UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

Kablovski distributivni sistemi
Tema rada: Opis KDS-a i svih funkcija njegovog podsistema (predaja, centralna mreža,
distribucija i prijem)

Predmetni nastavnik: V.prof.dr.Nasuf Hadžiahmetović

M.A. Irma Sokolović dip.ing
Asistent:
M.A. Irena Šeremet dip.ing
Student: Anida Muratspahić
Broj indeksa: 669/6691
Usmjerenje: Komunikacijske tehnologije
Godina studija: 2016./2017.
Rezultat rada:

Datum: Decembar,2016.
 Sadržaj

Uvod: ....................................................................................................................................................... 3
1. HISTORIJSKI RAZVOJ KDS-a .............................................................................................................. 4
2. KABLOVSKO DISTRIBUTIVNI SISTEM (KDS) ...................................................................................... 5
2.1. Prijemni sistem ........................................................................................................................ 7
2.2. Glavna stanica ....................................................................................................................... 10
2.3. Distributivni sistem................................................................................................................ 13
2.4. Predajni sistem ...................................................................................................................... 17
Zaključak ................................................................................................................................................ 19
Literatura: .............................................................................................................................................. 20
Popis slika: ............................................................................................................................................. 21
Popis skraćenica: ................................................................................................................................... 21

2
Uvod:

Tema ovog seminarskog rada je Opis KDS-a i svih funkcija njegovog podsistema što
podrazumijeva predaju, centralnu mrežu, distribuciju i prijem. U prvom dijelu seminarskog
rada osvrnuti ćemo se ukratko na historijski razvoj KDS-a kao i na njegov nagli razvoj koji je
rezultat razvoja tehnologije. Kasnije ćemo govoriti o njegovim podsistemima, na koji način se
vrši obrada signala te na koji način svaki od podsistema funkcioniše. Na samom početku
potrebno je definisati KDS. Sam pojam KDS označava kablovski distributivni sistem, pod
kojim podrazumijevamo telekomunikacijski sistem kojim se određen broj ''prikupljenih''
signala procesira i isporučuje krajnjim korisnicima. Signal se do korisnika isporučuje putem
optičkih, koaksijalnih ili kombinovanih HFC (Hybrid Fiber Coaxial) mreža. Ono što je bitno
naglasiti jeste da KDS omogućava provajderima istovremeno pružanje usluga: kablovske
televizije, interneta i ostalih interaktivnih servisa. Samim napretkom tehnologije dolazilo je i
do napretka KDS-a, te je na taj način znatno olakšan prijenos signala do krajnjih korisnika i
omogućeno je pružanje kvalitetnije usluge nego što je to bilo prije. Usluge koje pruža KDS su:
interaktivna TV, više TV kanala, video na zahtjev, telekupovina, kablovska telefonija,
iznajmljene linije, VoIP, internet itd. U nastavku rada ćemo detaljno opisati ovaj sistem kao i
njegove podsisteme i uočiti koliko je napredovao u odnosu na sam početak njegovog nastanka.

3
1. HISTORIJSKI RAZVOJ KDS-a

Potreba za prijenosom podataka stara je koliko i sami podaci. Još od pojave prvih informacija
ljudi su imali određena sredstva prijenosa informacija koja su se vremenom usavršavala. Što se
tiče historijskog razvoja KDS-a bitno je naglasiti da je na njegov nagli razvoj utjecaj imao
razvoj tehnologije. Na samom početku upotrebe ovog sistema nisu ni postojale približne
mogućnosti kakve postoje sada. Čak je i sama namjena KDS-a imala potpuno drugu, mnogo
elementarniju namjenu. Pod KDS-om podrazumijevao se samo antenski sistem za prijem i
distribuciju radio-difuznih i satelitskih programa preko kablovske distributivne mreže do više
stambenih objekata, stambenih blokova, naselja ili gradova. Polovinom prošlog vijeka korisnici
su signal mogli da primaju samo ako su i sami mogli da vide antenu stanice koja je emitovala
signal. Ljudi u udaljenim područjima, posebno u planinskim predjelima, bili su uskraćeni za
mogućnost prijema signala. Nastanak prvih kablovsko distributivnih sistema vezuje se za 1948.
godinu, kada su stanovnici jedne udaljene doline u Pensilvaniji postavili antenu na jedno od
obližnjih brda i sproveli kablove do svojih domova1. Ovakvi rani sistemi bili su u velikoj mjeri
ograničeni. Kao prvo signal koji je prolazio kroz kablove morao je biti pojačan tako da su na
svakih petstotinak metara bili postavljani pojačivači. Jedna prosječna linija je imala 30-40
pojačivača i ako bi samo jedan od njih “zakazao” korisnik bi izgubio signal.
Napredovanjem tehnologije 1976. godine pojavljuju se optički kablovi u kablovskim
sistemima. Uvođenjem potpuno novog medija za prijenos signala tj. optičkog vlakna, došlo je
do drastičnog poboljšanja kvaliteta signala distribuiranog putem KDS-a. Optički kabl je
najprostije i najkraće rečeno, vrsta kabla koji se koristi za prijenos informacija optičkim putem.
Možemo reći da se tim kablom prenosi svjetlost (skup boja) različitih talasnih dužina. Iz ovoga
možemo da zaključimo da je mogoćnost tj. opseg propustljivosti skoro neograničen. Baš zbog
te sposobnosti, da ima veliki propusni opseg, tj da može da prenese veliku količinu informacija,
optički kabl nailazi na veliku primjenu u svim telekomunikacijskim granama. Kada kažem da
optički kabl ima veliku propusnu moć, mislim na veliku propusnu moć u odnosu na njegovu
veličinu prečnika koji se izražava u mikronima. Optički kablovi donose još jednu prednost a to
je da su omogučili prijenos signala uz mnogo manje gubitke. Iako se čine savršenim ipak ovaj
“idealni” prenosnik ima jednu veliku manu, a to je gubitak svojih osobina uslijed pretjeranog
savijanja, tj. može se saviti samo do određenog ugla.

1
http://documents.tips/documents/kablovska-i-internet-televizija-seminarski.html -pristup 3.12.2016

4
2. KABLOVSKO DISTRIBUTIVNI SISTEM (KDS)

Na početku pod KDS-om podrazumijevao se samo antenski sistem za prijem i distribuciju

radio-difuznih i satelitskih programa preko kablovske distributivne mreže do više stambenih
objekata, stambenih blokova, naselja ili gradova. Pojam KDS označava kablovski distributivni
sistem, pod kojim podrazumijevamo telekomunikacijski sistem kojim se određen broj
''prikupljenih'' signala procesira i isporučuje krajnjim korisnicima. Osnovna uloga je
distribucija TV signala iz centralne stanice do pretplatnika (krajnjeg korisnika). Pored
distribucije TV i radio signala, KDS omogućuje pružanje velikog broja raznovrsnih
telekomunikacijskih usluga korisnicima, kao što su: brzi internet, video nadzor, video na
zahtjev, IP telefonija, interaktivna TV, telekupovina, kablovska telefonija, iznajmljene linije,
itd.2
Kada govorimo o kablovsko distributivnom sistemu moramo naglasiti da se programi unutar
ovog sistema mogu obezbijediti na različite načine, npr:
- direktnom distribucijom programa iz zemaljske i satelitske distribucije
- odloženim emitovanjem satelitskog programa koji se simultano prevodi
- vlastitom produkcijom
- raspored kanala itd.
Daljim razvojem KDS-a pojavila se potreba da se proširi skup usluga kako bi se što bolje
zadovoljile potrebe korisnika. Došlo se na ideju da KDS treba obezbijediti povezivanje svih
elemenata radio-difuznog sistema, prijenosom audio i video-signala i signala podataka. Jedna
od novih usluga koju je nudio KDS podrazumijevala je dvosmjernu komunikaciju, što daje
mogućnost korisnicima da ne primaju samo pasivno signal (TV signal, radio program i sl.), već
mogu da utječu na izbor i servis koji koristi.
Interaktivni dvosmjerni KDS u direktnom smjeru (downstream) omogućava prijenos u
frekventnom opsegu od 85-862 MHz, a u povratnom smjeru (upstream) u opsegu 5-65 MHz.
Naglim razvojem tehnologije i interneta uvodi se i usluga pristupa interneta u KDS. Brz pristup
internetu se omogućuje pomoću kablovskog modema. Pored brzog prijenosa podataka, imamo
stalnu i neograničenu vezu na internetu, a samim time telefonska linija je uvijek slobodna. Na
osnovu ovoga jasno se moglo uočiti poboljšanje KDS-a.

2
Predavanje_4_FSK_KDS (preuzeto 03.12.2016.)

5
Razvijeni KDS pored navednih usluga pruža još:
- Video nadzor - usluga nadgledanja u funkciji zaštite privatnih i poslovnih objekata.
- PAY sistem (gledaj sad plati kasnije)- usluga koja omogućava gledanje
ekskluzivnih prijenosa koje emituju svjetske TV stanice, a plaćanje je na kraju
mjeseca.
- Video na zahtjev- KDS u saradnji sa najvećim disributerskim kućama nudi
prikazivanje najkvalitetnijeg filmskog programa. Oni nude listu aktuelnih filmova,
a korisnik bira film i vrijeme kada želi da ga gleda.
Dvosmjerni KDS omogućava osim jednosmjernog prijenosa radio i TV signala i prijenos
signala povratno, tj. od antenske utičnice do glavne stanice. U povratnom frekvetnom području
od 5MHz do 65MHz mogu se prenositi radio i TV signali i podaci. U opsegu od 5MHz do
30MHz prenose se podaci (internet), a u opsegu od 30MHz do 65MHz prenose se radio i TV
programi. Zbog toga dvosmjerni KDS ima niz prednosti
Kablovsko distributivni sistem ima 4 podsistema:
1. Prijemni antenski sistem
2. Glavna stanica (centralna mreža) za obradu ( procesiranje) signala
3. Kablovsko- distributivna mreža
4. Predajni sistem

Slika 1. Princip funkcionisanja mreže KDS-a3

3
Elaborat-Kablovski distributivni sistem (preuzeto 03.12.2016.)

6
 2.1. Prijemni sistem

Posmatrano sa fizičkog aspekta KDS se sastoji iz glavne stanice (Head End-a) i distributivne
mreže. Glavna stanica KDS-a predstavlja najvažniji dio sistema, gdje se ostvaruje prijem i
procesiranje svih TV signala koji se distribuiraju do krajnjeg korisnika kao i upravljanje
sistemom. Ukoliko se napravi greška u prijemnom stepenu, ona je nenadoknadiva i
neispravljiva i kao takva biće distribuirana do krajnjeg korisnika. Prijemni antenski sistem ima
funkciju prijema svih TV signala koje KDS povajder ima namjeru da ponudi potencijalnim
korisnicima, a da pritom sa produkcijskim kućama koje proizvode TV program, ima potpisane
ugovore o regulisanju međusobnih prava i obaveza. Pored činjenice da operater treba
korisnicima da ponudi gledanje TV programa zanimljivih sadržaja u cilju povećanja broja
korisnika i uvećanja prihoda, također mora voditi računa i o maksimizaciji tehničkog kvaliteta
TV signala, pa na osnovu toga dolazimo do zaključka da se za njihov prijem koristi
profesionalna oprema.

Prijem TV signala u prijemnom antenskom sistemu KDS-a se ostvaruje:

1. Putem zemaljskih antena;

2. Putem satelitskih antena;
3. Putem direktnih zakupljenih linkova.4

 Zemaljska TV antena se obično koriste za prijem TV signala emitovanih od strane

lokalnih, regionalnih ili nacionalnih zemaljskih TV emitera, pri čemu je za kvalitetan
prijem signala najčešće potrebna optička vidljivost između prijemne antene i predajnika.
 Satelitske antene se koriste za prijem TV sadržaja, koji se emituju preko satelita, a to su
najčešće internacionalni kanali namijenjeni distribuciji do korisnika, bilo da su to
individualni korisnici ili kablovski operateri.
 U slučajevima lošeg prijema nekog zemaljskog TV programa prouzrokovanog
interferencijama ili drugim vrstama smetnji nastalih u eteru, a također i nepostojanja
satelitskog emitovanja, KDS operateri pribjegavaju korištenju direktnih linkova, u cilju
preuzimanja nekog TV signala direktno iz produkcijskih studija. Ovo je ujedno tehnički
najkvalitetnije, ali i najskuplje rješenje koje KDS operateri koriste kako bi krajnjem
korisniku ponudili što kvalitetniji signal.

4
http://documents.tips/documents/kablovski-distributivni-sistem.html (preuzeto 03.12.2016.)

7
Stepen za procesiranje kao sastavni dio glavne stanice se sastoji iz opreme za obradu zemaljskih
VHF/UHF signala (pojačivača, kanalnih konvertora i modulatora), zatim opreme za
demodulisanje i modulisanje signala primljenih putem satelitskih antena, opreme za
demodulisanje signala primljenih putem zakupljenih linkova, zatim opreme za multipleksiranje
koja se koristi u cilju smanjenja ukupnog potrebnog propusnog opsega za prijenos signala, a
samim tim i njegovog boljeg prostiranja kroz distribucijski sistem KDS-a. Zadatak stepena za
procesiranje je da “složi” TV programe u frekventnom domenu, od najnižih frekvencija (VHF
I band) prema višim (S band, UHF IV band) po principu kanal do kanala i da ih izjednači po
nivou.5 . Niz faktora i parametara
utječe na prijem signala, počevši od karakteristike predajne i prijemne opreme, uslova
prostiranja signala u atmosferi i prenosnim vodovima, do načina realizacije pojedinih sklopova
i komponenata i njihove montaže. Jačina prijemnog signala (elektromagnetnog polja na mjestu
prijema) zavisi od sljedećih faktora:

 snage predajnika
 položaja i konstrukcije predajnika
 učestalosti
 rastojanju između prijemnika i predajnika
 položaja prijemne antene
 visine i udaljenosti eventualnih prepreka na putu prostiranja signala
 postojanje reflektovanih talasa
 posljedica refleksije od površine zemlje.

Kao što je već naglašeno prijem signala u prijemnom sistemu ostvaruje se pomoću antena. S
toga polarizacija elektromagnetnog talasa koji se prostire u pravcu maksimalnog zračenja je
jako bitna, u opštem slučaju ona može biti linearna i kružna. Kod linearne polarizacije vektor
električnog polja ima konstantan pravac a mijenja mu se samo veličina. Kod kružne polarizacije
mijenja se pravac elektičnog polja, dok veličina ostaje ista. Linearna polarizacija može biti
horizontalna ili vertikalna zavisno od pravca električnog polja u odnosu na površinu zemlje.
Kod televizijskih antena za prijem signala sa predajnika na zemlji svi elementi su postavljeni
horizontalno ili vertikalno. Ako su elementi postavljeni u horizontalnom pravcu, tada se kaže

5
http://www.topip.rs/content/view/24/32/1/1 (preuzeto 03.12.2016.)

8
da je antena vertikalno polarisana. Da bi se obezbijedio najbolji mogući prijem signala,
polarizacija prijemne antene mora da odgovara polarizaciji predajne antene.

Ukoliko se polarizacija prijemne i predajne antene više razlikuju i prijemni signal će više slabiti.
Antene ne primaju podjednako signale iz svih pravaca jer su usmjerene. Izuzetak je jedino
izotropna antena čija je osnovna karakteristika da podjednako prima signale iz svih pravaca, te
joj je dijagram usmjerenosti krug. Antena je usmjerena ako jedan elektromagnetni talas koji
dolazi iz jednog pravca indukuje na krajevima antene napon jednog određenog nivoa, a isti
takav elektromagnetni talas ako dolazi iz nekog drugog pravca indukuje na krajevima antene
napon drugog nivoa. Osobina po kojoj jedna antena prima elektromagnetne talase iz raznih
smjerova predstavlja se dijagramom usmjerenosti. Odnos naprijed – nazad je odnos jačine
prijemnog signala iz smjera maksimalnog prijema, odnosno maksimuma usmjerenosti i njemu
suprotnog smjera. Ovaj odnos se izražava u decibelima i ukoliko je veći antena je usmjerenija
i pogodnija da eliminiše neželjeni signal iz suprotnog smjera. Samim tim prenos signala je puno
bolji i ne dolazi do miješanja signala i do pojave smetnji prilikom prenosa. Kada govorimo o
antenama u prijemnim sistemima moramo naglasiti da je od velikog značaja prijemni ugao
antene. Ovaj ugao izražava osobinu antene sadržanu u njenom dijagramu usmjerenosti.
Prijemni ugao je ugao između pravaca prijema u kojima antena ima za 3dB slabiji prijem u
odnosu na pravac maksimalne usmjerenosti. Ukoliko antena ima manji prijemni ugao, tada je
usmjerenija.

Slika 2: Horizontalni i vertikalni dijagram Slika 3: Dijagram usmjerenost sa bočnim

9
 usmjerenosti 6 laticama7
Kako je pojačanje antene veličina koja pokazuje koliko neka antena bolje prima
elektromagnetni talas određenog inteziteta u smjeru svoje maksimalne usmjerenosti, u odnosu
na polutalasni dipol, slijedi da je pojačanje jedne antene na određenoj učestalosti funkcija
usmjerenosti:

G = k*D

G – pojačanje antene, D – usmjerenost antene i k – koeficijent koji je manji od jedan.

2.2. Glavna stanica

U zavisnosti od tehnologije proizvodnje i sistema povezivanja pojedinih komponenti, glavna

stanica može biti modularna ili kompaktna. Zavisno od načina prijenosa i sistema koji su
primijenjeni za obradu signala prije prosljeđivanja u distributivnu mrežu, glavne stanice mogu
biti analogne ili digitalne. Zbog raličitosti opreme i prilagođavanja kabl-operatera zahtjevima
korisnika, često se vrši kombinovanje razne opreme unutar same glavne stanice, i kao takve,
same po sebi, postaju kombinovane. Glavna stanica predstavlja skup uređaja koji primaju i
obrađuju signal iz antenskog sistema, zemaljskih i satelitskih, kao i signala iz povratnog smjera
KDS-a. Funkcija glavne stanice je da primljene signale obradi i da iste te signale rasporedi tako
da nesmetano i sa minimumom devijacija proslijedi u distributivnu mrežu. Elementi glavne
stanice montiraju se u posebne ormare koji se montiraju na zidove ili su samostojeći. Poželjno
je da glavna stanica bude u što je moguće većoj blizini prijemnog antenskog sistema da bi se
maksimalno smanjili gubici RTV i SAT signala od prijemnih antena do samih procesora. U
glavnoj stanici također može da se vrši i skremblovanje programa tako da te programe mogu
da gledaju samo ovlašteni pretplatnici. Takav signal se dalje kombinuje sa signalom nekih
specijalnih servisa kao što je internet (za korištenje tih servisa potrebni su kablovski modemi)
i priprema za slanje kroz distributivnu mrežu.

6
http://www.cisco.com/c/en/us/products/collateral/wireless/aironet-antennas-
accessories/prod_white_paper0900aecd806a1a3e.html preuzeto (03.12.2016.)
7
http://www.cisco.com/c/en/us/products/collateral/wireless/aironet-antennas-
accessories/prod_white_paper0900aecd806a1a3e.html (preuzeto 03.12.2016)

10
Ta priprema je u stvari pretvaranje električnog signala u svjetlosni signal za prijenos kroz
fiberoptik kablove. Uređaj kroz koji se to realizuje je optički transmiter.

Kod modularne glavne stanice svi elementi stanice (prijemnici, pretvarači, modulatori,
pojačivači i napajanja), izrađeni su kao posebne cjeline-moduli, koji se montiraju u zajednički
ormar, a broj ugrađenih modula zavisi od broja kanala, koji se obrađuju, i vrste elektronskih
usluga prema korisnicima.

Zajednički ormar se, uglavnom, izrađuje od željeznog ili aluminijskog lima sa unutrašnjim
dimenzijama 19”(inča), kako bi se mogli ugraditi standardizovani nosači modula ili sami
uređaji. Ormari su također opremljeni uređajima za ventilaciju kako bi se uređajima
obezbijedilo dobro odvođenje toplote koju sami proizvode uslijed disipacije tih uređaja ili
visoke temperature prostorije.

U zavisnosti od broja ugrađenih modula, određuje se veličina i tip ormarića. Kod manjih
glavnih stanica primjenjuju se 19-inčni ormarići koji se montiraju na zid. Uređajima se
obezbjeđuje glavno napajanje iz gradske mreže preko razvodnika koji se isporučuju u sklopu
ormarića. Glavna prednost modularne glavne stanice je njena fleksibilnost kada su u pitanju
proširenja ili kada su u pitanju uređaji od različitih proizvođača. Kao primjer navodimo da se
u sklopu modularne glavne stanice može ugraditi set različitih satelitskih prijemnika, dok se
od drugog proizvođača može ugraditi ostala oprema. Nedostaci kod modularnih stanica su u
prvom redu dimenzije samih komponenti, kao i komplikovanija montaža (kabliranje i
podešavanje)

Kompaktna glavna stanica se proizvodi u obliku dvije ili više cjeline u kojima su integrisane
sve potrebne komponente. Jednu cjelinu obično čini sistem za prijem i obradu zemaljskih RTV
programa, dok je druga cjelina obično set za prijem i obradu satelitskih programa. U zavisnosti
od vrste distribucije signala u sastav ovakve stanice ulazi i sistem za prenos (linijski pojačivači
za koaksijalne kablove ili optički predajnici i prijemnici za optiku). Podešavanja-programiranja
se vrše posredstvom procesora koji je u sklopu same stanice i odgovarajućeg softvera. Sam
uređaj za programiranje je u obliku daljinskog upravljača koji se kablom priključuje na glavnu
stanicu. Poslije programiranja, programator se skida tako da se programiranju ne može
neovlašteno pristupiti. Kod ovakvih KDS stanica, programiranje se može izvršiti u više nivoa,
tako da se programske postavke mogu često i brzo mijenjati.

11
Analogna glavna stanica -Pri razmatranju sistema analogne glavne stanice, podrazumijeva se
da su svi uređaji u samoj stanici izvedeni u analognoj tehnici. Gledano sa stanovišta razvoja
novih tehnologija ovo bi moglo da znači korak unazad, međutim, jedna riječ je dovoljna da se
na neki način opravda postojanost ove tehnologije, a to je: kompatibilnost. Do prije nekoliko
godina svi uređaji (predajnici na satelitima i prijemnici kod korisnika na zemlji) su bili analogni.
Kod analognih sistema kabl-operater može svoje usluge naplaćivati isključivo na bazi fiksne
pretplate, izuzimajući pri tom sistem brzog interneta koji u većini slučajeva kontroliše sam
provajder.

Digitalna glavna stanica predstavlja grupu elektronskih uređaja koji vrše digitalnu obradu svih
signala u okviru jedne glavne stanice i kao takve ih sistemom digitalne tehnologije prosljeđuje
kroz distributivnu kablovsku ili radio mrežu (MMDS ili LMDS) do korisnika. Normalno je
očekivati da će digitalni prijenosni sistemi vremenom potpuno potisnuti analogne.

Signali iz ovih komponenti prolaze kroz uređaje za multipliciranje, zatim se kodiraju posebnim
kodom koji određuje kabl-operater i na kraju se vrši QAM modulacija. Stanica sadrži i posebnu
grupu uređaja kojim se ostvaruje interaktivna komunikacija sa korisnicima-pretplatnicima, kao
i puna kontrola korištenja servisa. Server za kontrolu sistema kodiranja konstantno kontroliše
primjenu kodiranja, povremeno mijenja kod i vrši komunikaciju sa korisničkim Set Top Box
uređajem. U VoD ( Video on Demand ) bazi su smješteni filmovi, zabavne emisije, igrice i
drugi audio-video servisi. Pretplatnik pristupa bazi preko šifre i teksta koji otkuca na svojoj
tastaturi koja je priključena na Set Top Box. U serveru za mendžment su smješteni svi podaci
o korisnicima, kao i tehnički podaci cijelog sistema i distributivne mreže. Server za kontrolu
kodiranja, VoD server i menadžment server su povezani preko LAN mreže u okviru same
stanice. Kod digitalnih stanica je sve mjerljivo, a i sam korisnik ima mogućnost interaktivnog
učestvovanja u smislu kontrole i elektronskog naručivanja svih raspoloživih servisa, naravno
posredstvom Set Top Box uređaja.

Ono što je najvažnije jeste uočiti način prijenosa signala do krajnjeg korisnika tj.pretplatnika.
Na koji način se vrši prijenos signala? Kao prvo u glavnoj stanici, koja je obično smještena na
vrhu posebno visoke zgrade a po potrebi se koriste i dodatni antenski stub, vrši se prijem
zemaljskih i satelitskih TV i radio signala. Potom slijedi obrada tih signala, što podrazumijeva:
demultipleksiranje, preraspodjelu signala na nove pozicije u frekventnom spektru, ponovo
mulipleksiranje i pretvaranje električnog signala u svjetlost. Ovaj kompleksan signal se putem
optičkih kablova dostavlja, preko podstanica (ako postoje) do optičkih čvorova. U optičkim

12
čvorovima se ponovo vrši konverzija signala u električni i posredstvom koaksijalnih kablova i
pojačivača signala, distribuira do korisnika. U sastav glavne stanice ulaze sljedeći elementi:
satelitski procesor, TV modulator sa konvertorom, TV modulator, TV procesor, FM procesor,
FM modulator, stereo-koder.

Slika 4: Spoljni izgled objekta glavne stanica 8 Slika 5: Kućište za vertikalnu montažu9

Najpovoljnije je da se svi uređaji smještaju u “RACK” kućište za vertikalnu montažu

(prikazano na slici 5.) i da imaju sopstveno napajanje. Treba da su organizovani tako da pored
lokalnog upravljanja omogućuju upravljanje iz jednog centralnog kontrolera.

2.3. Distributivni sistem

Kao jedan od podsistema KDS-a spomenut je i distributvni sistem, ovaj sistem omogućava
prijenos signala do krajnjeg korisnika tako da je od velikog žnačaja za KDS.
Tipičan raspored čvorova i veza jednog distributivnog sistema, dat je hijerarhijski od centralne
stanice do korisnika. Raspored čvorova i veza prikazan je na sljedećoj slici.

8
http://kesatnet.me/mne/wp-content/uploads/2014/07/CATV_HEADEND.png (preuzeto 03.12.2016.)
9
http://www.metplast.ba/ (preuzeto 03.12.2016.)

13
 Slika 6: Segmentacija distribucione mreže10

Na osnovu slike jasno se uočava da je centralna stanica (CS) povezana napojnim kablom sa
udaljenim čvorom (UC). Udaljeni čvor je distribucionim kablom povezan sa centrom finalne
distribucije (CFD), odakle se signal prosljeđuje do korisnika. Kabl u zgradi je fleksibilnog tipa
i služi za dovođenje signala na televizijski prijemnik, ili video-rekorder.

Ako u prijemniku i rekorderu ne mogu da se primaju svi kanali koje dovodi kabl, umeće se
konvektor. Priključni kabl povezuje razvodnu tačku na distribucionom kablu sa zgradom
korisnika. Distribucioni kabl je kruti koaksijalni kabl koji je spojen sa napojnim kablom preko
pojačivača koji podiže nivo signala da bi se na distribucionom kablu moglo priključiti više
korisnika. Na distribucionom kablu se po potrebi umeću pojačivači. Centralna stanica je mjesto
uvođenja signala u kablovski sistem. Na mjestu centrale se nalazi kao što je već spomenuto
odgovarajuća antena za prijem satelitskih signala, visokousmjerena antena za prijem dalekih
TV stanica, usmjerene antene za prijem lokalnih signala, uređaji za snimanje i reprodukciju
programa i studija za generisanje lokalnog televizijskog programa.

Distribucija signala se vrši pomoću kablova. Postoje različite vrste kablova ali ona koja su
najbolja ali ujedno i najskuplja su optička, međutim kablovsko distributivni sistemi su se razvili
zahvaljujući telekomunikacijskim mogućnostima koaksijalnog kabla. U praksi se koriste dva
tipa kablova. Kruti koaksijalni kabl ima koaksijalni plašt (omotać), a fleksibilni kao spoljni
omotač ima kombinaciju metalne folije i žičane košuljice. Centralni provodnik krutog kabla je
bakar sa aluminijumskim jezgrom, a fleksibilnog bakar sa jezgrom od čelika.

Najvažnija karakteristika koaksijalnog kabla je njegova sposobnost da primi signale širokog

spektra, bez obzira što se radi i o frekvencijama koje se kao nosioci moraju kontrolisano koristiti
u slobodnom prostoru. Za TV distribuciju koriste se standardni radiofrekvencijski (RF)
odnosno KDS koaksijalni kablovi. Za duže glavne vodove koriste se kablovi sa većim
prečnikom koaksijalne parice, koji imaju manji koeficijent slabljenja, a za distribucione i
razvodne vodove kablovi sa večim slabljenjem.

10
https://sysportal.carnet.hr/node/671 (preuzeto 03.12.2016.)

14
Pored koaksijalnih kablova kao što je već rečeno postoje i optički kablovi. Njihova primjena je
dovela do kvalitetnijeg načina prijenosa signala. Optička vlakna sa svojim malim slabljenjem,
velikim propusnim opsegom, cijenom koja se spušta, kao i povećana potreba za dodatnim
kapacitetom mreže, doveli su kao što je već naglašeno do naglog porasta primjene optičkog
prijenosa u telekomunikacijama.

Optički kablovi primjenjeni su prvo za povezivanje u onim segmentima mreže koji su

najznačajniji u hijerarhiji i to u vezama koje su imale najveće saobraćajno opterećenje ( tzv.
supertranking ili “optička kičma”).

Danas se optička vlakna već primjenjuju i u korisničkoj petlji i pitanje je samo da li sa njima
ići do korisnika ili samo do većih korisnika ili do nekog mjesta u blizini korisnika.

Kada govorimo o problemima vezanim za klasičnu distribuciju signala, oni se mogu svrstati u
tri grupe:
1. U prvu grupu spadaju problemi vezani za geografska područja gdje je prijem željenih
signala slab ili izuzetno slab, pa se ni uz poznata rješenja pojačanja TV signala ne može
dobiti kvalitetan signal a niti izvršiti kvalitetna distribucija.
2. U drugu grupu spadaju relativno česti problemi gdje je broj TV predajnika veoma velik
i gdje je njihova geografska dislokacija takva da jedna ili čak dvije prijemne antene ne
mogu primiti kvalitetan signal pa samim tim je upitna i distribucija signala a problem je
još veći s obzirom da poboljšanje prijema signala jedne TV stanice dovodi do gubjenja
na kvalitetu signala drugih stanica.
3. U treću grupu problema spadaju tipično gradski problemi vezani za dodatnu reflekciju
tako distibuiranih signala. Reflekcija nastaje od mnogobrojnih prepreka i objekata koji
se nalaze između prijemne antene i željenih predajnika TV signala. Tako da se vidljivi
problemi javljaju u dvije ili više pomjerenih slika na ekranu TV-a, što predstavlja
dodatnu otežavajuću okolnost za praćenje TV programa.
Kada govorimo o samoj distribuciji signala do krajnjeg korisnika potrebno je izabrati najbolji
a ujedno i najkvalitetniji način distribucije.

U svim varijantama izgradnje višenamjenske kablovske mreže za TV distribuciju i telemetriju,

osim za potpuno optičku kablovsku mrežu, razvodne i instalacione mreže su sa koaksijalnim
kablovima. Vodovi u razvodnim i instalacionim mrežama povezuju distribucione mreže sa
terminalnim uređajima. Vodovi u distribucionim mrežama počinju na posljednjem
distribucionom pojačivaču. Izbor mjesta prelaska sa distribucione na razvodnu mrežu, kao i

15
izbor veličine područja jedne razvodne mreže zavisi od primjenjenog načina izrade i rasporeda
zgrada u jednom naselju. Mreža razvodnih vodova sa koaksijalnim kablovima (vodovi od
spoljašnjeg integrisanog kablovskog izvoda do mjesta uvoda u zgrade ) može se ostvariti preko
različitih mrežnih topologija.

Uzevši u obzir sve mane i prednosti najčešća topologija u KDS je zvijezda, jer omogućuje veći
protok informacija između stanice i podstanice i pruža veću pouzdanost mreže. Nedostatak je
cijena zato što je potreban veći broj kablova. Taj nedostatak se otklanja tako što kad se
projektuje mreža gleda se da glavna stanica bude u sredini, a podstanice na sličnoj udaljenosti
oko glavne stanice. Topologija stabla ima skoro istu strukturu kao topologija zvijezde, samo se
ne koristi centralni uređaj za komunikaciju, već uređaj u korijenu. Najčešću upotrebu topologija
stabla ima pri isporučivanju usluga kablovskih televizija. Postoje i topologije prstena i tačka-
više tačaka (P2M), ali se slabije koriste, međutim njihova upotreba je moguća ukoliko ne
postoje finansijska sredstva za realizaciju topologije zvijezda. Ovu mrežu možemo podijeliti u
dva nivoa:

1. Prvi nivo - primarna mreža

2. Drugi nivo – sekundarna mreža

16
 Slika 7: Opšta blok šema KDS-a11

Primarna mreža- čine je svi elementi od glavne stanice do podstanica. To su glavna stanica,
podstanice, kablovi i pojačivači ako su potrebni. Primarni nivo treba da obezbijedi signal
između glavne stanice i podstanice. Za povezivanje glavne stanice sa podstanicama koriste se
optički i koaksijalni kablovi ili njihove kombinacije (HFC).
Na dužinu primarne mreže otpada u prosjeku 15% do 20% kablova cjelokupne KDS mreže. U
primarnoj mreži se koriste optički ili koaksijalini kablovi. Optički kablovi se koriste na
primarnom nivou mreže za veća rastojanja i veći broj korisnika (50 000). Optički kablovi imaju
malo slabljenje, veliki propusni opseg, veliki kapacitet mreže, a i cijena u posljednje vrijeme
im opada. Nivo signala u primarnoj mreži se kreće od 75-100 dBµV i on se održava sistemom
linijskih pojačala koji su raspoređeni na prosječnoj udaljenosti od oko 300-350 m. Linijska
pojačala se najčešće snabdijevaju električnom energijom kroz koaksijalni vod paralelno sa
signalom tzv. daljinsko napajanje.
Sekundarnu mrežu čine vodovi koaksijalnih kablova koji nivo signala održavaju i
distribuiraju u bočnim pravcima u odnosu na primarnu mrežu. Sekundari nivo mreže je
definisan kao prijenosni put za povezivanje podstanica i optičkih čvorova u kojima se vrši
optička/elektro konverzija signala ili finalne distribucije.
Sekundarna mreža treba da obezbijedi signal između primarnog nivoa i razvoda. Sekundarna
mreža se može realizovati optičkim ili koaksijalnim kablovima. Ako je primarna mreža
realizovana koaksijalnim kablovima u sekundarnoj mreži se nalaze isti takvi kablovi.
Ako je u primarnoj mreži korišten optički kabl, na sekundarnoj mreži se i dalje može primjeniti
optički prijenos ili se prelazi na koaksijalni. U takvom slučaju u HFC (Hybrid fiber coaxia)
sistemima koristi se optički prijenos do optičkih čvorova gde se vrši opto-elektronska
konverzija i prelazi se na koaksijalni kabl. Bitno je naglasiti da sekundarna mreža preko
razdjelnih elemenata dobija signal iz odgovarajućih vodova primarne mreže. Nivo signala se
održava potrebnim brojem pojačala. Sekundarna mreža se razvija prema potrebama i
interesovanju korisnika u pojedinim dijelovima grada.

2.4. Predajni sistem

11
http://documents.tips/documents/i-kablovska-televizija.html (preuzeto 03.12.2016.)

17
Predajni sistem čine dionice koaksijalnih vodova od mjesta dijeljenja signala pa do
priključnog mjesta na kućnu antensku instalaciju u objektu korisnika, tačnije rečeno korisnička
mreža počinje od posljednjeg aktivnog elementa kablovske mreže i završava se na
pretplatničkom priključku.
Korisničku mrežu čine: ogranak, grana i glavni razdjelnik.
Ogranci su najniži (posljednji) dio korisničke mreže u njima se nalaze odvodnici i antenske
utičnice. Grana je dio distributivne mreže koja služi za napajanje ogranka. Elementi grane su
pasivni razdjelnici, odvodnici i pojačivači.
Glavni razdjelnik je dio korisničke mreže koji napaja grane ili direktno ogranke dijeljenjem
signala iz pojačivača. Konektori i spojnice koriste se za povezivanje koaksijalnih kablova
(optičkih kablova) i uređaja u kablovsko distributivnom sistemu. Konektori za spajanje optičkih
vlakana složeni su uređaji, koji omogućavaju spajanje dva optička vlakna ili dvije grupe
vlakana. Dizajn samih konektora omogućava višestruko spajanje optičkih vlakana, bez
značajnijih gubitaka na spojevima. Zahtjeva se vrlo velika otpornost na vanjske utjecaje, kao
što su temperatura, prašina i vlaga. Ukupni gubici na optičkim konektorima moraju biti manji
od 1 dB. Optički konektori su pozicionirani u svim tačkama optičke mreže. Pružaju mogućnost
fleksibilnog prospajanja optičkog puta. Zbog svojih malih dimenzija, optičke niti zahtijevaju
izuzetno preciznu tehnologiju izrade konektora, a sve to kako bi se smanjili gubici koji se mogu
javiti na konektorima. Najčešća izvedba konektora je u tri tipa: FC, LC, SC. 12 Antenske
utičnice služe za montažu u zidu kao posljednji element kablovsko distributivnog sistema. U
ovom sistemu signal se razvodi od odvodnih kablova do samih pretplatnika. U ovom dijelu
sistema se koriste kablovi sa manjim prečnikom (6-7mm). Nakon razdjelnika sa drop kablom,
koji u sebi sadrži samo jednu optičku nit, nastavlja se povezivanje na krajnji uređaj kod
korisnika ONT (Optical Network Terminal) gdje se spajaju internet, televizija, telefon i ostale
usluge.

12
Predavanje_4_FSK_KDS (preuzeto 03.12.2016.)

18
 Slika 8: Spajanje na ONT13

Zaključak

Kao što je već naglašeno napredak tehnologije je doveo do napretka KDS-a, smatra se da će u
budućnosti doći do još većeg napretka KDS-a s obzirom da se tehnologija naglo razvija. U
budućnosti KDS će biti značajan sistem za prijenos signala. Korisnici vremenom postaju sve
zahtjevniji pa je za očekivati da će operateri nuditi što bolje usluge unutar KDS-a kako bi
zadržali korisnike i na taj način ostvarili dobit. Kablovski distributivni sistemi mogu da ponude
korisnicima veliki broj radio i televizijskih programa sa kvalitetnim tonom i slikom i da imaju
povratne kanale koji omogućavaju interaktivni servis. Na osnovu ovog seminarskog rada
možemo zaključiti da je prijenos signala do krajnjeg korisnika olakšan pronalaskom optičkih
kablova. Bitno je također da se ne napravi greška u prijemnom antenskom sistemi kako prilikom
dalje distribucije signala ne bi došlo do pojave problema. Grešku koja se napravi na samom
početku nije moguće kasnije korigovati. Nedostatak ovih sistema je da njihova izgradnja traje
dugo i da zahtjeva velika finansijska sredstva. Svojom fleksibilnošću KDS treba da omogući
laku primjenu novih tehnika digitalnog prijenosa i uvođene novih servisa.

13
http://www.hardwarezone.com.sg/blog-fiber-supplements

19
Literatura:

1. V.prof.dr.Nasuf Hadžiahmetović, prof.dr.Mesud Hadžialić, "Optički

telekomunikacioni sistemi", Fakultet za saobraćaj i komunikacije, 2014. god.
2. Predavanje_4_FSK_KDS
3. Elaborat-Kablovski distributivni sistem
4. http://www.hardwarezone.com.sg/blog-fiber-supplements- Optical network terminal
5. http://documents.tips/documents/i-kablovska-televizija.html -Opšta blok šema KDS-a
6. http://documents.tips/documents/kablovski-distributivni-sistem.html -KDS
7. http://www.informatika.buzdo.com/pojmovi/rack.htm- Prespojni mrežni ormar
8. https://sysportal.carnet.hr/node/671 - Virtualna lokalna mreža
9. http://www.cisco.com
10. http://www.topip.rs/content/view/24/32/1/1 -KDS( kablovsko-distributivni sistem)
11. http://documents.tips/documents/kablovski-distributivni-sistem.html -KDS
12. http://documents.tips/documents/kablovska-i-internet-televizija-seminarski.html -
Kablovska televizija
13. http://kesatnet.me/mne/wp-content/uploads/2014/07/CATV_HEADEND.png -
CATV-Kablovska televizija

20
Popis slika:

Oznaka slike Naziv slike Broj stranice

Slika 1. Princip funkcionisanja mreže Strana 6.
KDS-a
Slika 2. Horizontalni i vertikalni Strana 9.
dijagram usmjerenosti
Slika 3. Dijagam usmjerenosti sa Strana 9.
bočnim laticama
Slika 4. Spoljni izgled objekta glavne Strana 13.
stanice
Slika 5. Kućište za vertikalnu Strana 13.
montažu
Slika 6. Segmentacija distribucione Strana 13.
mreže
Slika 7. Opšta blok šema KDS-a Strana 16.
Slika 8. Spajanje na ONT Strana 18.

Popis skraćenica:

21
 Skraćenice Značenje na engleskom jeziku
CFD Center Final Distribution
CS Central Station
HE Head End
HFC Hybrid Fiber Coaxial
KDS Kablovski distributivni sistem
LMDS Local Multipoint Distribution Service
MMDS Multichannel Multipoint Distribution
Service
ONT Optical Network Terminal
P2M Point to Multipoint
RF Radio Frequency
STB Set Top Box
UHF Ultra High Frequency
VHF Very High Frequency
VoD Video on Demand
VoIP Voice over IP

22