
Masasagot fascinating creation
na bahagi that. can
ng modyul carry out incredible tasks and
Sa iyong
activities. Itbahaging
is like ito
pagtupad sa a machine
iba’t ibang gawain,that is able tomo
suriin kung function
tumutugma ba angwith proper organization of
Sa
iyong mga datingay inaasahan
alam na matutuhan
sa mga bagong kaaalaman ang mga
na iyong
parts and systems.
dahilan,
matutuhsan pamamaraan
sa modyulHowever,
na at our ngbodies
ito. epekto also ngrequire proper care and
pananakop
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog Silangang
Asya. Maaari mong balikan ang mga sagot sa unang kolum
ng chart appropriately
na iyong sinagutan sa Gawain while
3 upanggetting
malaman the most outfits discovered
kung tama ito. Samantala matutuhan mo sa bahagi na ito ang
how thesagot
sa mga tanong na iyong isinulat sa ikalawang kolum ng
chart.
respiratory
Gawain systems
Natin work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
4.Balikan
Batay sa tinalakay sa Aralin 1 ng Modyul 3, bumuo ng timeline tungkol
sa and
mga treatment
pangyayaringofnagbigay
diseases daanaffecting the respiratory
Kanluraninand
sa circulatory systems.
sa Imperyalismong
Asya. Isulat sa dilaw na kahon ang mahahalagang pangyayari.
Samantalang sa At the kahon
ibabang end of thisang
naman module,
taon. you are expected to:

Mga pangyayari na nagbigay daan sa pagtatatag
ng systems work
Imperyalismong together
Kanluranin sa Asya to
transport nutrients, gases, and
Overview


________________________________________________________________________
18
________________________________________________________________________

Sagutin ang sumusunod na tanong.
Overview
1. Kung ang mga pangyayari sa iyong nabuong timeline ay hindi
naganap. Ano ang mga posibleng mangyayari sa Silangan at Timog
Your body Asya?
Silangang is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
activities. It is salike
2. Dahil a machine
kaganapang that
ito, ano ang is able to function
kinahinatnan ng Asya? with proper organization of
maintenance.
Sa iy It is justgawain,
Sa nakaraang fitting nabatid
to keepmogoing with pangyayaring
ang mga a healthy lifestyle to ensure that
nagbigay-daan sa Imperyalismong Kanluranin sa Asya. Sa kasalukuyan,
eachmaraming
part isdokumento
maintained appropriately
ang naglalahad whilenagetting
ng paghihirap the
dinanas ng mgamost outfits discovered
katutubong Asyano sa kamay ng mga mananakop na Kanluranin.
Ngunit, ano nga ba ang dahilan ng mga Kanluranin kung bakit sila
nanakop ng mga lupain? Bakit kaya para sa kanila ay tama ang kanilang
Now,
ginawa, you
na ito will misyon?
ay isang learn how the
Basahin different
at unawin structures
mo ang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofsumusunod of
the circulatory and
na sanggunian.


Overview

________________________________________________________________________
19
________________________________________________________________________

Gawain 5. Pagsusuri
Suriin ang mga dokumento na nagbibigay-katuwiran sa Kolonyalismo
at Imperyalismo ng mga Kanluranin sa Asya.
Overview
5.1 Ipinapakita sa larawan ang isang patalastas (advertisement) ng Pear’s
soap. Suriin ang nilalaman nito. Sagutin ang mga pamprosesong tanong.
Primaryang Sanggunian Blg. 1. Advertisement
ng sabon na Per’s Soap.
activities. It is like a machine that
Theis first
able step
to function
towards with proper organization of
lightening
parts and systems. However, our bodies also The White Man’s require proper care and
Burden is through teaching
maintenance. It is just fitting to keep going
the virtues with a healthy lifestyle to ensure that
of cleanliness.
Pears’ Soap
each part is maintained appropriately while getting is a potent the most outfits discovered
factor in brighteningthe dark
how the digestive system breakscorners
down food of to the nourish
earth your whole body.
ascivilization
respiratory and circulatory systems. advances,
whileamongst the cultured
Now, you will learn howof the different structures of the
allnations it holds the
circulatory and
highest place and nutrients to
– it is the ideal toilet soap


1. Tungkol saan ang patalastas (advertisement)?
attained without
2. Anong the
bahagi angother system.
nagbibigay-katuwiran sa pananakop ng mga
Kanluranin sa Asya? Ipaliwanag ang iyong sagot.
Overview
3. Sang-ayon ka ba sa mensahe ng patalastas? Bakit?


________________________________________________________________________
20
________________________________________________________________________

Ang tula naThe White Man’s Burden ay isinulat ni Rudyard Kipling

Overview
noong 1899. Sa tula na ito ay biniyang-katuwiran ni Kipling ang ginawang
pananakop ng mga Kanluranin. Basahin at unawain ang nilalaman ng tula.
activities. It is like aTHEmachine that isBURDEN
WHITE MAN’S able to function with proper organization of
ni Rudyard Kipling
Take up the White Man's burden-- Take up the White Man's burden--
each Send
partforth
is maintained appropriately
the best ye breed-- Andwhile
reap hisgetting the most outfits discovered
old reward:
Go bind your sons to exile The blame of those ye better,
how the digestive system breaks down
To serve your captives' need;
food to nourish your whole body.
The hate of those ye guard--
To wait in heavy harness, The cry of hosts ye humour
Now,
On youfolkwill
fluttered learn how the
and wild-- different
(Ah, slowly!) structures
toward the light:-- of the
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of circulatory and
Your new-caught, sullen peoples, "Why brought he us from bondage,
respiratory systems work together toOur
transport oxygen-rich
Half-devil and half-child. loved Egyptian night?" blood and nutrients to
Take up the White Man's burden-- Take up the White Man's burden--
In patience to abide, affecting the respiratory
Ye dare not stoop toand
less--circulatory systems.
To veil the threat of terror Nor call too loud on Freedom
At the
And check endofofpride;
the show this module,
To you
cloke are expected to:
your weariness;
By open speech and simple, By all ye cry or whisper,
An hundred times madeplain By all ye leave or do,
1. explain the mechanism
another's profit, The on how
silent, sullenthe respiratory and circulatory
To seek peoples
And worksystems
another's gain.work together to transportyou.nutrients, gases, and
Shall weigh your gods and
molecules
Take up the White to and from
Man's burden-- Take up thethe different
White Man's parts
burden--of the body; and
2. Infer
The savage wars ofhow
peace-- one’s Havelifestyle
done withcan childishaffect
days-- the functioning of
Fill full the mouth of Famine The lightly proferred laurel,
And bid the respiratory
sickness cease; and circulatory
The easy, systems.
ungrudged praise.
And when your goal is nearest Comes now, to search your
Respiratory
The end for otherssystem
sought, is made up ofmanhood the organs in the body that helps us
Watch sloth and heathen Folly Through all the thankless years
breathe.
Bring allJust remember
your hopes to nought.that the edged respiration
word
Cold, with dear-bought is linked to breathing.
wisdom,
Take up the White Man's burden-- The judgment of your peers!
Take noteNo tawdry circulation
that rule of kings, means transportation or movement in circles. Both
But toil White Man’s Burden. Rudyard
systems areof essentially
serf and sweeper--
meant for each other. The common purpose could not be
Kipling, 1899.
The tale of common things.
attained
Thewithout the not
ports ye shall other system.
enter, http://www.fordham.edu/halsall/mod
The roads ye shall not tread, /kipling.asp (Retrieved on
Go mark them with your living, November 20, 2012). Overview
And mark them with your dead

________________________________________________________________________
21
________________________________________________________________________

Sagutin ang mga katanungan sa ibaba.
Overview
TANONG
Sino ang tinutukoy?
(Mananakop o Sinakop)
Ipaliwanag. Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Ipaliwanag ang ibig ipahiwatig ng
tula.activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
parts andka systems.
Sang-ayon ba However,
sa our bodies also require proper care and
nilalaman/mensahe ng bahagi tula na
maintenance.
itinakda It is just
Bakit?fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
sa inyong pangkat?
how 6.
Gawain the digestive
Kung ikaw aysystem breaks down food to nourish your whole body.
isang mananakop
Sagutin ang mga tanong batay sa mga primaryang sanggunian na
iyong sinuri atNow,
sa mgayou will aralin
nakaraang learnnahow
inyongthe different structures
tinalakay of the circulatory and
Anotheangdifferent parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
inisip na
andsa
dahilan treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
ginawang
pananakop?
Ano-ano ang
kagamitan at
kakayahan na
systems work together to transport
mayroon ang nutrients, gases, and
mga
molecules to and from the different
Kanluranin parts of the body; and
na
Ano ang 2. Infer how one’s lifestyle nakatulong
can affect
sa the functioning of
paglalayag at
naramdam
an kapag
pananakop
nakasakop ng lupain
ng lupain? Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
Pagbubuod activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
Nagtagumpay ang mga Kanluranin na makapaglayag sa ibang
attained
lupain without
dahil mayroon theangkop
silang othernasystem.
kagamitan tulad ng ____________
___________________________________________________________
Overview
Ayon sa mga Kanluranin, tungkulin nila na tulungan ang
sangkatauhan lalo na ang mga bansa sa Africa at Asya dahil naniniwala
sila na ____________________________________________________.

________________________________________________________________________
22
________________________________________________________________________

Overview
1. Sang-ayon ka ba sa dahilan ng mga Kanluranin sa pananakop ng mga
lupain? Bakit?
parts and systems.
Sa Gawain 5 at 6 However,
ay natutuhan our
mo ang bodies also ngrequire
mga dahilan mga proper care and
Kanluranin kung bakit sila nanakop ng mga lupain. Maaaring hindi ka sang-
maintenance. It iso just
ayon sa mga ito, kaya fitting
naman toay keep going
naisip mo withikaw
na kung a healthy
ang nasalifestyle to ensure that
each part is maintained appropriately while getting the na
kanilang sitwasyon ay maaaring nanakop ka rin ng lupain. Mahalaga most outfits discovered
malaman mo ang panig ng mga Kanluranin hindi upang sila ay kampihan o
how the digestive
tularan, kung hindi system
upang mas breaks downpafood
mapalawak ang to nourish
iyong your
pananaw sa whole body.
pagsusuri ng mga pangyayari na may kaugnayan sa Una at Ikalawang
Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Silangan at Timog Silangang Asya.
Sa susunod na bahagi ng modyul na ito ay mababasa mo ang mga
respiratory
karanasan systems workna
ng mga Asyano together to transport
napasailalim oxygen-rich
sa mga patakaran
molecules to and from the different parts of the body; and ng mga blood and nutrients to
mananakop na Kanluranin. Sa pagkakataong ito ay iyo namang mababatid
theang
different parts
mga of the body. You will kalupitan
also understand
panig ng nakaranas ng paghihirap, at karahasanthe
sa prevention, detection,
kamay ng mga mananakop na Kanluranin.

Kolonyalismo at Imperyalismo sa Silangan at Timog
1.Asya
Silangang explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
2. Infer
Upang how one’s
maisakatuparan lifestyle
ang kanilang can nagtayo
mga layunin, affectngthe functioning of
kolonya ang mga Kanluranin sa Asya. Nagkaniya-kaniya ang mga
Kanluranin sa respiratory
pagsakop sa mgaand circulatory
bansang systems.
Asyano. Ang rehiyon ng Silangan
at Timog Silangang Asya ay mga rehiyon na lubusang naapektuhan ng
Respiratory
pananakop. system
Kadalasan, is made
isang bansang up of ang
Kanluranin thenakakasakop
organs insathe body that helps us
isang bansang Asyano, subalit may mga pagkakataon din na dalawa o higit
breathe. Justangremember
pang bansa nakakasakopthatdito. the word
Iba-iba ang respiration
pananaw ng mga is linked to breathing.
Kanluranin sa pananakop ng lupain. Habang ang iba ay sinakop ang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and buong
bansa, ang iba naman ay sinakop lamang ang mga piling bahagi nito.
Take note thatsacirculation
Makikita mapa, ang mgameans
lupain at transportation or movement
bansa sa Asya na sinakop ng in circles. Both
mga Kanluranin. Suriin ang mga dahilan kung bakit ito sinakop.
Overview

________________________________________________________________________
23
________________________________________________________________________

Formosa (Taiwan).
Macau sa China. Pakinabang: Sentro ng
Pakinabang: Sentro kalakalan. Sinakop ng
Overview ng kalakakalan.
Sinakop ng Portugal
Portugal. Inagaw ng
Netherlands noong
noong 1557. 1622.
activities. It is like a machine that is able to Pilipinas.
function with proper organization of
Pakinabang:
parts and systems. However, our bodies alsosa ginto.
Mayaman require proper care and
Sinakop ng
maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy
noong lifestyle to ensure that
España
each part is maintained appropriately while 1565 getting the most outfits discovered
howJava
thesadigestive
Indonesia. system breaks down food to nourish your whole body.
Pakinabang: Sentro ng Moluccas sa
kalakalan. Sinakop ng Malaysia.
Now, you will learn how the different Pakinabang: structures of the circulatory and
Netherlands noong
1603. Sentro ng
respiratory systems work together to transport Kalakalan. oxygen-rich blood and nutrients to
the different parts of the body. You will also understand Sinakop
Strait of Malacca sa pagitan ng
ng the prevention, detection,
Portugal
and treatmentMalaysia
of diseases affecting
at Indonesia. Pakinabang:the respiratory and circulatory systems.
Sentro ng kalakalan. Sinakop ng
noong 1511.
Portugal. Inagaw ng Netherlands
At noong
the end
1641. of this module, you are expected to:
Gawain 7. Map1.Analysis
explain the mechanism
– Unang Yugto on how the respiratory and circulatory
Batay sa mapa systems work
na iyong sinuri, together
punan ng to ang
transport
nutrients, gases, and
tamang sagot chart.
Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Asya parts of the body; and
TANONG
Ano-ano ang mga bansang
nanakop sa Silangang at Timog
Respiratory
Silangang Asya noong Unang system is made up of the organs in the body that helps us
Yugto ng Imperyalismong
Kanluranin? maintenance. It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Circulatory
Kailan ito naganap?system is responsible for distributing materials throughout the body.
systems
Batay sa mapa,are
ano essentially
ang meant for each
other. The common purpose could not be
kapakinabangan na makukuha
attained
ng mga without
mananakop the other system.
sa mga
nasakop na lupain?
Overview


________________________________________________________________________
24
________________________________________________________________________

Natukoy mo sa nakaraang gawain ang mga lupain na sinakop ng mga
Kanluranin noong Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin.
Nagbigay rin ito sa iyo ng paunang kaalaman sa mga dahilan ng kung
Overview
bakit ito sinakop ng mga Kanluranin. Upang mas mapalawak pa ang
iyong kaalaman at pag-unawa tungkol sa mga dahilan at iba’t ibang
paraan ng pananakop ng mga Kanluranin sa Silangan at Timog
Silangang Asya, basahin at unawain mo ang sumusunod na teksto.
Unang
parts Yugto
and ng Kolonyalismo
systems. However, at Imperyalismo
our bodies saalso Asyarequire
(ika- proper care and
16 at ika-17 siglo)
Natutuhan
each part ismomaintained
sa nakaraangappropriately
Aralin 1, Modyul 3 anggetting
while mga pangyayaring
the most outfits discovered
nagbigay-daan sa Unang Yugo ng Imperyalismong Kanluranin sa Asya.
how the digestive
Natukoy system
mo rin ang mga bansabreaks
sa Timogdown foodAsya
at Kanlurang to nourish your
na sinakop whole body.
ng mga
Kanluranin at kung bakit ito sinakop.
Batay sa nakaraang aralin!
Mga pangyayaring nagbigay-daan sa Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa
theAdifferent
sya
parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
At the end of this Merkantilismo

module, you are expected to:

Paghahanap ng Bagong Ruta
Paglalakbay ni Marco Polo
Pagbabago sa Paglalayag
breathe. Just remember thatKrusada the word respiration is linked to breathing.
systemsSaare essentially
modyul meant for
na ito ay malalaman moeach other.
ang mga The
kolonya common
na itinatag purpose could not be
ng mga
Kanluranin sa Silangan at Timog
attained without the other system. Silangang Asya.
mga bansang Portugal at Spain sa pananakop ng mga lupain. Nang lumaya ang Overview
Netherlands mula sa pananakop ng Spain, nagtayo rin ito ng mga kolonya sa
Timog Silangang Asya. Hindi nagtagal ay sumunod din ang mga bansa ng
England at France.

________________________________________________________________________
25
________________________________________________________________________

Silangang Asya
Sa loob ng mahabang panahon ay mayroon nang ugnayan sa mga

Overview
bansang Kanluranin dahil sa mga sinaunang rutang pangkalakalan. Bunga
nito,nabatid ng mga Kanluranin ang karangyaan ng mga bansa sa Silangang
Asya. Bagamat maraming naghangad na ito ay masakop, hindi gaanong
naapektuhan ang Silangang Asya ng Unang Yugto ng Imperyalismong
Yournabody
Kanluranin dahil is a fascinating
rin sa matatag creation
na pamahalaan that can
ng mga bansa carry
dito. Isa ang out incredible tasks and
bansang Portugal sa mga Kanluraning bansa na naghangad na magkaroon ng
kolonya sa Silangang Asya partikular sa China. Nakuha ng Portugal ang mga
partsng and
daungan Macao systems. However,
sa China at Formosa our
(Taiwan). Hindibodies also
nagtagal ay nilisanrequire
din proper care and
ng Portugal ang mga nabanggit na himpilan. Sa Ikalawang Yugto ng
Imperyalismong Kanluranin, maraming bansa ang nag-unahan na masakop
angeach part
bansang is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
China.
howSilangang
Timog the digestive
Asya system breaks down food to nourish your whole body.
KungNow, you will
ang Silangang Asyalearn how
ay hindi the naapektuhan,
gaanong different structures
iba naman of the circulatory and
ang naging kapalaran ng mga bansa sa Timog Silangang Asya noong Unang
respiratory
Yugto systemsKanluranin.
work together to transport oxygen-rich
ng Imperyalismong Karamihan ng mga daungan sa sa blood and nutrients to
rehiyong ito ay napasakamay ng mga Kanluranin. Ang mataas na paghahangad
na makontrol ang kalakalan ng mga pampalasa at pagkuha ng ginto ang siyang
and treatment
nagtulak sa kanila na of diseases affecting theAsya
respiratory andmga
sakupin ang Timog- Silangang . Nauna ang circulatory systems.
bansang Portugal at Spain sa pananakop ng mga lupain. Nang lumaya ang
Netherlands mula Atsathe end ofngthis
pananakop module,
Spain, nagtayo rinyou are
ito ng mgaexpected
kolonya sa to:
Timog Silangang Asya. Hindi nagtagal ay sumunod din ang mga bansa ng
England at France.
Overview


________________________________________________________________________
26
________________________________________________________________________

Ang sumusunod ay bansa sa Timog Silangang Asya na sinakop noong
Unang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin
PILIPINAS
Overview Mindanao
Sumakop: España Hindi tulad ng
Ferdinand Magellan
attained without the other system. Luzon at Visayas,
Narating niya ang
Mga lugar na sinakop: Halos ilang bahagi
Silangan gamit ang Your body is angfascinating
kabuuan creation
Luzon at Visayas at ilangthat can carry out incredible tasks and
lamang ng
rutang pa-Kanluran.
Mindanao ang
Napatunayan sa bahagi ng Mindanao.
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Bothnasakop ng mga
kaniyang paglalakbay na
Español dahil sa
parts and systems.
bilog ang mundo. However,
Dahilan: Mayaman our bodies
ang Pilipinas sa also require proper care and
matagumpay na
* Ano ang kahalagahan ginto, May mahusay na daungan tulad
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. pakikipaglaban ng
mga Muslim.
ng paglalakbay ni ng Maynila.
Magellan? each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
* Ano ang
how the digestive Paraan ng Pananakop
system breaks down food to nourishkaugnayan yourLapu
Lapu whole
ng body.
Unang dumaong sa isla ng
respiratory and circulatory systems. Pinuno ngIslam
relihiyong
Kristiyanismo
Homonhon si Ferdinand Magellan, saMactan na ng
tagumapay
Relihiyong ipinalaganapNow, you
isangwill learnnahow the para
different structures of the circulatory and
Portuges naglayag
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofsa kauna-unahang
mga Muslim?
ng Pilipino na
mga Español. Isa ito sa Hari ng España noong Marso 16,
mga paraan na ginamit ng 1521. Nabigo siyang masakop ang
nagtagumpay na and nutrients to
mapaalis ang
mga Españolthesa different parts of the
Pilipinas dahilbody.
napatayYou siyawill
ng also
mga understandmga
mananakop
pananakop sa Pilipinas.
tauhan ni Lapu Lapu sa Labanan sa na Español.
and treatment Mactan.
Nakatulong ang mga of diseases affectingang the respiratory
Nagpadala Hari and Pinamunuan
circulatory niya systems.
misyonero na ang Labanan sa
mapalaganap ang ngEspaña ng iba pang paglalakbay na Mactan kung
Kristiyanismo pagkatapos At the angend
layuninofaythis module,
masakop you are expected
ang Pilipinas. saanto:
At the end of this module, you are expected to: napatay ng
maisakatuparan ang Ang paglalakabay na pinamunuan ni kaniyang mga
patakarang reduccion (ito
Miguel Lopez de Legazpi ang
ay naglalayon na mailipat 1. explain the mechanism on how the respiratory
tauhan si
nagtagumpay na masakop ang bansa Magellan. and circulatory
ang mga katutubo na
naninirahan sa malalayong systems work together to transport* Maituturing
sa pamamagitan ng nutrients,
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, ba gases, and
lugar upang matiyak ang pakikipagsanduguan sa mga lokal na
molecules to and from the different parts of the
na isang bayani
Sanduguan
kanilang kapangyarihan sa pinuno at paggamit ng dahas. Itinayo si Lapuang Lapu?
body; and
Iba-iba
kolonya, gayundin ang
pagpapalaganap ng 2. Infer
ang unang how one’s Español
pamayanang lifestylesa can affect Bakit? ng
paraan
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and the
mga functioning of
Cebu noong Abril 27, 1565 mula dito Español. sa
Kristiyanismo ). Nasakop
ng relihiyon ang pag-iisip
respiratory
ay sinakop dinand ang circulatory
iba pang lupainsystems. pananakop. Isa
rito ay ang
at damdamin ng mga tulad ng Maynila na itinuturing na isa
pakikipagkaibigan
Pilipino kung kaya’t mas
Respiratory system
sa pinakamagandang is madedaunganup of
at the organssain
madali silang napasunod
mgathe body that helps us
lokal na
pinuno na pormal
sentro ng kalakalan sa Asya.
breathe. Just Nakatulong
remember din that the word ng respiration is linked to breathing.
ng mga Español. nilang ginagawa
sa pananakop
sa pamamgitan
Circulatory
* Paano nakatulong ang system is responsible for distributing materials
España ang pagpapalaganap ng
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ng throughout the body.
Sanduguan.
Iniinom ng lokal
Kristiyanismo upang relihiyong Kristiyanismo. Natuklasan
mapasunod Take
ang mga note that dincirculation means transportation or movement in circles. Both
na pinuno at
ng mga Español ang karangyaan
pinunong
Pilipino?
systems are essentially meant for each other. The common
ng Pilipinas sa ginto lalo na sa mga Español.
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and purpose could not be
ang
alak na hinaluan
lugar ng Ilocos, Camarines, Cebu at
Butuan system.
sa Mindanao.
ng kani-kanilang
dugo. Sa ibang
lugar naman ay
ginagamitan nila Overview
ng puwersa o
dahas upang
masakop ang
lupain.
* Tama
Aral Pan 7 OHSP Learner’s ba ang
Material
ginawang
pakikipagkaibigan
ng mga lokal na
pinuno sa mga
Respiratory and Circulatory Systems Español? Bakit?

________________________________________________________________________
27
________________________________________________________________________

Gabay na tanong:
1. Ano ang pangunahing dahilan ng mga Español sa pagsakop sa Pilipinas?
Overview
2. Paano sinakop ng mga Español ang Pilipinas? Ipaliwanag ang pamamaraang ginamit.

Your
Ang mga body is ay
sumusunod a patakaran
fascinating creation ng
na ipinatupad that
mgacan carry out incredible tasks and
Espanyol sa mga lupaing nasakop.


Overview


________________________________________________________________________
28
________________________________________________________________________
Respiratory
INDONESIA
and Circulatory Systems
Netherlands
Dating sakop ng mga Working with Other Organ Systems
Español ang Sumakop: Portugal, Netherlands
Netherlands. Nang at England Moluccas
lumaya ito, nagsimula
Tinatawag ding Maluku.
siyang magpalakas ng
kagamitan sa
Mga lugar na sinakop: Kilala bilang spice island.
Ternate sa Moluccas – nasakop Ito ang lupain na nais
Overview
paglalakabay sa dagat at
sa pakikidigma. Dutch ng Portugal marating ng mga
Kanluranin upang
ang tawag sa mga Amboina at Tidore sa Moluccas – makontrol nila ang
naninirahan dito. inagaw ng Netherlands mula sa
attained without the other system. kalakalan ng mga
* Bakit hindi kaagadYour bodyPortugal.
is a fascinating
Panandaliang creation
that can carry out incredible tasks and
nakuha pampalasa. Sa
kasalukuyan, ito ay
nakapanakop ang ng England subalit ibinalik din sa
activities. It is like a machine that is able
Netherland. to function with proper organization of
bahagi ng bansang
bansang Netherlands?
Indonesia.
Batavia (Jakarta) – nasakop din * Bakit maraming
maintenance. It isng just fitting to keep going with anaghahangad
Netherlands healthy nalifestyle to ensure that
Mga Pampalasa masakop ang Moluccas?
Mataas angeach part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
paghahangadRespiratory system is made up of the organs in the body that helps us
at pangangailangan ng mga Dahilan: Mayaman sa mga Dutch East India
Kanluranin how
sa mgathe digestive system breaks
pampalasa, down food
mga sentro ng to nourish
Company your whole body.
pampalasa na makukuha sa kalakalan at maayos na daungan
Asya tulad ng cloves, Itinatag ng pamahalaan
Now, youParaan
will learn how the different structures
nutmeg at mace. Halos
ng Pananakop of the
ng Netherlands ang circulatory and
kasing halaga ng ginto ang Dutch East India
respiratory systems work together to transport oxygen-rich
Dahil sa paghahangad sa
mga pampalasa na ito sa Company noong blood
1602 and nutrients to
pamilihan ng mga bansang mga pampalasa, narating ng upang pag-isahin ang
the different partsPortugal
of the body.
ang You will also
sa understand
Europeo (Kanluranin). Ternate mga the prevention,
kompanya na detection,
and treatment of diseases affecting the respiratorypaglalayag
Moluccas noong 1511. Nagtayo and circulatory
nagpapadala
* Bakit mahal ang presyo ng
ng
sa Asya.
systems.
mga pampalasa sa
sila ng himpilan ng kalakalan dito
Pinahintulutan ang
at nagsimulang palaganapin ang
pamilihan ng mga Europeo?
At the relihiyong
end of Kristiyanismo.
this module, you are expected
Dutch to:
East
Pinaalis Company na magkaroon
India
ng mga Dutch ang mga Portuges ng sariling hukbo na

noong 1655 at sinakop ang mgaon how the respiratory
magtatanggol
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. laban saand circulatory
mga pirata, magtayo ng
isla ng Amboina at Tidore sa
systems
Moluccas work gamit together
ang masto transport
daungan sanutrients,
mga lupaing
Divide and Rule Policy gases, and
nasasakop at
Isang paraan ng pananakop
molecules
malakas tona and from the
puwersang different parts
makipagkasundo of
kung saan ay pinag-aaway- the sa body; and
pandigma. Upang mapanatili ang mga lokal na pinuno ng
away ng mananakop ang
2. Infer how one’s lifestyle can mgaaffect
mga lokal na pinuno o mga kanilang kapangyarihan, bansa sa the Asya.functioning of
respiratory andang circulatory
mga Dutch systems.
naninirahan sa isang lugar nakipag-alyansa Binigyan din ito ng
karapatan ng
upang mas madali niya sa mga lokal na pinuno ng pamahalaan
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ng
itong masakop. Sa ibang Indonesia. Gumamit din sila ng
Respiratory system
Netherlands na
and ruleis policy
madeupang
up of the organs in mga
thelupain.
body that helps us
lugar, ginagamit naman ng
divide manakop ng
mga mananakop ang isang
tribo upangbreathe. mapasunod atthat
masakop ang Just remember masakop mga respiration
theangword Nakontrol ng Dutch East
is linked to breathing.
ibang tribo. nabanggit na isla. Dahil dito India Company ang
nagkaroon ng monopolyo for distributing
sa materials
spice
parts and systems. However, our bodies also require proper care and trade
Silangang
sa throughout
Asya
Timog
na
the body.
* Bakit naging matagumpay
Take
ang divide and note that circulation means transportation or movement in circles. Both
rule policy?
kalakalan ng mga pampalasa ang nagpayaman
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of sa
mga Dutch. Lalo pang napatatag bansang Netherlands.
systems are essentially meantang
ng Netherlands formonopolyo
each other. The common purpose could not be
nangother
itatag system.
nito ang Dutch East * Bakit mahalaga para sa
attained without the Netherlands ang Dutch
India Company. East India Company?
Pansamantalang nakuha ng Overview
England ang Moluccas dahil sa
epekto ng Napoleonic Wars
subalit naibalik din ito sa mga
Dutch matapos ang digmaan.

________________________________________________________________________
29
________________________________________________________________________

.
Gabay na tanong
1. Ano ang pangunahing dahilan ng pagsakop ng Netherlands sa ilang bahagi ng
Indonesia?
Overview
2. Paano sinakop ng mga Dutch ang mga sentro ng kalakalan sa Indonesia?
Ipaliwanag ang pamamaraang ginamit.

Hindi tulad ng mga Español, sinakop lamang ng mga Dutch ang mga
sentro ng kalakalan ng mga Indones noong 1511. Ito ang naging
parts and systems.
patakaran ngHowever,
mga Dutch sa our bodies
pamumuno alsoEastrequire
ng Dutch India proper care and
pangunahing
Copany sa pananakop fitting
dahil to keep
mas malaki going kikitain
ang kanilang with aathealthy
naiiwasanlifestyle to ensure that
pa nila ang pakikidigma sa mga katutubong pinuno. Subalit, kung
kinakailangan, gumagamit din sila ng puwersa o dahas upang masakop ang
how thelupain.
isang digestive
Bungasystem breaks down
nito, pangunahing food to
naapektuhan angnourish
kabuhayanyour
ng whole body.
mga katutubong Indones. Lumiit ang kanilang kita at marami ang naghirap
dahil Now,
hindi nayou willdirektang
sila ang learn nakikipagkalakalan
how the different sa mgastructures
dayuhan. Saof the
kabila ng pagkontrol sa kabuhayan, hindi naman lubusang
naimpluwensiyahan ng mga Dutch ang kultura ng mga Indones.

Paano
Paano
1. explain
nagkakaiba ang the mechanismpatakaran
on how
nagkakaiba angthe respiratory and circulatory
sa
systems work together
patakaran sa
to transport
pananakop ng nutrients, gases, and
pananakop ng mga Dutch at
molecules
mga Dutch at to and from mga
theEspañol?
different parts of the body; and
mga Español?
Tulad ng Pilipinas, maraming bansa rin ang sumakop sa Malaysia.
breathe.
Ito ay angJust remember
Portugal, Netherlands that the word
at England. respiration
Pangunahing is linked to breathing.
layunin din ng
Circulatory
mga nanakopsystem is responsible
na bansa ang forsentro
pagkontrol sa mga distributing materials
ng kalakalan. Bukod throughout the body.
sa kalakalan, sinubukan din ng mga Portuges na palaganapin ang in circles. Both
Kristiyanismo sa mga daungan na kanilang nasakop subalit hindi sila
nagtagumpay meant
dahil sa malakas na for each other.
impluwensiya Thesacommon
ng Islam rehiyon. purpose could not be
attained without
Samantala, hindithe other system.
gaanong naimpluwensiyahan ng mga bansang
Netherlands at England ang kultura ng Malaysia. Maraming katutubo ang
naghirap dahil sa pagkontrol ng mga nabanggit na bansa sa mga sentro ng Overview
kalakalan sa Malaysia.


________________________________________________________________________
30
________________________________________________________________________

Working
MALAYSIA with Other
MaayosOrgan
na daungan Systems
Strait Settlements
Grupo ng mga isla na kabilang
sa kolonya ng England sa Ang mga isla sa palibot
Timog Silangang Asya. Ito ay Sumakop: Portugal, Netherlands, ng Strait of Malacca ay
binubuo ng Malacca, Penang, pinag-aagawan ng mga
Dinding at Singapore. Ginamit England Kanluranin dahil sa
ito bilang daungan ng mga maayos na daungan na
barkong pangkalakalan ng Mga lugar na sinakop: makikita rito. Maaaring
Overview
England. Tinawag din itong Malacca - nasakop ng Portugal, makontrol ang kalakalan
Botany Bays of India dahil dito ng pampalasa ng sino
sinundan ng Netherlands at ng
dinadala ang nagkasalang mang Kanluranin na
mga mamamayan at sundalo England.
attained without the other system. makasasakop dito.
mula sa India.
Your bodyPenang
is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
at Singapore (dating * Bakit pinag-aagawan
activities. It is like
* Ano ang pakinabang ng a machine
bahagi thatSettlements
ng Strait is able to function
ang mga with proper
daungan sa
Strait of Malacca?
organization of
England sa pagkakasakop sa kasama ang Malacca) – nasakop
parts and systems.
Strait Settlements? However, our bodies also require proper care and
ng England.
Dahilan: Mayaman sa mga Alfonso de
Strait each part is maintained
of Malacca
pampalasa,appropriately
mga sentro while gettingAlbuquerque
the most outfits discovered
ng
Matatagpuan sa pagitan ng
howatthe
Malays Peninsula digestive system breaks down food to nourish
Sumatra. kalakalan at maayos na daungan your whole body.
Namuno sa mga
paglalakbay ng mga
Pinagdurugtong nito ang Indian
respiratory and circulatory systems. Portuges sa India at
Ocean at Pacific Ocean. Paraan ng Pananakop sa pagsakop sa mga
Now, you will Unang learn sinakop
how the ng different
Istratehiko ang lokasyon ng mga structures
isla ng Goa at of the circulatory and
Strait of Malacca para sa mga Portuges ang Malacca na bahagi
mangangalakal dahil daanan ito
Malacca. Isa sa
kaniyang tagumpay
blood and nutrients to
ng mga barko na may dalang ng Malaysia noong 1511 sa
the different partspamumuno
of the body. ni You will also
de understand the prevention,
produkto mula sa iba’t ibang Alfonso ay ang pagkontrol
mga rutang
sa detection,
panig ng Asya. Albuquerque gamit ang malalakas
and treatment of na diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
kanyon at barkong pandigma.
pangkalakalan sa
Timog Silangang
* Bakit mahalaga sa mga Istratehiko ang lokasyon nito dahil Asya.
mangangalakal ang Strait of
Malacca?
At the malapit
end ofitothis module, you are expected to:
sa Strait of Malacca.
* Sino si Alfonso de
Inagaw ng Netherlands sa
Albuquerque?
Sir William Raffles
pamamagitan ng Dutch East India respiratory
Isang administrador
Napoleonic Wars
na and circulatory
Company ang Malacca mula sa British na nagtatag ng
Serye ng digmaan na naganap
mga Portuges. Dahil dito, to transport
Singapore. Sa nutrients, gases, and
sa pagitan ng France sa
kaniyang pamumuno
pamumuno ni Napoleon molecules to and from
nagkaroon ng monopolyo sa
the different parts of the body; and
pangangalakal ng mga ay lalo pang umunlad
Bonaparte at ng mga bansa sa
Europe sa pagitan ng 17992. at Infer
ang Singapore at
how one’s
pamapalasa ang mgalifestyle
Dutch. cannagingaffect
isa sa mgathe functioning of
1815. Bagamat hindi Subalit dahil din sa Napolenoic
nadamay ang mga bansa sa respiratory and circulatory systems.
mahalagang daungan
Wars, napasakamay ng England sa Timog Silangang
Asya, nagkaroon ng
ang Malacca. Noong panahon na Asya. Malaki ang
pagpapalitan ang mga
Kanluranin sa pamumunoRespiratory
sa iyon,system
naghahanap is ang
made up ng
England of the organs
kinita ng mgainBrisitsh
mula sa
the body that helps us
mga sakop na lupain sa Timog maayos na daungan para sa mga
Silangang Asya. that the word respiration is linked
pakikipagkalakalan
barko nito na naglalayag sa Timog
sa to breathing.
mga bansa sa Asya na
Circulatorysa Asya system is responsible for distributing materials throughout the body.
Silangang Asya. Nakipagkasundo dumadaan sa daungan
* Paano nakaapekto
ang mga British sa mga Sultan ng ng Singapore.
ang Napoleonic Wars? means
mga isla sa paligid transportation
ng Strait of or movement in circles. Both
* Ano ang
systems are essentially meant for each other. The
Malacca tulad ng Penang at common
kahalagahan ng purpose could not be
Singapore upang makapagtayo nagawa ni Raffles para
sila ng system.
daungan dito. Noong 1819 sa kaniyang bansa?
nabuo ang Strait Settlements sa
pangunguna ni Sir William Raffles. Overview

________________________________________________________________________
31
________________________________________________________________________

Gabay na tanong:
1. Ano ang pangunahing dahilan ng pagsakop ng mga Kanluranin sa ilang bahagi ng
Overview
Malaysia?
2. Paano sinakop ng mga Kanluranin ang mga sentro ng kalakalan sa Malaysia?
Ipaliwanag ang pamamaraang ginamit.
Your body –isUnang
Gawain 8. Paghahambing a fascinating
Yugto creation that can carry out incredible tasks and
activities. It is like aat pagkakatulad
Suriin ang pagkakaiba machine that is able
ng mga to function
karanasan ng mga with proper organization of
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na sinakop ng mga Kanluranin.
Punan ng tamang sagot ang chart. Isulat ang sagot sa kuwaderno.
how theKanluraning
Nasakop digestive system
Dahilan ngbreaks down
Paraan ng food to nourish your whole body.
Patakarang
na Bansa Bansa na Pananakop Pananakop
respiratory and circulatory systems. Ipinatupad Epekto
Nakasakop
China Now, you will learn how the different structures of the circulatory and
Pilipinas
Indonesia
Malaysia systems work together to transport nutrients, gases, and

1. systems
Ano-ano ang Kanluraning bansawork together
na sumakop to transport
sa mga lupain sa Silangan nutrients, gases, and
molecules
at Timog Silangang Asya? to and from the different parts of the body; and
2. Bakit nanakop ang mga Kanluranin ng mga lupain sa Silangan at Timog
Silangang Asya?
3. Magkakatulad ba respiratory and ginamit
ang pamamaraang circulatory
ng mgasystems.
Kanluranin sa
pananakop? Bakit?
4. Ano angRespiratory system
naging reaksiyon ng mgaisAsyano
madesauppananakop
of the organs
ng mga in the body
that helps us
breathe. Just remember that the word respiration is linked
Kanluranin? to breathing.
Overview


________________________________________________________________________
32
________________________________________________________________________

Hindi nagtapos ang pananakop ng mga Kanluranin sa Asya

noong ika-17 siglo. Sa pagpasok ng ika-18 siglo, mayroon pang ibang
Overview
bansang Kanluranin tulad ng United States na nagsimula na ring
manakop ng mga lupain sa Asya. Ang mga pagbabago sa
ekonomiya, teknolohiya at industriya sa Europe at United States ay
ilanYour body
lamang is dahilan
sa mga a fascinating creation
sa pagpapatuloy that can carry out incredible tasks and
ng Impeyalismong
activities. It is like a machine that is able tonafunction
Kanluranin sa Asya noong ika-18 hanggang ika-19 siglo. Suriinwith
mo proper organization of
ang kasunod na mapa na nagpapakita ng mga nasakop na bansa sa
partsSilangan
and atsystems. However, our bodies also require proper care and
Timog Silangang Asya sa panahong ito.


5. attained
Ano without
ang naging epektothe other
ng mga system.
patakaran na ipinatupad ng mga Kanluranin sa
pamumuhay ng mga Asyano?
Overview

________________________________________________________________________
33
________________________________________________________________________

1. Ano ang mga bansang Kanluranin na nahinto, nagpatuloy, at nagsimulang
manakop ng mga lupain sa Silangan at Timog Silangang Asya noong
Overview
Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin?
2. Ano ang magkaibang katangian ng Una at Ikalawang Yugto ng

Imperyalismong Kanluranin?
Nabatid mo mula sa mapa na iyong sinuri ang mga lupain at bansa na
activities. It isKanluranin
like a machine
sa Ikalawangthat
Yugtois ng
able to function with proper organization of
sinakop ng mga Imperyalismong
parts andUpang
Kanluranin. systems. However,
mas mapalawak our kaalaman
pa ang iyong bodies at also
pag- require proper care and
unawa kung bakit nagpatuloy ang pananakop ng mga Kanluranin sa
maintenance.
Silangan at TimogItSilangang
is just Asya,
fittingbasahin
to keep goingmowith
ang a healthy lifestyle to ensure that
at unawain
sumusunod na teksto.
Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa Asya (ika-18 at ika-
19 na siglo
Maraming bansang Kanluranin ang nagpatuloy na naghangad na makasakop ng lupain
respiratory
sa Asya. Lalo pang systems
umigting work together
ang paghahangad na ito to
ng transport oxygen-rich
mga Kanluranin blood
and nutrients to
dahil sa mga
pagbabagong naganap sa kontinente ng Europe at Amerika.
Bakit nga ba
ang and circulatory systems.
Batay sa mga nakaraang Aralin! nagpatuloy imperyalismong
Mga salik na nagbigay-daan sa Ikalawang Yugto ng Kanluranin sa Asya? Ano-ano ang
At the end of this module,
Imperyalismong Kanluranin sa Asya
younaare
lupain expected
nasakop to:
sa pagkakataong
ito at bakit sila sinakop? Paano
nanakop ang mga Kanluranin?
1. explain the mechanism onSahow
Ikalawang Yugto
the itorespiratory
ng modyul ay and circulatory
ng Imperyalismo bahaging
systems work together to transport nutrients,
mauunawaan mo ang mga sagot sa gases, and
mga nabanggit na katanungan.
Naimpluwensiyahan ng mga Kanluranin ang
ekonomiya, politika, lipunan at pamumuhay ng mga
2. Infer how one’s lifestyle
bansang Asyano na kanilang nasakop Silangang Asya
can affect the functioning of
respiratory and circulatory
China systems.
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body.Sa loob ng mahabang
SANHI Respiratory system is made up of ay
EPEKTO panahon ipinatupad
the
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discoveredorgansnginChina theang
body that helps us
paghihiwalay ng kaniyang bansa
breathe. JustPinamahalaan remember that the mula
word respiration
sa daigdig is linked
(isolationism)
Kompetisyon ng mga at kinontrol ng dahil to breathing.
Circulatory
Kanluranin sa pananakop
ng mga lupain at pagkontrol system is responsible
mga Kanluranin ang sa mataas na pagtingin niya sa
for distributing materials throughout the body.
ekonomiya ng mga Asyano
kaniyang kultura at naniniwala siya
Take note that circulation means na
sa kalakalan
transportation
makasisira or movement
activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of ito kung in circles. Both
Ginamit ng mga Kanluranin maiimpluwensiyahan ng mga
Napabilis ang antas ng
produksiyon dahil sa ang mga likas na yaman meantng for each other. The common purpose
dayuhan. Bagamat pinahihintulutan
could not be
mga nasakop na bansa
attained
kagamitan noong panahon without the other system.
naimbentong makinarya at
upang makagawa
maraming produkto
ng mas ang mga Kanluranin, pinapayagan
ng Industriyalisasyon lamang sila sa daungan ng
Kinontrol ng mga Kanluranin Guanghzou at dapat na isagawa ng Overview
Mataas na pangangailangan ang kalakalan at pinagtanim mga dayuhang mangangalakal ang
ang mga Asyano ng mga
sa mga hilaw na materyales
produktong kailangan sa ritwal na kowtow bilang paggalang sa
kalakalan. emperador ng China. Bunga ng
isolation, umunlad at napatatag ng
Aral Pan 7 OHSP
Mapagdadalhan Kumita ang mga Kanluranin
ng Learner’s Material
dahil ipinagbili nila ang mga China ang kaniyang ekonomiya,
290produkto
sobrang
sobrang produkto sa kanilang kultura at politika. Nagawa ng China
mga kolonya sa Asya.
na makatayo sa sariling paa. Sa
Respiratory and Circulatory Systems panahong ito, ang mga Kanluranin
(Euroepans) ang siyang umaasa sa
pakikipagkalakalan sa China. Ang
________________________________________________________________________
34
________________________________________________________________________

hangad ng mga Kanluranin na maangkin ang yaman ng China ang pangunahing
dahilan ng imperyalismo sa bansa.
Overview
Matagal nang hinahangad ng mga Kanluranin na masakop ang China. Nagsimula ang
pananakop ng mga Kanluranin sa China dahil sa tinutulan ng Emperador na ipasok sa
bansa ang opyo na produkto ng bansang England. Ang opyo ay isang halamang gamot
na kapag inabuso ay nagdudulot ng masamang epekto sa kalusugan. Dahil din sa
opyo, nabaligtad ang sitwasyon ng mga British at mga Tsino. Ito ay dahil mas marami
naactivities.
ngayon angIt produktong
is like a machine
inaangkat ngthat
mgaisTsino
ablemula
to function with proper
sa mga British kaysa
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both organization of
inaangkat ng mga British mula sa China. Sinamantala ito ng England, at kahit
ipinagbabawal, patuloy pa rin na nagpasok ng opyo ang mga British sa mga daungan
ng China. Ito ang naging dahilan ng mga Digmaang Opyo na naganap sa pagitan ng
each
China part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
at England.


Overview

________________________________________________________________________
35
________________________________________________________________________

Overview


Overview


________________________________________________________________________
36
________________________________________________________________________

Ang Sphere of Influence sa China

Isa sa epekto ng pagkatalo ng China sa mga Digmaang Opyo ay ang
Overview
unti-unting paghina ng katatagan ng pamahalaan nito. Sinamantala ito ng mga
Kanluranin at tuluyang sinakop ang bansa. Subalit, hindi katulad ng ibang
bansa sa Asya, hindi sinakop ng mga Kanluranin ang buong China. Upang
maiwasan ang digmaan sa pagitan ng mga Kanluranin, hinati nila ang China sa
Your body
mga spheres is a fascinating
of influencenoong creation
1900s. Ito thatsacan
ay tumutukoy mgacarry
rehiyonout
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not besa incredible tasks and
China kung saan nangingibabaw ang karapatan ng Kanluraning bansa na
activities. It is
kontrolin ang like a machine
ekonomiya thatngismga
at pamumuhay abletaotodito.
function
Binigyanwith proper organization of
din ng
karapatan ang mga Kanluraning bansa na magpatayo ng
parts and systems. However, our bodies also require proper care and iba’t ibang
imprastraktura gaya ng kalsada, tren at mga gusali upang paunlarin ang
maintenance.
kanilang sphereItofisinfluence.
just fittingIpinatupad
to keepdin going withlugar
sa mga a healthy
na ito ang
karapatang extraterritoriality.
how the digestive system breaks down food to nourish your
Spheres of whole body.
respiratory and circulatory systems. Influence sa
China
England –
HongkonYangblood and nutrients to
Tze valley
Weihaiwei
France –
Zhanjiang
Kwangchow
1. explain the mechanism on how the respiratory
Germany –
Kwantung
and circulatory
Qingdao
Larawanmolecules to and from thesadifferent parts of the body; and
at mapa na nagpapakita ng Sphere of Influence China
2. Infer
dayuhanghow one’s lifestyle
ng spherecan
Yunnan
affect
Isa pang bansa ang nagkaroon of Portugal –
the functioning of
respiratory
influence sa China. and circulatory
Ito ang bansang Japan. Nakuha systems.
ng Macao
bansang Japan ang karapatan sa mga isla ng Formosa, Russia -
Manchuria
Respiratory
Pescadores system sa
at Liadong Peninsula is pagkatalo
made up of the
ng China sa organs in the body that helps us
digmaang Sino-Japanese noong 1894. Nakapaloob ang
pagbibigay ng China ng mga nabanggit na lugar sa Japan sa
Kasunduang Shimonoseki.
systems are
Ang Open essentially
Door Policy meant for each other. The common purpose could not be
Ang paghahati-hati ng China sa spheres of influence ay nagdulot ng
pangamba sa bansang United States dahil sa posibilidad na isara ang China Overview
sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa na walang sphere of influence dito.

________________________________________________________________________
37
________________________________________________________________________

Kapag naganap ito, mapuputol ang ugnayang pangkalakalan ng United States
sa China. Dahil dito, iminungkahi ni John Hay, Secretary of State ng United
States na ipatupad ang Open Door Policy kung saan ay magiging bukas ang
Overview
China sa pakikipagkalakalan sa ibang bansa na walang sphere of influence rito.
Nakapaloob sa mungkahi ni John Hay ang sumusunod:
1. pagrespeto sa karapatan at kapangyarihan sa pakikipagkalakalan sa
mga lugar na sakop ng sphere of influence ng mga Kanluranin;
2. pagbibigay ng karapatan sa China na mangolekta ng buwis sa mga
activities.
produktongItinaangkat
is like mula
a machine
sa bansa; that
at is able to function with proper organization of
3. paggalang sa mga itinakdang halaga ng buwis ng mga Kanluraning
bansa sa paggamit ng mga kalsada, tren at daungan sa kani-kanilang
spheres of influence.
how the
Dahil digestive
sa mga system
patakarang spherebreaks down
of influence food
at open tonapanatili
door, nourishngyour whole body.
China ang kaniyang kalayaan, subalit nanatiling kontrol ng mga mananakop
ang kaniyang ekonomiya. Nawala sa kamay ng mga Tsino ang kapangyarihan
na magtakda ng kanilang mga patakaran para sa mga dayuhan. Gayundin,
respiratory
gumuho ang datingsystems work togetherngtomga transport oxygen-rich
matatag na pamamahala emperador dahil sa blood and nutrients to
panghihimasok ng mga dayuhang dinastiya. Higit sa lahat, pumasok sa
systems work together to transport nutrients, gases, andChina
ang iba’t ibang impluwensiya ng mga Kanluranin na nakapekto sa kanilang
iniingatan at ipinagmamalaking kultura.

Japan
Napaunlad ng Japan ang kaniyang ekonomiya, napatingkad ang
1. explain the mechanism on how ang the respiratory and circulatory
kaniyang kultura at pagpapahalaga at napatatag kaniyang
pamamahala dahilsystems work together to transportsa nutrients, gases, and
sa pagsasara ng kaniyang mga daungan mula
dayuhan. Bagamat may ugnayan sa mga bansang Netherlands, China
Paano molecules to and from thesadifferent
bansa angparts
mga of the body; and
at Korea, hindi nito pinahihintulutan na makapasok
nagkakatul dayuhan. 2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
ad ang
Sa pagdating ng mga Kanluranin sa Asya, isa ang bansang Japan
China at
Japan sa respiratory
sa mga ninais nilang masakop. and circulatory
Nagpadala systems.
ng kanilang mga kinatawan
pakikitung ang bansang England, France, Russia at United States subalit lahat sila
o sa mga
dayuhan? Respiratory
ay tinanggihan ng Japan.system is made up of the organs in the body that helps us
breathe. Just
Noong remember
1853, that theMilliard
ipinadala ni Pangulong respiration
wordFilmore ng United is linked to breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials
States si Commodore Matthew Perry upang hilingin sa emperador ng
parts and systems. However, our bodies also require proper care and throughout the body.
Japan na buksan ang kaniyang mga daungan para sa mga barko ng
Take
Unitednote
States.that circulation
Kailangan means
ng mga barko transportation
ng United or movement in circles. Both
States na tumatawid
sa Karagatang Pasipiko nang mapagdadaungan upang mapagkuhanan
ng karagdagang pagkain, tubig at panggatong. Hindi kasi sapat ang
attained without
kanilang reserba the ay
o kaya other system.
mahirap na dalhin pa nila ang lahat ng ito sa
kanilang paglalakbay. Sa pagpunta ni Perry sa Japan ay nakita ng mga
Hapones ang naglalakihang barko ng United States na armado ng Overview
kanyon. Bagamat hindi tahasang sinabi, ang ginawang ito ni Perry ay


________________________________________________________________________
38
________________________________________________________________________

isang babala na kung hindi bubuksan ng mga Hapones ang kanilang daungan, hindi
magdadalawang isip ang United States na gamitin ang kanilang puwersa. Upang
maiwasan ang pakikidigma sa isang malakas na bansa, tinanggap ng Japan ang
United States sa bisa ng Kasunduang Kanagawa noong 1854. Sa ilalim ng
Overview
kasunduang ito ay binuksan ang mga daungan ng Hakodate at Shimoda para sa
mga barko ng United States. Pinahintulutan din na magtayo ng kaniyang embahada
ang United States sa Japan. Dahil sa pagbubukas ng Japan, nakapasok na din sa
Your
kanilang bansabody is aKanluranin
ang mga fascinating creation
tulad ng England,that can
France, carry out
Germany, incredible
Russia at
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be tasks and
Netherlands.
parts andNagalit systems. However, our bodies
sa kinahinatnan also
ng kanilang bansa.require proper care and
ang mga Hapones Nawala sa
maintenance. It isng
kamay ng Shogunato just fittingang
Tokugawa to kapangyarihan.
keep going with
Siya ayapinalitan
healthy
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing.ng lifestyle
bagong to ensure that
tatag na pamahalaan sa pamumuno ni Emperador Mutsuhito na nagsimulang
manungkulan sa edad na 15. Ang kaniyang pamumuno ay tinawag niyang Meiji era
how the
– ang ibigdigestive system breaks
sabihin ay enlightened down food
rule. Napagtanto to nourish
ni Emperador your na
Mutsuhito whole
ang body.
mabisang paraan sa pakikitungo sa mga Kanluranin ay ang pagyakap sa
Now, youAngwill
modernisasyon. learn how
makabagong mgathe different
kagamitan, structures
teknolohiya
at paraan ng circulatory and
pamumuhay na natutunan ng mga Hapones mula sa mga dayuhan ay nakatulong
upang siya ay umunlad sa kabila ng panghihimasok ng mga Kanluranin sa kaniyang
bansa.

1. explain
Timog Silangang Asya the mechanism on how the respiratory and circulatory
Nagpatuloy ang paghahangad ng mga Kanluranin sa mga pamapalasa
ng mga bansasystems work togetherAsya. Ang to transport nutrients, gases, and
sa Timog Silangang pagbabagong dulot ng
molecules
industriyalisasyon to and from
ay lalo pang nagpataas the different
sa pagnanais parts of
ng mga Kanluranin na the body; and
mapanatili ang kanilang imperyo. Ginamit ng mga Kanluranin ang mga likas
2.makukuha
Infer sa how one’s lifestyle can affect
na yaman na mga bansa rito upang makagawa ng mas maraming the functioning of
produkto. Higit respiratory and circulatory
sa lahat, ang kanilang systems.
mga sobrang produkto ay dinala nila sa
mga pamilihan ng mga bansa sa Timog Silangang Asya. Naisakatuparan nila
ang lahat ng mga ito dahil sakop nila ang karamihan ng mga bansa sa rehiyon.
Respiratory
May mga bansang system
nasakop is made
noong up Yugto
Unang of thengorgans in the body that helps us
Imperyalismong
Kanluranin ang patuloy na napasailalim sa kapangyarihan ng mga dayuhan.
Samantala, ang mga dating malaya ay sinakop o kaya ay kinontrol ng mga
Circulatory
Kanluranin angsystem
kabuhayan. is responsible for distributing materials throughout the body.
Overview

________________________________________________________________________
39
________________________________________________________________________

Pilipinas
Overview Perlas ng Silangan
Sa loob ng mahigit tatlong daang taon ay napasailalim Ganito inilarawan ni

ng mga Español ang Pilipinas. Nagtangka ang mga Pilipino Jose Rizal ang
na makamit ang Your kalayaan body is a fascinating
sa kamay ng mga mananakop creation that can Pilipinas
carry
ganda
dahil sa
out
ng bansa
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be atincredible
sa tasks and
subalit sila ay nabigo. Sa pagpasok ng ika-19 na siglo, kaniyang lokasyon
activities.
nagsimulang It is like a machine that is able to function with
magpalawak ng kaniyang teritoryo sa Asya- nito sa Asya. proper organization of
Pasipikoparts
ang Unitedand systems.
States. However,
Isa ang Pilipinas sa mga our
lupain bodies also require
nakaapektoproper care and
Paano
na nais nitong makontrol dahil sa istratehikong lokasyon nito. sa kasaysayan ng
Angkop maintenance.
ang lokasyon ngItbansa is justsa fitting to plano
keep nagoing with a healthy lifestyle to ensure that
kaniyang Pilipinas ang
kaniyang lokasyong
sakupin each
ang ibapart
pangis maintained appropriately while getting
bansa sa Asya at sa pagkontrol sa the most outfits discovered
heograpikal?
kalakalan sa Asya-Pasipiko.
how una,
Noong the digestive
tinulungan ng system breaksang
mga Amerikano downmga food to nourish your whole body.
rebolusyunaryong Pilipino sa pamumuno ni Emilio Aguinaldo
na talunin ang mga Now,Espanyol.
you Natalo ang mga
will learn howEspañol
thel atdifferent structures of the circulatory and
idineklara ni Aguinaldo ang kalayaan ng Pilipinas noong
Hunyo 12,respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
1898. Subalit, lingid sa kaalaman ng mga Pilipino
ay nagkaroon
the different parts of the body. You willatalso understand
ng lihim na kasunduan ang mga Spain
systems work together to transport nutrients, gases, and 20 milyong thedolyar
prevention, detection,
United States. Batay sa kasunduan, susuko ang Spain sa
and treatment
United States at isasalin saof diseases
huli affecting
ang karapatang the respiratory and circulatory systems.
pamunuan
Ibinayad ng United
ang Pilipinas. Samakatuwid, hindi pa din malaya ang States sa Spain
At the end
Pilipinas dahil sila ay mapapasailaim of this
sa United module,
States – angyou are expected
kapalit
bansa na kaniyang itinuring na kaibigan. Pormal na naisalin pagpapaunlad
to: ng
na
ginawa ng España sa
sa kamay ng United States ang pamumuno sa Pilipinas sa
bisa ng Kasunduan 1. sa explain the mechanism ito ng mga on how the respiratory and circulatory
Pilipinas.
Paris. Nilagdaan
systems work together to transport
kinatawan ng United States at Spain noong Disyembre 10,
nutrients, gases, and
Ano ang epekto ng
Kasunduan sa Paris
1898.
sa mga Pilipino?
Overview


________________________________________________________________________
40
________________________________________________________________________

Sumiklab ang Digmaang Pilipino-Amerikano

noong 1902 kung saan ay natalo ng mas malakas na
Overview puwersang Amerikano ang mga Pilipino. Itinatag ng mga
Amerikano ang Pamahalaang Militar at nang lumaon ay
naging Pamahalaang Sibil na parehong pinamumunuan
ng mga Amerikano at Pilipino. Nagpatayo rin sila ng mga
Thomasites
Your body is a paaralan
at ginawang that sacan
libre para carry
lahat
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be out incredible tasks and
ang pag-aaral,
ospital, kalsada, at mga gusaling pampamahalaan. Sa
Tawagactivities. It is like a machine that nagpalabas
is able todin function
sa mga kabilang banda, withbatas
sila ng mga proper
na organization of
partsna and systems. However, our bodies also require ngproper care and
unang gurong nagpipigil sa pagpapamalas ng mga
Amerikano
Pilipino
damdaming Nasyonalismo. Sa huling bahagi ng
maintenance.
dumating sa
It is justkanilang
fitting pamumuno,
to keep going withnila aang
Pilipinas lulan ng itinatag healthy lifestyle to ensure that
Pamahalaang
each part is maintained appropriately while getting the most
barkong
S.S.Thomas
Commonwealth kung saan ay sinanay
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us nila ang mgaoutfits discovered
Pilipino sa pagpapatakbo ng isang pamahalaang
Paanohow theng digestive system
nagamit breaksBukod
demokratiko. down food
dito, nais to
dinnourish your whole
ng mga Amerikano na body.
mga Amerikano ang manatili ang kanilang impluwensiya sa pamahalaan ng
edukasyon upang
masakop ang Now, you will Pilipinas learn how upang maprotektahan ang kaniyang mga
the different structures of the circulatory and
Pilipinas? interes sa bansa matapos niyang maipagkaloob ang
respiratory systems work together
kalayaan nito. to transport oxygen-rich blood and nutrients to
Ano ang pagkakaiba ng paraan ng pananakop at pamamahala ng mga Español at mga Amerikano?

Indonesia (East Indies)
CULTURE
Patuloy namolecules
pinamahalaanto ng
andNetherlands
from the ang different parts of the body; and
SYSTEM
Indonesia. Ang mataas na paghahangad ng mga taga-
Europe sa mga pampalasa at produktong agrikultural ang
respiratory
nagtulak sa mga Dutch and
na ipatupad angcirculatory
culture systemsystems.
o
kilala rin sa tawag na cultivation system. Ang patakaran na
ito ay iminungkahi ni Johannes Van den Bosch. Sa ilalim ng Patakarang
Respiratory system is made up of the organs in theng body that helps us
ipinatupad
patakarang ito, inatasan ng mga Dutch ang mga mga Dutch sa
breathe. Just
magsasakang Indones remember that
na ilaan ang sanlimang (1/5) narespiration
the word is linked to breathing.
Indonesia
bahagi ng kaniyang lupain o 66 na araw para sa pagtatanim
Circulatory system is responsible for distributing materials upang
matugunanthroughout
ng mga produktong iniluluwas ng mga Dutch. Ilan sa mga ito ang the body.
ayTake
asukal,note
kape that circulation
at indigo. means
Nang makita ng mga transportation
Dutch ang or anmovement
pangangailang
in circles. Both
nito sa
tagumpay ng culture system, sapilitan na ring ipinatanim sa
systems
mga Indonesareang essentially meant
iba pang produkto tuladfor
ng each other. The common purpose could not be
bulak, palms,
pagbebenta ng
mga
tsaa, tabako, quinine at iba pang pampalasa. Dumanas nang pampalasa sa
lubos na paghihirap ang mga Indones sa ilalim ng pandaigdigang
patakarang ito dahil hindi na sila makapagtanim ng mga kalakalan.
Overview
produkto para sa kanilang sariling pangangailangan. Ano ang
naging epekto
ng Culture
system sa mga
Indones?

________________________________________________________________________
41
________________________________________________________________________

SINGAPURA Malaysia at Singapore

Napasakamay ng mga British ang Singapore, na
Overview noon ay bahagi pa ng Malaysia dahil naghahanap sila ng
Salitang Malay na angkop na daungan para sa kanilang mga barkong
ang ibig sabihin pangkalakalan mula India patungong China. Nakilala ang
sa Ingles ay Lion
City. Your bodySingapore bilang isa sa
is a fascinating pinakamaganda
creation that canat pinakamaunlad
carry out incredible tasks and
na daungan sa Timog Silangang Asya. Kinontrol ng mga
activities.
Bakit sinakop ng It is like a machine
British that atiskumita
ang Singapore able sila
to nang
function
malakiwith
mulaproper
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Bothsa organization of
pakikipagkalakalan sa mga karatig-bansa
mga British ang at sa mga
Singapore? bansang Kanluranin.
maintenance. It is justSafitting to keep
kabilang banda, going with ang
kilala naman a healthy
Malaysialifestyle
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. sa to ensure that
malawak na plantasyon ng goma (rubber) at sa
pagkakaroon ng malaking reserba ng lata (tin). Naging
how the digestivepangunahing
system breaks down
produktong food ng
panluwas to Malaysia
nourishang your whole body.
goma
at lata. Kumita nang malaki ang mga British dahil sa
pagkontrol nila ng pagluluwas ng mga nabanggit na
Now, you produkto.
will learnUpanghowmas themapabilis
differentpa structures
ang produksiyon, of the circulatory and
hinikayat ng mga British ang mga Tsino na
molecules to and from the different parts of the body; andmandayuhan sa and nutrients to
Malaysia upang maging mga manggagawa. Hindi naglaon,
the different partsmas of dumami
the body. You will also understand
pa ang mga Tsino kaysa the prevention, detection,
sa mga katutubong
Rubberand Treetreatment of Malay
diseases affecting the respiratory and circulatory
sa Malaysia. Ang pananakop ng mga
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory British sa systems.
Malaysia ay nagdulot ng paghihirap at ng kaguluhan sa
pagitan ng mga nandayuhang Tsino at katutubong Malay na
At the hanggang
end of this module, you are paexpected
rin sa bansa. to:
Ito ay orihinal na At the end of this module, you are expected to:
matatagpuan sa ngayon ay nararamdaman
South America.
Dinala ng mga British
ang mga buto nito sa
Malaysia upang
pasimulan ang
plantasyon ng rubber
tree sa rehiyon.
Melting Pot parts of the body; and
Ano ang
kapakinabangan ng respiratory and circulatory systems.
Tawag sa lugar o rehiyon kung
rubber tree para sa saan nagtatagpo ang iba’t
mga British? ibang mga kultura at pangkat-
etniko. Ang populasyon ng
Malaysia ay binubuo ng mga
katutubong Malay, malaking
bahagdan ng mga Tsino,
Tamil, Pilipino, at mga
Nepalese.
Paano nakaapekto sa
kalagayan common
ng kapayapaan sa purpose could not be
attained without the other system. Malaysia ang panghihikayat ng
mga British noon sa mga Tsino
na manirahan sa Malaysia?
Overview


________________________________________________________________________
42
________________________________________________________________________

Burma (ngayon ay Myanmar)
Ang lokasyon ng Burma sa India, na sakop ng mga England ang
dahilan kung bakit sinakop din ito ng mga British. Mahalaga para sa mga
British ang Burma dahil ito ay magagamit niya upang mapigilan ang mga
Bakit magtatangkang sumakop sa silangang bahagi ng India na noon ay kabilang
mahalaga
para sa Overview
sa mga sakop niyang lupain. Noong una ay may maayos na ugnayan ang
England at Burma. Subalit sa hindi inaasahang pangyayari, sumiklab ang
England ang
Burma?
mga labanan sa pagitan ng mga British at Burmese na tinawag na Digmaang
Anglo-Burmese.
activities. It ng
Talahanayan is Dahilan
like a atmachine
Bunga ng that is able Anglo-Burmese
mga Digmaang to function with proper organization of
Unang Digmaang Ikalawang Digmaang Ikatlong Digmaang
maintenance. It is just fitting to keep
Anglo-Burmese going with a healthy
Anglo-Burmese lifestyle to ensure that
Anglo-Burmese
Taon
1842-1856 1852-1853 1885-1886
Dahilan Paglusob ng Burma sa Hidwaan sa kalakalan. Itinuring ng mga
how the digestive
mga estadosystem breaksSapilitang
ng Assam, down foodkinuhatongnourish your
British whole body.
na pagtataksil
Arakan, at Manipur na mga British ang mga ang pakikipagkasundo
itinuring ng mga British barkong pangkalakalan ng mga haring
Now,na you will learn howngthe different structures
panghihimasok sa mga Burmese
Burmese sa bansang
respiratory India
systems work together to transport oxygen-rich France blood and nutrients to
Bunga Natalo ang mga Burmese Natalo ang mga Natalo ang mga
the differentat parts of the body. You will also understand
nilagdaan ang Burmese dahil sa mas
the prevention, detection,
Burmese
Kasunduan affecting
sa Yandabo. thena
malakas respiratory
kagamitang and circulatory systems.
pandigma ng mga Ganap na sinakop ng
At the end of this module, you are expected
Nagbigay ng bayad-
pinsala ang Burma
British.
to:
England ang buong
Burma at isinama ito
Nawalan ng karapatan bilang probinsiya ng
1.Napasakamay
ng English on hownathe India.
ang mga Burmese respiratory
Isa itong and circulatory
East India Company ang dumaan sa mga rutang malaking kahihiyan
Arakan at Tenasserim pangkalakalan na dati para sa kaharian ng
molecules to and ay from thepagmamay-
kanilang different Burma
partsna ofmatagal
the body; and
Tinanggap ng Burma ang ari. nang namamahala sa
2.British
Infer how one’s lifestyle can affect
Resident sa
the functioning of
kanilang lupain.
respiratory
palasyo ng hari and circulatory systems. Bakit
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. napahiya
Respiratory system
ang Burma
Ang resident system ay isang patakaran is made up of the organs in the body that helps us
na ipinatupad
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered nang ito ay
ginawang
ng mga British sa Burma. Ang British Resident ay
probinsiya
kinatawan ng pamahalaan ng England sa Burma. ng India?
Circulatory
Bilang system
kinatawan, kailangang is responsible
manirahan ang British for distributing materials throughout the body.
Resident sa Burma. Isa sa kaniyang tungkulin ay ang
Take note sathat
pakikipag-ugnayan mga circulation
dayuhang bansa. means
Ibig transportation or movement in circles. Both
Maituturing ba
sabihin, may karapatan siyang makipag-usap,
systems are essentially meant
makipagkasundo, makipagkalakalan at magdesisyon
for each other.angThe common purpose could not be
Resident
System bilang
sa mga usaping panlabas ng Burma na dati ay gawain isang paraan
pananakop?
ng
lamang ng Hari ng Burma. Nabawasan ang
Bakit?
kapangyarihan ngHari at nawala sa kaniyang kamay Overview
ang karapatan na magdesisyon kung kaninong
dayuhan makikipagkaibigan at makikipag-ugnayan.

________________________________________________________________________
43
________________________________________________________________________

Bakit tinawag
Overview na Indo-
China ang
rehiyon na
attained without the other system. kinabibilanga
n ng Laos,
Cambodia at
Vietnam?


Overview


________________________________________________________________________
44
________________________________________________________________________

Gawain 10.Pagsusuri
Suriin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga karanasan ng mga
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya na sinakop ng mga Kanluranin
Overview
noong Ikalawang Yugto ng Imperyalismo. Punan ng tamang sagot ang chart.
Nasakop na Kanluraning Dahilan ng

attained without the other system. Paraan ng Patakarang
Bansa bansa na Pananakop Pananakop Ipinatupad Epekto
Your Nakasakop
body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
activities.
China It is like a machine that is able to function with proper organization of
Japan
Pilipinas
maintenance.
Indonesia It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Malaysia
Indo-China
Myanmar
respiratory
Pamprosesong systems
Tanong:work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
1. Ano-ano ang bansang Kanluranin na nanakop ng lupain sa Ikalawang
Yugto ng Imperyalismo?
and treatment of ng
diseases affecting the respiratory and
2. Bakit kinailangan mga Kanluranin na manakop ng mga lupain circulatory systems.
sa Asya?
3. Magkakatulad ba ang pamamaraang ginamit ng mga Kanluranin sa
pananakopAt the naturang
ng mga end oflupain?
this module,
Bakit? you are expected to:
4. Paano naapektuhan ng pananakop ng mga Kanluraning bansa ang
kalagayan ng1. bansang
explain thesamechanism
Asyano on how the respiratory and circulatory
panahon ng pananakop?
molecules- Imperyalismo
Gawain 11. Paghahambing to and from the different parts
of the body; and
Sa pamamagitan ng Venn Diagram, suriin ang pagkakatulad at
pagkakaiba2. Infer how Yugto
one’sng Imperyalismong
lifestyle can affect
the functioning of
ng Una at Ikalawang Kanluranin sa
respiratory
Silangan at Timog and circulatory systems.
Silangang Asya.
Unang Yugto ng Ikalawang Yugto ng
Respiratory system is madeImperyalismo
Imperyalismo up of the organs in the body that helps us
Overview

________________________________________________________________________
45
________________________________________________________________________

1. Ano ang naging epekto ng mga patakarang ipinatupad ng mga Kanluraning
bansa sa mga bansang Asyano?
Overview
2. Paano nabago ang pamumuhay ng mga mamamayan sa nasakop na mga
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya?
3. Masasalamin pa ba sa kasalukuyang panahon sa Silangang Asya at
parts
Timog- andAsya
Silangang systems. However, naganap
ang mga pagbabagong our bodies also require proper care and
dulot ng pananakop
maintenance.
ng mga It is just
Kanluranin? Patunayan angfitting
sagot. to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Napatunayan mo na hindi lahat ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang
Asya ay nasakop ng mga Kanluranin. Bagamat magkaiba ng estratehiyang ginamit,
Now,
parehong nailigtas you atwill
ng Thailand Korealearn howlupain
ang kanilang the mula
different structures
sa panghihimasok
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of at of the
circulatory and
pananakop ng mga Kanluranin. Ang pagkakaroon nila ng mahuhusay na pinuno ay
nakatulong din upang mapanatili nila ang kanilang kalayaan.

Gawain 12. Paghahambing
Paano nga ba nagkakatulad at nagkakaiba ang Thailand at Korea?
1. ang
Suriinn mo ito gamit explain the mechanism on how the respiratory
venn diagram. and circulatory
molecules
Thailand to and from the different parts of the body; and
Korea
Overview


________________________________________________________________________
46
________________________________________________________________________

Overview
1. Ano ang dalawang bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya na

hindi nasakop ng mga Kanluranin?
2. Bakit tinawag na Buffer State ang Thailand at Hermit Kingdom ang Korea?
parts and
3. Paano systems.
nagkakaiba However,
ang ginamit our ngbodies
na estratehiya dalawangalso require proper care and
bansa upang
mapanatili ang kalayaan mula sa mga Kanluranin?
4. Paano
each partnaman nagkakatulad ang
is maintained dalawang bansa
appropriately sa aspeto
while ng mga
getting the most outfits discovered
namumuno sa pamahalaan?
BINABATI KITA!
Now,
Ngayonyou will learn howbahagi
the ng
different
Paunlarinstructures
ay natapos mo na ang of the
para sa Aralin circulatory and
1. molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients to
Ngayong ay may sapat ka nang kaalaman at pag-unawa tungkol
and treatmentsa of diseases affecting
paraan the respiratory and circulatory
mga dahilan, at epekto ng Imperyalsimo at systems.
Kolonyalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya. Maaari ka
Atnang
thetumungo
end ofsathis module,nayou
susunod are ng
bahagi expected to:ito
modyul na
upang mapalalim at mapalawak pa ang iyong pag-unawa tungkol
sa paksang ito.
PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Sa2.bahaging
Infer ito,
how one’s
palalalimin lifestyle
mo ang can
mga nabuong affect the functioning of
pag-unawa
tungkol sa paksa. Inaasahan din na sa pagkakataong ito ay kritikal na
masusuri morespiratory and
ang impluwensiya ng circulatory systems.
pananakop ng mga Kanluranin sa
pamumuhay ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.
Overview

________________________________________________________________________
47
________________________________________________________________________

Gawain 13. Noon at Ngayon
Makikita pa rin sa kasalukuyan ang mga patunay ng kolonyalismo at
imperyalismo na naganap sa Asya. Suriin mo kung ano ang mga nagbago at
nagpatuloy sa kultura, pamahalaan at ekonomiya ng Pilipinas pagkatapos itong
Overview
lumaya mula sa Imperyalismong Kanluranin.

Gawin ang sumusunod na hakbang:
1. Mamiliactivities. It isnalike
sa sumusunod a na
aspeto machine that kultura,
iyong susuriin: is able to function
pamahalaan, with proper
organization of
ekonomiya.
parts
2. Gamitin andsa gagawing
systems. However, our bodies also require proper care and
ang chart pagsusuri.
Aspeto Kalagayan Bago Kalagayan sa Kalagayan sa
each partDumating
is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
ang Ilalim ng mga Kasalukuyan
mga Mananakop mananakop
Kultura
pamahalaan Now, you will learn how the different structures of the circulatory and
ekonomiya
the
3. Sagutin angdifferent
sumusunodparts of the body. You will also understand the prevention, detection,
na tanong:
3.1 Ano-ano ang nagpatuloy at nagbago sa sinuring aspeto bago at matapos ang Imperyalismong
Kanluranin sa Pilipinas?
3.2 Alin sa mga hamonAt the end of
na kinakaharap this samodule,
ng bansa kasalukuyanyou are expected
ang maituturing na epektoto:
At the end of this module, you are expected to: ng
kolonyalismo
Gawain 14.at Imperyalismo? Ipaliwanag.
Pagsulat ng Repleksiyon
3.3 Paano hinaharap
Sumulat ngngrepleksiyon
mga mamamayan ang hamon
ukol sa iyong sa kasalukuyan?
mga natutunan, realisasyon at opinyon
tungkol sa ginawang1.pagsusuri.
explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
Overview


________________________________________________________________________
48
________________________________________________________________________

Gawain 15. Hagdan ng Aking Pag-unlad
Sa bahaging ito, sagutan mo ang bahagi ng Mga Natutunan at Epekto

Overview
ng pananakop ng mga Kanluranin sa mga bansang Asyano. Balikan mo
ang iyong mga sagot sa naunang bahagi ng Hagdan ng Aking Pag-unlad
upang masuri kung umunlad ba ang iyong kaalaman at pag-unawa.
Paano nabagoang
Your body is a fascinating creation that canpamumuhay
carry out incredible
ng
mga mamamayan
activities. It is like a machine that MGA
is able to function
sa with proper
at organization of
NATUTUHAN Silangan
parts and systems. However, our Timog
bodies also require
________________ Silangang
proper care and
________________ Asya dahil sa
maintenance. It is just fitting to keep going with a Kolonyalismo
healthy lifestyle
________________
at to ensure that
Imperyalismo?
each part is maintained appropriately while getting
NAIS MALAMAN ________________ the most outfits discovered
____________
________________ ________________
how the digestive system breaks down
________________ food to nourish your whole body.
________________
____________
________________ ________________ ____________
ANG AKING ALAM
________________ ________________ ____________
Now, you will
________________ learn how the different structures
____________
________________ ________________ _______________
respiratory systems________________
work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
____________
________________
________________ ________
the different parts of
________________ the body. You will also understand the prevention, detection,
________________
________________
and________________
treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
________________
___
________________
________________ At the end of this module, you are expected to:
________________
______
BINABATI KITA!
Mahusay mong nagampanan ang gawain sa bahagi ng
Pagnilayan atmolecules
Unawain parato
saand
Aralinfrom
1. the different parts of the body; and
respiratory andkacirculatory
Ngayon ay mayroon nang sapat nasystems.
pag-unawa tungkol sa
impluwensiya ng pananakop ng mga Kanluranin sa Silangan
Respiratory
at Timogsystem
Silangangis
Asya.
madeNakatitiyak
up ofakong handa ka na
the organs in the
body that helps us
para sa susunod na gawain.
Overview

________________________________________________________________________
49
________________________________________________________________________

ILIPAT/ISABUHAY
Sa bahaging ito ay pagtitibayin mo ang iyong pag-unawa ukol sa aralin.
suliranin naOverview
Magsasagawa ka ng mas malalim na pagtalakay tungkol samga sanhi at epekto ng mga
kinahaharap ng mga bansang Asyano sa kasalukuyan at kaugnayan nito sa
Imperyalismong Kanluranin na naganap noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo. Sa bahaging
ito, isasagawa mo ang gawain hindi lamang bilang isang mag-aaral kundi bilang isang
Your body
aktibong bahagi ng lipunan is ana
o ng bansa fascinating creation that can carry out incredible
iyong kinabibilangan.
Gawain 16. Imbestigasaysayan
each part
Natutuhan mo sais maintained
araling appropriately
ito na may malaking while
impluwensiya getting the
sa pamumuhay most outfits discovered
ng mga
Asyano ang
how the digestive system breaks down food to nourish yourngwhole body.
pananakop ng mga Kanluranin. Kung iyong matatandaan, kaakibat
imperyalismo ang pagpapalawak ng teritoryo. Sa kasalukuyan, may mga isyu sa pagitan
ng mga bansa sa Asya na may kaugnayan sa pag-aagawan ng mga teritoryo. Maituturing
Now, youPaano
pa rin ba itong imperyalismo? will kaya
learn how sathe
ito naiiba differentnoong
imperyalismo structures
ika-16-19 na
siglo? Ano kaya ang mga sanhi at epekto ng suliraning ito?
Basahin atrespiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
unawain ang teksto tungkol sa sigalot sa pagitan ng China, Pilipinas at Vietnam
kaugnay sathe different parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
pinag-aagawang mga isla na matatagpuan sa pagitan ng tatlong
systems work together to transport nutrients, gases, and bansa.
Pamagat: South China Sea Dispute
1. have
Rival countries explain the
squabbled overmechanism onChina
territory in the South how Seathe
for respiratory and circulatory
centuries - but a recent upsurge in tension has sparked concern that the
area is becoming a flashpoint with global consequences.
Overview


________________________________________________________________________
50
________________________________________________________________________

What is the argument about?

Overview
It is a dispute over territory and sovereignty over ocean areas and the Paracels
and the Spratlys - two island chains claimed in whole or in part by a number of
countries. Alongside the fully fledged islands, there are dozens of uninhabited rocky
outcrops, Your body isand
atolls, sandbanks a fascinating creation
reefs, such as the that
Scarborough can carry out
Shoal.
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be incredible tasks and
Who claims what?
China claims by far the largest portion of territory - an area stretching hundreds
maintenance. It is
of miles south and east just
from fitting
its most to keep
southerly provincegoing with
of Hainan. a healthy
Beijing
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. has said itslifestyle to ensure that
right to the area come from 2,000 years of history where the Paracel and Spratly island
chains were regarded as integral parts of the Chinese nation.
In 1947 China issued a map detailing its claims. It showed the two island
groups falling entirely within its territory. Those claims are mirrored by Taiwan,
Now,islandyou willitself
learn how ofthe different
and has thestructures
because the considers the Republic China same territorialof the
circulatory and
claims. molecules to and from the different parts of the body; and and nutrients to
the different parts of the body. Youaccount,
will also
sayingunderstand
Vietnam hotly disputes China's historical the prevention, detection,
China never claimed
sovereignty over the islands until the 1940s. Vietnam says both island
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory chains are
entirely within its territory. It says it has actively ruled over both the Paracels and the
Spratlys since the 17th Century - and has the documents to prove it.
The other major claimant in the area is the Philippines, which invokes its
1. explain
geographical proximity the Islands
to the Spratly mechanism
as the main on
basishow theforrespiratory
of its claim part of
the grouping.
Both the Philippines and China lay claim to the Scarborough Shoal (known as
Huangyan Island in China) - a little more than 100 miles (160km) from the Philippines
and 500 miles 2.
fromInfer
China. how one’s lifestyle can affect the functioning of
Malaysia and Brunei also lay claim to territory in the South China Sea that they
say falls within their economic exclusion zones, as defined by the United Nations
ConventionRespiratory
on the Law of thesystem
Sea in 1982.isBrunei
made doesup
not of the
claim anyorgans in the
of the disputed
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered body that helps us
islands, but Malaysia claims a small number of islands in the Spratlys.
Circulatory
Why are so manysystem is keen?
countries so responsible for distributing materials throughout the body.
Take The note thatand
Paracels circulation
the Spratlys may means
have vasttransportation or movement in circles. Both
reserves of natural resources
around them. There has been little detailed exploration of the area, so estimates are purpose could not be
largely extrapolated from the mineral wealth of neighbouring areas.
Chinese officials have given the most optimistic estimates of resource wealth in
the area. According to figures quoted by the US Energy Information Administration, Overview
one Chinese estimate puts possible oil reserves as high as 213 billion barrels - 10
times the proven reserves of the US. But American scientists have estimated the
amount of oil at 28 billion barrels.
According to the EIA, the real wealth of the area may well be natural gas reserves.
Estimates say the area holds about 900 trillion cubic ft (25 trillion cubic m) - the same
as the proven reserves of Qatar.
The area is also one of the region's main shipping lanes, and is home to a fishing
ground that supplies the livelihoods of thousands of people.
________________________________________________________________________
51
________________________________________________________________________

According to the EIA, the real wealth of the area may well be natural gas reserves.
Overview
Estimates say the area holds about 900 trillion cubic ft (25 trillion cubic m) - the same as the
proven reserves of Qatar.
The area is also one of the region's main shipping lanes, and is home to a fishing
Yourthe
ground that supplies body is a offascinating
livelihoods creation that can carry out
thousands of people.
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be incredible tasks and
Howactivities.
much troubleItdoes
is like a machine
cause? that is able to function with proper organization of
the dispute
The most serious trouble in recent decades has flared between Vietnam and China.
The maintenance. It is just
Chinese seized the Paracels fromfitting
Vietnamto keepkilling
in 1974, going
more with
than 70aVietnamese
healthy lifestyle to ensure that
troops.
each part is maintained appropriately while getting offthe
In 1988 the two sides clashed in the Spratlys, when Vietnam again came worse,
most outfits discovered
losing about 60 sailors.
The Philippines has also been involved in a number of minor skirmishes with
Chinese, Vietnamese and Malaysian forces.
respiratory
The most recentsystems
upsurge inwork
tensiontogether to with
has coincided transport oxygen-rich
more muscular
molecules to and from the different parts of the body; and posturing blood and nutrients to
from China. Beijing officials have issued a number of strongly worded statements, including
thetheir
warning different parts
rivals to stop any of theexploration
mineral body. You in thewill
area.also understand the prevention, detection,
The Philippines has accused China of building up its military presence in the
Spratlys. The two countries have engaged in a maritime stand-off, accusing each other of
At the end
intrusions in the Scarborough Shoal.of thisand
Chinese module,
Philippine you are
vessels expected
refuse to leave the to:
area, and tension has flared, leading to rhetoric and protests.
Unverified claims that the Chinese navy deliberately sabotaged two Vietnamese
systems
exploration operations has work together
led to large anti-China protests on theto transport
streets nutrients,
of Hanoi and Ho gases, and
Chi Minh City.
Vietnam has2.heldInfer how off
live-fire exercises one’s
its coast lifestyle
- an action thatcan affect
was seen as a the functioning of
gross provocation by Beijing.
Source: Q&A South China Sea Dispute.
http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13748349
Retrieved on November 19, 2012
Overview


________________________________________________________________________
52
________________________________________________________________________

Overview
Punan ng tamang sagot ang cause and effect chart mula sa binasang mga
suliranin sa South China Sea Dispute.
SULIRANIN


Suriin ang sagot ng kamag-aaral gamit ang Guide Question Sheet.
molecules
Tanong to and from the different parts of the body; and
1. Paano nagkakatulad at nagkakaiba ang suliranin
2. tungkol
na iyong sinuri Infer sa how one’s
imperyalismo noong lifestyle
ika- can affect the functioning of
16 hanggang ika-19 na siglo?
2. Makabubuti ba sa mga bansang kabilang sa
suliranin ang posibleng maging epekto ng kanilang
Respiratory
sigalot? Bakit? system is made up of the organs in the body that helps us
3. Sa mga nabanggit na epekto, alin ang
breathe.
maituturingJust that the word respiration is linked to breathing.
rememberPangatuwiranan.
na pinakamasama?
4. Alin sa mga epekto ang may direktang
kaugnayan sa kolonyalismo at imperyalismong
Take note
naganap sa Asya circulation
thatnoong means
ika-16 hanggang ika-19 transportation or movement in circles. Both
na siglo? Ipaliwanag.
Overview

________________________________________________________________________
53
________________________________________________________________________

Transisyon sa susunod na modyul

Binigyang-diin sa modyul na ito ang mga paraan, patakaran at
Overview
epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismong Kanluranin sa
Silangan at Timog Silangang Asya. Nagkaroon ng malaking impluwensiya
ang mga nanakop na Kanluranin sa kultura, ekonomiya at politika ng
nasakop na mga lupain sa Asya. Sa kabila ng pagiging
Your body
makapangyarihan, is a fascinating
napanatili creation
ng bansang Thailand thatang
at Korea can carry out incredible tasks and
kanilang
kalayaan mula sa mga Kanluranin dahil sa mahusay na pakikitungo ng
kanilang mga pinuno sa mga dayuhan. Dumanas ng malubhang
parts and
paghihirap, systems.
kagutuman, However,
pang-aabuso our ng
at pagkawala bodies
karapatanalso
at require proper care and
kalayaan ang mga Asyano dulot ng mga patakaran ng mga Kanluraning
maintenance. It islupain.
just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
nakasakop sa kanilang
Ang mga karanasan ng mga appropriately
Asyano mula sa while getting
pananakop ng mgathe most outfits discovered
Kanluranin ay nagbigay-daan sa pag-unlad ng kanilang damdaming
how the digestive
nasyonalismo. system
Mauunawaan mo sa breaks
susunoddown foodang
na modyul to iba’t
nourish
ibang your whole body.
anyo ng nasyonalismong umunlad sa mga piling bansa sa Silangan at
Timog Silangang
Now, you Asya. will learn how the different structures of the circulatory and
Glosaryo:
1. The White Man’s Burden – tula na isinulat ng manunulang British na si
Rudyard Kippling. Una ito nailathala noong 1889 . Ipinahayag ni Kippling ang
Atimperyalismong
pagsuporta niya sa the end ofKanluranin
this module, you arengexpected
sa pamamagitan tulang ito. to:
1. explaintawag
2. Kanluranin – pangkalahatang the samechanism
mga mamamayanon nghow thenarespiratory and circulatory
Europe
nanakop ng lupain sa Asya noong ika-16 hanggang ika-19 na siglo.
systems
Europeo work together to transport nutrients, gases, and
Ginagamit din ang salitang bilang kasingkahulugan ng Kanluranin.
3. Monopolyo – lubos ang kontrol sa isang bagay o karapatan.
4. Isolationism – tumutukoy sa patakaran na ipinatutupad ng isang bansa
kung saan ay inihihiwalay o isinasara nito ang bansa mula sa impluwensiya at
Respiratory
pakikipag-ugnayan system is made up of the organs in
sa mga dauhan the body that helps us
Overview


________________________________________________________________________
54
________________________________________________________________________

References:
A. Books
Overview
Antonio, Eleanor D. Pana-Panahon II. Worktext para sa Araling Panlipunan
Ikalawang Taon. Kasaysayan ng Asya. 1999. Rex Bookstore. 856 Nicanor
Reyes Sr. St. Manila Philippines. pp. 219-270.
activities.
Beck, Roger It B.iset.like
al. AaModern
machine that
History isWorld.
of the able Word
History. Patterns
of Interaction. McDougal Littell Inc. P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204.
1999. pp. 80-94, 321-326, 332-340.
Beck, Roger B. et.al. Word History. Patterns of Interaction. McDougal Littell
how
Inc. the
P.O. digestive systemIllinois
Box 1667, Evanston breaks down
60204. 1999.food to nourish your whole body.
pp. 460-477.
Boehm, Richard G. et.al. Our World’s Story. Harcourt Brace & Company,
respiratory systems
6277 Sea Harbor work together
Drive, Orlando, to transport
Florida 32887-6777. 1997.oxygen-rich
pp. 517-520.
and treatment
Camagay, of diseases
Ma. Luisa affectingAsyano
T. et. al. Kabihasnang the respiratory and
Kasaysayan at circulatory systems.
Kultura.
Vibal Publishing House, Inc. 1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City.
2010. pp. 262-290.
Farah, Mounir A. & Karls, Andrea Berens. World History: The Human
Experience.1.Glencoe/McGraw-Hill,
explain the mechanism on how
936 Eastwind Drive, the respiratory
Westerviell, Ohio and circulatory
43081. 1999. pp. 713-719.
molecules
Mercado, Michael M. Sulyap sato and from
Kasaysayan the different
ng Asya. parts of the body; and
St. Bernadette
Publishing House Corporation. 173 Rodriquez S. Ave., Kristong Hari, 1112
2. 2009.
Quezon City. Infer how 279-285.
pp.245-250, one’s lifestyle can affect the functioning of
Perry, Marvin. A History of the World. Houghton Mifflin Company Boston,
Massachusetts, USA. 1989. pp. 567-578.
Rhoads, Murphey. that
A History of Asia the word
6th Edition. respiration
linked to breathing.
Longman, 2008. is
Whitfield, Susan. Life along the Silk Road. University of California Press,
Circulatory
2001. system is responsible for distributing materials
throughout the body.
B. Websites
China: Spheres
attained withoutof Influence
the otherandsystem.
Treaty Ports, c. 1900.
http://images.classwell.com/mcd_xhtml_ebooks/2005_world_history/images/
mcd_mwh2005_0618377115_p374_f1.jpg. Retrieved on December 1, 2012. Overview

________________________________________________________________________
55
________________________________________________________________________

Map of Asia. www.worldpress.com. Retrieved on October 20, 2012.
Overview
Map of Esapaña Boulevard, Manila. . http://maps.google.com.ph/. Retrieved
on October 18, 2012.
Map of Harrison Road, Baguio City. Ibd.
Map of MacArthur Highway, Ilocos. Ibd.
YourSt.,
Map of Magallanes body is a
Davao. fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Ibd.
Map of Pasig ferry in Lawton, Manila. Ibd.
Mapactivities. It is
of Taft Avenue, likeCity.
Pasay a machine
Ibd. that is able to function with proper organization of
Q&A South China Sea Dispute. http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-
maintenance.
13748349. Retrieved onItNovember
is just fitting to keep going with a healthy
19, 2012 lifestyle to ensure that
Flag of England. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-
how the digestive system
factbook/docs/flagsoftheworld.html. breaks
Retrieved ondown
Octoberfood to nourish your whole body.
21, 2012.
Flag of France. Ibd.
Flag of Netherlands. Ibd.
Flag of Portugal. Ibd.
Flagrespiratory
of Spain. Ibd. systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
Flag of USA. Ibd.
White Man’s Burden. Rudyard Kipling, 1899.
http://www.fordham.edu/halsall/mod/kipling.asp (Retrieved on November 20,
2012). At the end of this module, you are expected to:

Overview


________________________________________________________________________
56
________________________________________________________________________

Modyul 11- Araling Panlipunan 7

Overview
ARALIN BLG. 2: NASYONALISMO SA SILANGAN AT
TIMOG SILANGANG ASYA
“Ibon man may layang lumipad, kulungin mo at umiiyak”. Ipinahihiwatig
activities.
ng bahagi ngIt is like“Bayan
awiting a machine
Ko” ang that is ablesato
pagmamahal function
kalayaan. with
Para proper organization of
sa iyo,
bakit mahalaga ang kalayaan? Ano ang gagawin mo kung may mga dayuhang
nais sakupin ang ating bansa? Sa kasalukuyan, paano mo ipakikita ang
maintenance.
pagmamahal sa Itiyongis just fitting
bansang to keepPaano
sinilangan? goingipinakita
with anghealthy
mga kapwa
natin Asyano ang damdaming nasyonalismo?
Naunawaan mo sa nakaraang aralin ang mga dahilan at epekto ng
how the digestive
pananakop system sa
ng mga Kanluranin breaks
Asya. down food
Isa sa hindi to nourish
mabuting epektoyour
nito aywhole body.
ang pagkawala ng kalayaan at pang-aabuso sa karapatan ng mga Asyano. Ang
kalagayan na ito ay nakaimpluwensiya sa pagkabuo ng nasyonalismong
Asyano. Sa araling ito, susuriin mo kung paano umunlad ang damdaming
respiratory systems
Nasyonalismo work together
ng mga mamamayan to transport
sa Silangan oxygen-rich
at Timog Silangang
molecules to and from the different parts of the body; and Asya. blood
and nutrients to
ALAMIN:
Handa ka na ba? Ngayon ay simulan mong alamin
At kung
the end
paanoof this module,
umunlad youNasyonalismo
ang damdaming are expected to:
ng mga
mamamayan sa Silangan at Timog Silangang Asya
Gawain. 1: PICTURE ANALYSIS
2.angInfer
Suriin larawanhow
tungkol one’s lifestyle
sa kalagayan can saaffect
ng mga Asyano panahon the functioning of
ng Kolonyalismorespiratory and circulatory systems.
at Imperyalismong Kanluranin noong ika-16 hanggang ika-
19 na siglo.Sagutin ang mga tanong .
Overview

________________________________________________________________________
57
________________________________________________________________________

5. Ano ang mensahe na ipinahihiwatig ng larawan?

Overview
6. Ano ang naging pangunahing reaksiyon ng mg Asyano laban sa kolonyalismo at
imperyalismong Kanluranin?
Your ang
7. Paano umusbong body is a fascinating
damdaming creation
nasyonalismo ng that can
mga mamamayan sa carry out incredible tasks and
activities.
Silangan at TimogItSilangang
is likeAsya?
a machine that is able to function with proper organization of
maintenance.
Gawain. 2. Ang akingIt ispag-unawa
just fitting. .to. keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Bago natin ipagpatuloy ang pagsusuri sa mga dahilan ng pag-
how
unlad the digestive
ng Nasyonalismo systematbreaks
sa Silangan down food
Timog Silangang to sagutan
Asya ay nourishmoyour whole body.
muna ang Generalization Table.
Panuto:Ano na ang iyong mga alam tungkol sa ating aralin? Sagutan ang
respiratory
hanay systems
naunangwork together to
pagkakaunawa. transportmasasagutan
Samanatala, oxygen-rich blood and nutrients to
na Ang aking
mo lamang ang iba pang bahagi ng talahanayansa susunod na bahagi
ngmodyul na ito.
GENERALIZATION TABLE
Ang aking mga
Ang aking Ang Aking
Natuklasan at Ang Aking
MGA TANONG Naunang mga
Pagkakaunawa
Pagwawastong
Patunay
Paglalahat
Ginawa
1. Ano-ano ang systems work together to transport nutrients, gases, and
pangyayari na
nagbigay daan sa molecules to and from the different parts of the body; and
pag-unlad 2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
ng Now, you will learn how the different structures of the circulatory and
Nasyonalismo sa
Silangan at Timog respiratory and circulatory systems.
Silangang Asya?
2. Respiratory
Bakit system is made up of the organs in the body that helps us
magkakaiba ang
breathe. Just
paraan ng remember that the word respiration is linked to breathing.
pagpapakita ng
damdaming
Take notengthat circulation means transportation or movement in circles. Both
Nasyonalismo
mgasystems
Asyano? are essentially meant for each other. The common purpose could not be
3. Paano
attained without
ipinamalas ng the other system.
mga mamamayan
sa Silangan at Overview
Timog Silangang


________________________________________________________________________
58
________________________________________________________________________

Asya ang
Nasyonalismo?
4. Paano
Overview
nagkakaugnay
ang Kolonyalismo
at
Imperyalismong
Your body
Kanluranin at is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Nasyonalismong
activities.
Asyano? It is like a machine that is able to function with proper organization of
BINABATI KITA!
Sa puntong appropriately
ito ay nagtatapos while
na ang bahagi getting the most outfits discovered
ngAlamin
how the digestive system breaks down food to nourish
Pagkatapos suriin ang iyong mga kaalaman tungkol sayour
pag- whole body.
unlad ng Nasyonalismo sa sa Silangan at Timog Silangang
Asya ay tiyak kong nais mong malaman ang sagot sa iyong
Now, mga
youtanong.
will learn howito the
Masasagot different
sa susunod structures
na bahagi ng modyul.of the circulatory and
Sa iyong pagtupad sa iba’t ibang gawain,
respiratory systems work together to transport oxygen-rich suriin
molecules to and from the different parts of the body; and kungblood and nutrients to
tumutugma ba ang iyong mga dating alam sa mga bagong
the different parts of the body.
na iyong You will
matutuhan sa also understand the prevention, detection,
kaaalaman modyul.
PAUNLARIN:
At Sa
the end of
bahaging ito this module,
ay inaasahan you aremo
na matutunan expected to:
ang mga mga
pangyayari na nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng
1. nasyonalismo
explain the sa mechanism
Silangan at TimogonSilangang
how the respiratory
Asya. Maari and circulatory
mong balikan ang mga sagot at tanong na iyong nabuo sa
systems work
bahagi ng modyultogether to transport
na upang malaman kung tama itonutrients,
at gases, and
unang
molecules
nasasagot to and
ang mga ito. from the different parts of the body; and
2. Infer SA
NASYONALISMO how one’sAT lifestyle
SILANGAN can affect
TIMOG SILANGANG ASYA the functioning of
Ano kaya ang maaring maging epekto ng patuloy na pagdanas ng pang-
aabuso at pagmamalupit sa mga Asyano? Paano kaya tutugunan ng mga
AsyanoRespiratory system
ang mga patakarang is made
ipinatupad ng mgaup of the na
Kanluranin organs in the
nagsagawa ng body
that helps us
Kolonyalismo at Imperyalismo noong ika-16 hanggang ika-20 siglo?
to breathing.
Overview

________________________________________________________________________
59
________________________________________________________________________

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA SILANGANG ASYA
Overview
Ipinakikita sa mapa
maintenance. angjust
It is mga kilalalng
fitting lider ng China
to keep at Japan
going na a healthy lifestyle to ensure that
with
nagpaunlad ng damdaming nasyonalismo sa kani-kanilang mga bansa.
4 each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
Hindi man tuwirang
Now, nasakop
you will ng learn
mga Kanluranin,
how thedumanas ng maigting
different na
structures
imperyalismo ang Silangang Asya lalo na noong ika-18 siglo. Isa sa mga
respiratory
patunay nito ay angsystems workng together to transport
ng mgaoxygen-rich
pagpapatupad sphere of influence Kanluranin blood and nutrients to
sa China at ang paggigiit ng Open Door Policy ng United States sa Japan. Ang
imperyalismong Kanluranin sa Silangang Asya ay nagdulot ng epekto sa
and treatment
kabuhayan, oflipunan
pamahalaan, diseases affecting
at kultura ng mga the respiratory
Asyano. and
Naghangad angcirculatory systems.
mga Tsino at Hapones na makawala mula sa imperyalismong Kanluranin dahil
sa hindi mabuting epekto nito sa kanilang pamumuhay. Ang paghahangad na
ito ang nagbigay-daan sa pag-usbong ng nasyonalismo sa dalawang bansa.

Overview


________________________________________________________________________
60
________________________________________________________________________

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA CHINA

Overview
Nagsimula ang pagkawala ng kontrol ng China sa kaniyang bansa
nang matalo ito sa Great Britain sa Unang Digmaang Opyo (1839- 1842) at
Your
sa Great body
Britain is a fascinating
at France noon Ikalawang creation that
Digmaang can(1856-1860).
Opyo carry out incredible tasks and
activities. It is
Bunga nito, like a ang
nilagdaan machine that Nanking
Kasunduang is able(1843)
at Kasunduang
Tientsin (1858) na naglalaman ng mga probisyon
parts and systems. However, our bodies also require na hindi patas para sa
Circulatory system is responsible for distributing materials throughout the body. proper care and
mga Tsino.
maintenance. It is justangfitting
Upang ipahayag to pagtutol
kanilang keep going
mula sawith a healthynglifestyle to ensure that
panghihimasok
each
mgapart is maintained
dayuhan, appropriately
nagsagawa ng dalawang rebelyonwhile
ang mgagetting
Tsino. Itothe most outfits discovered
ay ang
Rebelyong Taiping (Taiping Rebellion) noong 1850 at Rebelyong
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. Boxer
(Boxer Rebellion) noong 1900.
respiratory and circulatory systems. Petsa:
Disyembre 1850 –
Now, you will learn
ni Hung how
Hsiu the(Hong
Ch’uan different structures of the circulatory and
Pinamunuan Agosto 1864
Rebelyong Taiping
Xiuquan) ang Rebelyong Taiping laban sa
Qing na pinamumunuan ng mga Lokasyon:
theDinastiyang
different parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
dayuhang Machu. Layunin ng rebelyong ito na Timog Tsina
andmapabagsak
treatmentang of Dinastiyang
diseases Qing
affecting the respiratory and circulatory systems.
upang mahinto
Layunin:
na ang pamumuno ng mga dayuhan sa kanilang Mapabagsak ang
At thedito,
bansa. Bukod endhangad
of thisdinmodule,
ng Rebelyongyou are expected
Dinastiyang Qing to:
Taiping ang pagbabago sa lipunan. Kabilang dito (Dinastiyang Manchu)
1. explain thengmechanism
ang pagkakapantay-pantay karapatan para onsa how the respiratory
na pinamumunuan ng and circulatory
mga dayuhang
systems work together toManchu
mga kababaihan at pagpapalit ng mga relihiyong transport nutrients, gases, and
Confucianism at Buddhism sa relihiyong
Kristiyanismo. molecules to and from the different parts of the body; and
Bunga:
2. Infer how one’s lifestyle Nagapi canng Dinastiyang
Nahintorespiratory
ang Rebelyongand circulatory systems.
Boxer nang ito ay Qing (Manchu) ang
magapi ng Dinastiyang Qing sa tulong ng mga Rebelyong Taiping sa
British at French. Itinuturing na isa sa mga tulong mga mga
madugong rebelyon sa kasaysayan ng Tsina ang British at French.
breathe.
Rebelyong Just
Boxerremember thatsathe
kung saan mahigit word respiration is linked to breathing.
20 milyong
Tsino ang namatay.
Overview

________________________________________________________________________
61
________________________________________________________________________

Rebelyong Boxer
Sumiklab ang Rebelyong Boxer noong 1899.Tinawag itong Rebelyong
Overview
Boxer dahil ang mga naghimagsik ay miyembro ng samahang I-ho chu’an o
Righteous and Harmonious Fists. Ang mga miyembro nito ay may kasanayan
sagymnastic exercise. Nagsagawa
Bukod sa pagtuligsa
attained without the other system. ng
sa korupsyon maramihang
sa pamahalaan,
Your
pangunahing body
layunin is a fascinating
ng Rebelyong Boxer ay creation
pagpatay ang mgathat
angpatalsikin mga
angcan carry
boxer.
lahat out incredible tasks and
ng mga
activities.
dayuhan It iskabilang
like a dito
machinemga that
angPinaslang is ang
nila ablemga
to misyongerong
sa bansa, Kanluranin.
parts and systems. However, Krisityano atourmgabodies
Tsino na also require proper care and
naging
maintenance. It is just fitting debototo keep going with
ng relihiyong a healthy lifestyle to ensure that
Kristiyanismo.
each part is maintained appropriately
Mula sa probinsiya, while kumalat
getting angthe most outfits discovered
how the digestive system Rebelyongbreaks down Boxer food to nourish
hanggang sa Pekingyour whole body.
(Beijing). Nagpadala ng puwersang
militar na mayroong 2,100 na mga
respiratory systems work sundalo
togetherang to transport oxygen-rich
Ipinakikita sa larawan ang United States, Great blood and nutrients to
the differentngpartsmga
pagtutulungan of the body.
Britain,You willFrance,
also understand
Italy at Japan the prevention, detection,
Russia,
imperyalistang bansa upang
and treatment
magapi ang Rebelyongof diseases affecting the respiratory and
mgacirculatory systems.
Boxer . upang maprotektahan ang kanilang
AtChina
mamamayan sa theatend of ang
masupil thisrebelyon.
module, youang
Nagapi are expected
mga boxer dahil to:
sa pagtutulungan ng mga dayuhang imperyalista. Nabawi ng mga
1. saexplain
imperyalista mula the
mga boxer angmechanism on how
Peking noong Agosto the
14, 1900. respiratory and circulatory
molecules
Dahil sa pagkabigo to and from
ng Rebelyong Taipingtheat different parts of the body; and
Rebelyong Boxer,
nagpatuloy ang2.pamamayani
Infer how one’s
ng mga dayuhanlifestyle can ng
sa Tsina. Sinikap affect
mga the functioning of
Tsino na magsagawarespiratory and circulatory
ng reporma subalit systems.
hindi ito maisakatapuran dahil sa
impluwensiya ng mga Kanluranin sa pamahalaang Manchu. Nang mamatay
si EmpressRespiratory system
Dowager Tzu Hsi is made
noong 1908, up of ang
lalong lumala thesitwasyon
organs ng
breathe.
kahirapan Just Siya
sa Tsina. remember
ay pinalitanthat
ni Puyithe respiration
wordemperador
na naging sa edad is linked to breathing.
Circulatory
na dalawang taon.system
Si Puyi o is responsible
Henry Puyi para safor
mgadistributing materials
Kanluranin ang huling
Take note
emeprador ng that circulation
dinastiyang meansat transportation
Qing (Manchu) itinuturing din na or movement in circles. Both
huling
systemsngare
emperador essentially meant for each other. The common purpose could not be
Tsina.
Overview


________________________________________________________________________
62
________________________________________________________________________

Ang China sa gitna ng dalawang magkatunggaling ideolohiya
Overview
Ang pagsisimula ng ika-20 siglo ay nangangahulugan ng pagpasok ng
dalawang magkatunggaling ideolohiya sa Tsina. Lumaganap sa bansa ang
ideolohiya ng demokrasya at komunismo. Ito ay nagdulot ng pagkakahati ng
bansaYour body is
at naghudyat ngatunggalian
ng mga pinunong that
Tsino can carry outngincredible
na nagsusulong tasks and
demokrasya at komunismo.
Ideolohiyang Demokrasya sa China
each partAngispagbagsak
ng dinastiyang Manchu while getting
ay senyales the most outfits discovered
ng pagwawakas
howngthe digestive
mahigit sa 2,000system breaks down
taon ng pamumuno ng mgafood to nourish
dinastiya sa China.your whole body.
Hinarap
ng mga Tsino ang isang malaking hamon sa kanilang bansa – ito ay ang
pagtukoy sa ipapalit na pamumuno ng mga emperador.
Sa panahon na ito ng kaguluhang pampolitikal at kawalan ng pagkakaisa
thenakilala
si Sun Yat Sen. Nakapag-aral si Sun sa Hawaii at sa Hong Kong
andMedical
treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
School. Isinulong niya ang pagkakaisa ng mga Tsino gamit ang tatlong
prinsipyo (three principles): ang San Min Chu-i o nasyonalismo, Min-Tsu-Chu-I
o demokrasya at Min-Sheng-Chu-I o kabuhayang pantao. Binigyang-diin ni Sun
1. explain
na ang pagkakaisa the mechanism
ng mga ontagumpay
Tsino ang susi sa how thelaban
respiratory
sa mga
imperyalistangsystems work
bansa. Naging ganaptogether to nitransport
ang pamumuno Sun sa Chinanutrients,
nang gases, and
molecules
pamunuan niya ang mga Tsino tosaand from the
pagpapatalsik different
sa mga Manchu parts ofnathe body; and
sa tanyag
2. Revolution
Double Ten Infer how one’s
na naganap noonglifestyle
Oktubre 10, can affect itong
1911. Tinawag the functioning of
respiratory
Double Ten dahil and
naganap ito sa circulatory
ika-sampung buwansystems.
ng taon (Oktubre) at ika-
sampung araw ng buwan. Sa araw ding ito, itinatag ang bagong Republika ng
Respiratory
China. system
Dahil sa kaniyang is made
tagumpay, up of the
pansamantalang organs
itinalaga inbilang
si Sun the body
each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered that helps us
breathe. Just
pangulo ng bansaremember that
noong Oktubre 29, the
1911, word respiration
tinagurian is ng
siya bilang “Ama linked to breathing.
Circulatory
Republikang system is responsible
Tsino”. Itinag ni Sun Yat-Senfor distributing
ang Partido materials
Kuomintang throughout
parts and systems. However, our bodies also require proper care and o the body.
Take note that
Nationalist circulation
Party noong means
1912. Naging transportation
batayan or movement
ng kaniyang pamumuno ang in circles. Both
systems
paggamitare
ng essentially meant forateach
konsiliasyon (conciliation) other. The
pagkakasundo common
(compromise) purpose could not be
upang
attained without
maiwasan theat other
ang alitan system.
maisulong ang kaunlaran ng bansa. Naniniwala din siya
Overview

________________________________________________________________________
63
________________________________________________________________________

na dapat pagtuunan ng pansin ang regulasyon ng puhunan (regulation of
capital) at pantay-pantay na pag-aari ng lupa (equalization of land ownership).
Overview
Higit sa lahat, hindi naniniwala si Sun Yat-Sen na kailangan ang tunggalian ng
mga uri o class struggle upang makamit ang pagkakaisa, kaayusang
panlipunan at kaunlarang pang-ekonomiya.
Humalili si Heneral Chiang Kai Shek bilang pinuno ng Partido
Kuomintang nang mamatay si Sun Yat-Sen noong Marso 12, 1925.Sa ilalim ng
pamumuno ni Chiang Kai Shek ay ipinagpatuloy ng Kuomintang ang
pakikipaglaban sa mga warlords (nagmamay-ari ng lupa na may sariling
sandatahang lakas.
Pangalan: At
Sun the Pangalan: Mao Tse-tung
end
Yat-Sen of this module, you are expected to:
Araw ng Kapanganakan: Araw ng Kapanganakan:
1.12,explain
Nobyembre 1886 the mechanism
Disyembreon how the respiratory and circulatory
26, 1893
systems work together Lugar: Hunan to transport nutrients, gases, and
Lugar: Guangdong
molecules to and from theEducation,
Edukasyon: different parts of the body; and
Fourth
Edukasyon: Medicine, Hong
2. Infer how one’sNormal lifestyle can affect the functioning of
School of Changsha
Kong Medical School
Ideolohiya: Komunismo
Ideolohiya: Demokrasya
Partido: Kunchantang
Respiratory
Partido: Kuomintang system is made up of the organs in the body that helps us
Taguri o Pagkakakilanlan:
Taguri o Pagkakakilanlan: Ama that the word respiration is linked to breathing.
Ama ng Komunistang Tsino
Circulatory
ng Republikangsystem
Tsino is responsible for distributing materials throughout the body.
Take
Arawnote that circulation means ng
ng Kamatayan: Araw Kamatayan:
transportation or movement in circles. Both
systems are
March 12, Setyembre 9, 1976
essentially meant for each other. The common purpose could not be
1925
Overview


________________________________________________________________________
64
________________________________________________________________________

Matapos magapi ang mga warlords, hinarap ng Kuomintang ang isa pang
kalaban – ang pagpasok ng katunggaling ideolohiya sa China – ang komunismo
Overview
na ipinalaganap ni Mao Zedong sa China.
Upang ganap na maisulong ang kanilang ideolohiya, itinatag ni Mao
Zedong kasama ang iba pang komunistang Tsino ang Partido Kunchantang
noong 1921. Lalo pang lumakas ang komunismo sa China sa pagdating ng
Russian advisers sa Canton. Lumaganap ang ideolohiya hindi lamang sa mga
pangkaraniwang mga magsasaka at manggagawa kundi pati na din sa mga
opisyal ng pamahalaan at sa grupo ng mga edukadong Tsino. Madaming Tsino
ang yumakap sa komunismo dahil sa mga panahong pumasok ang
how the digestive
ideolohiyang systemnang
ito ay unti-unti breaks down
nawawala food
ang tiwalatonila
nourish your whole
sa pamumuno ni body.
Chiang Kai Shek dahil sa laganap na katiwalian sa pamahalaan at malawakang
kahirapan na dinaranas sa bansa.
Nabahala si Chiang Kai Shek sa lumalakas na impluwensiya ng
komunismo sa China. Iniutos niya ang paglulunsad ng kampanyang militar
laban sa mga komunista. Maraming komunista ang hinuli, pinahirapan at
napatay. At the
Hindi end
lahat of this
ng mga module,
komunista you
ay nahuli, are expected
pinamunuan to:
ni Mao Zedong
ang mga nakaligtas na Red Army, tawag sa mga komunistang sundalong Tsino
at sila ay 1. explain
tumakas thesamechanism
patungo onitong
Jiangxi. Tinawag how the
Long respiratory
March dahil sa and circulatory
systems
kanilang nilakbay work
na may layong together
6,000 to ito
milya. Umabot transport nutrients,
ng isang taon kung gases, and
molecules to and from the different parts of
saan marami ang namatay dahil sa hirap, gutom at patuloy na pagtugis ng mga the body;
respiratory systems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to and
sundalo ni2. Infer
Chiang how one’s lifestyle can affect the functioning of
Kai-shek.
respiratory
Pansamantalang natigil and circulatory
ang pagtutunggali systems.
ng puwersa nina Chiang Kai-
shek at Mao Zedong dahil sa banta ng pananakop ng mga Hapones.
breathe.Tunghayan
Just remember that the word respiration is linked to breathing.
ang timline upang maunawaan ang iba pang kaganapan sa
pag-unlad ng nasyonalismong Tsino:
Overview

________________________________________________________________________
65
________________________________________________________________________

Dahil sa pagtatatag ng People’s Republic
1949 of China, napalayas ng mga komunista
ang mga Kanluranin at muli ay nakamit ng
Overview China ang kaniyang kalayaan.
Tumakas ang mga nasyonalista sa

Your body pamumuno ni Chiang Kai-Shek sa Taiwan
1949 is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
at itinayo ang Republic of China.
Nagwagi ang mga komunista laba sa mga
maintenance. ItNasyonalista.
is just fitting to keep
Itinatag going with a healthy lifestyle to ensure that
ni Mao Zedong
each part is maintained appropriately noong
1949 ang People’s Republic of China while getting the most outfits discovered
Oktubre1, 1949.
Nagwakas ang Ikalawang Digmaang
1942 Now,Pandaigdig.
you will Nahinto
learn na how the different structures of the circulatory and
din ang
pananakop ng mga Hapones sa China.
and Nabuo ang United
treatment of Front. Nagkaisa
diseases ang mga the respiratory and circulatory systems.
affecting
komunista at nasyonalista upang harapin ang
1936
pananakop ng mga Hapones.
Ikalawang Digmaang Sino-Hapones.
1. Hapones
explain ang the
China.mechanism on how the respiratory and circulatory
Binomba ng mga
Nasakop ng Japan angsystems 1931
work
malaking teritoryo ng together to transport nutrients, gases, and
China
1. Ano-ano ang mga salik sa pag-usbong ng Nasyonalismong Tsino?
Respiratory
2. Paano nagkakaiba system
at nagkakatulad sina is made
Sun upat of
Yat-Sen Maothe organs in the body
Zedong? that helps us
3. Paano ipinamalas ng mga Tsino ang damdaming nasyonalismo sa harap ng is linked
to breathing.
imperyalismong kanluranin?
TakePAG-UNLAD NG NASYONALISMO
note that circulation SA JAPAN
means transportation or movement in circles. Both
systems are matatandaan,
Kung iyong essentially meant for each
magkatulad other. ang
at magkaiba The naging
common purpose could not be
pakikitungo ng mga Tsino at Hapones sa
attained without the other system. mga Kanluranin. Magkatulad dahil
noong una parehas nilang isinara ang kanilang bansa at daungan mula sa mga
Kanluranin. Subalit magkaiba ang naging pagtugon ng dalawang bansa sa Overview
banta ng imperyalismo. Patuloy na naging sarado ang China na nagresulta sa


________________________________________________________________________
66
________________________________________________________________________

sapilitang pagpasok ng mga Kanluranin sa pamamagitan ng digmaan. Sa
kabilang banda, tinanggap ng Japan ang mga Kanluranin nang hilingin nito na
ipatupad ang Open Door Policy noong 1853. Sa panahon na ito umusbong
Overview
ang damdaming nasyonalismo ng mga Hapones. Ipinakita ito ng mga Hapones
sa kabila ng pananatili ng mga Kanluranin sa kanilang teritoryo. Ito ay
pinasimulan ni Emperador Mutsuhito na siyang namuno sa panahon na kilala
bilang Meiji Restoration.
Ang Modernisasyon
activities. ng Japan:
It is like a machine Panahon
that is ablengtoMeiji Restoration
parts and systems.
Nakita ni However,
Emperador Mutsuhito our bodies
ang maaaring also sa
maging epekto require
Japan proper care and
kung patuloy silang magpupumilit na isara ang bansa mula sa mga Kanluranin.
Natuto siya mula sa karanasan ng China sa pakikidigma nito sa mga
each part is
kanluranin. maintained
Bagama’t handangappropriately
lumaban para sa while
kanilanggetting the most outfits discovered
bansa, napagtanto
ng mga Hapones na magiging magastos ang digmaan at maraming mga
inosenteng mamamayan ang madadamay. Bukod pa dito, batid nilang
mahihirapan silang manalo sa digmaan dahil sa lakas ng puwersang pandigma
ng mgaNow, you will learn how the different structures of the circulatory and
Kanluranin.
Nang tanggapin ng mga Hapones ang mga Kanluranin sa bisa ng
respiratory
Kasanduangsystems
Kanagawa work together
ay naging to Japan
pinuno ng transport oxygen-rich
si Emperador blood and nutrients to
Mutsuhito.
Tumagal ang kaniyang pamumuno mula 1867 hanggang
systems work together to transport nutrients, gases, and 1912. Siya ang
naglipat ng kabisera ng Japan sa Edo (Tokyo sa kasalukuyan). Bukod sa
nakilala siaffecting
Mutsuhito the
dahilrespiratory
paglilipat ng kabisera, and circulatory
sa kaniyang pagyakap sa systems.
impluwensiya ng mga Kanluranin na kaniyang ginamit upang mapaunlad ang
Japan. IlanAtsa the end
mga ito of this
ay ang module, you are expected to:
sumusunod:
1. explain the mechanism on howSANDATAHANG

the respiratory and circulatory
EDUKASYON EKONOMIYA
systems work together to transport LAKAS nutrients, gases, and
molecules *toNagtungo
and from the different parts of the body; and
sa United
* Nagpatupad ng
2. Infer how upang
compulsory
States at Europe
matutuhan ang * Pinalakas ang
respiratory andparaan
(sapilitang)
edukasyon sa
circulatory
ng systems.
sandatahang lakas sa
pagnenegosyo at pamamagitan ng
elementarya
pagpapaunlad ng iba’t pagpapagawa ng
Respiratory systemibang
is industriya
made up of themakabong
organsbarko
in atthe body
* Nag-imbita ng mga
kagamitang pandigma. to breathing.
mahuhusay na guro
* Nagpagawa ng mga
Circulatory
mula sasystem
ibang is responsible for distributing materials throughout the body.
kalsada, tulay, linya * Isinaayos ang
bansa
Take note that circulationngmeans kuryente na transportation or movement
pagsasanay ng mga in circles. Both
nagpaunlad sa sistema sundalong Hapones.
* Ipinadala ang mga meant for eachat other. The common purpose could not be
ng komunikasyon
iskolar na Hapones
attained without
sa ibang the other system.
bansa
transportasyon
Overview

________________________________________________________________________
67
________________________________________________________________________

Modernisasyon ng Japan
Overview
Tinularan ng mga Hapones ang paraan ng pamumuhay ng mga
Kanluranin na makatutulong sa kaniyang pag-unlad. Ilan sa mga ito ay ang
sumusunod: attained without the other system.
Your body is a fascinating creation
Bansa Natutuhan that can carry out incredible tasks and
Germany Sentralisadong
activities. It is like a machine that is pamahalaan, ginawang with proper organization of
able to function
modelo ang konstitusyon nito
England Kahusayan atour bodiesng mga
pagsasanay also require proper care and
sundalong British
United States Sistema ng edukasyon
howIpinadala
the digestive systemngbreaks
ng pamahalaan Japan angdown food mga
kaniyang to nourish your whole body.
iskolar sa
Europe at United States upang matuto ng makabagong kaalaman at kaisipan
Now,kalakalan
sa pamamahala, you will learn how the
at pakikipagdigma. different
Tinularan din ng structures
Japan ang
pagpapaunlad ng industriya na ginawa ng United States at mga Kanluraning
respiratory
bansa. systems work
isangtogether tomakapangyarihang
Hindi nagtagal, naging maunlad at bansa blood and nutrients to
ang Japan. Nagsimula na din siyang manakop ng ibang lupain upang
matugunan ang kaniyang mga pangangailangan.Ilan sa kaniyang mga
and treatment
nasakop of bahagi
diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
ay ang Korea, ng Russia at China, at Pilipinas.

Gabay na tanong:
systems
1. Ano ang mahalagang papelwork together
na ginampanan to transport nutrients, gases, and
ni Emperador
Mutsuhito sa Japan?
2. Paano ipinamalas ng mga Hapones ang damdamingdifferent parts of the body; and
molecules to and from the
2. saInfer
nasyonalismo gitna nghow
imperyalismong
one’s Kanluanin?
lifestyle can affect the functioning of
3. Nakatulong ba sa Japan ang ipinatupad na modernisasyon?
Patunayan. respiratory and circulatory systems.
Overview


________________________________________________________________________
68
________________________________________________________________________

Gawain 3.BUUIN NATIN – Silangang Asya
Sagutan ang graphic organizer tungkol sa pag-unlad ng nasyonalismo

Overview
sa Silangang Asya.



Pamprosesong
systems Tanong:meant for each other. The common purpose could not be
are essentially
1. Ano ang mga salik sa pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangang Asya?
2. Bakit hindi makatulad ang anyo ng Nasyonalismo ng China at Japan?
3. Paano nagkakatulad o nagkakaiba ang nasyonalismong Tsino at
Overview
Hapones?

________________________________________________________________________
69
________________________________________________________________________

PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA TIMOG SILANGANG
ASYA
Overview
respiratory and circulatory systems. Ho Chi Minh
Now, you will learnAung

how
San
the different structures of the circulatory and
respiratory systems work together to transportRizal oxygen-rich blood and nutrients to
Bonifacio
Sukarno

respiratory
Ipinakikita sa mapa ang mga lider and
na sinacirculatory systems.
Aung San ng Burma, Ho Chi Minh ng
Vietnam, Sukarno ng Indonesia at Rizal at Bonifacio ng Pilipinas. Sila ang namuno sa
pagpapaunladRespiratory systemsaisTimog
ng damdaming nasyonalismo made up ofAsya
Silangang the organs in
Lubos na naramdaman ang kalupitan ng kolonyalismo at
Circulatory
imperyalismong system
Kanluranin is responsible
sa Timog for distributing
Silangang Asya. materials
Ito ay dahil sa mga
hindiTake note that circulation means transportation or movement in circles. Both
makatarungang patakaran na ipinatupad ng mga Kanluranin sa mga
lupain na kanilang sinakop. Nagdulot ang mga patakaran na ito ng paghihirap,
systems
kawalan are essentially
ng dignidad meant forngeach
at kalayaan, pagbabago other.
kultura, The common purpose could not be
at pagkakawatak-
watakattained without the other system.
ng mga Asyano.
Overview


________________________________________________________________________
70
________________________________________________________________________

Ang mga karanasan ng mga nasakop na bansa sa Timog Silangang
Asya ang nagbigay-daan sa pag-usbong ng damdaming nasyonalismo sa
rehiyong ito. Suriin nating kung paano ito naganap sa sumusunod na bansa.
Overview
NASYONALISMO SA INDONESIA
Ang mga patakarang pang-ekonomiya na ipinatupad ng mga Dutch tulad
Yoursystem
ng culture bodyatispagkontrol
a fascinating creation
sa mga sentro that can
ng kalakalan ay carry outngincredible tasks and
nagkaroon
negatibong epekto sa kabuhayan ng mga Indones. Lahat ng kapakinabangan
sa mga nabanggit na patakaran ay napunta sa mga mananakop na Kanluranin.
parts and hindi
Bagama’t systems.
gaanong However,
pinanghimasukan ourng bodies
mga Dutch also requireng proper care and
ang kultura
Indonesia, naapektuhan naman ng kapabayaan ng mga Dutch sa sistema ng
maintenance. It is just fittingatto
ang kultura keep
antas going with
ng karunungan a healthy
ng mga Indones.lifestyle to ensure that
edukasyon sa bansa
Umunlad ang nasyonalismong Indones dahil sa paghahangad na matigil
how the
ang digestive
mga system breaks
hindi makatarungang down
patakaran ng food to nourishna
mga mananakop your whole body.
Dutch.
Nagsimula ang pakikibaka ng mga Indones noong 1825.Sa taong ito ay
pinamunuan
Now, niyouDiponegoro ng Java
will learn ang isang
how the malawakang pag-aalsa. Noong
different structures
1930 nalupig ng mas malakas na puwersa ng mga Dtuch ang puwersa ni
respiratory
Diponegoro.systems work together to transport oxygen-rich blood
Nagpatuloy ang pakikibaka ng mga Indones para sa kalayaan noong ika-
and20treatment of diseases
nila itoaffecting the respiratory and circulatory
siglo. Isinagawa sa pamamagitan ng pagtatatag ng mga systems.
makabayang samahan. Tunghayan ang talahanayan.
Mga Makabayang Samahan sa Indonesia
1. explain
Taon ngthe mechanism
Kilalang on howLayunin
Samahan
Pagkakatatag Pinuno
Budi Utomo systems work together
Isang to transport nutrients, gases, and
1908 Mas Wahidin samahang pangkultural.
molecules to and fromLayunin
Sudirohusodo the different parts
nito na maipakilalaofsathe body; and
daigdig ang mayamang kultura ng
2. Infer how one’s lifestyle can affect
Java at naghangad the functioning of
na mabigyan
ng karapatan sa edukasyong
Kanluranin ang mga Indones.
Sarekat Islam 1911 Omar Said Itinatag upang isulong
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ang
Respiratory system is made kabuhayan
Tjokroaminoto up of thengorgans in the body that helps us
mga Indones.
Binigyang-diin din ang politikal na
breathe. Just remember that the kalagayan word respiration
ng Indonesia. is linked to breathing.
Indonesian 1920 Naghangad ng kalayaan mula sa
Circulatory
Communist system is responsible
___________ for
mgadistributing
Dutch. Namuno materials
sila sa pag-throughout the body.
Take note that circulation means transportation or at
Party aalsa noong 1926 movement
1927. in circles. Both
Parehong nabigo ang kanilang
pagtatangka na common
makamit ang purpose could not be
kalayaan ng kanilang bansa.
attained without1919
Indonesian the other Sukarno
system. Paglaban sa mga mapaniil na
Nationalist patakaran ng mga Dutch.
Party Naniniwala sila na matitigil ang Overview
mga patakaran na nagpapahirap
sa kanilang mga kababayan kung
makakamit ang kalayaan mula sa
mga Dtuch.

________________________________________________________________________
71
________________________________________________________________________

Ang mga nabanggit na samahan ang nanguna sa pagpapamalas ng
nasyonalismong Indonesian. Kinailangan nilang makipaglaban sa
Overview
pamamagitan ng paghihimagsik upang makamit ang kalayaan. Maraming
Indones ang namatay dahil na rin sa malakas na puwersa ng mga Dutch.
Ganap na nakamit ng mga Indonesian ang kalayaan dahil sa isang
matagumpay na rebolusyon na kanilang inilunsad matapos ang Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Nagpalabas si Sukarno ng dekreto noong Agosto 17,
1945 na nagdedeklara ng kasarinlan ng Indonesia.
Gabay
eachna part
Tanong:
how
1. Ano angthe
mgadigestive system breaks
dahilan ng pag-usbong down food
ng nasyonalismo to nourish your whole body.
sa Indonesia?
2. Paano ipinamalas ng mga Indones ang damdaming nasyonalismo?
respiratory systems
3. Makatarungan work together
ba ang pagkamit to transport
ng rebolusyon oxygen-rich
upang makamit ang blood and nutrients to
kalayaan? Pangatuwiranan.
NASYONALISMO the respiratory and circulatory systems.
SA BURMA

Tulad ng China, nagsimulang mawala ang kalayaan ng Burma bunga ng
pagkatalo nito sa digmaan sa mga British. Nilagdaan ang Kasunduang
Yandabo na naging dahilan ng tuluyang pagkontrol ng Great Britain sa teritoryo
ng Burma. Isa sa1.mga explain the mechanism
hindi matanggap ng mga Burmeseon how
ay nangthe respiratory and circulatory
gawing
lalawigan lamang ng Indian ang Burma. Hinangad ng maraming Burmese na
maihiwalay ang kanilang bansa mula sa India. Magaganap lamang ito kung
molecules
sila ay lalaya mula sa pananakop to British.
ng mga and from the different
Ang paghahangad parts of the body; and
na lumaya
ang nagtulak sa mga Burmese na ipahayag ang kanilang damdamaing
nasyonalismo.
Ang pagpapahayag ng damdaming nasyonalismo sa Burma ay
nagsimula noong 1900s sa pamumuno ng mga edukadong Burmese na
nakapag-aral sa loob at labas ng bansa. Bagama’t binigyan ng pagkakataon
breathe.
ng mga British naJust remember
maging that the
bahagi ng lehislatura ang word respiration
mga Burmese, hindi ito is linked to breathing.
naging sapat upang maisulong ang kapakanan ng Burma. Nagpatuloy ang
Circulatory
pakikibaka systemsaispamamagitan
ng mga Burmese responsible for distributing
ng rebelyon materials
at pagtatatag ng
mgaTake note that circulation means transportation or movement in circles. Both
makabayang samahan.
systems are ay
Si Saya San essentially meant
isang monghe for each
at physician na other. Thengcommon
naghangad mas purpose could not be
maayos na pamumuhay para sa kaniyang mga kababayan. Pinamunuan ni
Saya San ang serye ng rebelyon laban sa mga British mula noong 1930
hanggang 1932. Nagapi ng malakas na puwersa ng mga British ang Overview
Rebelyong Saya San.


________________________________________________________________________
72
________________________________________________________________________

Pinamunuan ni Saya San ang serye ng rebelyon laban sa mga British
mula noong 1930 hanggang 1932. Nagapi ng malakas na puwersa ng mga
British ang Rebelyong Saya San.
Overview Tulad ng Rebelyong Saya San hangad din ng All-Burma Students’ Union
na makamit ang kalayaan ng Burma. Tinatawag naThankin ang mga miyembro
ng samahang ito na ang ibig sabihin ay master. Isinulong nila ang kanilang mga
hangarin sa pamamagitan ng demonstrasyon at rally.
Your body is ang
Nang sumiklab a fascinating creationPandaigdig,
Ikalawang Digmaang that can nasakop
carry out
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not be ng incredible tasks and
Hapon ang Burma. Ang kaganapang ito ay sinamantala ng mga Burmese at
activities. It isanglike
idineklara nila a machine
kanilang kalayaan that is Great
mula sa able Britain.
to function with
Subalit sa
Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both proper organization of
kabila
ng paglaya mula sa mga British ay nananatili pa dn ang kaototohanan na sila
ay sakop ng isang dayuhang bansa.
maintenance. It is just fitting
Muling nakipaglaban para satokalayaan
keep going
ang mga with a healthy
Burmese
breathe. Just remember that the word respiration is linked to breathing. ngunit lifestyle
sa to ensure that
pagkakataon ito ay upang mapalayas ang mga Hapones. Itinatag ni Aung
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us San
ang Anti-Facist People’s Freedom League. Nakipagtulungan ang samahan na
how the
ito sa digestive
hukbo ng Allied system breaks down
Powers. Nagtagumpay ang food to nourish
samahan your
na mapatalsik angwhole body.
mga Hapones. Dahil sa kaniyang pamumuno, itinalaga si Aung San bilang
punong ministro ng Burma noong 1947. Hindi nasilayan ni Aung San ang bunga
ng kaniyang pakikipaglaban para sa kalayaan dahil siya ay binawian ng buhay
respiratory
noong Hulyosystems work
19, 1947, bago together
ideklara to transport
ang kasarinlan ng Burma.
molecules to and from the different parts of the body; and oxygen-rich
Ang kaniyang blood and nutrients to
kasamahan na si U Nu ang pumalit sa kaniya bilang punong ministro. Noong
the different
1951 nahalal siparts of thepangulo
body.ngYou will also ito
U Nu bilang bansa at naulit understand
noong 1956. the prevention, detection,

Gabay na tanong:
1. Ano ang mga dahilan ng
pag-usbong ngsystems
nasyonalismowork together to transport nutrients, gases, and
sa Burma? molecules to and from the different parts of the body; and
Pagkamit ng Kalayaan
2. Paano 2. Infer nghow
mga one’s lifestyle can affect the functioning of
ipinamalas
Burmese angrespiratory
damdaming and circulatory systems.
Pakikipaglaban sa mga
nasyonalismo? Hapones
Respiratory
3. Bakit ninais ng system
mga is made up of People’s
Anti-Facist the organs
Freedomin the body that helps us
League
Burmese na humiwalay sa word respiration
breathe. Just remember that the All-Burma Students’ Union is linked to breathing.
bansang India?
Circulatory system is responsible for Rebelyong
distributing materials throughout the body.
Saya-San
Mga pagkilos tungo sa pagkamit ng
kalayaan ng Burma
Overview

________________________________________________________________________
73
________________________________________________________________________

NASYONALISMO SA INDOCHINA
Bunga ng pagkakaiba ng kanilang lahi at kultura, hindi nakamit ng mga
taga Indochina ang pagkakaisa upang labanan ang mga mananakop na
Overview
Kanluranin. Ang mga Vietnamese ay nagpakita ng damdaming nasyonalismo
sa pamamagitan ng pakikidigma sa mga Kanluranin. Nagkaroon ng malaking
epekto sa kalayaan ng Indochina ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig dahil sa
pagkakasangkot ng France na siyang nakasakop sa bansa. Suriin ang mga
epekto sa kalagayan ng kalayaan ng Indochina habang at pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nagdeklara
maintenance. It is just fitting to keep going withngaKalayaan
each part is maintained appropriately whileEmperador gettingBaothe most outfits discovered
how the digestive system breaks down food to ng Dai nourish
Vietnam your whole body.
respiratory and circulatory systems. Hinimok
Nasakop ng
ng Japan
Japan ang
Habang
Now, you will learn how the different
Indochina
Haringstructures
Norodom
ang mga
namumun
Sihanouk ng
dahil sa
respiratory systems work together to transportCambodia
nagaganap oxygen-rich blood and nutrients to
pagkatalo ng
o sa
ang Indochina
France laban
Ikalawang sa Germany
na
ideklara
Digmaang and circulatory systems.
ang
Haring Sisavang
Pandagigdig kalayaan
Vong ng
At the end of this module, you Louangphrabang
Nakipaglaban
are expected to:
si Ho Chi
1. explain
Minh sa
the mechanism
Nabuo angon how Vietnam
the respiratory
Nahati ang Vietnam sa 17th parallel.
Hilagang Hilgang na and circulatory
systems
Vietnam work together to transport nutrients, gases, and
laban pinamumunuan ni Ho Chi Minh at ang
sa mga Tsino Timog Vietnam sa pamumuno ni Bao
molecules
at British to andDai.from the different
Naging magkatunggaliparts
ang of the body; and
Pagkatapos
ng Ikalawang 2. Infer how one’s dalawang
pagkakaiba
Vietnam
lifestyle candahilaffect
ng ideolohiya.
sa
Ang the functioning of
Digmaang Ipinahayag
Pandagigdig respiratory
ng Laos ang and circulatory
Hilagang Vietnamsystems.
ay sumusuporta sa
isang komunismo samantalang ang Timog
malayang Vietnam ay naniniwala sa
Respiratory system
bansa is demokrasya.
made up Nauwi of the angorgans
hidwaan sain the body that helps us
digmaan na kilala bilang Vietnam War
breathe. Just remember thatnathenagsimula word respiration
noong 1945. is linked to breathing.
Circulatory system is responsible for distributing materials
Sinuportahan ng United States ang
Gabay na tanong:
throughout the body.
Timog Vietnam subalit naging
Take
1. Ano angnote that circulation
pangunahing salik sa pag- means
madugotransportation
at magastos ito para saor movement in circles. Both
kaniya.
unlad ng nasyonalismo sa Indochina? Nagwagi ang Hilagang Vietnam at naging
2. systems are essentially
Paano ipinamalas meant isang
ng Vietnamese for each other. The common purpose could not be
bansa na lamang ito noong 1975.
angattained
damdaming without the other system.
nasyonalismo?
3. Paano nakaapekto ang Ikalawang
Digmaang Pandaigdig sa kalagayan ng Overview
kalayaan ng Indochina?


________________________________________________________________________
74
________________________________________________________________________

NASYONALISMO SA PILIPINAS
Nasakop ng mga Espanyol ang Pilipinas sa loob ng 333 taon.

Nagpatupad ang mga Espanyol ng mga patakarang pangkabuhayan,
Overview
pampolitika at pangkultura na nakaapekto sa pamumuhay ng mga Pilipino.
Marami ang naghirap dahil sa hindi makatarungang pagpapataw ng buwis,
Your body
pagkamkam sa mgaisari-arian
a fascinating creation Pilipino.
at mga produktong that can carrydin
Nabago out incredible
ang
activities.
kultura ngItmga
is like a machine
Pilipino that is ablengtorelihiyong
dahil sa pagpapalaganap function with proper organization of
Kristiyanismo.
parts
Nagingand systems.
laganap However,
din ang racial oursa bodies
discrimination pagitan ngalso requireat proper care and
mga Espanyol
maintenance.
mga Pilipino naIttinatawag
is just na
fitting
Indio to keep
ng mga going with
mananakop. Higitasahealthy lifestyle to ensure that
lahat, nawala
each
ang part is maintained
karapatan at kalayaan angappropriately while getting
mga Pilipino na pamunuan thesariling
ang kanilang
Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us most outfits discovered
how the digestive
bansa. system breaks
Naging sunud-sunuran down
sila sa ilalimfood to nourish your
ng mapagmalupit na mgawhole body.
Espanyol.
Now, youmaywill
mgalearn howna the different
Bagama’t pag-aalsa naganap structures
sa Pilipinas sa pagitangofngthe circulatory and
respiratory systems workbahagi
together to transport oxygen-rich
ika-16 hanggang sa unang ng ika-19 na siglo, lahat blood and nutrients to
ng ito ay nabigo.
theIlan
different parts ay
sa mga dahilan ofang
themas
body. You
malakas nawill also
armas understand
ng mga the prevention, detection,
Espanyol, kawalang
andngtreatment of diseases affectingatthe respiratory and
damdaming pambansa na mag-uugnay magiisa laban sa mga circulatory systems.
mananakop
at ang pagtataksil ng ilang Pilipino.
Sa pagpasok ng ika-19 na siglo, nagkaroon ng malaking pagbabago sa
1.at explain
ekonomiya the mechanism
lipunang Pilipino. Nabuksan angon how sa
Pilipinas thepandaigdigang
respiratory
systems
kalakalan. Pumasok workangtogether
sa Pilipinas mga produktoto transport
mula nutrients,
sa mga Kanluranin. gases, and
Naging tanyagmolecules to and
at mabili sa Kanluran angfrom the different
mga produkto parts
ng mga Pilpino ofngthe body; and
tulad
2. Infer
asukal, kopra, tabako how one’s
at iba pa. lifestyle
Ito ang cansa affect
nagbigay-daan pag-unlad theng
Now, you will learn how the different structures of the circulatory and functioning of
kalakalan sa respiratory
bansa. Umusbong and ang
circulatory
gitnang urisystems.
o middle class.Sila ay
mayayamang Pilipino, mestisong Tsino at Espanyol. Ang mga anak ng gitnang
uri ayRespiratory
nakapag-aral sasystem is made
mga kilalang up of
unibersidad sa the organs
Pilipinas in the
at maging sa body
breathe.
Espanya.Just remember
Ang grupo that the
ng ito ay tinatawag word mula
na ilustrado respiration is na
sa salitang Latin linked to breathing.
Circulatory
ilustre na angsystem isayresponsible
ibig sabihin “naliwanagan”.for distributing materials throughout the body.
Take note Ang that circulation
pagpapamalas means transportation
ng nasyonalismong or movement
Pilipino ay pinasimulan ng mga
systems
ilustradoare
na essentially
nagtatag ng meant
Kilusang for each other.
Propaganda The common
at ipinagpatuloy ng mga purpose could not be
attained without
Katipunero the otherngsystem.
na nagpasimula Katipunan. Paano nga ba ipinahayag ng mga
Propagandista at Katipunero ang damdaming nasyonalismo? Tunghayan ang
Overview
dayagram sa susunod na pahina.

________________________________________________________________________
75
________________________________________________________________________

NASYONALISMONG
PILIPINO
Overview
Dalawang
attained without the other system. Anyo o
Pamamaraan
maintenance.
Propaganda It is just fitting to keep goingHimagsikan
with a healthy lifestyle to ensure that
Kilusang Propaganda Samahan
respiratory and circulatory systems. Katipunan
Reporma o Pagbabago Ganap na Kalayaan
respiratory systems work together to transport
Pangunahing Layunin
molecules to and from the different parts of the body; and oxygen-rich blood and nutrients to
Kinatawan sa Spanish Cortes Iba pang hangarin Pagbabagong moral
and treatment
ng Pilipinas at of diseases affecting the respiratory
Asimilasyon and circulatory systems.
Pagtutulangang pansibiko
Espanya

Jose Rizal, Graciano Lopez- Mga nagtatag/kasapi Andres Bonifacio, Emilio
Jaena, Marcelo H. Del Pilar, Jacinto, Teodoro Plata,
Gregorio Sancianco Ladislao Diwa, Valentin Diaz
Sa pamamagitan ng pagsusulat ng mga Ipinamalas ng mga Katipunero ang kanilang
molecules to and from the different parts ng of the body; and
Deskripsiyon
akda tulad nobela, tula, sanaysay at artikulo pagmamahal sa bayan sa pamamgitan

sa pahayagan ay ipinahayag ng mga pagsasagawa ng himagsikan o rebolusyon.
2. Infer
Propagandista ang kanilang mga hangarinhow one’sNakita lifestyle can affect
ng mga Katipunero na hindi
para sa Pilipinas. Isiniwalat din ng mga ipagkakaloob ng mga Espanyol ang mga
the functioning of
Propagandista ang respiratory
mga suliraning
kinakaharap ng mga Pilipino sa ilalim ng
and circulatory systems.
hinihiling na reporma ng Kilusang
Propaganda. Bunga nito, itinatag ang lihim
mga Espanyol: ito ay ang katiwalian sa na samahan na KKK o Kataas-taasan
Respiratory system is made
pamahalaan, pang-aabuso ng mga prayle at
kawalan ng damdaming pambansa ng mga
Kagalang-galangang Katipunan ng mga
up ofBatid
Anak ng Bayan. the organs
ng mga Katipuneroin the body that helps us
respiration
na matitigil lamang ang nararanasang
Pilipino. Ang La Solidaridad ang opisyal na
breathe. Just remember that pagmamalupit
pahayagan ng Kilusang Propaganda. the word at pang-aabuso sa kamay ng is linked to breathing.
Nabigo ang kilusan na makamit ang mga Espanyol kung makakamit nila ang
for Bagama’t
kalayaan.
hinihiling na reporma o pagbabago dahil sa distributing materials
hindi handa, isinulong
Take note that circulation means
pagsasawalang-bahala ng pamahalaang ng mga Katipunero ang isang armadong
Espanyol, hindi pagkakaunawaan ng mga transportation
pakikipaglaban. Nabigo ang or movement
mga in circles. Both
kasapi at kakulangan sa pondo. Katipunero dahil sa lakas ng kagamitang
systems are essentially meant for each ngother.
pandigma
Bagamat nabigo, mahalaga ang The common
mga Espanyol at sa purpose could not be
kakulangan ng mga Pilipino ng kaalaman sa
Kilusang Propaganda dahil naimulat nito
larangan ng pakikidigma. Bagama’t natalo,
ang mga Pilipino na ipaglaban ang kanilang
karapatan at ang kanilang bayan . ipinakita ng mga Pilipino ang kanilang
kahandaan na magbuwis ng buhay para
makamit ang minimithing kalayaan. Overview


________________________________________________________________________
76
________________________________________________________________________

Gawain 4.BUUIN NATIN – Timog Silangang Asya
Sagutan ang graphic organizer tungkol sa pag-unlad ng nasyonalismo
Overview


sa Timog Silangang Asya.
2. Infer
Pamprosesong how one’s lifestyle can affect the functioning of
Tanong:
1. Ano ang mga salik sa pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangang Asya?
2. Paano ipinamalas ng mga Tsino at Hapones ang damdaming Nasyonalismo?
3. BakitRespiratory system
hindi makatulad ang is made up
anyo ng Nasyonalismo of the
ng China organs in
at Japan? the body that helps us
Circulatory system
Gawain 5. PAGSULAT NG is responsible for distributing materials throughout the body.
SANAYSAY
Take note that
Balikan circulation
mo ang meanstungkol
iyong mga natutuhan transportation or sa
sa Nasyonalismo movement
Timog in circles. Both
Asya at Kanlurang Asya na tinalakay sa nakaraang yunit. Suriin ang
kaugnayan nito sa pag-unlad ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang
attained withoutng
Asya. Sumulat thesanaysay
other system.
tungkol sa pag-unlad ng damdaming
Nasyonalismo ng mga Asyano.
Overview

________________________________________________________________________
77
________________________________________________________________________

Gamiting gabay ang sumusunod na tanong sa pagbuo ng
sanaysay.
Overview
1. Ano ang kaugnayan ng kolonyalismo at imperyalismong Kanluranin sa pag-
usbong ng damdaming Nasyonalismo Asya?
2. Paano nagkakaiba ang pagpapamalas ng damdaming nasyonalismo ng mga
Asyano?
Yourang
3. Bakit mahalaga body is a fascinating
pakikibaka creation
para sa ikabubuti ng kapwathat
at ngcan carry
bansa? out incredible tasks and
Gawain 6.Daloy ng Kasaysayan
maintenance.
Batay sa iyong mga It isnatutuhan
just fitting
sa mgato rehiyon
keep nggoing
Asya with a healthy
na tinalakay sa
Aralin 2 ng Yunit III at Aralin 2 ng Yunit IV, bumuo ng flowchart na magpapakita
each part
ng kaugnayan is maintained appropriately whilenggetting the most outfits discovered
ng imperyalismo at kolonyalismo sa pag-unlad damdaming
nasyonalismo ng mga Asyano. Sumulat ng paliwanag tungkol sa iyong
nabuong flowchart.
Gawing gabayNow, you willnalearn
pattern:how the different structures of the circulatory and
ang sumusunod
respiratory systems work together Ipakitato transport oxygen-rich
Ipakita sa unang Ipakita sa sa Ipakita sa
blood and nutrients to
bahagi ang ikalawang bahagi ikatlong bahagi ikaapat
epekto ng ang kaugnayan ng ang iba’t ibang bahagi ang
and treatment
Kolonyalismo at of
mgadiseases
epekto na itoaffecting the ng
paraan respiratoryiyong
and circulatory systems.
Imperyalismong sa pag-unlad ng pagpapamalas kongklusyon
Kanluranin sa At the end of this module,
nasyonalismong ng you are expected
tungkol sa to:
pamumuhay ng Asyano nasyonalsimo nasyonalism
mga Asyano ng mga ong Asyano.
1. explain the mechanism on
how the respiratory and circulatory
Asyano
Paliwanag sa flowchart:
Gawain 7. AngJust
breathe. akingremember
pag-unawa that
. . . the word respiration is linked to breathing.
Circulatory
Panuto: system is responsible for distributing materials throughout the body.
Pagktapos mong maunawaan ang mga dahilan at pangyayari na
systems
nagbigay are
daan sa essentially
pag-unlad meant for
ng Nasyonalismo each other.
sa Silangan The
at Timog common purpose could not be
Silangang
Asya ay handa ka na upang sagutan ang gawaing ito.
Sa bahaging ito ay sagutan mo ang mga kolum na Ang aking mga
natuklasan at pagwawastong ginawa, Ang aking mga patunay at Ang aking
Overview
paglalahat


________________________________________________________________________
78
________________________________________________________________________

GENERALIZATION TABLE
Ang aking Ang aking mga Ang Aking Ang Aking

Naunang Natuklasan at mga Paglalahat
Overview
MGA TANONG
Pagkakaunawa Pagwawastong Patunay
Ginawa
1. Ano-ano ang
pangyayari na
Your
nagbigay daanbody
sa is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
pag-unlad ng
Nasyonalismo sa
parts andat Timog
Silangan systems. However, our bodies also require proper care and
Silangang Asya?
2. Paano ipinamalas
each partmamamayan
ng mga is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
sa Silangan at Timogsystem breaks down food to nourish your whole body.
how the digestive
Silangang Asya ang
Nasyonalismo?
Now,
3. Bakit you will learn how the different structures of the circulatory and
magkakaiba
ang paraan ng
respiratory
pagpapakitasystems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
ng
damdaming
Nasyonalismo ng
and treatment
Asyano? of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
mga
4. Paano
At the
nagkakaugnay ang end of this module, you are expected to:
Kolonyalismo at
Imperyalismong
Kanluranin1.at explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
Nasyonalismong systems work together to transport nutrients, gases, and
Asyano?
BINABATI KITA!
Ngayon ay natapos mo na ang bahagi ng Paunlarin para sa Aralin 2.
Ngayong ay may sapat ka nang kaalaman at pag-unawa ukol sa mga
pangyayari na nagbigay daan sa pag-unlad ng nasyonalismo sa Silangan
Takeat note that circulation
Timog Silangang means
Asya. Maaari ka nang transportation ornamovement
tumungo sa susunod bahagi in circles. Both
ng modyul na ito upang mapalalim at mapalawak pa ang iyong pag-unawa
systems
ukol saare essentially
paksang ito. meant for each other. The common purpose could not be
Overview

________________________________________________________________________
79
________________________________________________________________________

PAGNILAYAN AT UNAWAIN
Sa bahaging ito pagtitibayin mo ang mga nabuong pag-unawa tungkol
sa paksang pinag-aralan. Inaasahan din na sa pagkakataong ito ay kritikal
Overview
na masusuri mo ang mga dahilan sa pag-unlad ng Nasyonalismo sa mga
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya.
YourAking
Gawain 8: Ang bodyPanata!
Bagamat malaya na ang mga bansang Asyano sa kasalukuyan,
parts paand
mahalaga rin systems.
na ipahayagHowever, our bodies
nila ang damdaming also require proper care and
nasyonalismo.
maintenance. It is just fitting to keep going with anghealthy
Makatutulong ito sa pag-unlad ng bansa at maayos na ugnayan mga lifestyle to ensure that
mamamayan.
each
Bilangpart
isangis maintained
sumulatappropriately whilemaipamamalas
getting the most outfits discovered
mag-aaral, ng panata kung paano
ang how the digestive system breaks down food to nourish
Nasyonalismo upang maisulong ang kaunlaran at maprotektahan angyour whole body.
kalayaan ng Pilipinas.
Ang aking Panatato transport oxygen-rich blood and nutrients to
the different
Ako parts of the body. You will also understand
si _______________________________ ay the prevention, detection,
___________________________________________________________
_________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
____________________________________________________
2. Infer how one’s lifestyle Lagda can affect the functioning of
Gawain 9. PAGSULAT NG REPLEKSIYON
Respiratory
Sumulat ng repleksiyon system
tungkol sa is made upngof
kahalagahan the organs
pagpapahayag ng in the body
that helps us
damdaming nasyonalismo sa kasalukuyang panahon to breathing.
Circulatory
BINABATI KITA! system is responsible for distributing materials throughout the body.
Take
Mahusay that circulation
note mong nagampanan means transportation
ang gawain sa bahagi or
ngmovement in circles. Both
Pagnilayan at Unawain para sa Aralin
Ngayon ay mayroon ka nang sapat na pag-unawa tungkol
sa mga pangyayari na nagbigay-daan sa pag-unlad ng Overview
nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya. Tiyak na
handa ka na para sa susunod na gawain.


________________________________________________________________________
80
________________________________________________________________________

ILIPAT/ISABUHAY
Sa bahaging ito ay pagtitibayin mo ang iyong pag-unawa ukol sa

Overview
aralin. Magsasagawa ka ng mas malalim na pag-aaral tungkol sa suliranin
na kinahaharap ng mga bansang Asyano sa kasalukuyan at kaugnayan nito
sa pagpapahayag ng damdaming nasyonalismo sa kasalukuyan. Sa
bahaging ito, isasagawa mo ang gawain hindi lamang bilang isang mag-aaral
Your
kundi body
bilang isangis aktibong
bahagi ng lipunan that
o ngcan carry
bansa out incredible
na iyong
kinabibilangan.
Gawain 10. Suriin natin!
each partSuriinisang
resolusyon tungkol sa pag-unladwhile getting the
ng Nasyonalismo most
sa isa sa outfits discovered
mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya gamit ang Thesis-Proof
Worksheet.
Basahin at unawain ang isang resolusyon tungkol sa pagpapahayag ng
Now, you will learn how the different structures
damdaming Nasyonalismo ng mga taga Cambodia.
H.J.RES.602
and treatment
Latest Title: of diseases
resolution affecting
in support of the respiratory
A joint the restoration and
of a free and circulatory systems.
independent Cambodia and the protection of the Cambodian people from a
return to power by the genocidal Khmer Rouge.
Sponsor: Rep Atkins, Chester G. [MA-5] (introduced 6/30/1988) Cosponsors
(60)
Related1.Bills:S.J.RES.347
explain the mechanism on how the respiratory
Latest Major Action: 10/18/1988 Became Public Law No: 100-502.
SUMMARY AS OF:
8/8/1988--Passed House amended. (There is 1 other summary
2. passed
(Measure InferHouse,how one’s lifestyle can affect the functioning of
amended)
respiratory
Declares that all partiesand circulatory
seeking a settlement of systems.
the conflict in Cambodia,
including the United States, should have among their highest priorities the restoration
of an independent Cambodia and the protection of the Cambodian people from a return
breathe. Just
to power by the remember that
Khmer Rouge. Calls the to word
on Vietnam respiration
withdraw its is linked to breathing.
forces from Cambodia
and deny haven to the Khmer Rouge. Declares that the United States and the
international community should use all means available to prevent a return to power of
Take Pol
note that circulation means transportation or movement in circles. Both
Pot.
attained without the
States that theother system.
United States should seek the support of the Association of
Southeast Asian Nations (ASEAN) and other nations for the inclusion, in United
Nations resolutions relating to Cambodia of the principle that those responsible for acts Overview
of genocide and human rights violations shall not return to power in Cambodia
upon the withdrawal of foreign occupation forces.


________________________________________________________________________
81
________________________________________________________________________

Declares that the United States, in consultation with ASEAN, should consider
whether a Cambodian settlement could be facilitated by an international conference on
Overview
Cambodia and international peacekeeping forces.Declares that the United States should
seek to ensure that: (1) the Khmer Rouge controlled refugee camps are opened to
inspection by international organizations; and (2) those within such camps have the
freedom to move to non-Khmer Rouge camps if they desire to do so.States that the United
States should attempt to halt the flow of arms to the Khmer Rouge by urging nations that
support the Khmer Rouge to cease doing so.
Source: respiratory and circulatory systems.
http://thomas.loc.gov/cgibin/bdquery/z?d096:HR02200:@@@D&summ2=m&
Now, you will learn how the different structures
Retrived on December 20, 2012. of the circulatory and
Pamprosesong
the differentTanong:
parts of the body. You will also understand the prevention, detection,
1. Sino ang sumulat ng resolusyon? Saang bansa siya nagmula?
and
2. Ano angtreatment of na
bansa sa Asya diseases
tinutukoy affecting
sa sipi? the respiratory and circulatory systems.
3. Punan ng tamang sagot ang Thesis-Proof Worksheet
THESIS-PROOF WORKSHEET
systems paksa
Thesis:Tukuyin ang pangunahing workat layunin
together
ng sipi to transport nutrients, gases, and
Ebidensiyang Nagpapatunay Ebidensiyang Sumasalungat
Hanapin mula sa sipimolecules
ang bahagi natoHanapin
and from thesipidifferent
ang bahagiparts of the body; and
mula sa na
naglalahad ng 2.Nayonalismo
Infer how one’s lifestyle
sa naglalahad ng mga can balakid affect
sa the functioning of
Cambodia pagtamo o pagpapahayag ng
Nasyonalismo systems.
sa Cambodia
Konklusyon
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
______
Overview


________________________________________________________________________
82
________________________________________________________________________

Transisyon sa susunod na modyul
Binigyang-diin sa modyul na ito ang kaugnayan ng kolonyalismo at

Overview
imperyalismong Kanluranin sa pag-unlad ng damdaming Nasyonalismo sa
Silangan at Timog Silangang Asya. Ang karanasan ng mga Asyano sa ilalim
ng pamumuno ng mga imperyalistang bansa ay nakaimpluwensiya sa mga
Asyano upang ipahayag ang pagmamahal sa kanilang bayan. Bagama’t
Your ang
magkakaiba body is a ng
paraan fascinating
pagpapamalascreation that can
ng damdaming carry out incredible tasks and
Nasyonalismo,
makikita na ang Nasyonalismo ang naging reaksiyon ng mga Asyano laban sa
Kolonyalismo at Imperyalismong Kanluranin.
parts and systems.
Mahalaga However,
ang bahaging ginampananour bodies Nasyonalismo
ng damdaming also require sa proper care and
pagkamit ng kalayaan ng mga bansang napasailalim sa mga mananakop. Pag-
maintenance.
aaralan mo saIt susunod
na modyul ang going with ng
kaugnayan a healthy
damdaminglifestyle to ensure that
Nasyonalismo sa pagkamit ng hinahangad na kalayaan.
GLOSARYO
Now, you
1. Nasyonalismo will learn
– kadalasan, how the
tumutukoy different
ito sa masidhingstructures
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofpagmamahal ofsa the circulatory and
bayan. Subalit, maliban dito, ang nasyonalismo ay nangangahulugan din ng
respiratory
pagkakatantosystems work otogether to transport oxygen-rich
ng isang nilalang lahi na mahalagang ipagtanggol blood and nutrients to
ang kanyang
bansa laban sa panlulupig ng mga banyaga.
and treatment
class – of diseases affectinguri
the
ng respiratory
tao sa lipunan. and
2. Middle tumutukoy sa panggitnang circulatory
Sila ay nasa systems.
pagitan ng mga pinakamayayaman at mahihirap na grupo ng tao. Kadalasang
batayan ngAt the end
pagiging of this
middle class module, you are ng
ay ang pagkakaroon expected
kayamananto:at
kapangyarihan sa lipunan na kinabibilangan.
3. Kilusang1.Propaganda
explain–the mechanism
samahang itinatag ngon how
mga the sa
ilustrado respiratory
Pilipinas and circulatory
noong ika-19 nasystems work together to transport nutrients, gases, and
siglo. Layunin nito na maisulong ang reporma sa bansa sa
ilalim ng pamahalaang kolonyal ng España.
2.– isang
4. Katipunan Inferrebolusyonaryong
how one’ssamahan. Tinatawag
lifestyle candin affect
itong KKK the
o functioning of
Kataas-taasan Kagalang-galangan Katipunan ng mga Anak ng Bayan.
Isinusulong nitorespiratory and circulatory
ang ganap na kalayaan systems.
ng Pilipinas mula sa mga Españo
Overview

________________________________________________________________________
83
________________________________________________________________________

References:
A. Books
Overview
Antonio, Eleanor D. Pana-Panahon II. Worktext para sa Araling Panlipunan
Ikalawang Taon. Kasaysayan ng Asya. 1999. Rex Bookstore. 856 Nicanor
Reyes Sr. St. Manila Philippines. pp. 280-330.
Ball, Macmahon W. Nationalism and Communism in East Asia.Melbourne
activities.
University It is pp.
Press. 1956. like1-211.
Beck, Roger B. et. al. A Modern History of the World.Word History.Patterns of
maintenance.
Interaction. It is Inc.
McDougal Littell justP.O.
fitting to keep
Box 1667, going
Evanston with
Illinois a healthy lifestyle to ensure that
60204.
1999.each part is maintained appropriately while getting the most outfits discovered
pp. 332-340, 482-486, 512-516
Beck,how
Roger the
B. digestive system breaks
et.al.Word History.Patterns down food
of Interaction. to nourish
McDougal Littell Inc.your whole body.
P.O. Box 1667, Evanston Illinois 60204. 1999. pp. 712-720, 892-896.
Camagay, Ma. Luisa T. et. al. Kabihasnang Asyano Kasaysayan at Kultura.
Vibalrespiratory systems work together
AranetatoAvenue,
Publishing House, Inc. 1253 Gregorio Quezon City. blood and nutrients to
2010. pp. 302-316.
and
Clyde treatment
& Beers. The Far of diseases
East affecting
A History of the
the Western respiratory
Impact and circulatory systems.
and the Eastern
Response (1830-1970). Prencite-Hall, Inc. Englewood cliffs, New Jersey,
U.S.A. 1971. pp. 209-222, 491-512. At the end of this module, you are expected to:
Farah, Mounir A. & Karls, Andrea Berens. World History: The Human
1. explain the
Experience. Glencoe/McGraw-Hill, 936 mechanism on how Ohio
Eastwind Drive, Westerviell, the respiratory and circulatory
43081. 1999. pp. 804-807, 909-915.
molecules
Mercado, Michael M. Sulyap to and
sa Kasaysayan ng from the
Asya. St. different parts of the body; and
Bernadette
Publishing House Corporation. 173 Rodriquez S. Ave., Kristong Hari, 1112
uezon City. 2009. pp.322-343.
Perry, Marvin. A History of the World. Houghton Mifflin Company Boston,
Massachusetts, USA. 1989. pp. 757-762.
breathe.
Rhoads, Murphey.Just remember
A History that the word
of Asia 6th Edition.Longman, 2008.respiration is linked to breathing.
Whitfield, Susan. Life along the Silk Road.University of California Press, 2001.
B. Websites activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
systems
A joint resolutionare essentially
in support meant of
of the restoration fora free
each andother. The common purpose could not be
independent
Cambodia and the protection of the Cambodian people from a return to power
by the genocidal Khmer Rouge.
http://thomas.loc.gov/cgibin/bdquery/z?d096:HR02200:@@@D&summ2=m& Overview
Retrived on December 17, 2012.


________________________________________________________________________
84
________________________________________________________________________

Flag of Burma.https://www.cia.gov/library/publications/the-world-
factbook/docs/flagsoftheworld.html. Retrieved on December 18, 2012.
Overview
Map of Asia.www.worldpress.com. Retrieved on October 20, 2012


Overview

________________________________________________________________________
85
________________________________________________________________________

Modyul Bilang 12
Overview
ARALIN BLG. 3: HAKBANG TUNGO SA PAGLAYA NG
SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA
Alamin
Sa bahaging ito, lilinangin ang dating kaalaman, konsepto
how theantas
,karanasan, digestive system
ng pag-unawa at breaks down
kasanayan food totungkol
ng mag-aaral nourish
sa your whole body.
naging hakbang ng Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya.
Pasasagutan ang mga gawain upang mataya ang stock/background
Now, you gabay
will learn hownathe different structures
knowledge at magsilbing sa susunod gawain ng bawat mag- of the circulatory and
aaral. Inaasahan din na magsasagawa ng oryentasyon sa mga inaasahan,
mga kraytirya kung paano sila tatayain at pagpapaunlad ng aralin sa pag-
thengdifferent
aaral parts oftungo
aralin3. Hakbang the body. You will
sa Paglaya also understand
ng Silangan at Timog the prevention, detection,
Silangang
and treatment of diseases affecting the respiratory kung
Asya. Magiging gabay na tanong sa pagtalakay ng aralin and circulatory systems.
paano ang paglayang ito ay humubog sa transpormasyong naganap
noong ika-16 na siglo hanggang sa kasalukuyan? Commented [SI4]:
Aalamin ang mga konseptong kakailanganin upang mas
maunawaan ang1.paksang
tatalakayin ukol sa hakbangonat how the respiratory and circulatory
pamamaraang
ginamit ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya upang lumaya
systemsnawork
sasagutan ang mga sumusunod gawain… together to transport nutrients, gases, and
Overview


________________________________________________________________________
86
________________________________________________________________________

GAWAIN 1: HALU-AYOS-LAYA!
Overview
Isaayos ang mga pinaghalong letra upang makabuo ng isang salita na
tumutugon sa inilalarawan ng pangungusap
. Your body is a fascinating creation that can carry out incredible
activities.
A L AItY is like Pangunahing
a machine that is able
layunin to function
upang wakasan with
angproper organization of
ANKA panghihimasok ng mga mananakop sa kanilang
pamumuhay at kabuhayan
Ideya ng pambansang kamalayan na kung saan lahat
eachI Spart
A Y OisN maintained appropriately while getting the most outfits discovered
ng pansariling kapakanan ay napangingibabawan ng
S A M O N L
how the digestive system breaks
pambansang downnafood
kapakanan to nourish
kakikitaan your whole body.
ng matinding
pagmamahal at pagpapahalaga sa kaniyang bansa
Ideolohiyang naghahangad na bumuo ng isang
respiratory systems work walang
lipunang together tootransport
antas oxygen-rich
uri (classless society) kungblood and nutrients to
saan ang mga salik ng produksyonay pag-aari ng
the different
I S K O Mparts lipunan.
of the body. You will also understand the prevention, detection,
Sa sistemang ito, tinatayang darating ang
O N M U
panahon naaffecting the respiratory
hindi na kailangan ang estadoand
kayacirculatory
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory kusa systems.
itong mawawala. Ang estado ang may-ari ng
produksiyon ng lahat ng negosyo ng bansa. Upang
masiguro ang maayos na pagpapatupad, kailangang
pairalin ang diktadurya.
Tumutukoy ang ideolohiyangonito how the respiratory
sa kapangyarihan ng and circulatory
pamahalaan na nasa kamay ng mga tao at ang
pagkakapantay-pantay ng mgato transport
mamamayan nutrients, gases, and
sa tingin
ASYAKR
molecules
ng batastoatand from
sa iba pangthe different
pangunahing parts
aspeto of the body; and
ng
EDOM pamumuhay. Bukod pa rito ay karaniwang pumipili ang
2. Infermgahow tao, one’s lifestyle
sa pamamagitan can affect
ng halalan, ng mgathe functioning of
respiratory
kinatawan and circulatory
na siyang hahawak systems.
sa kapangyarihan o
pamahalaan sa ngalan nila
Malawakan at organisadong paglaban upang
breathe.
N I M AJust
G H remember
mapabagsakthat ang the word sarespiration
namumuno isang bansa is na linked to breathing.
ASIK
nagdudulot ng malawakang pagbabago
Itoay isang sistema o lipon ng mga ideya o kaisipan
systems are
LOHII
essentially meant magpaliwanag
nanaglalayong for each other. Thesacommon
tungkol daigdigat purpose could not be
pagbabago nito. Ang mga halimbawa nito ay
attained
D E Owithout
YA the other system.
demokrasya, kapitalismo, monarkiya, totalitaryanismo,
autoritaryanismo, sosyalismo at komunismo
Overview

________________________________________________________________________
87
________________________________________________________________________

MANGDIG Malawakang digmaan na kinasangkutan ng maraming
ADAIGPA bansa sa buong mundo na nagdulot ng malawakang
NIGD pagbabago
Overview
Pagpapalawak ng kapangyarihan at teritoryo sa
ALISMIM
P E OYour
RYbody ispamamagitan
a fascinating creationngthat
ng pananakop hindican
langcarry out incredible tasks and
isa kundi
maraming teritoryo o bansa
how the digestive
PAMPROSESONG system breaks down food to nourish your whole body.
MGATANONG
1. Sagutin mo ang sumusunod na mga tanong: Kung aayusin mo ang
konsepto batay sa naganap na pangyayari sa kasaysayan ng
respiratory
Silangan systems work together
at Timog Silangang to transport
Asya paano oxygen-rich blood and nutrients to
mo ito pagsusunod-
sunurin ? Ipaliwanang ang ginawang pagkakasunod-sunod.
the
2.


Paliwanag:________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________
Overview


________________________________________________________________________
88
________________________________________________________________________

3. Bakit mahalagang maunawaan ang mga konsepto na nabanggit sa
pag-aaral sa mga pagbabagong naganap noong ika -16 na siglo
hanggang sa ika-20 siglo sa Silangan at Timog Silangang
OverviewAsya__________________________________________________
______________________________________________________
Ngayong It
activities. alam
is mo
likenaaang mga konseptong
machine that is kakakilanganinsa
able to functionaraling ito proper
with .
organization of
Subukan mong sagutan ang susunod na gawain…..
how the digestive
GAWAIN system
BLG. 2: SAAN breaks
KA PA!!! down food to nourish
(Anticipation-Reaction Guide) your whole body.
Commented [SI5]: Agree disagree icon .Not sure with the
Now, you Tingnan
will learn hownatheang different structures
kung gaano iyong kaalaman sa paksangof the copyright
circulatory and
but I let ebok draw it in another concept

ating tatalakayin sagutan ang unang
molecules to and from the different parts of the body; andkolum sa
pamamagitan ng pagsulat ng salitang sumasang-ayon
the different partso of
SA the
kungbody.
ikaw ayYou will also understand
sumasang-ayon the prevention, detection,
at hindi sumasang-
ayono HSA kung ikaw ay di-sumasang-ayon.

Bago ang Pagkatapos
Isasagawang respiratory and circulatory
Pag-aralan
Pag-aaral sasystems Konsepto
work together to transport
at Pananaw ang nutrients, gases, and
buong
Aralin o Aralin o
Paksa Paksa
2. Infer howng mga
Ang lahat one’s bansalifestyle
sa Silangancan
at affect the functioning of
respiratory
Timog Silangan and Asyacirculatory
ay naghangadsystems.
ng
kalayaan sa pananakop ng mga bansang
Respiratory system
Kanluranin dahil is
samade
kaisipang
up liberal
of theat organs in the body that helps us
ideya ng demokrasya
breathe. Just Ang remember that the
prinsipyong word respiration
nagbigay-diin sa is linked to breathing.
Circulatory system pagbubuois responsible
ng isang forpamahalaang
distributing materials throughout the body.
konstltusyonal na pinagsama ang
Kanluranin at tradisyunal na Tsino upang
palitan ang meant for each
absolute other. ay
monarchy The common purpose could not be
attained withoutdemokrasya
the other system.
Ang pagpapalakas ng Hapon ng kanyang
hukbong - militar ay naging daan sa Overview

________________________________________________________________________
89
________________________________________________________________________

pagbubuo ng depensibong nasyonalismo
sa kanyang bansa.
Iba't iba ang pamamaraang ginamit ng
Overviewmga naging pinunong Iider sa mga kilusang
naghangad ng paglaya sa mga Europeong
mananakop sa rehiyon ng Timog Silangang
YourAsyabody is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Upang mapagtagumpayan ang
activities. Itpaghahangad
sa pagsasarili naghain ang
parts andmga systems.
Asyano ng mgaHowever, our bodies
reporma, nagbuo ng also require proper care and
mga makabayang
organisasyon, at nang lumaon ay
each part gumamit
din ng mga madugong
how the digestive
pakikihamok system
laban breaks down food to nourish your whole body.
sa mga mananakop
Sa Pilipinas, naglatag ng kaisipang
Now, you ang
paglaya willkilusang
learn Propaganda
how the at different
ang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structures of the circulatory and
Katipunan ang naging kasangkapan sa
pagsasakatuparan ng paglaya sa mga
dayuhang mananakop.
and treatment of diseases at
Ang Tsina, Vietnam affecting
Hilagang theKorearespiratory
at
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory and circulatory systems.
Hapon ay kumapit sa kaisipan ng
At the end
sosyalismo at of this module,
komunismo you are expected to:
bilang landas
hindi lamang sa pagpapalaya ng bansa
kundi sa pagbubuo rin ng bagong
sistemang panlipunan na magwawakas sa
systems ngwork together to transport nutrients, gases, and
pagsasamantala mga mananakop.
molecules
Si Nguyen Ai-Quocto and
o Ho from
Chih Minh,the
angdifferent parts of the body; and
nasyonalistikong pinuno ng partido, ang can affect the functioning of
naging pangunahing kasangkapan sa
respiratory
paglaya ng kanilangand bansacirculatory
laban sa mga systems.
Pranses sa pamamagitan ng pagtanggap
Respiratory
sa pamamaraang system is made up of the organs in the body that helps us
demokratiko
breathe. Just remember that the
Ang naglalabang ideolohiyang word respiration is linked to breathing.
demokratiko
at komunismo ang naging sanhi ng
pagkakahati ng Korea at Vietnam
Take noteSathat circulation
kasalukuyan means
ay patuloy transportation
pa rin ang mga or movement in circles. Both
pagbabago sa mga ideolohiyang
gumagabay sa pamamahala at
pamumuhay ng mga bansa sa daigdig.
Overview


________________________________________________________________________
90
________________________________________________________________________

ATING LINANGIN…
Overview
Sa bahaging ito ay inaasahan na matutunan mo ang bahaging ginampanan
ng nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya ng
mga bansa mula sa imperyalismo, epekto ng mga digmaang pandaidig sa
pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya
at ang Your body isnga iba’t
impluwensiya fascinating creation
ibang ideyolohiya that can
(ideolohiya ng carry out incredible tasks and
malayang
demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga malawakang kilusang
activities. It is
sa like a machine that is Asya
abletungoto function
sa paglaya.with
Maariproper organization of
nasyonalista Silangan at Timog Silangang
ring balikan ang mga kasagutan at katanungan na iyong nabuo sa unang
bahagi ng modyul na ito upang malaman kung tama ang mga kasagutan
GAWAIN BLG 3: SURI-TEKSTO
Sa gawaing
the different parts of theitobody.
ay susuriin
You angwill bawat teksto ukol sa naging
also understand
hakbang ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya
and treatmentupang
of diseases
makamit affecting the respiratory and
ang kalayaang inaaasam.gamit angcirculatory
mga systems.
pamproseong tanong
HAKBANG SA PAGLAYA NG SILANGAN AT TIMOG
1. explain
ASYA the mechanism on how the respiratory and circulatory
SILANGANG
Pangkalahatang Ideya
Ang 2. Infer athow
pananakop paniniil one’s lifestyle
sa mga bansa canAsya
sa Silangang affect the functioning of
at Timog-
Silangang Asya ay naglunsad ng pag-usbong ng diwang makabansa bilang
tugon sa pang-aabuso at pagyurak sa karapatan ng mga bansa sa Silangan at
Timog-Silangang Asya na ang tanging mithiin ay magkaroon ng kalayaan.
Ang Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nakaapekto upang
breathe. Just
makamit ang remember
kalayaan that Digmaang
dahil sa Unang the word respiration
Pandaigdig, nagbagoisanglinked to breathing.
Circulatory system
balance of power, is responsible
nakilala ang Japan dahilforpinalakas
distributing materials
nito ang
parts and systems. However, our bodies also require proper care and kaniyangthroughout the body.
hukbong militar. Isinulong na rin nito pagkatapos ng digmaan angracial equality
Take note
o pantay that circulation
na pagtingin meansng transportation
sa lahi na di pinansin ornaman
mga Kanluranin.Dahil movement
sa in circles. Both
Ikalawang Digmaang Pandaigdig lumakas ang Nasyonalismo sa Timog
Silangang Asya.Napabilis ang paglaya kaya maraming mga bansa sa Timog
attained
Silangangwithout
Asya angthe other
lumaya system.
pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
May iba’t ibang ideolohiya at paniniwala rin ang niyakap ng mga bansa Overview
sa Silangan at Timog Silangang Asya, may naniwala na ang kasagutan sa

________________________________________________________________________
91
________________________________________________________________________

minimithing kalayaan ay ang ideolohiyang komunismo, ang iba ay naniwala sa
ideolohiya ng demokrasya, totalitaryanismo at autokrasya. Ang mga
ideolohiyang ito ay nagdulot ng transpormasyon sa mga bansang Silangan at
Overview
Timog Silangang Asya.

Ang tatlong malalaking konsepto/ideya na aking makukuha mula sa
teksto ay…Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
1.activities. It is like a machine that is able to function with proper organization of
2.
3.parts and systems. However, our bodies also require proper care and
Ang aking mahihinuha
maintenance. ay…
It is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
each
Ang part isatmaintained
pananakop paniniil ng mgaappropriately while
bansa sa Silangan Asya getting
at Timog the most outfits discovered
Silangang Asya ay
______________________________________________
your whole body.
________________________________________________________
Now, you
_____ PAGLAYA will BANSA
NG MGA learn SA
how the different
SILANGANG ASYA structures of the circulatory and
respiratory
Paglaya ng Chinasystems work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
Dahil sa kasikatan ng produktong China sa Europa hinangad ng mga
and treatment
Europeo of diseases
na makipagkalakalan sa Chinaaffecting theayrespiratory
na kalaunan naging dahilanand
ng circulatory systems.
paghahangad na makontrol ang lupain nito.Ang pagkakatalo ng Tsina sa
Digmaang Opyo ay naging daan ng di- makatuwirang kasunduan at pagkakaroon
ng Sphere of Influence ng mga bansang Europeo sa teritoryo ng China. Tatlong uri
ng Nasyonalismo ang umusbong nasyonalismong tradisyunal na ang layunin ay
paalisin ang mga1.Kanluranin
explain theimpluwensiya
at ang mechanism onpinangunahan
nito na how the respiratory
ng
samahang Boxers, ang pangalawa ay ang Nasyonalismong may impluwensiya ng
kanluran na ang layuninsystems work ang
ay maging republika together
China yakapto ang transport
ideolohiyang nutrients, gases, and
demokratiko na pinangunahan ni Dr Sun Yat Sen at Chiang Kai Shek at ang
parts of the body; and
pangatlo ay ang Nasyonalismong may impluwensiya ng Komunismo na
2. Zedong.
pinangunahan ni Mao Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
Sa paglakas ng nasyonalismong Tsino nabahala ang Japan na baka
maapektuhan ang interesrespiratory
nito sa China and circulatory
kung kaya’t sunod sunod systems.
ang ginawang
pakikidigma at pananakop. Una na ritong naganap ang Manchuria Incident
sinundan ng Rape ofNanking na nasundan pa ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
. Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
breathe. Just
Natalo ang Japan remember
noong Ikalawang thatPandaigdig
Digmaang the word respiration
ngunit nagpatuloy ang is linked to breathing.
kaguluhan sa China sa pagitan ng puwersa ng komunista ni Mao Zedong at
Circulatory
nasyonalista system
ni Chiang Kai Shek. is Natalo
responsible for distributing
ang nasyonalista materials
at napasailalim
parts and systems. However, our bodies also require proper care and sa throughout the body.
komunistang pangkat ang Mainland China samantalang ang nasyonalista ay
Takeat pumunta
tumakas note thatsa islacirculation means
ng Formosa na ngayon transportation
ay tinawag or movement in circles. Both
na Taiwan noong
October 1,1949. Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Overview


________________________________________________________________________
92
________________________________________________________________________

MGA TANONG
1.Anong bansa ang nanakop?
Overview
2. Ano-anong pamamaraan ang ginamit upang lumaya?
3.Anong ideolohiya ang mga nabanggit?
4. Ang aking mahihinuha ay…
Paglaya at Pagkakahati ng Korea
activities. It nasakop
Unti-unting is like ng
a machine that na
Hapon ang Korea is ginawang
able to base
function
militar with
at pilitproper organization of
na itinaguyod ang kanilang kabihasnan.Bunsod nito maraming
parts and systems.
pagtatangkang ginawa angHowever,
Korea upang our bodies
mapatalsik alsoHapones.
ang mga require proper care and
Napabilis ito pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung saanlifestyle to ensure that
natalo ang mga Hapon. Subalit hindi nakaligtas ang Korea sa dalawang
each part is nag-uumpugan,
ideolohiyang maintained appropriately
ang komunismo while getting
na niyakap the most outfits discovered
ng Hilagang
how the digestive system breaks down food to nourish your
Korea at sinuportahan ng Unyong Sobyet at demokrasya na niyakap ng whole body.
Timog Korea na sinuportahan ng Amerika .
Noong 1948, pinasinayaan ang bagong republika na sinuportahan
Now, na youpinamunuan
will learn how theRhee different
ng Amerika ni Syngman structures
ngunit kaagad namangof the circulatory and
ipinahayag
respiratory ng North Korea ang Democratic People’s Republic
systems work together to transport oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; and of Korea nablood and nutrients to
MGA TANONG
sinuportahan ng Soviet Unionna pinamunuan ni Kim Il Sung. Mula noon,
the different
1.Anong
nahati bansa
ang parts
angsa
Korea ofpamamagitan
the body.ngYou
nanakop? 38 th will also understand the prevention, detection,
parallel.
and treatment
3.Anong of ang
ideolohiya diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
mga nabanggit?
Paglaya ng mga Bansa sa Timog Silangang Asya
1. Indonesia
Paglaya ng
Nakamit ng Indonesia ang kalayaan nito noong Agosto 17,1945 sa
pamumuno ni molecules to sa
and from thengdifferent
rebolusyonparts of the body; and
Achmed Sukarno pamamagitan laban sa
mga Olandes.
Umigting ang pagnanasang lumaya ng Indonesia nang
pinagkaloobanrespiratory
ng simbolikongand circulatory
kalayaan systems.
si Sukarno ng Hapon nang
masakop ito noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ngunit nang matalo
Respiratory
ang Hapon system
dumating ang is made
mga Olandes upangupmuling
of the organs
ibalik in the body that helps us
ang kanilang
pamamahala .Subalit ang Indonesia na nakaranas ng kalayaan ay
lumaban.Pinamunuan thatangthe
ni Sukarno word sarespiration
Indonesia loob ng 23 taon.is linked to breathing.
Pinasimulan niya ang pamamahalang guided democracy(limited
democracy) base sa Pancasila- 5 patnubay na prinsipyo: paniniwala sa
Take
Dios,note that circulation
nasyonalismo, means transportation
pagkakawanggawa, or movement
katarungang panlipunan at in circles. Both
demokrasyang gagabayan ng karunungan. Tinanggap at ipinagbunyi ng
mga tao at ginawa siyang pangulong panghabambuhay noong 1963 Overview
subalit ang lubos niyang kapangyarihan ang naging dahilan ng pang
aabuso niya sa kapangyarihan.

________________________________________________________________________
93
________________________________________________________________________

MGA TANONG
Overview
Paglaya ng Vietnam
activities. It is likengaVietnam
Sa kasaysayan machine that
ay may is able
tatlong to function
naganap na paglayawith proper organization of
ang una ay noong 938 mula sa China, ang pangalawa noong Setyembre
02,1945 mula sa France, at ang pangatlo ay noong Hulyo 02, 1976. Ang
maintenance.
pag-iisa ng Vietnam sa Itpamumuno
ni Nguyen Ai-Quocgoing withMinhmula
o Ho Chih a healthy lifestyle to ensure that
sa kilusang Viet Minhbilang isang Sosyalistang Republika na may
oryentasyong komunista .
howmatagalang
Isang the digestive
digmaansystem breaksngdown
ang ginawa mga food to nourish
Vietnamese upang your whole body.
makamtan ang kalayaan. Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
nahati ang Vietnam sa dalawang bansa, ang Hilagang Vietnam na
Now, you will learn athow the different structures
nagsulong ng ideolohiyang Komunismo Sosyalismo sa pamumuno ni Ho of the circulatory and
Chirespiratory
Minh at Timogsystems
Vietnam nawork together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
yumakap sa ideolohiyang Demokratiko
molecules to and from the different parts of the body; andsa
pamumuno ni Ngo Dinh Diem. Nagkaroon ng Vietnam War na sinalihan ng
the different
Estados Unidos sa parts
haba ngofdigmaan
the body.
nagingYou will also
magastos understand
at madugo ito para the prevention, detection,
sa and
bansa.treatment
Para sa pandaigdigang opinyon ay iwan na ng mga Kanluranin
of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
ang Vietnam at dito natalo ang Estados Unidos ,iniwan nila ang Timog
Vietnam at napasailalim sa kontrol ng grupong may ideolohiyang
At theMuling
komunismo/sosyalismo. end napag-isa
of this module,
ang dalawangyou are expected
Vietnam at naging to:
isang bansa.
Overview


________________________________________________________________________
94
________________________________________________________________________

MGA TANONG
Overview
Paglaya ng
activities. Burma
It is like (Myanmar)
parts and systems.
Nakamit ng Burma However,
ang kalayaan our bodies
nito noong Eneroalso require
04, 1948 sa proper care and
pamumuno ni U Nu bilang punong Ministro ng Republika ng Burma na
kalaunan ay inilipat ang pamumuno kay Heneral Ne Win na isang diktador
each part.Bilang
militar is maintained
pinuno ng mgaappropriately
hukbong armadowhile pinairal
gettingniyatheang
most outfits discovered
ideolohiyang Myanmar way to Socialism na kung saan kinumpiska
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. ng
pamahalaan , ang anumang negosyo at pangkalakalan,bangko at mga
pribadong ari-arian kung kayat nawalan ng hanapbuhay ang mga dayuhan.
Noong Now,
unangyou will
hindi pa learn ng
nakakamit how Burmatheangdifferent
kalayaan ang
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structures
kumokontrolof the circulatory and
dito ay ang India sa tulong ng Ingles at China .Bilang pagtugon sa
respiratory
pananakopsystems work ng together to transport
na ito nagtatag iba’t ibang kilusang naglalayonoxygen-rich
ng kalayaan.blood and nutrients to
the different parts of the body. You will also understand
Nang maramdaman ng mga Ingles ang pagpupunyagi
systems work together to transport nutrients, gases, and sa kalayaan ng the
mga prevention, detection,
Burmese nagkaroon ng pagbabago na nagresulta sa paghiwalay ng Burma
andsatreatment
India noong of diseases
Ilan pangaffecting
pagbabago the ang respiratory
1935. and circulatory systems.
tinangka ng pamahalaang
Ingles ngunit hindi nangyari dahil sa pagsiklab ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig Atatthe end of Hapon
ang bansang this module,
naman ang you sumakop aresaexpected
Burma. Upang
At the end of this module, you are expected to: to:
makuha ng mga Hapones ang loob ng mga Burmese maagang ipinahayag
nito ang pagtataguyod tungo sa kasarinlan. Ang pangkat ni Aung San na
Dohama 1. explain the for mechanism on how thesarespiratory and circulatory
Asiayona(Burma Burmese) ay nakipagkasundo Hapon
tungkol sa pagtustos ng sandata at sa pamumuno sa militar at nagsanib
puwersa upang makuha ang Rangoon laban sa mga Ingles .Ipinahayag ng
molecules tosakop
andpa from the different
kalaunanparts
Hapon ang kalayaan ng Burma nila ito subalit nadama of the body; and
2. Infer
ng mga Burmese na ang how one’s
tunay na layunin lifestyle
ng pagtulong can ng Hapon affect
Now, you will learn how the different structures of the circulatory anday hindithe functioning of
upang lumaya kundi sakupin sila. Nakaranas sila ng kahirapan ang mga
respiratory
Burmese sa pamamalakad ng and circulatory
mga Hapones systems.
kung kaya’t nagtatag sila ng
kilusang laban sa Hapon ,ang AFPFL (Anti Fascists People’s Freedom
Respiratory
League) sa pamumunosystem ni Aung Sanis namade
binubuo upngofmga themakademokratiko
at komunistang pangkat. Nagapi nila ang mga Hapones at bumalik ang mga
breathe. Justhindi
Ingles subalit remember
na pumayag ang thatmga the wordkaya’t
Burmese respiration
sunod -sunod is na linked to breathing.
usaping pangkalayaan ang naganap . Bunga nito,
parts and systems. However, our bodies also require proper care and pinagtibay ang
kasunduang Anglo-Burmese na nagpapahayag ng kalayaan sa Burma
Take
noongnote
Enero 04, circulation
that 1948. Sa kasawiang means paladtransportation
pinatay si Aung San or movement
at ang
kaniyang gabinete ng upahang armado ng kaniyang talunang
systems are essentially meant for each other. The common purpose could not bekalaban na
Your body is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and si
U Saw. Ngunit nang maaresto si U Saw ay ipinagpagtuloy ni U Nu ang
attained
naiwan without
ni Aung Santhe other system.
Overview

________________________________________________________________________
95
________________________________________________________________________

MGA TANONG
Overview
Paglaya ng Pilipinas
parts and ngsystems.
Nakamit Pilipinas angHowever,
paglaya noongour Hunyo
bodies also sarequire proper care and
12, 1898
pamumuno ni Heneral Emilio Aguinaldo .Nakipagsabwatan ang mga
Amerikano sa Pilipino upang matalo ang mga Espanol sa Digmaang
Espanol-Amerikano kung saan natalo appropriately while getting
ang mga Espanol. Inakala ngthe most outfits discovered
pamunuan ni Aguinaldo na aalis na ang mga Amerikano sa Pilipinas at
how the
ipauubaya na digestive
ang pamumuno system
sa atinbreaks downang
kaya idineklara food tokalayaan
ating nourishat your whole body.
nagtatag ng isang demokratikong pamahalaan.Samantala, iba naman ang
ikinikilos ngNow, you will nagpalabas
mga Amerikano, learn how thepatakarang
ito ng differentBenevolent
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of structures of the circulatory and
Assimilation at lumagda sa Treaty of Paris na nagpapahayag ng paglilipat
ng respiratory systems
Pilipinas work together mulatosatransport oxygen-rich blood and nutrients to
pamamahala ng sa Amerikano mga Espanol.Naging
hayagan ang pagtutol ng mga Pilipino sa pananakop ng mga Amerikano
kung kaya’t sumiklab ang Digmaang Pilipino- Amerikano .Subalit may ibang
and na
Pilipino treatment of diseases affecting the respiratory
hindi nakiisa, walang pakialam at nakiisa sa mga Amerikano and circulatory systems.
.Dahil sa kawalan ng pagkakaisa, nakapagtatag ang Amerikano ng
At thena
pamahalaang kolonyal end of this
nagsilbi sa module,
interes ngyou mga are expected to:
Amerikanoat
pinalaganap ang edukasyong makabanyaga. Sa isang banda tinugis ang
mga Pilipinong lumaban para sa kalayaan at ipinatapon ang ibang lider -
Pilipino sa ibang1.bansa.
Ang ibang Pilipino naman na on nakiisa
how the sa mgarespiratory and circulatory
Amerikano ay isinulongsystems work together to transport nutrients, gases, and
ang paghingi ng kalayaan sa mga Amerikano. Dahil
ang kalayaan natin ay ating hinihingi matagal bago naibalik ang kalayaan at
molecules
sa bawat paghingi natin to and
ay may katumbas from
na mas the different
malaking parts of the body; and
kapalit na likas
na yaman at 2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
pagkontrol sa kalakalan. Pansamantalang natigil ang
pananakop ng mga Amerikano nang tayo’y masangkot sa Ikalawang
Digmaang Pandaigdig respiratory
. Nilusob tayoand circulatory
ng Hapon systems.
dahil kaalyado natin ang
mga Amerikano at ang pinakamalaking base-militar ng Amerikano ay nasa
Respiratory
ating bansa.Sa kasagsagansystemng digmaan ,iniwan up
is made tayoofngthemga lider- in the body that helps us
organs
Amerikano at natira tayong lumalaban at nagtatanggol sa ating kalayaan.
breathe.
Nasakop tayo ngJust
Haponremember thatNatalo
sa loob ng 5 taon. Haponrespiration
theangword sa Ikalawang is linked to breathing.
Digmaang Pandaigdig kung kaya’t binalikan tayo ng mga Amerikano at
ibinigay ang ating kalayaan noong Hulyo 04,1946. Ayon kay Renato
Take note
Constantino hindithat
ganap circulation
na nakamtan means transportation
ng Pilipinas ang Kalayaan dahil or movement in circles. Both
nanatiling makapangyarihan at impluwensiyal ang Amerikano sa Pilipinas
sa larangang pangkabuhayan at pampolitika.
Overview


________________________________________________________________________
96
________________________________________________________________________

MGA TANONG
1. Anong bansa ang nanakop?
Overview
3. Anong ideolohiya ang mga nabanggit?
parts and PAMPROSESONG
systems. However, our bodies also require proper care and
TANONG
1. Paano ipinakita ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya
each partang is maintained
pagmamahal appropriately
sa bayan? Magbigay ng while
patunaygetting
sa inyongthe
mga most outfits discovered
sagot.
how the._______________________________________________________
________________________________________________________
__________
2. Paano hinubog ng ideolohiya ang paglaya ng mga bansa sa Silangan
respiratory systems work together tongtransport
patunay sa oxygen-rich
at Timog Silangang Asya? Magbigay inyong mga blood and nutrients to
sagot.
________________________________________________________
________________________________________________________
_________
At nakaapekto
3. Paano the end ofangthis
Una atmodule,
Ikalawangyou are expected
Digmaang Pandaigdig sato:
paglaya ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya?
________________________________________________________
________________________________________________________
__________
molecules
GAWAIN BLG.4: to and from the different parts of the body; and
BUO-LAYA
Iyong natunghayan kung paano lumaya ang mga bansa sa Asya at
respiratory
upang magkaroon and circulatory
ng buong pananaw sa paglaya ng systems.
mga bansa, buuin ang
talahanayan.
Bansa sa
breathe.
SilanganJust Mga
remember that the word respiration is linked to breathing.
Pamamaraang
Araw ng Ideolohiyang
Circulatory system isPaglaya
Asya (na Bansang responsible for distributing
Namuno Ginamit sa materials
Niyakap throughout the body.
nasa Nanakop Paglaya
note that circulation means transportation or movement in circles. Both
Taketeksto)
Overview

________________________________________________________________________
97
________________________________________________________________________

Overview
Bansa sa
Timog
Mga Araw Pamamaraang
Silangan Namun Ideolihiyang
Bansang ng ginamit sa
Asya (na o Niyakap
nasa Your bodyPaglaya
Nanakop is a fascinating creation
Paglaya that can carry out incredible tasks and
teksto) Take note that circulation means transportation or movement in circles. Both
Ngayong natapos
respiratory systems mo nang sagutan
work together ang talahanayan
to transport at
oxygen-rich
molecules to and from the different parts of the body; andblood and nutrients to
naiwasto,
BINABATI
and treatment KITA!affecting the respiratory and circulatory systems.
of diseases

Dahil may sapat ka nang kaalaman at pag-unawa tungkol sa:
1. explain
 bahaging the ng
ginampanan mechanism
Nasyonalismoonsa how theatrespiratory and circulatory
Silangan
Timog Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula
sa imperyalismo;
 epekto ng molecules to and
mga digmaang from sa
pandaidig thepag-aangat
differentngparts of the body; and
malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya at
 ang impluwensiya ng iba’t ibang ideolohiya( ideolohiya ng
malayangrespiratory
demokrasya,and circulatory
sosyalismo systems.
at komunismo) sa
malawakang kilusang nasyonalista sa Silangan at Timog
Silangang Asya tungo sa paglaya.
breathe.
Maaari Just ang
mong balikan remember thatnathe
mga kasagutan iyongword respiration
ginawa sa unang is linked to breathing.
bahaging Modyul na ito upang malaman kung tama ito .
Takekanote
Maaari that circulation
nang tumungo sa susunod nameans transportation
bahagi ng Modyul na ito or movement in circles. Both
upang mapalalim at mapalawak pa ang iyong pag-unawa tungkol sa
systems
paksang are essentially meant for each other. The common purpose could not be
pinag-aralan.
Overview


________________________________________________________________________
98
________________________________________________________________________

Overview ATING PAGNILAYAN AT UNAWAIN

Sa Your body
bahaging is a fascinating
ito, pagtitibayin creation
mo ang nabuong mgathat can carry
pag-unawa tungkolout incredible tasks and
sa paksa. Inaasahan din na kritikal mong masusuri ang:
 bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa Silangan at Timog
parts andSilangang
systems. However,
Asya tungo sa paglayaour bodies
ng mga also
bansa mula sa require proper care and
imperyalismo;
 epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag-aangat ng
each partmalawakang
is maintainedkilusangappropriately while gettingat the most outfits discovered
nasyonalista tungo sa paglaya
 ang impluwensiya ng iba’t ibang ideolohiya( ideolohiya ng your whole body.
malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa mga
malawakang kilusang nasyonalista sa Silangan at Timog
Now, you Asyawill tungo
learnsahow the. different structures of the circulatory and
Silangang paglaya
the different
GAWAIN parts
BLG. 5: of the body.
SAAN You(Anticipation-Reaction
KA PA!!! will also understand the prevention, detection,
Guide)
Atgaano
Tingnan kung the end ofkaalaman
na ang this module, you
sa paksang are expected
pinag-aralan. Sagutan to:
ang
unang kolum sa pamamagitan ng pagsulat ng salitang sumasang-ayon
1. explain
kung sumasang-ayon the sumasang-ayon
at hindi mechanism on kunghow the respiratory
and circulatory
di-sumasang-ayon sa
ipinahayag na mga kaalaman
Pagkatapos
ang Pag-aaral
2. Infer how one’s lifestyle can saaffect
Bago ang the functioning of
Buong
Isasagawang
Konsepto at Pananaw systems.
Aralin o Paksa
Pag-aaral sa
(Ipaliwanag
Aralin o Paksa
ang naging
kasagutan)
Ang lahat ng mga bansa sa Silangan
at Timog Silangang for
Asyadistributing
ay materials throughout the body.
Take note that circulation meanssatransportation
naghangad ng kalayaan pananakop or movement in circles. Both
ng mga bansang Kanluranin dahil sa
kaisipang liberal at ideya ng
demokrasya
Overview

________________________________________________________________________
99
________________________________________________________________________

Ang prinsipyong nagbigay-diin sa
pagbubuo ng isang pamahalaang
konstltusyonal na pinagsama ang
Overview Kanluranin at tradisyunal na Tsino
upang palitan ang absolutong
monarkiya ay demokrasya.
YourAng bodypagpapalakas
is a fascinatingng Haponcreation
ng that can carry out incredible tasks and
kaniyang hukbong - militar ay naging
activities. It daan
sa pagbubuo ng depensibong
parts and nasyonalismo
systems. saHowever,
kaniyang bansa.our bodies also require proper care and
maintenance. It is just fitting to keep going
Iba't iba ang pamaraang ginamit ng with a healthy lifestyle to ensure that
mga naging pinunong Iider sa mga
kilusang naghangad ng paglaya sa
how the digestive system breaks
mga Europeong down sa
mananakop food to nourish your whole body.
rehiyon ng Timog Silangang Asya
Now,Upang you will learn how the ang
mapagtagumpayan different structures of the circulatory and
paghahangad sa pagsasarili naghain
ang mga Asyano ng mga reporma,
the differentnagbunga
parts of ng the body. makabayang
You will also understand the prevention, detection,
organisasyon, at nang lumaontheayrespiratory and circulatory systems.
gumamit din ng mga madugong
Atpakikihamok
the end of this laban module,
sa you are expected to:
mga
mananakop
Pilipinas, naglatag ng kaisipang
1.Saexplain the mechanism on how the respiratory and circulatory
paglaya ang kilusang Propaganda at
angsystems workang togethernaging to transport nutrients, gases, and
Katipunan
molecules
kasangkapan sa to and from the different parts of the body; and
pagsasakatuparan
2.ng Infer
paglaya sa mga dayuhang
how one’s lifestyle can affect the functioning of
mananakop.
Ang respiratory
Tsina, Vietnam and at
circulatory
Hilagang systems.
Korea at Hapon ay kumapit sa
Respiratory
kaisipan ngsystem
sosyalismoisatmade
komunismo up of the organs in the body that helps us
breathe. Just remember that the word
bilang landas hindi lamang sa respiration is linked to breathing.
pagpapalaya ng bansa kundi sa
Circulatorypagbubuo
systemrinis ng responsible for distributing materials throughout the body.
bagong sistemang
panlipunan means transportation
na magwawakas sa or movement in circles. Both
pagsasamantala ng mga mananakop.
Overview


________________________________________________________________________
100
________________________________________________________________________

Si Nguyen Ai-Quoc o Ho Chih Minh,
ang nasyonalistikong pinuno ng
partido, ang naging pangunahing
Overview kasangkapan sa paglaya ng kanilang
bansa laban sa mga Pranses sa
pamamagitan ng pagtanggap sa
Your bodypamamaraang demokratiko
Ang ideolohiyang demokratiko at
komunismo ang dalawang
naglalabang ideolohiyaourna bodies
naging also require proper care and
maintenance. It is just fitting to keep going with
sanhi ng pagkakahati ng Korea at a healthy lifestyle to ensure that
Vietnam
Sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang
how the digestivemga system breaks
pagbabago down
sa mga food to nourish your whole body.
ideolohiyang
gumagabay sa pamamahala at
Now, youpamumuhay
will learnng how the sa
mga bansa different
daigdig. structures of the circulatory and
GAWAIN 6:the respiratory
BUKAS- ISIP! and circulatory systems.
(reflective journal)
Sumulat ng maikling
repleksiyon ukol sa iyong mga
natutuhan, realisasyon at
opinyon tungkol on how the respiratory
sa mga and circulatory
paksang pinag-aralan.
Kung gayon!
Ang paksa ngayon ay____________________________________________
attained without konsepto
Isang mahalagang the other
na system.
aking natutuhan ay ____________________
Ito ay mahalaga dahil____________________________________________
Ang isa pang ideya ay ___________________________________________ Overview
Magagamit ko ito sa_____________________________________________

________________________________________________________________________
101
________________________________________________________________________

Sa kabuuan ang natutuhan ko ay __________________________________
BINABATI KITA!
Overview
Mahusay mong nagampanan ang gawain sa bahagi ng
Pagpapalalim.
Ngayon ay mayroon ka nang sapat na pag-unawa tungkol sa bahaging
ginampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya. Ito ay
activities.
tungo It mga
sa paglaya ng is like a mula
bansa machine that isepekto
sa imperyalismo, ablengtodigmaang
pandaidig sa pag-aangat ng mga malawakang kilusang nasyonalista tungo sa
parts
paglaya and
at ang systems.
impluwensiya ng iba’tHowever, our
ibang ideyolohiya( bodies
ideolohiya also require proper care and
ng malayang
demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa malawakang kilusang nasyonalista
sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya. Ngayon ay handa ka
each
nang gawin part is susunod
ang ating maintained
at hulingappropriately while getting the most outfits discovered
gawain sa araling ito.
howGAWIN
ATING the digestive system breaks down food to nourish your whole body.
Now, youngwill
Gawain 8 :Paggawa learn how the different structures of the circulatory and
Resolution
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory Commented
Bilang paghahanda sa isasagawang Performance Task ay
systems. [SI6]: Change icon with ebok drawing. thanks
basahin ang sumusunod na sitwasyon:

Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig maraming isyu ang
1. explain
umusbong sa Silangan the mechanism
at Timog Silangang Asya. Isa naon
rito how the dulot
ang sigalot respiratory and circulatory
ng pag-aagawan sa teritoryo. Ikaw,bilang mambabatas ng iyong bansa ay
systems
gagawa ng isang resolusyon workangtogether
para ipakita to sa
iyong mga punto transport
teritoryong nutrients, gases, and
inaangkin .Ang iyong nabuong resolusyon ay maglalaman ng naging mga
parts of the body; and
problema bunsod ng nasabing usapin at mga mungkahing solusyon upang
2.naInfer
malutas ang sigalot ito. how one’s lifestyle can affect the functioning of
Ang resolusyon na ginawa ay huhusgahan batay sa sumusunod na
pamantayan---
Respiratory
 Maliwanag system
at maayos ang is made
pagkakalahad up of the organs in the body that helps us
ng resolusyon.
Sapat at Just
breathe. remember that the word respiration
katanggap-tanggap ang mga mungkahing solusyon sa is linked to breathing.
suliranin.
Circulatory
Nakapaglahadsystem is responsible
ng mga datos batay sa realidadfor distributing
ng suliranin materials throughout the body.
na binibigyan
ng solusyon.
Krayterya 4 the other 3system. 2 1
attained without
Nilalaman Sapat at Katanggap- May mga May mga
katanggap- tanggap ang mungkahing mungkahing
tanggap ang mga mga solusyon ngunit solusyon
Overview
mungkahing mungkahing ang mga datos ngunit ang


________________________________________________________________________
102
________________________________________________________________________

solusyon sa solusyons sa ay di- gaanong mga datos ay
suliranin.Nakapa suliranin ngunit batay sa realidad hindi batay sa
glahad ng mga di-wasto ang ng suliranin na realidad ng
Overview
datos batay sa ilan: may ilang binibigyan ng suliranin na
realidad ng impormasyon solusyon. binibigyan ng
suliranin na na hindi solusyon.
binibigyan ng
attained without the other system. maliwanag ang
solusyon. pagkakalahad.
Nakapaglahad
ng mga datos
batay sa
realidad ng
suliranin na
binibigyan ng
solusyon.
Pinagkunan ng Ibinatay sa iba’t Ibinatay sa iba’t
how the digestive
Datos
system breaks downIbinatay
ibang saligan ang
food lamang Walang
to nourish
ibang saligan
ang saligan ng
your whole body.
batayang
mga kaalaman ang mga impormasyon sa pinagkunan at
tulad ng mga impormasyon batayang aklat
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of ang mga
aklat, pahayagan, ngunit limitado lamang. impormasyon
video clips, lamang. ay gawa-gawa
interbyu, radio at lamang.
iba pa.
Isinulat ang
pinagkunan ng
mga
impormasyon
Organisasyon Organisado ang Organisado Walang Di- organisado
ginawang ang mga paksa interaksiyon at
and treatment of diseases affecting the respiratory and circulatory systems. ang paksa.
resolusyon at sa sa kabuuan at ugnayan sa mga Malinaw na
kabuuan maayos maayos na kasapi. Walang walang
ang presentasiyon malinaw na preparasyon
presentasiyon ng ngunit di presentasiyon ng ang
gawain, ang masyadong mga paksa. May presentasiyon
pinag sama- nagamit nang powerpoint ng pangkat.
samang ideya ay maayos ang presentationngun
malinaw na powerpoint it hindi lubusang
naipapahayag at presentation. nagamit at
natatalakay gamit nagsilbi lamang
ang na palamuti sa
makabuluhang pisara.
powerpoint
presentation.
Presentasiyon Maayos ang
Maayos ang Simple at maikli Ang
pagkakalahad.
paglalahad ang paglalahad ay
Gumamit ng
gamit ang presentasiyong hindi naging
powerpoint powerpoint nagawa. malinaw.
presentation. presentation,m Walang Overview
Namumukod ay kahinaan

________________________________________________________________________
103
________________________________________________________________________

tangi ang ang tinig ng gaanong
pamamaraan ng mga presentasiyon.
presentasiyon sa nagtalakay
Overview
pamamagitan ng
malakas at
malinaw ang
pagsasalita na
sapat para
marinig at
maintindihan ng
lahat.
Transisyon sa Susunod na Modyul
how Ngayong
the digestive system
nasuri mo breaks
na kung paanodown foodngtopaglaya
nahubog nourishangyour whole body.
transpormasyong naganap noong ika-16 na siglo hanggang sa kasalukuyan sa
susunod na modyul ay malalaman mo kung paano nakaapekto sa mga Asyano
Now, you will sa
learn how the different structures
ang mga pagbabagong naganap Silangan at Timog Silangang Asya noong of the
circulatory and
ika -16 hanggang ika- 20 siglo .


Overview


________________________________________________________________________
104
________________________________________________________________________

Modyul 13
ARALIN BLG. 4:MGA PAGBABAGO SA SILANGAN AT

Overview
TIMOG SILANGANG ASYA SA TRANSISYONAL AT
MAKABAGONG PANAHON (16-20 SIGLO)
Your body
Alamin: is a fascinating creation that can carry out incredible tasks and
Handa ka na ba sa panibagong hamon ng pag-aaral? Kung
activities. It ishanda
like a
ka machine
na, nais kongthat is able
pag isipan mo to
angfunction with proper organization of
iyong kasagutan
sa tanong na ito:Ano ang naganap sa Silangan at Timog
matapos our
nilangbodies alsokanilang
require proper care and
Silangang Asya makamit ang
maintenance. kalayaan
It is justmula
fitting to keeppanahon
sa mahabang going with a healthy
ng pananakop ng lifestyle to ensure that
Kanluran?
GAWAIN BLG. 1: Ano Alam Ko?
. Now, Sagutin
you will
ang learn
tanong how thegamit
sa itaas different
ang IRFstructures
WORKSHEET. of the circulatory and
Punan mo lamang ang kolum para sa initial answer.Ang
molecules to and from the different parts of the body; and dalawa
pang natitirang kolum ay mapupunan mo lamang sa sandaling
the different natapos
parts of
ng the body.angYou
aralin.will also understand the prevention, detection,
talakayin
IRF WORKSHEET
Initial Answer (Paunang sagot)
molecules
Revised Answer to and from the different parts of the body; and
(Binagong sagot)
Final Answer (Huling sagot)
Overview

________________________________________________________________________
105
________________________________________________________________________

PAMPROSESONG TANONG
Sagutin mo ang sumusunod na katanungan:
Overview
4. Ano ang initial answer mo ukol sa tanong na kaugnay sa paksa?
5. Ano-ano ang iyong naging batayan sa kasagutan mo na iyong
inilahad sa IRF Worksheet? Ilahad mo ang ilan sa iyong
patunay.
GAWAIN BLG.It2:isPAGTAYA
activities. NG PAUNANG
like a machine KAALAMAN
that is able to function with proper organization of
maintenance. It isang
Alamin just fitting
antas to keep
ng iyong going
kabatiran withsaa mga
tungkol healthy lifestyle to ensure that
bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya sa
Transisyunal at Makabagong Panahon sa pamamagitan
how the digestive
ng matapatsystem breaks
na pagsagot down
sa mga food
tanong to nourish your whole body.
sa checklist.
GaanoNow, youangwill
mo kakilala mgalearn how
bansa sa theatdifferent
Silangan structures
Timog Silangang Asya
circulatory and
sa Transisyonal at Makabagong Panahon gamit ang iyong pang-unang
respiratory
kaalaman? Sagutin systems worksatogether to transport oxygen-rich blood
ang mga tanong ibaba. and nutrients to
and treatment of diseases affectingOOthe HINDI
KABUUAN
1. Nagkaroon ba ng mga programa na
nagtaguyod At thesa end of this module,
karapatan ng you are expected to:
mamamayan, kababaihan, at katutubo?
2. Nanatiling1. tulad
explain
ba ngthe dati
mechanism
ang on how the respiratory and circulatory
sistemang pulitikal sa mga bansa sa
rehiyon at maging ang balangkas ng
pamahalaan nito?
3. Nagkaroon 2.baInfer how
ng malaking one’s lifestyle can affect the functioning of
gampanin
ang relihiyon sa mga pagbabagong
naganap sa rehiyon?
4. May kaugnayan ba ang edukasyon sa
kalidad ng pamumuhay ng isang
bansa? Just remember that the word respiration is linked to breathing.
breathe.
Circulatory
5. Umunlad ba angsystem is responsible
ekonomiya ng mga for distributing materials throughout the body.
bansa sa rehiyon?
6. Nararanasan pa ba ang kolonyalismo
systems aresaessentially
sa rehiyon kasalukuyan? meant for each other. The common purpose could not be
attained withoutba
7. Nakapag-ambag the
angother system.
mga bansa sa
rehiyon sa larangan ng sining,
humanidades, at palakasan? Overview
KABUUAN


________________________________________________________________________
106
________________________________________________________________________

ANG SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYA SA TRANSISYONAL

AT MAKABAGONG PANAHON
Overview
MGA TANONG SAGOT
MataposYourmongbody is nang
sagutan a fascinating creation
may katapatan that suriin
ang checklist, can kung
________
activities.
 Ilan Itsa is like a machine that
mo is
ng able
OO? to function with proper organization of
mga aytem ang sinagutan
 Ilang aytem ang sinagutan mo ng HINDI?
 Ano sa tingin mo ang nais na ipahiwatig ng iyong mga sagot?
each part is maintained appropriately
BINABATI KITA! while getting the most outfits discovered
….dahil natapos mo ang unang hakbang.
Sa puntong ito marahil ay marami ka ng agam-agam sa iyong mga
At the end
naging kasagutan of this
sa mga gawain module, you are
sa itaas. Huwag expected
mo itong ikabahalato:
sapagkat sa modyul na ito ay higit mong mauunawaan ang mga
pagbabagong naganap sa Silangan at Timog Silangang Asya sa
1. explain the mechanism on how Kailangan
transisyonal at makabagong panahon (16-20siglo). mo
lamang pagtuunan ng pansin at pag-unawa ang mga susunod na gawain
sa iba pang pahina. Sa huli, matutuklasan mo kung ang iyong mga
molecules
ay tama oto
PAUNLARIN… and from the different
gawain.parts of the body; and
naging kasagutan mali sa dalawang naunang
PAUNLARIN…
Simulan na natin ngayon ang pagpapayabong ng iyong kaalaman
Take
ukolnote
sa mgathat circulation
pagbabagong means
naganap transportation
sa Silangan or movement in circles. Both
at Timog Silangang
Asya sa transisyonal at makabagong panahon (16-20siglo). Inaasahan
ko na natatandaan mo pa ang mga kasagutan mo sa mga nakalipas na
attained
gawain.without the pagkakataon
Ito na ang other system. upang mapatunayan mo ang iyong
kasagutan sa mga tanong na iyong tinugunan.
Overview

________________________________________________________________________
107
________________________________________________________________________

Isa sa mga aspeto ng kultura ng isang bansa ay ang sistemang
pulitikal na umiiral dito. Ang sistemang pulitikal ng mga bansa sa
Silangan at Timog Silangang Asya ay nabuo batay mga pangyayaring
Overview
naganap dito sa mahabang panahon na bahagi na ng tinatawag na
kasaysayan. Kabilang na sa mga pangyayaring nabanggit ang
karanasan ng mga bansa sa rehiyong ito ng Asya sa mga kanluraning
bansa na nagkaroon ng kaugnayan sa mga ito sa pamamagitan ng
iba’t ibang Your body is at
pamamaraan a fascinating
kadahilanan. creation
Samakatuwid,that can
hindicarry
rin out incredible tasks and
activities. It is like a machine that is able to function na
maitatanggi na ang mga kanluraning bansang ito ay maituturing with proper organization of
salik sa pagkabuo ng sistemang pulitikal na umiiral sa rehiyon na ito
partssa and
ng Asya systems. However, our bodies
nito ang also require proper care and
ngayon. Isang magandang halimbawa Pilipinas
na ating bansa na sinanay ng mga Amerikano sa pamamahala sa
panahong kontrolado tayo ng mga ito. Ito ang kadahilanan kung
kaya’t napakalaki ng pagkakatulad ng ating pamahalaan sa kanila,
mulahowsa the digestive
balangkas system breaks
at kapangyarihan ngdown
bawatfood to nourish
sangay n gatingyour whole body.
pamahalaan. Ang pagbabagong hatid ng pag-unlad at panahon ay
salik din sa pagkabuo ng sistemang pulitikal ng isang bansa. May mga
bansa na kinailangang iayon ang kanilang sistemang pulitikal sa
respiratory
pagbabago systems
ng panahon work
upang togetherang
makasabay to mga
transport oxygen-rich blood and nutrients to
ito. Masasalamin
ang pagbabagong ito sa pagbabago rinse uri ng kanilang
pamahalaan. Ang China ay masasabing magandang halimbawa sa
and treatment
aspetong of diseases affecting the respiratory andsacirculatory systems.
ito na patuloy na nakikilala sa kasalukuyang panahon
mga reporma na ginawa nito.

GAWAIN BLG 3: SISTEMANG PULITIKAL AT
systemsSAwork
PAMAHALAAN together
SILANGAN to transport nutrients, gases, and
AT TIMOG
molecules
SILANGANG ASYA to and from the different parts of the body; and
respiratory
Ang sistemang pulitikal and
sa Silangan at circulatory
Timog systems.
Silangang Asya ay hinubog
ng kasaysayan at paniniwala ng mga mamamayang naninirahan dito. Sa
karanasang Respiratory
tinamo ng mgasystem
Asyano sais mga
made bansang
up ofkanluranin
the organs na in the body that helps us
sumakop sa kanila idagdag pa ang kanilang mga panloob na suliraning
breathe.
kinaharap Just remember
ay nagbagong that
anyo ang mga sistemang pulitikalrespiration
the word na ito at uri is linked to breathing.
ngCirculatory system is responsible for distributing materials throughout the body.
pamahalaan. Matutunghayan mo sa ibaba ang ibat’ ibang uri ng
pamahalaan na umiiral sa rehiyon na ito ng Asya. Suriin mo itong mabuti
atTake note
kilalanin ang mga circulation
thatbansang means
napapaloob dito. transportation or movement in circles. Both
Overview


________________________________________________________________________
108
________________________________________________________________________

SISTEMANG PULITIKAL SA SILANGAN AT TIMOG SILANGANG
ASYA
Overview
ANYO NG DESKRIPSYON BANSA
PAMAHALAAN
1. MONARKIYA  Pamumuno ng isang tao sa
Your body is a fascinating creation
partikular that can carry out incredible tasks and
na estado
activities. It is like a machine that is
 Minana angable to function
karapatan sa with proper organization of
pamumuno
1.1 Walang Takda  Nagtataglay ng Brunei
maintenance. It is just fitting panlahatang
to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
(Absolute)
each part is maintained appropriatelykapangyarihanwhile getting the most outfits discovered
how the digestive system breaks  down food
May pagkilala to nourish
sa pinuno na your whole body.
nagtataglay ng divine right
o mula sa pamumuno na
mula sa Diyos
1.2 Konstitusyunal Cambodiablood and nutrients to
 May takda ang Japan
kapangyarihan ng pinuno Malaysia
Thailand
na nakabatay sa isang
Saligang Batas
 Figure Head o simbolikong
pinuno lamang ang
monarka
2. systems work
One Party together
 Nag-iisang to transport
partidong nutrients, gases, and
China
molecules to and
Government from
pulitikal ang the
may different parts
Laos of the body; and
kapangyarihan na bubuo North
sa pamahalaan
can affect
Korea the functioning of
 Pumapailalim systems.Vietnam
sa isang
nangungunang partido ang
Respiratory system is ibamade up of
pang partido the organs in the body that helps us
kung
sakaling ito ay
papahintulutan ng una.
Circulatory system is responsible for distributing
 Ipinagbabawal ang materials throughout the body.
Take note that circulation means
oposisyontransportation
sa naghaharing or movement in circles. Both
partido
 Diktaturyal ang
pamahalaan
3. Militar  Pinangangasiwaan ng Myanmar Overview
isang junta o pangkat ng

________________________________________________________________________
109
________________________________________________________________________

matataas na opisyal ng
hukbong sandatahan
 Pinaiiral bilang tugon sa
Overview kaguluhang putikal sa
bansa
 Walang pinapanigan at di-
kaanib sa anumang
partidong pulitikal
4. Demokrasya  Taglay ng sambayanan East Timor
parts and systems. However, our bodies Indonesia
also require proper care and
ang kapangyarihan
maintenance. It is just fitting to keep going
May representasyon ang with a healthy lifestyle to ensure that
Pilipinas
ibat ibang sektor ng South
lipunan sa pamahalaan Korea
 May kalayaan sa Taiwan your whole body.
pagpapahayag at pagbuo
ng mga samahan
respiratory systems work together to
 Nagtataglay at transport oxygen-rich blood and nutrients to
kinikilala
ang karapatang pantao at
the different parts of thekatarungang
body. Youpanlipunan
will also understand the prevention, detection,
and treatment of diseases Mayaffecting thepartido
mga legal na
ng oposisyon
At the end ofKinikilala
this module, you ng are expected to:
ang proseso
pamamaraan sa
pagpapairal on how the respiratory and circulatory
ng hustisya.
Overview


________________________________________________________________________
110
________________________________________________________________________

PAMPROSESONG TANONG
Overview Sagutin mo ang mga tanong sa ibaba batay sa sinuri mong

chart. Itala ang iyong mga sagot sa iyong notebook.
Your body isTANONG a fascinating creation that can SAGOT
1. Anu-ano ang sistemang pulitikal ng
activities.pamahalaan
It is like anga machine that isatable
Timogto function with proper organization of
umiiral sa Silangan
parts and systems.
Silangang Asya? However, our bodies also require proper care and
maintenance. It is ng
2. Sa anong uri justpamahalaan
fitting tomaikakategorya
keep going with a healthy lifestyle to ensure that
ang sistemang dinastiya?
3. Ano ang mabuti at di- mabuting maaaring
how the idulot
digestive system
sa bansa breaks down
at mamamayan food to nourish your whole body.
ng bawat
sistemang pulitikal at pamahalaan? Magbigay
Now, yousawill
ng dalawa bawatlearn
uri. how the different structures of the circulatory and
4. Anong konklusyon ang iyong mabubuo ukol sa
sistemang pulitikal at pamahalaan mayroon
the different parts of the
bansa body. You
sa Silangang willTimog
Asya? also understand the prevention, detection,
ang mga
Silangang Asya?
5. Anong uri ng pamahalaan ang para sa iyo ang
At the end of this
pinakamainam?hindi mo module, you are expected to:
nais mapailalim?
Bakit?
6. Nakaapekto ba sa mga bansa sa rehiyon ang
pagpapalit nito ng anyo ng pamahalaan?
Patunayan.
respiratory
Pagyamanin pa angand
iyongcirculatory systems.
kaalaman tungkol sa sistemang pulitikal
at pamahalaan ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya. Ito ay sa
pamamagitan ng masusing pagbasa at pagsuri ng mga detalye na nakapaloob
Respiratory system is made up of the organs in the
sa timeline. body that helps us
breathe.
.
Overview

________________________________________________________________________
111
________________________________________________________________________

GAWAIN BLG 4: BASAHIN AT SURIIN
Overview
1. Basahin ang timeline kaugnay sa mahalagang pagbabagong naganap
sa sistemang pulitikal sa ilang piling bansa sa Silangan at Timog
Silangang Asya.
a.activities.
Peoples Republic of China
It is like a machine that is able to function with proper organization of
b. Union of Myanmar
c.parts
Kingdomand systems. However, our bodies also require proper care and
of Thailand
d. Federation of Malaysia
e. Evaluating gamit ang Rubrics
PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA
Ang Republika
1911-12 –Proklamasyon
respiratory systems work ng Republic of China
together sa pamumuno
to transport ng mga
oxygen-rich
militar na nag-alsa na pinangunahan ni Sun Yat-sen.Ito ay hudyat ng
the different parts
pagwawakas of the body.ngYou
ng kapangyarihan willemperador
huling also understand
ng Qing. the prevention, detection,
Kinaharap
and treatment of diseases affecting the respiratoryngand
ng republika ang mga hamon sa pamamahala hatid mgacirculatory systems.
rehiyonal na pag-aalsa at unti-unting paglakas ng Communist Party.
 At the ni
1925 –Pagkamatay endSunof this na
Yat-sen module,
naghatid you are expected
sa kapangyarihan kay to:
Chiang Kai-shek. Humiwalay si Chiang Kai-shek sa mga komunista at
kinilala ang1. explainbilang
Kuomintang thepambansang
mechanism on how the respiratory
partido. and circulatory
 systems
1931-45 – Unti-unting work
pananakop together
ng Japan sa China.to transport nutrients, gases, and
 1934-35 – Pamumuno ni Mao Zedong sa Communist Party. Nagsagawa
ang partido2.ngInfer how patungo
"Long March" one’s salifestyle
bago nitongcan affect
himpilan sa the functioning of
lalawigan ng Shaanxi.
 1937 – Pagsanib puwersa ng Kuomintang at mga Communists upang
Respiratory
labanan system
ang Japan. Muling is ang
sumiklab made up ofsibil
digmaang themataposang
organs in the body
that helps us
pagkatalo ng Japan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig to breathing.
Overview


________________________________________________________________________
112
________________________________________________________________________

Ang Tagumpay ng mga Komunista
 1949 - 1 October –Pagkakatatag ng People's Republic of China sa

Overview
pangunguna ni Mao Zedong matapos talunin ng kanyang Communist
Party ang Nationalist Party sa mahigit 20 taong digmaang sibil. Umatras
ang mga kasapi ng Nationalist Party sa pulo ng Taiwan at doon nagtatag
ng panibagong pamahalaan.
 1950 –Panghihimasok ng China sa Korean War sa pamamagitan ng
pagpanig sa North Korea. Ang Tibet ay naging bahagi ng People's
parts and systems.
Republic of China. However, our bodies also require proper care and
 1958 –Inilunsad ni Mao ang "Great Leap Forward",ang limang (5) taong
programang appropriately
pangkabuhayan while getting
tungo sa kaunlaran. the most outfits discovered
Ang kolektibong
gawaing pagsasaka at pagpapalakas ng mga industriya ay ipinakilala.
how theAng digestive system breaks down food to nourish your whole body.
adhikaing ito ng pamahalaan ay tumagal lamang ng dalawang taon
bunsod ng kabiguang mapalaki ang ani na lumikha ng milyong
Now, youatwill
pagkagutom learn nghow
kamatayan the different structures of the circulatory and
mga mamamayan.
respiratory systems work together tongtransport
bansa ang oxygen-rich
 1959 –Sinupil ng hukbong sandatahan blood and nutrients to
malawakang pag-
aalsa sa Tibet.
and treatment of diseases affecting
sa India the respiratory and circulatory
1962 –Hidwaan ng China kaugnay sa hangganan nito sa systems.
Himalayas.
 1966-76 –Inilunsad ni Mao ang "Cultural Revolution",ang 10-taong
kampanyang pampulitika at ideolohikal na naglalayong buhayin ang
1. rebolusyonaryo,
explain thelumikha
mechanism on how
ito ng matinding the respiratory
pagbabago sa lipunan, and circulatory
diwang
ekonomiya at pamamahala.
molecules toni and from the different parts ang
of the
 1972 –Pagbisita sa China US President Richard Nixon. Nangako body; and
2. Infer
dalawang bansa nahow one’s
pagbutihin lifestyle
ang ugnayan can bansa.
ng dalawang affect the
 respiratory
1976 –Pagkamatay and
ni Mao circulatory
Zedong. systems.
 Respiratory
1977 – Pag-angatsystem is made
sa kapangyarihan up of
ni Deng the organs in the
Xiaoping.Pagsisimula ng body that helps us
mga reporma sa larangan ng kabuhayan sa China.
Circulatory
 1979 –system is responsible
Pagsisimula for relasyon
ng diplomatikong distributing materials
ng China at USA.throughout the body.
Pinasimulan ng pamahalaan ang “One-Child Policy” upang pigilan ang
lumalaking populasyon nito.
 1986-90 –Pinairal ng China ang "Open-door policy"na nagbigay
pagkakataon sa pamumuhunan ng mga dayuhan sa loob ng bansa.
Nakapagpasigla din ito sa ekonomiya ng bansa at humikayat ng mas
higit na pamumuhunan sa pribadong sektor.
Overview

________________________________________________________________________
113
________________________________________________________________________

1989 –Naganap ang demonstrasyon ng mga mag-aaral at iba pang
sektor sa Tiananmen Square. Ito at upang ipanawagan sa pamahalaan
ang pagkakaloob ng kalayaan at karapatang maipahayag ang
Overview
damdamin ng mga mamamayan. Hindi ito pinakinggan ng pamahalaan
at sa halip ay nagresulta sa pagkadakip ng mga protesta at pagkamatay
200 sa mga ito. Tinagurian itong Tiananmen Massacre. Pumukaw ng
pansin sa iba’t ibang bansa ang pangyayaring ito at may ilang kinondena
Your body
ang pamahalaan is angfascinating
bunsod creation
marahas na ginawa nito. that can carry out incredible tasks and
activities.
1989 –NagingIt isgeneral
like asecretary
machine that isCommunist
ng Chinese able to Party
si Jiang
Zemin bilang kahalili ni Zhao Ziyang na tumutol na suportahan ang
martial law sa panahong nagaganap ang demonstrasyon sa Tiananmen.
maintenance. It is markets
Pagbubukas ng Stock just fitting to keep
sa Shanghai going with a healthy lifestyle to ensure that
at Shenzhen.
 1992 – Paglagda ng China at Russia ng deklarasyong muling pagbuhay
how the digestive
sa kanilang system breaks down food to nourish your whole body.
pagkakaibigan.
 1993 –Now,
Opisyalyou
na paghalili ni Jianghow
will learn Zeminthe
kay different
Yang Shangkun bilang
structures
pangulo.
1995
the –Pagsasagawa
different parts ng
of China ng tests
the body. missiles
You will atalso
military exercisessa the prevention, detection,
understand
Taiwan Strait habang nagaganap ang pampanguluhang halalan sa
Taiwan.
 1996 – Ang AtChina,

the end of Kazakhstan,
Russia, this module, you are
Kyrgyzstan expected
at Tajikistan ay to:
nagdaos ng pagpupulong sa Shanghai upang magkasundo at
magtulungan na labanan ang tensiyon kaugnay sa mga katutubo at
relihiyon sa1.kani-kanilang
explain the mechanism onmgahowbansang
bansa. Tinaguriang ang ito
naShanghai Five. systems work together to transport nutrients, gases, and
 molecules
1997 - Pagkamatay to andsafrom
ni Deng Xiaoping edad the different
na 92. parts
Pagbabalik ng of the body; and
2. Infer
kontrol ng China how
sa Taiwan mulaone’s lifestyle can affect
sa mga British. the functioning of
 1998 –Paghalili respiratory and
ni Zhu Rongji kay circulatory
Li Peng systems.
bilang premier.
 1999 - Respiratory system
Ika-50 taong anibersaryo ng is made upngofPeople's
pagkakatatag the organs
Republic in
of China. Pagbalik ng Macao sa ilalim ng pamamahala ng China
Overview


________________________________________________________________________
114
________________________________________________________________________

UNION OF MYANMAR
Pagsasarili
Overview
 1948 – Paglaya ng Burma sa pamumuno ni U Nu bilang prime minister.
 Kalagitnaan ng 1950’s- Si U Nu kabilang sina Prime Minister Nehru,

Indonesian President Sukarno, Yugoslav President Tito at Egyptian
Your body
President is aayfascinating
Nasser creation
tinatag ang Movement that can carry
of Non-Aligned States. out incredible
 1958-60- Pansamantalang pamahalaan, sa pangunguna ng hukbo ni
parts andChief ofsystems.
Staff GeneralHowever, our matapos
Ne Win, na nabuo bodiesangalso require
pagkakahati sa proper care and
namumunong AFPFL party.
each part
1960 is– maintained
Pagwawagi saappropriately whileni getting
halalan ng partido the most
U Nu,subalit ang outfits discovered
panghihikayat nito sa Buddhismo bilang relihiyon ng estado
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. at
pagkunsinti sa pagkakahiwa-hiwalay ay nagpasidhi ng galit sa panig ng
militar.
One-Party,
respiratory systemsAng workPamumuno
together to ngtransport
Militar sa oxygen-rich
Estado
the different
 1962 –parts of the body.
Pagpapatalsik kay UYou willpamamagitan
Nu sa also understand
systems work together to transport nutrients, gases, and thenaprevention, detection,
ng kudeta
pinamunuan ni Gen Ne Win na tuluyang nag-alis ng sistemang pederal
at pagpapasinaya ng "the Burmese Way to Socialism" .Ito ay
nangangahulugang pagkontrol sa pambansang ekonomiya, pagbuo ng
At thestate
single-party endnaofkung
thissaanmodule, you
ito ay ang are expected
Socialist to:
Programme Party
bilang tanging partido political sa bansa at pagbabawal sa malayang
1. explain
pamamahayag. Angthe mechanism
military junta na ito ay on how
namuno the respiratory
hanggang 2011.
 1974 – systems
Pagsasabisa work together
ng bagong saligangtobatas,
transport
pagsasalinnutrients,
ng gases, and
molecules
kapangyarihan to sandatahan
ng hukbong and fromngthe different
bansa saPeople'sparts of the body; and
Assembly
sa pamumuno ni Ne Win at iba pang mga dating lider ng militar.
 respiratory
1975 –Pagtatag andNational
ngOpposition circulatory systems.
Democratic Front ng mga grupo
ng minorya sa rehiyon na nagpapasimula din paglaban sa umiiral na
pamahalaang militar.
breathe. – Isinalin
 1981Just ni Ne Win ang
remember thatpagiging word respiration
the pangulo ng bansa kay SanisYulinked to breathing.
,isang retiradong militar, subalit nanatiling chairman ng namumunong
Circulatory
Socialistsystem
Programme is Party
responsible for distributing materials throughout the body.
 1982 – Pagpapairal ng batas na nagbabawal sa mga mamamayang
systems are
hindi essentially
katutubong meant
isinilang foroeach
sa bansa other.
dayuhan The common
na humawak ng anumangpurpose could not be
katungkulan sa pamahalaan
attained without the other system. at iba pang ahensiya nito.
Overview

________________________________________________________________________
115
________________________________________________________________________

Panahon ng Kaguluhan at Pagsupil
 1987 – Pagbaba ng halaga ng salapi na nagpahirap sa maraming

Overview
mamamayan at naging sanhi ng malawakang pagbatikos
pamahalaan na lumikha ng labis na kaguluhan sa bansa.
sa

 1988 – Maraming mamamayan ang napatay sa isang kilos protesta
Your
laban sa body isbunsod
pamahalaan a fascinating
ng kaguluhan.creation
Binuo ng that can carry
pamahalaan ang out incredible tasks and
State Law and Order Restoration Council (Slorc).
parts
1989 –and systems.
Dineklara However,
ng Slorc ang our bodies
martial law.Nagkaroon also require proper care and
ng malawakang
pag-aresto ng mga mamamayan kabilang na ang mga
nangangampanya parasa demokrasya at karapatang pantao. Pinalitang
each part is ngmaintained
ang pangalan appropriately
bansa mula Burma while
bilang Myanmar getting
at ang the most outfits discovered
kabiserang
lungsod na Rangoon bilang Yangon. Ang lider ng NLD (National League
for Democracy)na si Aung San Suu Kyi, anak ni Aung San ay ipinailalaim
sa house arrest.
Kontrobersiyal na Halalan
the different
1990 parts of
– Pagkapanalo ng the body.naNational
oposisyon You willLeague
also understand
for Democracy the prevention, detection,
(NLD) sa halalan na nagtamo ng napakalaking boto, subalit ang
and treatment
resultang of diseases
ito ay binalewala affecting
lamang ng militar.the respiratory and circulatory systems.
 At thengend
1991 – Ginawaran ofPeace
Nobel this Prizesi
module, Aungyou
San are expected
Suu Kyi para sa to:
kanyang dedikasyon sa pagbago sa bansa sa mapayapang
pamamaraan.
 1992 – Pinalitansystems work
ni Than Shwe together
si Saw to transport
Maung bilang chairman ng nutrients, gases, and
Slorc,prime minister at defense minister. Pinalaya din ang ilang
bilanggong politikal upang bumuti ang imahe ng Burma sa daigdig.
 1995 -Pinalaya si Aung San Suu Kyi mula sa anim na taong house
arrest.
 1996 –Respiratory system
Dumalo si Aung San Suu Kyi is made up
sa kongreso of the
ng unang organs in the body
pagpupulong that helps us
Just remember that the word respiration is linked
ng NLD matapos itong makalaya. Humigit sa 200 delegado ang inaresto
breathe. to breathing.
ng Slorc habang ang mga ito ay papunta sa nasabing pagpupulong.
 1997 – Tinanggap ang Burma bilang bagong kasapi ng Association of
South East Asian Nations (ASEAN); Ang Slorc naman ay muling
systems are bilang
pinangalanan essentially meant
State Peace for each other.
and Development CouncilThe common purpose could not be
(SPDC).
Overview


________________________________________________________________________
116
________________________________________________________________________

Pagpapalaya sa mga Sumoporta sa Demokrasya
 1998 – 300 kasapi ng NLD ang pinalaya mula sa bilangguan ; tumanggi

Overview
ang namumunong pamahalaang militar na tumugon sa itinakdang
panahon ng NLD na ipatawag na ang mga kasapi ng parlamento upang
makapagsimula; nagsagawa ng malawakang protesta ang mga militar.
 Your
1999 –body
Tumutolis sia Aung
fascinating
San Suu creation that can
Kyi sa kondisyon carry out incredible tasks and
ng namumunong
konseho na bisitahin niya ang kanyang British na asawa na si Michael
Aris na namatay sa sakit na kanser sa UK.
 2000 September – Ganap ng inalis ng pamahalaan ang pagbabawal
kay Aung San Suu Kyi at mga pangunahing kasapi ng NLD na lumipat.
October – Lihim na pakikipagpulong ni Aung San Suu Kyi sa
how the2000
digestive
pamahalaan.
system breaks down food to nourish your whole body.
the different parts ofKINGDOM
the body.OF
You will also understand the prevention, detection,
THAILAND
Pagbangon ng Makabagong Thailand and circulatory systems.
 1782 – Simula ng pamumuno ng dinastiyang Chakri sa pamumuno ni
AtRama
Haring the end of this module,
I, na namumuno yousa
parin hanggang are expected
kasalukuyan. to:
Kinilala
ang bansa bilang Siam at ang Bangkok ang ginawang kabisera.
 1804-1868 – Pamumuno ni Haring Mongkut (Rama IV), pinasimulan
niya angsystems work maka-Kanluranin
mga pagbabagong together to attransport
modernisasyon nutrients,
ng and gases,
bansa. molecules to and from the different parts of the body; and
 2. Infer
1868-1910 how one’s
– Pamumuno ni Haring lifestyle can
Chulalongkorn. affect
Pagkuha the
ng mga
tagapayorespiratory and
mula kanluran circulatory
para systems.
sa modernisasyon ng Siam at
pamamahala sa ekonomiya ng bansa. Pag-unlad ng sistema ng
transportasyon.
 1917Just
breathe. - Ang remember
Siam ay nagingthat
isa sa the
ka-alyado
word respiration
(allied) ng Great Britain
is salinked
to breathing.
unang digmaang pandaigdig.
Take note circulation
– Naganap
1932 that ang isang means transportation
mapayapang organap
kudeta laban sa movement
na in circles. Both
monarkiya ni haring Prajadhipok. Pinasimulan ng Konstitusyonal na
Monarkiya meant for
ang parlamentaryong each other. The common purpose could not be
pamahalaan.
 1939 – Pinalitan ng Siam ang pangalan nito bilang Thailand ("Land of
the Free"). Overview

________________________________________________________________________
117
________________________________________________________________________

 1941 –Pagdaong sa bansa ng hukbo ng Japan. Matapos ang
negosasyon, pinahintulutan ng Thailand ang hukbo ng Japan na
magtungo sa mga kontroladong lupain ng mga British na Malay
Overview
Peninsula, Singapore at Burma.
 1942 – Pagdeklara ng digmaan sa Britain at USA,subalit ang Thai

ambassador sa Washington ay tumangging ibigay ang nasabing
Yoursabody
deklarasyon is a fascinating
pamahalaan ng Amerika. creation that can carry out incredible tasks and
Mga Pangyayari Matapos ang our bodies also require proper care and
Digmaan
 1945 – Pagwawakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Inatasan ang
each partna is
Thailand maintained
muling appropriately
ibalik ang mga while
teritoryong sinakop getting
nito mula the most outfits discovered
sa Laos,
Cambodia at Malaya. Nagbalik sa bansa ang ipinatapong si Haring
Ananda. respiratory and circulatory systems.
 1946 –Now, you niwill
Asasinasyon learn
Haring how
Ananda. the different structures of the circulatory and
respiratory systems worknatogether tongtransport
military sa oxygen-rich blood and nutrients to
1947 – Naganap ang kudeta pinasimulan pamumuno
ng Pro-Japanese na si Phibun Songkhram. Nanatili sa kapangyarihan
ang military hanggang 1973.
 1965- Pagpahintulot ng Thailand sa USA na gamitin ang mga base
At nagaganap
militar habang the end ofangthis module,
Vietnam War. Angyou are
hukbo expected
ng Thailand ay to:
nakipaglaban sa Timog Vietnam.

1973 – Naganap ang panggugulo ng mga mag-aaral sa Bangkok na
systems
halos nagpabagsak work together
sa pamahalaang to transport
militar. Naganap ang isang nutrients, gases,
and
malayang halalan, subalit di naging lubos ang katatagan ng
pamahalaang namuno.
 1976 – Muling pamamamahala ng militar sa bansa.

1978 – Pinagtibay ang bagong saligang batas.
 1980 – Pamumuno ni Heneral Prem Tinsulanonda .
Circulatory
1983 – Pagsuko system is responsible
ni Hen. Prem for distributing
ng kanyang kapangyarihan materials throughout the body.
bilang pinuno
ng pamahalaang militar upang bigyang daan ang pagtatatag at
pamumuno sa bagong pamahalaang sibil. Si Hen. Prem ay muling
systems are
naihalal sa essentially
parehong posisyonmeant for eachsibil
sa pamahalaang other.
noongThe
1986.common purpose could not be
 1988 – Paghalili sa kapangyarihan ni Heneral Chatichai Choonhaven
kay Prem matapos ang halalan.
Overview


________________________________________________________________________
118
________________________________________________________________________

 1991 – Naganap ang ika-17 kudeta sa bansa na pinamunuan ng mga
militar mula pa noong 1932. Itinalaga sa kapangyarihan bilang Prime
Minister si Anand Panyarachun.
Overview
 1992 – Naganap ang panibagong halalan sa buwan ng
Marso.Hinalinhinan sa kapangyarihan ni Heneral Suchinda Kraprayoon
si Anand. Nagkaroon ng mga demonstrasyon laban kay Anand na
Your bodysaiskanyang
nanawagan a fascinating creation
pagbaba sa that can
kapangyarihan. carry out incredible tasks and
Pansamantalang
nanatili pa rin sa kapangyarihan si Anand. Muling nagdaos ng halalan
activities. It is like a machine that is able
daan to function with
sa buwan ng Setyembre na nagbigay sa pagkakahalal proper organization of
bilang
bagong Prime Minister ni Chuan Leekpai, lider ng Democratic Party.
maintenance. It is just fitting
 1995 – Pagbagsak to keep Inihalal
ng pamahalaan. going bilang
with abagong
Prime
Minister si Banharn Silpa-archa, ng Thai Nation party.
how the1996
digestive system
– Inakusahan ng breaks
korapsyondown food to nourish
ang pamahalaan yournawhole body.
ni Banharn
naghatid sa kusang pagbaba nito sa kapangyarihan. Nanalo sa halalan
bilang kahalili
Now, you willsi Chavalit
learn Yongchaiyudh ng New structures
how the different Aspiration party.
Nagkaroon ng matinding krisis pinansiyal sa bansa.
 1997 – Naganap
the different parts ofangthekrisis pinansiyal
body. You sa Asya.
will Nagpatuloy
also ang pagbaba
understand
ng halaga ng baht laban sa dolyar na naging dahilan ng halos
and treatment
pagkaubosofngdiseases affecting thenarespiratory andtrabaho.
pondo ng bansa at mataas bilang ng walang circulatory systems.
Namagitan sa suliraning pinansiyal ng bansa ang IMF. Nahalal sa
At the end
kapangyarihan of this
si Chuan module,
Leekpai youMinister.
bilang Prime are expected to:
 1998 – Pinabalik ng pamahalaan sa kanilang mga bansa ang mga
upang bigyan ngon how the respiratory and circulatory
manggagawang dayuhan higit na pagkakataon ang
mga Thaisystems
na makakuhawork together to transport nutrients, gases, and
ng trabaho bago ang iba. Hinikayat din ng
pamahalaang Chuan ang oposisyon na magsulong ng mga repormang
molecules
pang-ekonomiya. to and from the different parts of the body; and
 1999 – Unti-unting muling pagbangon ng ekonomiya. Sa tulong ng
respiratory
media, pinakita and circulatory
ng Thailand sa daigdig angsystems.
malaking halaga na
ginugugol nito sa pagbigay lunas sa mga may sakit na AIDS at HIV sa
Respiratory
bansa. Hinikayat system
din ang iba’t ibang drug
is made up ofcompanies sa agarang
the organs in the
body that helps us
pagpapababa ng presyo ng gamut para sa nasabing sakit.
Circulatory system issaresponsible
 2001- Pagwawagi halalan ng New Thai Love Thai
for distributing partysathroughout the body.
materials
poamumuno ni Thaksin Shinawatra.
Overview

________________________________________________________________________
119
________________________________________________________________________

FEDERATION OF MALAYSIA
 1826 – Pinagsanib ng mga British ang kanilang mga himpilan sa

Overview
Malacca, Penang at Singapore upang buuin
Settlements, mula dito ay pinalawak nila ang
ang Colony of Straits
kanilang impluwensiya
bilang tagapagtanggol ng Sultanato ng Malay sa nasabing peninsula.
 1895 –Your body ng
Pagsasanib is apat
a fascinating
(4) na estadocreation
sa Malay that can bilang
na kinilala carry
Federated Malay States.
parts
1942-45and systems.
–Pananakop However, our bodies also require proper care and
ng Japan.
 1948 –Pinagsanib ang mga teritoryong kontrolado ng mga British sa
each
Malayapart is maintained
at kinilala appropriately
bilang Federation of Malaya. while getting the most outfits discovered
 1948-60 –Pinairal angState of Emergency upang supilin ang
panggugulo ng mga lokal na komunista.
 1957 – Paglaya ng Federation of Malaya mula sa mga British at
respiratory
pamumuno nisystems work
Tunku Abdul together
Rahman to transport
bilang prime minister. oxygen-rich
 1963 – Ang mga kolonya ng British na Sabah, Sarawak at Singapore ay
sa Federation affecting
of Malaya theang
upang buuin respiratory and circulatory systems.
idinagdag bagong Federation
of Malaysia.
 1965 – Paghiwalay ng Singapore sa Malaysia na naging 13 estado na
1. explain the mechanism on how the respiratory
lamang. Nagsimula na din ang pananalakay ng mga komunista sa
and circulatory
Sarawak.
 1969 –Naganap ang kaguluhan likha ng mga Malay laban sa mga
Chinese bunsod ng kabiguan at tumitinding inggit ng mga ito sa
tinamasang2. Infer pangkabuhayan
kaunlarang how one’sng mga lifestyle can
katutubong affect the functioning of
Chinese.

1970 –Naging bagong prime minister si Tun Abdul Razak matapos ang
pagbaba sa kapangyarihan ni Tunku Abdul Rahman.
breathe. Positibong Diskriminasyon sa mga Malay
Circulatory system
1971 – Pinasimulan is responsible
ng pamahalaan for
ang sapat nadistributing materials
partisipasyon ng mga
Malay sa larangan ng pagnenegosyo, edukasyon at serbisyo sibil.
systems are essentially
1977 – Pinaalis meantIslamic
sa Pan-Malaysian for each
Party other. The
(PAS) ang common purpose could not be
Kelantan
chief minister,lumikha ito ng kaguluhan at nagresulta tuluyang
pagkatanggal ng PAS sa BN coalition.
Overview


________________________________________________________________________
120
________________________________________________________________________

 1978-89 – Pinahintulutan ng pamahalaan ang mga Vietnamese
refugees na pansamantalang magkanlong sa Malaysia upang makaiwas
sa suliranin ng mga ito sa kanilang bansa.
Overview
 1981 – Pagkahalal ni Mahathir Mohamad bilang prime minister.
1989 – Lumagda ang mga lokal na komunista ng kasunduang


Your body is asafascinating
pangkapayapaan pamahalaan. creation that can carry out incredible tasks and
 1990 –Lumagda ang mga komunista sa Sarawak ng kasunduang
parts and systems.sa pamahalaan
pangkapayapaan However, our bodies also require proper care and
 1993 – Ang mga Sultans ay inalisan ng proteksyong legal.
Krisis Pinansiyal

1997 –Krisis Pinansiyal sa Asya.
 1998 – Alitang pulitikal nina Prime Minister Mahathir Mohamad at deputy
respiratory systems
si Anwarwork together to transport
hahalilioxygen-rich
nito na Ibrahim na inaasahang blood and nutrients to
sa kanya. Ang
pagkakaiba ng pananawsa patakarang pangkabuhayanng
systems work together to transport nutrients, gases, and bansa ang
ugat ng nasabing alitan. Inaresto si Anwar Ibrahim dahil sa kasong
sexual misconduct.

1.PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang mahihinuha sa pagbabagong naganap sa sistemang pulitikal at
molecules to and Thailand
from the different parts of the body; and
pamahalaan ng China, Myanmar, at Malaysia?
2. 2. nakaapekto
Paano Infer how sa mga one’s lifestyle
mamamayan ng mga can affect
bansang nabanggit the functioning of
ang nasabing pagbabago?
3. Ano angrespiratory
maaaring idulotand
sa circulatory
mga nabanggit systems.
na bansa kung hindi
naganap ang mga nasabing pagbabago?
4. Respiratory system
Bilang isang Pilipino, is madesaup
bakit mahalaga iyo of the organsanginmga
na maunawaan the body that helps us
pagbabagong naganap sa sistemang pulitikal at pamahalaan ng mga
breathe.
nasabing remember that the word respiration is linked
Just bansa? to breathing.
Take
Malakinote that circulation
ang ginampanan ng mahusay means transportation
na pamamahala or movement
ng mga namumuno sa in circles. Both
mga bansa ng Silangan at Timog Silangang Asya sa pagbabagong naganap
dito mula sa ika-16 hanggang 20 siglo. Ang mabuting hatid ng husay na ito sa
attained
pamumuno without the other
ay masasalamin system. na pag-usad ng ekonomiya ng
sa napakabilis
karamihan sa mga bansang ito sa rehiyon. Hinangaan ng marami ang
kaunlarang tinamasa ng Japan,Korea, Singapore, Taiwan, at Thailand. Hindi Overview
rin matatawaran ang pinakikitang sigla ng China sa larangan ng ekonomiya at

________________________________________________________________________
121
________________________________________________________________________

unti-unting pag-usad ng kabuhayan ng mga bansa sa dalawang nabanggit na
rehiyon. Ang lahat ng ito ay mauugat sa pagbabago ng mga nasabing bansa
sa kanilang sistemang pulitikal at mahusay na pamahalaan.
Overview
GAWAIN BLG 5: KALAGAYANG PANG-
Your EKONOMIYA
body is a fascinating
NG ASYAcreation that can carry out incredible tasks and
SA KASALUKUYAN
activities. It isECONOMIC
like a machine CRISISthat sa Asya
is able to function with proper organization of
parts andng systems. However, our bodies also require proper care and
Sa simula Hulyo 1997 lumikha ng labis na pangamba sa buong
daigdig ang krisis pinansiyal na nararanasan sa Asya. Ang Japan, Thailand at
karamihan sa mga bansa sa Timog Silangan Asya kabilang ang Pilipinas ay
each ng
dumaranas part is maintained
suliraning ito. Ang krisisappropriately while
na ito ay sinasabing getting
epektong tulad the
na most outfits discovered
suliraning kinaharap din ng mga bansang maunlad na kanluranin. Nahirapan
ang mga bansa sa Asya na balikatin ang mga dating responsibilidad bunsod
ng pagbabayad sa mga utang panlabas na kanilang dapat bayaran. Para
alalayan angNow, you will
mga bansang labislearn how the ng
na naaapektuhan different
economicstructures
crisis ay of the circulatory and
naglaan ang International Monetary Fund (IMF) ng $40 Billion para sa
programa.Lubos itong napakinabangan ng mga bansang South Korea,
the different
Thailand, parts ofsathe
at Indonesia.Batay body.sinulat
artikulong You niwill alsoKhor,
Martin understand
Direktor ng the prevention, detection,
Thirld World Network na “The Economic Crisis in East Asia: Cause Effects and
Lessons ang mga sumusunod ay naging sanhi ng krisis:
At thengend
1. Maling sistema of this module,
pamamahala you are
sa pagbabangko at expected
iba pang to:
institusyong pinansiyal;
2. Di-pagkakasundo ng pamahalaan at ng mga sektor ng negosyante
3. Maling patakaran sa pagkakaroon ng fixed exchange rate sa halaga ng
dolyar. systems work together to transport nutrients, gases, and
molecules
na ito ayto and from
sumidhi the different
ang pagnanais parts
sa aspektong of the body; and
Bunsod ng krisis pinansiyal
2. Infer
pulitikal sa Thailand how sione’s
ay nagretiro lifestyle
Prime Minister can Chavalit
General affect the functioning of
Yongchaiyudh at sa Indonesia si Pangulong Suharto. Sa kabilang banda,
respiratory
isinilang naman sa panahong and circulatory
ito ang bagong bansa sa Timogsystems.
Silangang Asya,
ang East Timor. Sa pagsisimula ng 1999, naobserbahang muling unti-unting
bumabangon Respiratory
ang ekonomiya ngsystem is madebansa
mga apektadong up of the ng
bunsod organs
muling in
pagtaas ng pamumuhunan, mataas na koleksiyon ng buwis at iba pa.
Overview


________________________________________________________________________
122
________________________________________________________________________

ECONOMIC MIRACLE sa Asya
Ang mga bansang Singapore, South Korea at ang mga special administrative
Overview
region ng Tsina na Hongkong at Taiwan ay kinilala bilang Four Asian Dragons sa
larangan ng ekonomiya.Kinilala ang mga ito bunsod na 7% kada taon na pag-unlad
na kanilang tinamasa.Ipinakilala ng mga nasabing bansa ang napakabilis na
pagsulong sa industriyalisasyon sa pagitan ng 1960’s-1990’s. Nagsilbing modelo sa
iba pang papaunlad na bansa sa rehiyon ang kanilang karanasang natamo.
Your
Bigyangbody
pansin is
angaAntas
fascinating
ng Pagtamo creation that
ng Per Capita can
Gross carry
Domestic out incredible tasks and
Product
(GDP) mula 1960-2000 ng mga ilang piling bansa sa Silangan at Timog Silangang
Asya.
Flying Geese Paradigm
Itoay tumutukoy sa pananaw ng ekonomistang buhat sa
Japan na si Kaname Akamatsu. Unang nabuo ang pananaw na ito
ni Akamatsu noong 1930 subalit sumikat lamang noong 1960’s
1. explain
matapos niyang ilimbagtheangmechanism
kanyang mga on ideyahow the respiratory and circulatory
na pinamagatang
“ Journal of systems
Developing work together
Economies “ . Sa to transport
kanyang modelonutrients,
ay gases, and
simbolikong molecules
ipinapakita ang to andiba’tfrom
ibangtheantas
different parts of the body; and
ng kalagayang
pangkabuhayan ng mga bansa sa Asya. Ang mga bansa ay nasa
pormang nakabaligtad na “V”. Ang bansang Japan ang siyang
nangunguna respiratory
sa direksiyongand circulatory
tinatahak systems.
ng iba pang gansa o bansa
sa Asya. Itinuturing na isang ganap ng industriyalisadong bansa ito
kung Respiratory system mamuno.
kaya’t may kakayanang is made Sinusundan
up of the organs in the
naman ito ng body that helps us
breathe. Just remember that the word respiration isnalinked to breathing.
mga bansang South Korea, Singapore, at ang Hongkong
itinuturing na Newly Industrialized Economies (NIE). Ang mga
Circulatory
bansang New system
NIC na is kabilang
sa ASEAN gaya ng materials
Indonesia,throughout the body.
Take note that
Malaysia, circulation
Philippines means
at Thailand angtransportation or movement in circles. Both
sumusunod. Pinakadulo
naman sa hanay ang China, Vietnam at iba
systems are essentially meant for each other. The common pang bansa sa Asya.purpose could not be
Masasalamin sa modelo na ito ni Akamatsu ang katanyugan ng
ekonomiya ng Japan na di sinasang-ayunan ng China bunsod ng
pagnanais din nito na mamuno. Naniniwala rinsiya na ang mga nasa Overview

________________________________________________________________________
123
________________________________________________________________________

dulong bahagi ay may kakayanan pang mabago ang kapalaran
tulad ng karanasang pinagdaanan din ng Japan sa nakaraan.
Overview1.1 Antas ng Pagtaas ng Per Capita GDP 1960-2000

Talahanayan
Bansa 1960 1970 1980 1990 2000
Silangang Asya
China
Your body111.73 119.87 167.62 349.15 824.03
*Hongkong 3007.55 5946.5 11289.5 18813 24218
activities. It is like8398.53
Japan a machine
20465.5that is able
28295.9 to function
39955.4 44830.4with proper organization of
partsKorea
South and systems. 1324.88However, our bodies
2282.94 3910.28 also require proper care and
7967.39 13062.2
Timog Silangan
Asya
Indonesia
appropriately while getting the most outfits discovered
248.91 297.6 503.01 776.39 13062.2
how the digestive974.
Malaysia system breaks2297.11
99 1370.65 down food to nourish
3104.03 4796.6 your whole body.
Philippinesrespiratory and circulatory systems.
724.7 867.39 1172.85 1090.86 1167.39
SingaporeNow, you 2675.86
will learn how11048.2
5426.4 the different
17693 structures
28229.6
Thailand 464.97 752.24 1117.11 1998.61 2804.93
Pinagkunan: ucatlas.usc.edu?output.edu.php
*Special Administrative Region of China

PAMPROSESONG TANONG
1. Ano-ano angmolecules tongand
tinuturong sanhi from the
ng economic different
crisis parts
na naganap sa of the body; and
Asya?
Ano ang2. Infer how one’s
datos sa lifestyle
Talahanayan can
1.1? affect the functioning of
2. pinatutunayan ng mga
respiratory
Sumasang-ayon and circulatory
ka ba sa pananaw systems.
ni Akaname Akamatsu kung
ang pagbabatayan ay ang kasalukuyang panahon? Bakit?
Overview


________________________________________________________________________
124
________________________________________________________________________

GAWAIN 6: GAME NA! Sa pamamagitan ng 3-2-1- Chart

Overview
Magsulat ng mga nabuong kaisipan at katanungan kaugnay sa binasa sa
nakaraang gawain.
3 Bagay na Natuklasan
activities. It is like a machine
2 bagay that is able to function with proper organization of
na kawili-wili
maintenance. It is just1 Tanong
fittingnatodi keep
pa nasasagutan
going with a healthy lifestyle to ensure that
respiratory systems Pamprosesong
work together Tanong
to transport oxygen-rich blood and nutrients to
the different parts ba
of the body.
saiyong You will
pananaw also sa
kaugnay understand
kalagayang the
1. May nabago prevention, detection,
pang-
ekonomiya ng Asya sa kasalukuyang panahon pagkatapos sagutan ang
gawain? Ipaliwanag.
2. Naniniwala ka ba na nagkaroon ng pagsulong sa ekonomiya ang mga
Atsathe
bansa end Silangan
rehiyong of thisatmodule, you are expected
Patunayan to:
Timog Silangang Asya? ang
iyong sagot.
GAWAIN BLG 7: COMPLETE IT!
Gamit angmolecules
talahanayanto
ngand
Antasfrom the different
ng Pagtaas parts
ng Per Capita GDPof the body; and
mula 1960-2000 ng mga bansa sa Silangan at Timog Silangang
Asya2.ay Infer
buuin mohow one’s
ang diwa ng mgalifestyle
sumusunodcan affect the functioning of
na pangungusap.
1. Ang mga bansa sa Silangang Asya ay……
2. Ang mga bansa sa Timog Silangang Asya ay……
3. Respiratory
Ang bansang ……system is made
sa Silangang Asya ay upmayof the organs
pinakamataas in the body that helps us
na antas
breathe. Just remember that the word respiration is
ng Per Capita GDP samantalang sa Timog Silangang Asya ay ang ….. linked to breathing.
4. Ang bansang…. Sa Silangang Asya ay may pinakamababang antas ng
Circulatory system
Per Capita is responsible
GDP samantalang sa TimogforSilangang
distributing
Asya aymaterials
ang …..
5. Ang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya batay sa
talahanayan ng Per Capita GDP 1960-2000 ay nagpapatunay na…….
systems
6. Angare essentially
pagkakaroon meant
ng mataas nafor
Per each
Capita other.
GDP ay The common
indikasyon ng purpose could not be
…….
Overview

________________________________________________________________________
125
________________________________________________________________________

GAWAIN BLG 8: NEOKOLONYALISMO
Naunawaan mo na ang Asya ay minsang pinaghati-hatian ng mga

Overview
mananakop na kanluraning bansa.Gumamit ang mga Asyano ng mapayapa at
marahas na pamamaraan upang makamit nila muli ang kalayaan. Subalit
masasabi nga bang ganap na naging malaya ang bawat bansa matapos silang
makapagtatag ng kanilang sariling pamahalaan? Sa pagwawakas ng
Your body
Ikalawang Digmaang is a fascinating
Pandaigdig ay nagkaroon creation
ng bagongthat paraan
can carryng out incredible tasks and
pananakop na tinatawag na Neokolonyalismo. Ito ay ang di-tuwirang
activities.
pagkontrol It malayang
sa isang is like abansamachine
ng isang that is able to function
makapangyarihang bansa with proper organization of
parts and systems.
Ang bansang Japan matapos However,
ang Ikalawang our bodies
Digmaang also ay
Pandaigdig require proper care and
nakaranas ng neokolonyalismo mula sa United States of America. Ang iba pang
bansamaintenance.
tulad ng VietnamItatis just fitting
ay tuladtodinkeep going with a healthy
Pilipinas ang naranasan sa Japan. Ang lifestyle to ensure that
pagkakaloob ng tulong pinansiyal, at militar ay ilan lamang sa anyo ng
neokolonyalismo. Sa aspektong ito, lumalabas na tinutulungan ng mga
how thebansa
kapitalistang digestive system
o maunlad breaks
na bansa down
ay ang mga food to nourish
dating kolonya nayour whole body.
kalimitan ay nasa Asya at Aprika. Nagkakaroon ng mga kasunduang legal sa
magkabilang Now,
bansa upang you maging posiblehow
will learn ang pagbibigay
the different
2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning ofat pagtanggap ng
structures of the circulatory and
mga tulong na ito. Sa kabilang banda, hindi maitatanggi na labis din ang
respiratory systems
kapakinabangang tinatamasa work together to transport
bansa saoxygen-rich
ng mga kapitalistang ganitong blood and nutrients to
sitwasyon. Katulad ng pagtataguyod at pamumuhunan sa mga bansang
kanilang tinutulungan.
and treatment
Samantala kahit sa ofkasalukuyan
diseases ay affecting
masasalamin theparespiratory and circulatory systems.
rin sa mga bansang
kanilang tinulungan ang impluwensiyang pulitikal, cultural at sosyal. Naging
instrumento
At
rin
the end
nila
of this
sa
module,
kanilang
you are expected to:
neokoloyalismo
ang mga institusyon katulad ng International Monetary Fund (IMF), World Bank
(WB) at maging United Nations (UN) . Bunga nito, ang kulturang kanluranin ay
1. explain
bahagi ng halos lahat ng bansa sa the mechanism
Silangan on howAsya.Ito
at Timog Silangang the respiratory
ay
isang matibay na patunay na niyakap ng mga Asyano ang kanilang
kalinangan.Pinatutunayan din nito ang pananatili ng kontrol o kung di-man ay
ang impluwesiya ng mga molecules to and
dating mananakop na from
bansa. the different parts of the body; and
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang Neokolonyalismo?
2. Nagaganap pa ba angthat the word sarespiration
Neokolonyalismo kasalukuyan? is linked to breathing.
Patunayan?
3. Bakit itinuturing ang mga institusyon katulad ng International
that circulation
Take noteMonetary means
Fund (IMF), World Banktransportation or movement in circles. Both
(WB) at maging United
Nations (UN) na instrumento ng neokolonyalismo?
Overview


________________________________________________________________________
126
________________________________________________________________________

Ngayon na maliwanag na sa iyo ang tinatawag na neokolonyalismo, tiyak na

Overview
may iba kang pagtingin at saloobin sa isyu na ito. Ilahad mo ang iyong pananaw
at saloobin sa pamamagitan ng iyong aktibong paglahok sa susunod na
gawain.
parts GAWAIN
and systems.BLG 9: WHAT’S
However, ON our
YOUR MIND? also require proper care and
bodies
Sa pamamagitan ng “One Minute Essay” bumuo ka ng sanaysay ukol
maintenance. It paksa.
is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
sa sumusunod na
a. Neokolonyalismo: Mabuti o di mabuti para sa mga Asyano?
how b.theGlobalisasyon:
digestive system breaks
Isang Paraan down food to nourish your whole body.
ng Neokolonyalismo?
Now, you willRubrics
learnsahow thengdifferent
Sanaysay structures of the circulatory and
Pagsulat
respiratory
Puntos systems
Lebel work together Katangian
Pamantayan: to transport oxygen-rich
ng Isinulat na blood and nutrients to
Komposisyon
10 Napakahusay
and treatment Buo ang kaisipan,
of diseases affecting tuloy-tuloy ang
the respiratory anddaloy,
1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatorycirculatory systems.
kumpleto ang detalye ng kaganapan sa
At the end of thiskasaysayan
module,nayou tinalakay
are expected to:
 Malinaw ( hindi na manghuhula pa ang
babasa kung ano ang layunin ng sumulat)
at nakabatay sa tunay na pangyayari
 Gumamit to bantas.
ng wastong transport nutrients, gases, and
8 molecules to
Mahusay andkaisahan
 May from the different
at may partsng
sapat na detalye of the body; and
kaganapan sa kasaysayan na tinalakay
na nakabatay sa tunay na pangyayari
respiratoryand
Maycirculatory systems.
malinaw na intensyon na
makapagbigay ng mensahe na nakabatay
Respiratory systemsakasaysayan
is made up of the organs in the body that helps us
breathe. Just remember that theng word
 Gumamit wastongrespiration
bantas is linked to breathing.
6 Katamtaman  Tuloy-tuloy ang daloy, may kaisahan,
kulang sa detalye ng kaganapan sa
Take note that circulation kasaysayan,
means transportation or movement in circles. Both
systems are essentially meant for each
 Di-gaanong other.
malinaw angThe common purpose could not be
intensyon
 Gumamit
attained without the other system. ng wastong bantas
4 Mahina  Hindi ganap ang paglalahad ng detalye
ng kaganapan sa kasaysayan Overview
 Di-malinaw ang intensyon

________________________________________________________________________
127
________________________________________________________________________

 Hindi wasto ang bantas na ginamit
2 Napakahina  Hindi buo at tuloy-tuloy ang daloy, walang
sapat na detalye ng kaganapan sa
Overview kasaysayan
 Malabo ang intensyon

attained without the other system.Di-wasto ang bantas
Naging mahusay ba
activities. It ang ginawa
is like mong essay that
a machine batay is
sa iyong
ablenakuhang puntos?
Anong paksa ang iyong napili? Sigurado ako na malaya mong nailahad ang
iyongparts
saloobinand systems. However,
at opinyon.Ipagpatuloy ouriyong
mo na muli ang bodies also
pag-aaral, require proper care and
ngayon
naman ay alamin mo ang mahalagang kontribusyon ng mga babae sa
pagbabagong naganap sa Asya.Handa ka na ba? Simulan mo na ang
pagbabasa. Respiratory system is made up of the organs in the body that helps us
GAWAIN BLG 10: ANG KABABAIHAN SA
respiratory systems
KASALUKUYANG ASYA work together to transport oxygen-rich blood and nutrients to
Ang ika-16 hanggang 20 siglo ay nagsilbing oportunidad sa mga
and treatment
kababaihan of diseases affecting
papel sathe respiratory andngcirculatory systems.
para mapalawak ang kanilang lipunan at maitaguyod
may mataas na paggalang at pagkilala.Narito ang ilan sa mga kababaihan sa
Silangan at TimogAt the end
Silangang Asyaofnathis module,
gumawa youpangalan
ng kanilang are expected
bunsod to:
ng kanilang naiambag. Kilalanin ang ilan sa kanila.
Pangalan molecules to and from the different
Nagawa parts of the body; and
Bansa Mahalagang
Mitsu Tanaka 2. Infer
Japanhow one’s
Nagtataglifestyle canTatakan
ng Garrupo affect the functioning of
Onuatachi
(Fighting Women Group) at layong
Respiratory system tutulan
is made ang abortion at itaguyod
up of the organs
ang mga karapatan ng babae.
Overview


________________________________________________________________________
128
________________________________________________________________________

Corazon Aquino Philippines Unang babaeng pangulo ng bansa

at kinikilala bilang Ina ng
Overview Demokrasya.

how
Aung Santhe
Suudigestive system breaks
Burma Pinunodown food toLeague
ng National nourish
foryour whole body.
Kyi respiratory and circulatory systems.
Democracy at Nobel Peace
Now, you will learn how the
different structures of the circulatory and
Laureate


Megawati Indonesia Unang babaeng pangulo ng
Sukarnoputri systems workIndonesia
together to transport nutrients, gases, and
Circulatory system
Mapupuna is responsible
na maraming kababaihan for distributing
na ang tumanyag materials
sa ibat-ibangthroughout the body.
larangan maliban sa mga nabanggit .Isa itong malaking tagumpay ng mga
Take
babaenote that circulation
sa rehiyon na minsan sa means transportation
kasaysayan ay itinuring na or movement in circles. Both
di gaanong
mahalaga.Ipinaloob na din ng ibat-ibang bansa sa kanilang saligang batas angpurpose could not be
mga karapatan ng babae na layuning maitaguyod ito para sa kanilang
attained withoutrinthe
kapakanan.Hindi other system.
matatawaran ang malaking partisipasyon ng mga babae
sa pag-akyat ng ekonomiya ng kanilang bansa. Sa Pilipinas ang grupong
Gabriela ay kilala sa pakikipaglaban sa karapatan ng mg babae. Isa ito sa party Overview
list ng Kongreso ng Pilipinas.

________________________________________________________________________
129
________________________________________________________________________

PAMPROSESONG TANONG
Overview
1. Bakit maituturing na kahanga-hanga ang mga nagawa nang mga
kababaihan na nabanggit sa tsart?
2. Maituturing mobang mahalaga sa kasalukuyang panahon ang
Your body
ginagampanan ng mgais kababaihan?
a fascinating
Bakit?creation that can carry out incredible tasks and
3.activities.
Sino sa mgaIt is like a machine thatpanahon
kababaihan sa kasalukuyang is ablesatoSilangan at with proper organization of
function
Timog Silangang Asya ang labis mong hinahangaan? Bakit?
Batid mo ba ang iba’t ibang isyu na kinasasangkutan ng mga babae sa
kasalukuyang panahon? Ano ang opinyon at saloobin mo ukol dito?
eachmo
Ipahayag part
ito is
sa maintained
pamamagitan ng appropriately
pagsasagawa while
mo sa getting
susunod the
na most outfits discovered
gawain.
Now, BLG
GAWAIN you 11:
will PUNTO
learn how the different
DE BISTA! structures
Pag-aralan ang of the circulatory and
mgarespiratory systems work
isyu na kinakaharap together
ng mga to transport
kababaihan oxygen-rich blood and nutrients to
sa kasalukuyan.
Sagutan ang tsart sa ibaba.
and treatment
Isyu of diseases
Dapataffecting the respiratory
Di-dapat and circulatory systems.
Paliwanag
1. Paglahok ng babae
sa pulitikaAt the end of this module, you are expected to:
2. Pagtatrabaho ng
babae sa1. explain
labas ng the mechanism on how the respiratory and circulatory
bansa systems work together to transport nutrients, gases, and
3. Abortion molecules to and from the different parts of the body; and
4. One Child Policy
5. RH Law
Kamusta ang Respiratory system
pagsagot mo sa tsart? isaymade
Marahil masasabi upmong
of the organs
tunay na hindi in the body that helps us
madali ang papel ng isang babae at tunay na siya ay mahalaga sa bansa. Ang
breathe.ng Just
pagkakaroon remember
edukasyon that sathe
ng mga bansa Asyaword respiration
ay masasabing isang is linked to breathing.
mahalagang salik sa pagbabagong pananaw na ito sa kahalagahan ng babae
sa bansa. Alamin mo sa susunod na gawain ang antas ng edukasyon ng mga
Take
bansa note at
sa Silangan that circulation
Timog means transportation or movement in circles. Both
Silangang Asya.
Overview


________________________________________________________________________
130
________________________________________________________________________

GAWAIN BLG 12: ANG KAHALAGAHAN NG

Overview
EDUKASYON SA MGA ASYANO
Itinuturing ng maraming Asyanoang edukasyon na isa sa kanilang
Your pangangailangan.
pangunahing body is a fascinating
Naniniwalacreation that
sila na ito ay can
isang carry
tiyak out incredible tasks and
na paraan
para maiahon ang kanilang sarili buhat sa kahirapan.Sa kabilang banda,
activities.
marami pa It isAsyano
like aang
machine thatnaisedukasyon
able to function with sa
ring walang sapat kung ikukumpara proper organization of
parts and
iba pang systems.
kontinente However,
sa daigdig our Tunghayan
ayon sa UNESCO. bodies also require proper care and
ang talahanayan
kaugnay sa Illiteracy Rate Adult sa Silangan at Timog Silangang Asya
Education: Illiteracy Rate Adult (% of Females/ Male Ages 15 and above)
how the digestive1970
Bansa system breaks 1980down food to nourish2000
1990 your whole body.
Silangang
Asya B L B L B L B L
Now, you64.48
will33.84
learn47.82
how22.02
the different
33.08
China 13.55 23.72 8.34
respiratory
Hongkong systems work
7.88 together to transport oxygen-rich
35.29 23.76 5.98 5.63 4.65 9.83 3.46blood and nutrients to
Japan
South Korea 19.89 6.26 11.07 3.15 6.56 1.61 3.59 0.86
Timog
Silangang
Asya At the end of this module, you are expected to:
Brunei 58.78 27.6 32.54 14.83 20.6 8.99 11.9 5.42
Cambodia 1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory
74.4 28.88 62.31 25.05 51.9 22.16 42.89 20.22
Indonesia 56.08 40.53 27.41 18
Malaysia
molecules
54.09 29.78 to and 19.87
37.54 from the
25.52different parts8.57
13.05 16.56 of the body; and
Myanmar 43.39 16.68 34.11 14.53 25.69 12.62 19.47 11.05
2. Infer
Philippines 18.29
how one’s lifestyle
14.59 12.09 10.06 8.12
can
7.06
affect
4.87
the functioning of
4.54
Thailand respiratory
27.29 11.99 and
17.37 circulatory
7.5 10.51 systems.
4.64 6.12 2.85
Singapore 40.46 14.1 26.19 8.67 16.73 5.51 11.62
how the digestive system breaks down food to nourish your whole body. 3.73
Respiratory system
Vietnam 27.63 8.93 is
19.2 made
6.68 up of
13.1 the organs
5.51 8.62 in4.46
the
body that helps us
breathe.
Pananda: Just remember
B – babae that the word respiration is linked to breathing.
L – lalaki
Marahil ay nagtataka ka kung bakit wala sa tahanayan sa Silangang
Take
Asya note that Itocirculation
ang Japan. means
ay sa kadahilanang transportation
halos or movement
lahat ng mamamayan dito ay in circles. Both
nakababasa at nakasusulat na siyang naging instrumento nito sa pag-unlad.
Para palalimin pa ang iyong kaalaman dito, basahin ang Batayang Aklat, Asya
attained without
Pag usbong the other
ng Kabihasnan, mga system.
pahina 368-376.
Overview

________________________________________________________________________
131
________________________________________________________________________

PAMPROSESONG TANONG
1.Overview
Aling bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya ang may
pinakamalaking illiteracy rate?
2. Aling bansa sa Silangang Asya at Timog Silangang Asya ang may
pinakamataas na illiteracy rate?
3. Anong Your bodyangismahihinuha
konklusyon a fascinating
mula sacreation
talakayangthat can carry out incredible tasks and
sinuri?
4.activities.
Paano nakaaapekto
It is like a machine that is able to function ng
sa mga bansang nabanggit ang pagkakaroon with proper organization of
mataas na illiteracy rate? o mababang illiteracy rate?Ipaliwanag
5.parts
Ano angand systems.
mga mungkahi mong However,
solusyon paraour bodiesangalso
mabawasan require proper care and
bilang ng
di marunong bumasa at sumulat sa ating bansa? Ipaliwanag ito.
Maliban sa edukasyon, ang relihiyon ay may mahalagang ginampanan din sa
pagbabagong naganap sa Asya, alamin mo ito sa susunod na gawain.
respiratory
GAWAIN systems work together SAto transport oxygen-rich
BLG 14: ANG RELIHIYON ASYA SA IBA’T IBANG blood and nutrients to
ASPETO NG PAMUMUHAY
and
Sa treatment of ay
Silangang Asya diseases affecting
nananatiling the Buddhism,
matatag ang respiratory and circulatory systems.
Shintoism,
Confucianism, at Taoism bilang relihiyon. Samantala sa Timog Silangang Asya
At the end
ang Islam at Kristiyanismo of this module,
ay mababakas pa rin. Sa you arengexpected
paglipas panahon, to:
napatatag ng mga relihiyong ito ang pamilyang Asyano. Sa ilang pagkakataon
ito ay sanhi rin ng pagbubuklod tungo sa pagbabagong pampulitika. Sa
1. ay
Pilipinas noong 1986 explain the ang
nagtagumpay mechanism on how
mga pari at madre the respiratory
na bigkisin ang and circulatory
sambayanang Pilipinosystems work together to transport nutrients, gases, and
upang maipakilala sa buong daigdig ang isang
mapayapang rebolusyon. Ang EDSA People Power Revolution ay ang sanhi
molecules to and
ng pagpapatalsik kay dating Pang.Marcos. from
Bagamat angthe
ilangdifferent
pagkakataon parts
ng of the body; and
di pagkakaunawaan2.saInfer
ilang bansa
howay nag-uugat
one’s dinlifestyle
sa aspektongcanpanrelihiyon
tulad ng sa Mindanao at East Timor.
PAMPROSESONG TANONG
breathe.
1. Ano-ano Just remember
ang mga relihiyong that
umiiralthe word respiration
sa Silangan sa Silangan at is linked to breathing.
Timog Silangang Asya?
2. Bakit itinuturing na mahalaga ang relihiyon sa aspeto ng pamumuhay
Takesanote that circulation means transportation or movement in circles. Both
mga Asyano?
3. Naniniwala ka ba nananatiling makapangyarihan ang simbahang
Katoliko sa Pilipinas? Patunayan.
Overview


________________________________________________________________________
132
________________________________________________________________________

GAWAIN BLG 15: WHAT’S YOUR STAND? YES OR NO. Lagyan

Overview
ng tsek ang YES kung sumasang-ayon ka sa pahayag at NO kung tutol
ka dito. Ipaliwanag ang iyong sagot.
attained without the other system. YES NO PALIWANAG
1.Your body is ng
Pagkakaroon a fascinating
opisyal na creation that can carry out incredible tasks and
activities.relihiyon ng isang
It is like bansa.
2. Panghihimasok ng simbahan
sa gawaing pulitikal
maintenance.
3. Paglahok It is
sa just fitting
halalan to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
ng mga
alagad ng simbahan
4. Pagganap sa mga gawaing
how the pansibiko
ng simbahan
5. Pagpapahintulot sa mga babae
Now, you sa willsimbahan.
learn how the different structures of the circulatory and
na mamuno
the different
Tunay parts
na malaki of the body.
ang ginampanan You will
ng relihiyon also understand
sa paghubog ng buhay sathe
systems work together to transport nutrients, gases, and prevention, detection,
Asya.
Hindi lamang ang mga pangunahing relihiyon sa daigdig ang naiambag ng
Asya kundi maging ang mga katangi-tangi nitong mga mamamayan. Kikilanin
mo ang ilan sa mga asyanong hinangaan sa daigdig,ipagpatuloy mo ang
gawain At the end of this module, you are expected to:

GAWAIN systems work together
BLG 16: PAMANA to transport
NG SILANGAN AT TIMOGnutrients,
- gases, and
SILANGANGmolecules
ASYA SA DAIGDIG
to and from the different parts of the body; and
Ang 2.Silangan
Infer athow
Timogone’s lifestyle
Asya ay can affect the functioning of
Silangang binigyan ng mga
mahuhusayna respiratory
mamamayang and circulatory
nakilala systems.
sa ibat-ibang dako ng daigdig.
Hinahangaan ang kanilang husay at galing sa larangang ng isports at panitikan.
Ang ilan sa kanila ay makikita sa talahanayan
breathe. Kontribusyon
Just remember that Bansa the word respiration
Larangan is linked to breathing.
1. Lydia De Vega – Philippines Athletics
Mercado
Take 2.
note that
Paeng circulation means
Nepomuceno transportation
Philippines or movement in circles. Both
Bowling
3. Efren “Bata” Reyes meant Philippines
for each other. The common purpose could not be
Billiards
4. Manny Pacquiao
attained without the other system.Philippines Boxing
5. Viswanathan Anaud India Chess
6. Yao Ming China Basketball Overview
7. Jung Koo Chang Korea Boxing

________________________________________________________________________
133
________________________________________________________________________

8. Murashaki Shikibu Japan Panitikan
9. Gao Xingjian China Panitikan
Overview
Pamana din ng Silangan at Timog Silangang Asya ang orkestrang
Gamelan sa Indonesia, ang dulang Noh at Kabuki ng Japan. Ang mga ito ay
lalong nagpatanyag sa rehiyon ng Asya sa daigdig.
Kahanga-hanga sila di ba? Tulad nila kaya mo ring magtagumpay kung
activities.moItpaisang
paghuhusayan like a pag-aaral
iyong machineat patuloy
that ismong
abletutuklasin
ang iyong
kakayanan. Tignan natin kung paano mo mailalahad ang iyong pagmamalaki
bilang isang Asyano.
GAWAIN
Now, youBLGwill17:learn
PROUD howTOthe BE different
ASIAN! structures of the circulatory and
respiratory systems work together to mga
transport
ambag ngoxygen-rich
Kaugnay sa mga naunawaan mong ilan sa Silangan at blood and nutrients to
Timog Silangang Asya sa kabihasnan, buuin ang talata sa pamamagitan ng
paglalagay ng mga salitang bubuo sa diwa nito.
Ang Silangan at Timog Silangang Asya ay__________________________ sa
daigdig____________________na dapat nitong____________________________.
Pinatunayan ng mgaAtmamamayan
the end sa ofrehiyonh
this module,
ito ng Asya you are expected to:
na ________________.
Bilang kabataan ng kasalukuyang henerasyon nais kong _______________ upang
patuloy na ____________ ang Silangan at Timog Silangang Asya sa daigdig.
Magagawa kong ______________ ang mga ambag na ito ngSilangan at Timog
systems
Silangang Asya sa pamamagitan work together to transport nutrients, gases, and
ng _______________________.
Bago mo ganap na iwanan ang yugtong ito ng modyul ay iyong
balikan ang naging respiratory and
kasagutan mo sa IRFcirculatory
Worksheet at systems.
Poll Opinyon.
Handa ka na ngayong buuin ang iyong IRF Worksheet. Sa iyong mga
sagot sa Poll Opinyon, ilan ang tama? Ilan naman ang Mali? Ngayon ay
nalinang na sa iyo ang mga pagbabagong naganap sa Silangan at
breathe.
Timog Just
Silangang remember
Asya thatat makabagong
sa transisyunal respiration is linked
the word panahon. to breathing.
Handa ka na ngayong pagnilayan at higit pang unawain ang araling ito.
Pagnilayan at Unawain…………..
Sa bahaging ito ng modyul ay alam kong madali mo nang
masasagot ang mga gawain bunsod ng kaalamang iyong natamo. Overview
Tandaan, iyong patuloy na inaaral ang mga pagbabagong naganap sa
Silangan at Timog Silangang Asya sa transisyunal at makabagong
panahon.Pagbutihan mo pa sa susunod na gawain.

________________________________________________________________________
134
________________________________________________________________________

OverviewGAWAIN BLG 18: ALAM KO NA! Paghambingin mo ang mga

pagababagong naganap saSilangan at Timog Silangang Asya gamit ang
Compare ang Contrast Diagram

activities. It is
Paksa like a machine
1: Silangang Asya that is able to2:function withAsya
Timog Silangang proper organization of
Paksa
maintenance. It is just fittingPaano
tonagkakatulad?
keep going with a healthy lifestyle to ensure that
Paano nagkakaiba?
At the end of this module,
sa: you are expected to:
Kaugnay
Pamahalaan
Ekonomiya
Edukasyon
molecules to Relihiyon
and from the different parts of the body; and
2. Infer how Kontribusyon
respiratory
Itala sa kuwaderno ang natapos and circulatory systems.
na gawain..
Respiratory
Napakarami system
mo ng natutuhan mula is
sa made upatofgawain
mga aralin the sa
mga naunang
pahina. Sigurado ako na marami kang bagong natuklasan tungkol sa Silangan
at Timog Silangang that nathe
Asya,sa susunod word
gawain respiration
muling susubukin ang is
mgalinked to breathing.
natutuhan mong ito,ipagpatuloy mo ang pagsagot.
Overview

________________________________________________________________________
135
________________________________________________________________________

Overview
GAWAIN BLG 19: TUKLASIN MO!
1. Kilalanin ang mga personalidad na tumanyag sa Silangan at Timog

Silangang Asya bunsod sa mga pagbabagong naganap dito mula sa
Your body
tradisyunal is a makabagong
patungong fascinatingpanahon.
creation that can carry out incredible tasks and
2. Pumili ng graphic organizer na iyong magagamit upang maipakita
activities. It is like adetalye
ang mahahalagang machine that
ng iyong is able to function with proper organization of
sinaliksik.
parts and systems. However, oursa guro.
3. Ibahagi ito sa klase bago ganap na isumite bodies also require proper care and
PAMPROSESONG
each part TANONG
how the digestive
1. Bakit system
tumanyag ang breaksnadown
mga nabanggit food to nourish your whole body.
personalidad?
2. Paano mo tutularan ang mga nagawa nila ?
3. Nakatulong ba sila sa pagbabagong naganap sa Asya?Patunayan.
Magaling! Nagagalak ako at nalampasan mo ang mga gawain the prevention, detection,
sa tatlong naunang bahagi. Malapit mo nang matapos ang pagsagot
sa modyul na ito.Ang huling bahagi ay ang ilipat at isabuhay.
Good Luck!
1. explain
Ilipat at isabuhay……. the mechanism on how the respiratory and circulatory
Narating mo na ang huling bahagi ng modyul na ito. Sa
molecules
puntong ito nais kong to and
unawain mong from
mabuti the different
ang sitwasyon na parts of the body; and
isinasaad dito sa pamamagitan ng paglalagay mo ng iyong sarili sa
gampaning isinasaad.Sa gawaing ito ay masusukat natin ang iyong
tinamong kaalamanrespiratory and circulatory
sa mga nakaraang systems.
modyul.Ang iyong gawain
ay mamarkahan gamit ang rubrics.
Bunsod ng iba’t ibang suliraning kinakaharap sa Silangang Asya at
TimogCirculatory
– Silangang system is responsible
Asya nagpasya for distributing
ang mga bansang materials
bumubuo dito na
parts and systems. However, our bodies also require proper care andthroughout the body.
magdaos ng isang kumperensiya upang talakayin ang mga naturang suliranin.
Bilang isang kinatawan ikaw ay inaasahang makapagbigay ng mga mungkahi
kungsystems are ang
paano lulutasin essentially meant
mga nasabing for Ang
suliranin. each other.
iyong The common
mga mungkahi ay purpose could not be
ilalahad sa mga iba pang kinatawan ng kumperensiya sa pamamagitan ng
power point presentation. Ang iyong mungkahi ay mamarkahan batay sa mga
sumusunod na pamantayan: kaalaman sa paksa, pinaghalawan ng datos, Overview
organisasyon, presentasyon, kaangkupan ng mungkahi.


________________________________________________________________________
136
________________________________________________________________________

Goal: Talakayin ang mga suliranin na kinakaharap ng Silangan at Timog –

Silangang Asya
Overview
Role: Kinatawan ng isang bansa
Audience: Iba’t ibang kinatawan mula sa ibang bansa ng dalawang rehiyon

Situation: May mga suliraning kinakaharap ang mga bansa sa Silangan at
Timog – Silangang a na
Asya machine that
kailangang is able
mabigyan to function
ng agarang with proper
solusyon organization of
Performance: Makapaglahad ng proposal na nakasulat sa isang malinis na
maintenance.
piraso ng papel oItbond
is just fitting to keep going with a healthy lifestyle to ensure that
paper.
Standards: Kaalaman sa paksa, pinaghalawan ng datos, organisasyon,
how the digestive
presentasyon, system
kaangkupan breaks down food to nourish your whole body.
ng mungkahi.
Kriterya 4 3 2 1
Now, you will learn how the different
Kaalaman sa Higit na Nauunawaan
Hindi gaanong Hindi
ang paksa toangtransport
maunawaanoxygen-rich
Paksa nauunawaan maunawaanblood and nutrients to
ang mga mga ang paksa. ang paksa ang
paksa. Ang pangunahing Hindi lahat ng mga
kaalaman the respiratory and
mga ay pangunahing circulatory systems.
pangunahing
panguhaning nailahad ngunit kaalaman ay kaalaman ay
At the end ofaythis
kaalaman module, you
di-wastoang are may
nailahad expected to:
hindi nailahad
nailahad at ilan: may ilang mga maling at natalakay at
naibigay ang impormasyon impormasyon walang
kahalagahan, na hindi at hindi kaugnayan
systems
wasto work
at together
maliwanag to transport
ang naiugnay ang ang nutrients,
mga
the different parts of the body. You will also understand the prevention, detection, gases, and
molecules
magkaka-
to and from the different
pagkakalahad. mga ito sa pangunahing
parts of
ugnay ang kabuuang impormasyon
the body; and
2. Infer
mga how one’s lifestyle paksa. can sa affect the functioning of
kabuuang
impormasyon Gawain.
sa kabuuan.
Pinaghalawan Binatay sa iba’t Ibinatay sa iba’t Ibinatay Walang
Respiratory
ng Datos ibang system
saligan ibangis made
saligan up of theang
lamang organs in the body that helps us
batayang
breathe. Just remember that the word respiration is at
ang mga ang mga saligan ng pinagkunan linked to breathing.
kaalaman tulad impormasyon impormasyon ang mga
ng mga aklat, ngunit limitado sa batayang impormasyon
circulationlamang.
Take note thatpahayagan, means transportation
aklat lamang. or gawa-gawa
ay movement in circles. Both
video clips, lamang.
interview, radio
attained withoutat the other system.
iba pa.
Organisasyon Organisado Organisado Walang Di organisado
ang mga paksa ang mga paksa interaksyon at ang paksa. Overview
at sa kabuuan sa kabuuan at ugnayan sa Malinaw na

________________________________________________________________________
137
________________________________________________________________________

maayos ang maayos na mga kasapi. walang
presentasyon presentasyon Walang preparasyon
ng Gawain ang ngunit di malinaw na ang paksa.
Overview pinag-sama- masyado presentasyon
samang ideya nagamit nang ng mga paksa.
ay malinaw na maayos ang May
naipapahayag powerpoint powerpoint
Your body is a presentation.
at natatalakay fascinating creation
presentationthat can carry out incredible tasks and
activities. It is like a machine thatngunit
gamit ang mga is ablehindi
makabuluhang nagamit at
parts andpowerpoint
systems. However, nagsilbi our bodies also require proper care and
maintenance. It is just fitting to keep
presentation. goingnawith a healthy lifestyle to ensure that
lamang
palamuti sa
each part is maintained appropriately pisara? while getting the most outfits discovered
how the digestive
Presentasyon Maayos system
ang Maayosbreaksang down
Simple foodattoAng
nourish your whole body.
pagkakalahad. paglalahad. maikli
respiratory and circulatory systems. ang paglalahad ay
Namumukod May ilang presentasyon. hindi malinaw.
Now,
tangiyou angwill kinakabahan
learn how at the differentWalangstructures of the circulatory and
pamamaraan, may kahinaan gaanong
malalakas at ang tinig. presentasyon.
malinaw ang
the prevention, detection,
pagsasalita
sapat para
At the end
marinig at of this module, you are expected to:
maintindihan
ng lahat.
Kaangkupan 1. explain the mechanism
mga May on how the respiratory and circulatory
Ang mga Ang ilang Maraming
ng Mungkahi systems
mungkahi work ay
ay mungkahi together
mungkahi to na transport
mga nutrients, gases, and
molecules
naaangkop to and
naaangkop sa from
hindi the different parts of the body; and
mungkahi
sa iba’t ibang iba’t ibang naaangkop ang hindi
2. Infer at how one’s salifestyle can affect the functioning of
bansa bansa ibang angkop sa
respiratory
sensitibo sa and circulatory
bansa systems.
ibang bansa
lahat ng antas
Respiratory
ng lipunan system is made up of the organs in the body that helps us
Overview


________________________________________________________________________
138
________________________________________________________________________

Panghuling Pagtataya
Sa bahaging ito ay susubukin kung naunawaan mo ang mga

Overview paksang tinalakay. Sagutin ang mga katanungan sa ibaba. Isulat sa
sagutang papel ang iyong kasagutan.
1. Ang pagdating ng mga iba’t - ibang mananakop sa Silangan at Timog –
Silangang Asya aaymachine
nagdulot ngthat is able
maraming to function
pagbabago with proper organization of
sa pamumuhay
ng mga Asyano. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita
parts and systems. However, our bodies also require proper care and ng
pagbabago sa aspetong pulitikal ng mga nasakop na bansa?
a. Pagtataguyod fitting to keep
ng makabagong going
sistema with a healthy lifestyle to ensure that
ng edukasyon
b. Pagpapatayo ng mga imprastraktura
c. Pagbabago sa paniniwala at relihiyon
how thed. digestive
Pagkawala system
ng karapatangbreaks downang
pamunuan food to nourish
sariling bansa your whole body.
2. Magkakaiba ang pamamaraang ginamit ng mga Asyano sa
pagpapamalas ng damdaming nasyonalismo.
respiratory systems work together to transport
Alin sa mga sumusunod ang mga samahan oxygen-rich
na itinatag ng mga Pilipinoblood and nutrients to
na naglalayong ipakita ang kanilang pagmamahal sa bayan?
the different
a. Bodiparts
Utomoof the body.
IslamYou will also understand the prevention, detection,
at Sarekat
b. Kilusang Propaganda at Katipunanthe respiratory and circulatory systems.
c. Partido Kuomintang at Partido Kunchantang
d. Anti-Facist People’s Freedom League
3. Sa paanong paraan nakaapekto ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
1. explain
sa paglaya the mechanism
ng mga bansa on Asya?
sa Timog Silangang how the respiratory and circulatory
a. Marami ang napinsala at namatay
systems work attogether
nagkaroon ngtociviltransport nutrients, gases, and
b. Nagpatuloy ang kaguluhan war
molecules
c. Lumakas to andat from
ang nasyonalismo the
napabilis angdifferent
paglaya parts of the body; and
d. Umigting ang tunggalian ng ideolohiyang demokratiko at
komunismo
4. Ang China ay nakilala sa pagkakaroon ng sistemang dinastiya sa
larangan ng pamamahala. Alin sa mga sumusunod na sistemang
politikal ito nahahawig?
a. Demokrasya
b. Monarkiya ( Konstitusyonal )
Circulatory system
c. Monarkiya is responsible
( Walang takda ) for distributing materials throughout the body.
d. One Party Government
systems areang
5. Suriin essentially
talahanayanmeant for each
ukol sa bilang other.
ng mga The common
di marunong bumasa at purpose could not be
sumulat ng ilang mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya.
attainedEducation:
withoutIlliteracy
the other system.
Rate Adult (% of Females/ Male Ages 15 and
above)
Overview

________________________________________________________________________
139
________________________________________________________________________

Bansa 1970 1980 1990 2000
B L B L B L B L
China 64.48 33.84 47.82 22.02 33.08 13.55 23.72 8.34
Overview
Hongkong 35.29 7.88 23.76 5.98 5.63 4.65 9.83 3.46
South Korea 19.89 6.26 11.07 3.15 6.56 1.61 3.59 0.86
Philippines 18.29 14.59 12.09
attained without the other system. 10.06 8.12 7.06 4.87 4.54
Thailand 27.29
Your 11.99
body is a fascinating creation that can 2.85
17.37 7.5 10.51 4.64 6.12 carry
Singapore 40.46 14.1 26.19 8.67 16.73 5.51 11.62 3.73
Pananda: B – babae L - lalaki
Ano ang pinakamabisang naging epekto sa mga bansa sa Silangan at
maintenance. It isAsya
Timog-Silangang justnafitting to keepilliteracy
may mababang goingrate?
with a healthy lifestyle to ensure that
a. Nakatulong ang mga mamamayan sa pagpapa-unlad ng ekonomiya
ng bansa.
how the digestive
b. Napanatili system
ang katatagang breaks down food to nourish your whole body.
pampulitika.
c. Napagyaman ang ugnayan sa loob at labas ng bansa.
d. Nagtungo ang mga mamamaya sa ibang bansa upang magtrabaho.
6.respiratory systemsaywork
Ang mga sumusunod togethernaganap
pangyayaring to transport oxygen-rich
at naging papel ng
nasyonalismo upang makalaya ang bansang Vietnam. Iayos ang mga
the different parts
ayon of the na
sa historikal body. You will
kaganapan also understand the prevention, detection,
pangyayari ng bansa.
I. Vietnam War na sinalihan ng bansang Amerika
II. Pagkakahati ng Vietnam sa dalawa dahilan sa magkatunggaling
ideolohiya
III. Pag-iisa ng Vietnam sa pamumuno ni Nguyen Ai-Quoc o Ho
Chih1.
Minh explain the mechanism
mula sa kilusang on how the respiratory and circulatory
Viet Minh sosyalismo
IV. Pag-iwan sa Timog Vietnam ng Amerika at pagpapasailalim sa
kontrol ngsystems
grupong maywork together
ideolohiyang komunismoto attransport nutrients, gases, and
a. I, II, III, IV
b. II, I, 2.
IV, IIIInfer how one’s lifestyle can affect the functioning of
c. III, IV, II, respiratory
I and circulatory systems.
d. IV, III, II, I
Respiratory
7. Bago maganap systematisimperyalismong
ang kolonyalismo made up ofKanluranin
the organs
noong in the body that helps us
ika-16 hanggang ika-19 na siglo, magkatulad ang patakarang panlabas
ng China at Japan. Subalit magkaiba naman ang kanilang naging tugon
Circulatory system
sa pagdating ng is responsible
mga dayuhang mananakop for distributing
sa kanilang bansa. materials
Gamit
ang venn diagram, panghambingin ang pakikitungo ng dalawang bansa
bago at sa harap ng kolonyalismo at imperyalismong Kanluranin.
Overview


________________________________________________________________________
140
________________________________________________________________________

Overview
a. Pagkakatulad: Parehas na isinara ang bansa sa mga dayuhan;
activities.Pagkakaiba:
It is like Tinanggihan
a machinengthat Chinaisang
able
mga to function
dayuhan. with proper organization of
Tinanggap
ng Japan ang mga dayuhan.
b. Pagkakatulad: Parehas na isinara ang bansa sa mga dayuhan;
maintenance. It is Tinaggap
Pagkakaiba: just fitting to keep
ng China going
ang mga with Tinanggihan
dayuhan. a healthy nglifestyle to ensure that
Japan ang mga dayuhan.
c. Pagkakatulad: Parehas na binuksan ang bansa sa mga dayuhan;
how the digestive
Pagkakaiba:system
Tinaggap breaks
ng China down food
ang lahat to nourish
ng mga your whole body.
Kanluraning
bansa. Tinanggap ng Japan ang bansang United States.
d. Pagkakatulad: Parehas na binukasan ang bansa sa mga dayuhan.
Pagkakaiba. Tinanggap ng China ang United States. Tinaggap ng
circulatory and
respiratory systems
Japan ang lahatwork together
ng mga to transport oxygen-rich blood
Kanluranin.
the different parts
8. .Sina Gloria of the body. You
Macapagal-Arroyo, Mariawill alsoSereno,
Lourdes understand
Lydia De the
systems work together to transport nutrients, gases, and prevention, detection,
Vega-
Mercado, Lea Salonga at iba pa ay pawang mga Pilipinang tumanyag
sa loob at labas ng bansa. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang
nagsasaad ng kahalagahan ng katanyagang tinamo ng mga nabanggit
na kababaihan?
a. Pinatunayang kayang higitan ng mga babae ang mga lalaki.
1. ang
b. Higit explain
talino atthe mechanism
kasanayang taglay ngon
mgahow
babae.the respiratory and circulatory
c. Mas may pagpapahalaga at tiwala ang lipunan sa mga babae.
systems
d. May taglay workat kalayaan
ng karapatan together to babae.
ang mga transport nutrients, gases, and
9. Ang isyu tulad ng same sex marriage ay nanatiling kontrobersiyal na
2. saInfer
usapin mga bansahow one’sat Timog-Silangang
sa Silangan lifestyle can Asyaaffect
partikularthe functioning of
respiratory
na sa Pilipinas. and circulatory
Ano ang mahihinuha sa kaisipansystems.
ng mga Asyano ukol
sa usapin na ito?
a. Ang kulturang kanluranin ay hindi tanggap ng mga Asyano.
Respiratory system
b. Nanatiling tradisyonal angis madeat up
kaisipan of the
saloobin organs
ng mga Asyano.in the body that helps us
c. May mataas na pagpapahalaga ang mga Asyano sa kanilang
kultura at relihiyon.
Circulatory
d. Ang system
mataas na is responsible
edukasyon ng mgafor distributing
Asyano materials
na nakatulong
parts and systems. However, our bodies also require proper care andsa throughout the body.
kanilang pagpapasya sa buhay.
Overview

________________________________________________________________________
141
________________________________________________________________________

10. Sa paglipas ng panahon ay patuloy na nadaragdagan ang pangalan ng
mga Asyanong nagtatagumpay sa iba’t ibang larangan ng palakasan
sa daigdig. Paano nakaapekto ang tagumpay na ito ng mga bansang
Overview
Asyano sa pananaw ng mga bansa sa daigdig?
a. Naging sentro ng kontrobersiya ang tagumpay na natamo ng mga
Asyano.
b. Kinilala ang Asya sa larangan ng palakasan bilang isang
powerhouse.
c. Itinuring na balakid ng ibang mga bansa ang tagumpay na tinamo
activities.
ng mga It is like
Asyano sa a machine
kanilang sarilingthat is able to function with proper organization of
hangarin.
parts and systems. However, our
d. Maraming atletang Asyano ang hinangad bodies
ng ibang alsonarequire proper care and
mga bansa
makuha nila.
11. Pahayag
each part1:isAng lahat ng mgaappropriately
maintained bansa sa Silanganwhile
at Timog Silanganthe most outfits discovered
getting
Asya na naghangad nang kalayaan sa pananakop ng mga bansang
how the digestive
Kanluranin ay lumayasystem breaks
sa pagyakap down food
sa kaisipang liberalto nourish
at ideya ng your whole body.
demokrasya
Pahayag 2: Ang pananakop at paniniil ng mga bansa sa Silangan Asya
respiratory systemsAsya
at Timog Silangang workay together
naglunsad to
ng transport
pag-usbong oxygen-rich
ng diwang
makabansa bilang tugon sa pang-aabuso ng mga kanluranin
the different1 ay
parts
tama,ofpahayag
the body. You will also understand the prevention, detection,
a. Pahayag 2 ay mali
c. Lahat ng pahayag ay tama.
12. Para sa aytem na ito, suriin ang flowchart
Panahon ng systems workng iba’t
Pagpapatupad together Pag-usbong
to transport
ng nutrients, gases, and
Kolonyalismo at ibang patakaran na damdaming
molecules to and
nagpahirap sa mgafrom the different parts of the body; and
Imperyalismong Nasyonalismo ng
Kanluranin 2. Infer how one’s lifestyle can affect the functioning of
Asyano mga Asyano
Paglaya ng mga bansang Asyano Pagharap ng mga Asyano sa
mula sa mga dayuhang mga kasalukuyang hamon
Respiratory system
mananakop is made up of the organs in the body that helps us
a. Ang panahon ng Imperyalismong Kanluranin ay sinundan ng pag-
Circulatory
usbong ng system
damdamingisNasyonalismo
sa mga Asyano materials throughout the body.
b. Maiuugnay ang kasalukuyang kalagayan ng mga bansang Asyano
sa epekto ng Panahon ng Imperyalismong Kanluranin at Panahon ng
pag-usbong ng damdaming meant for each other. The common purpose could not be
Nasyonalismo
c. Hindi mabubuo ang damdaming
attained without the other system. Nasyonalismo ng mga Asyano kung
hindi dahil sa mga patakarang ipinatupad ng mga mananakop na
kanluranin sa Overview


________________________________________________________________________
142
________________________________________________________________________

d. Ang mga Kanluranin ang nagasagawa ng imperyalismo a
kolonyalismo samantalang ang mga Asyano naman ang
nagpamalas ng iba’t ibang paraan ng pagpapakita ng damdaming
Overview nasyonalismo
13. Suriin ang sumusunod na pahayag:

Your
Pahayagbody is Thailand
1: Ang a fascinating creation
ay hindi nasakop ng that can
kahit na carry
siong out incredible tasks and
dayuhan
samantalang ang Korea ay sinakop ng mga Hapones.
parts andPahayagsystems. However,
2: Lahat ng mga our bodies
bansa sa Silangan at Timog-also require
Silangang Asya proper care and
ay sinakop ng mga Europeo.
each part a. Pahayag 1 ay tama, appropriately
is maintained pahayag 2 ay maliwhile getting the most outfits discovered
how thec.digestive systemaybreaks
Lahat ng pahayag tama. down food to nourish your whole body.
14. Pahayag 1:Ang mga nanakop sa Silangan at Timog-Silangang Asya ay
respiratory systems
pawang work together to transport oxygen-rich blood
mga Kanluranin
the different parts of thenang
2: Gumamit body. You
dahas angwill
mgaalso understand
Pahayag Kanluranin the prevention, detection,
sa pananakop
and treatment ofatdiseases
sa Silangan affecting
Timog Silangang Asya the respiratory and circulatory systems.
a. At the end
Pahayag of this
1 ay tama, module,
pahayag you are expected to:
2 ay mali
c. Lahat ng pahayag ay tama.
1. explain theaymechanism on how the respiratory and circulatory
d. Lahat ng pahayag mali.
15. Kung ang iyong bansa ay humaharap sa krisis ng pagtatanggol ng
teritoryo laban sa mas malakas na bansa, bilang isang kinatawan ng
2.bansa
iyong Infer how
alin sa one’s lifestyle
mga sumusunod canisusulong
na pananaw ang affect the functioning of
mo sa
iyong gagawing resolusyon ?
a. Hindirespiratory and
magsusulong ng circulatory
anumang systems.
interes dahil mababalewala rin
naman.
Respiratory system
b. Papayag sa kung is gusto
ano ang madengup masofmalakas
the organs inpara
na bansa the body that helps us
walang gulo
c. Isusulong ang pambansang interes at karapatan ng bansa anuman
ang mangyari
d. Isusulong ang interes ngmeans
iba pang transportation orsamovement
bansa na interesado usapin in circles. Both
upang magkaroon ng kaalyansa
Overview

________________________________________________________________________
143
________________________________________________________________________

16. Itinuturing ng ilan na isang porma ng neokolonyalismo ang tulong

pinansiyal, militar at impluwensiyang kultural na hatid ng mga bansang
Overview
kanluranin sa mga bansa sa Asya. Ano ang mabisang gawin ng mga
Asyano upang mapangalagaan nila ang kanilang sariling kapakanan?
a. Putulin ang ugnayan sa mga bansang ito at simulan ang pagiging
nakapagsasarili sa aspektong pinansiyal,militar at kultural.
Your
b. Pumili ng body is a fascinating
mga bansang makapagbibigay creation that can carry out incredible tasks and
ng higit na
kapakinabangan sa aspektong pinansiyal, militar at kultural.
c. Pag-aralan at suriin ang epekto ng mga kasunduang umiiral at
partsbubuinandpa lamang
systems. However,
kaugnay sa aspektongour bodies
pinansiyal, militaralso
at require proper care and
kultural.
d. Lumahok sa iba pang samahang panrehiyon at pandaigdig para sa
higit na tulong pinansiyal, military at kultural.
17. Isa sa mga epekto ng kolonyalismo at imperyalismong Kanluranin ay
ang pagbabago sa kalagayang pang-ekonomiya ng mga Asyano.
Bagama’t may ilang bansang umunlad, karmihan sa mga bansang
respiratory systems
Asyano na nasakop work
ng mga together
dayuhan topa
ay hindi transport oxygen-rich
rin ganap na maunlad
sa kasalukuyan. Ano ang nararapat na gawin ng mga nasakop na bansa
kung sakaling muling makipag-ugnayan sa kanila ang mga dating
and treatment
mananakop of diseases affecting the respiratory and circulatory systems.
na dayuhan?
a. Tanggihan ang mga dayuhang bansa na naghahangad na
makipagkalakalan
b. TukuyinAtlamang
the endang of this
mga module, you saan
are expected
maaaring to:
lugar kung
makipagkalakalan ang mga dayuhan na dating mananakop ng bansa
c. Talikuran 1.ang
hindi magandang karanasan sa on
mgahow thesubalit
dayuhan respiratory and circulatory
itigil na ang pakikipag-ugnayan sa kanila
d. Tanggapin systems
ang kanilangwork together to transport at nutrients, gases, and
pagnanais na pakikipagtulungan
pakikipagkalakalan
18. Mahigpit na 2.pinagtatalunan
Infer how one’sChina lifestyle
at Pilipinascan affect
ng bansang ang mga isla the functioning of
respiratory
ng Spratly na tinatawag and
din ng mga circulatory
Pilipino na Kalayaansystems.
Islands. Noong
panahon ng kolonyalismo at imperyalismo, ang mga teritoryo ng mga
bansang Asyano ay sinakop ng mga Kanluranin, ano ang nararapat
gawin Respiratory
upang maiwasan systemna mauwi sa is pananakop
made upngofChina the ang
organs
sigalot in the body that helps us
sa Spratly Islands?
a. Idulog ang usapin sa pandaigdigang husgado upang maresolba ng
Circulatory
mapayapa system is responsible
ang nabanggit na krisis for distributing materials throughout the body.
Take note that circulation means transportation
b. Palakasin ang puwersang pandigma ng or movement in circles. Both
Pilipinas upang maging
handa sa posibleng digmaan
systems are ng
c. Humingi essentially
tulong sa mgameant for each
malalakas na bansaother.
upangThe common purpose could not be
matapatan
ang malakas na puwersa
attained without the other system. ng China
d. Makipagkasundo sa pinuno ng pamahalaang Tsino upang
paghatian ang mga isla sa Spratly Overview


________________________________________________________________________
144
________________________________________________________________________

19. Maraming pagbabago ang dulot ng kolonyalismo at imperyalismong
Kanluranin sa Asya. Isa dito ay ang pagbabago sa kultura na naging
dahilan sa kawalan ng tunay na pagkakaisa ng mga mamamayang
Overview Asyano sa kani-kanilang bansa. Makikita na may kaugnayan sa mga
hamon na nararanasan ng mga Asyano sa kasalukuyan. Ano ang
nararapat na gawin upang maging bahagi sa paglutas ng nabanggit na
suliranin?
Your body
a. Sisihin angismga
Kanluraning bansa that can
na nanakop carry
sa mga out incredible tasks and
bansang
Asyano
activities.
b. It is like ang
Tanggihan a machine
mga turista that is sa
na mula able
mga to function
bansa with
na nanakop proper organization of
noon
sa Asya
c. Magsumikap sa pag-aaral upang hindi maging pabigat sa lipunan
d. Tanggapin ang fitting to keep going
mga pagbabagong withata gamitin
naganap healthypara
mapaunlad ang bansa
how 20.
theAng
digestive
mga OFWsystem breaks
ay itinuturing down food dahilan
na pangunahing to nourish your whole body.
ng unti-unting
pagbangon ng ekonomiya ng Pilipinas. Kamakailan lang ay patuloy ang
pagbalik sa bansa ng mga OFW bunsod ng mga di magandang
karanasan na kanilang tinamo tulad ng pang-aabuso, pagmamaltrato at
respiratory systems
iba pa. work
Kung ikaw ang together
Sec. of DFAtoano
ang iyong imumungkahing
mabisang gawin ng pamahalaan ukol dito?
the different parts of theOFW
a. Himukinangmga body. You will also understand the prevention, detection,
nabumaliksamgabansangpinagtatrabahuhan
and treatment of diseases affecting the
b. Wakasan ngPilipinas ang ugnayan respiratory
sa mga and circulatory systems.
nasabing bansa.
c. Himukinangmgakaratigbansanamagpairalng ‘economic embargo’.
d. Maglunsadngmgaprogramangpangkabuhayanparasamganagbalik
AtOFW
na the end of this module, you are expected to:

Nagtapos
breathe. na ang
Just mga aralin tungkol
remember that thesa Mga
word respiration
Bansang Asyano. Nawa’y
is linked to breathing.
magsilbi itong patnubay sa susunod na lebel ng iyong pag-aral sa
Circulatory system
Kasaysayan ng Daigdig is
saresponsible for distributing
Grado -9. Binabati materials throughout the body.
kita sa iyong matagumpay
na paglalakbay, malalim na pag-unawa sa iyong binsa at mahusay na in circles. Both
pagtugon sa lahat ng gawain. Mabuhay ka!
Overview

________________________________________________________________________
145
WHAT IS
________________________________________________________________________
OPEN HIGH SCHOOL?

Overview


Overview
The Open High School Program or OHSP is an alternative mode of delivering secondary education
that caters to learners who are unable to attend the regular class program due to physical impairment,
work, financial difficulties, distance of home to school, and other justifiable and legitimate reasons. It
uses distance learning with self-instructional materials that the learner studies at his or her own pace,
and consultation sessions with teachers and other capable persons for added support.

________________________________________________________________________
146 "' l.b..su I c.SU J
4 Dubai Cares Science 9 OHSP Learner’s Material

Araling Panlipunan 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Araling Panlipunan 4

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Araling Panlipunan 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

4 Science 9 OHSP Learner’s Material

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Modyul 1: Mga Angkop at Inaasahang Kakayahan ......... 4

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

At the end of this module, you are expected to:

1. explain the mechanism on how the respiratory and circulatory

Timog Silangan Asya

Respiratory and Circulatory Systems

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems 257

Respiratory and Circulatory Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Overview Grapikong Pantulong ng Aralin

At the end of this module, you are expected to:

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems 259

Respiratory and Circulatory Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

 Nasusuri ang epekto ng mga samahang kababaihan at ng

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems 261

Respiratory and Circulatory Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems 263

Respiratory and Circulatory Systems

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

attained without the other system.

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Suggested time allotment: 8 to 10 hours

Respiratory and Circulatory Systems

Ano ang iyong mahihinuha sa nakalarawang mga tao sa mapa?

Aral Pan 7 OHSP Learner’s Material

Working with Other Organ Systems 265

Respiratory and Circulatory Systems