E L F I L I B U S T E R I S M O

k a b a n a t a 1 : S a k u b y e r t a
D o a V i c t o r i n a :
( inis + taray+ pasosyal)
Ang bagal naman ng bapor na ito! Hmpf! (
makakakita ng small boats & indios
) Hay! Ano ba naman ang mga maliliit na bangkang iyon?! Mga sagabal sa daanan! Pati ang
mga Indiyo! Dito pa sa ilog naliligo at naglalaba! (
inis~!)
Mga perwisyo sa mundo!Umagang-umaga, sinisira na nila ang araw ko! Mga Pesteng Indiyo!
>>mga tao nakatingin sa kanya, Doa Victorina deadma lang<<

D o n y a V i c t o r i n a :
Kapitan! (
pupuntahan ang kapitan
) Kapitan! Bakit sa bahaging iyon pumupwestoang mga hangal mong tauhan?

K a p i t a n :
Dahil napakababaw roon, Seora (
close eyes
)
D o n y a V i c t o r i n a :
At bakit napakamahinahon ng takbo ng bapor na ito?! Hindi ba pwedeng bilisanang takbo ng makina?!

K a p i t a n :
Sapagkat sasadsad tayo sa palayan, Seora
(ituturo ang palayan through his lips)

B e n Z a y b :
Hay nako !! Ang Ilog Pasig ay masyadong paliku-paliko! Dapat ituwid ito! Dapat itong ituwid! Dahil dito,
mabagal ang pag-usad ng bapor!

P a d r e C a m o r r a :
Tama! Dapat hanapan nila ng paraan para palalimin ang ilog Pasig! Diba? Paranaman bumilis ang usad ng
bapor at mga sasakyang pandagat!

P a d r e S a l v i :
May Alam ka ba tungkol sa pantas ng agham, ha? Alam mo ba kung sino sila? (sabay smirk) May
isang tulay sa Puente del Capricho na hindi natapos dahil sa sinabi nilang mahina
atmarupok daw ito? (
parang matalino ang dating
) Pero tingnan niyo buo parin ito hanggang ngayon kahit anong dumaan lindol at bagyo, hindi parin ito nabubuwag

P a d r e C a m o r r a :
Yan din ang nais kong sabihin! A- ang Puente del Capricho at ang mag pantas ngagham, y-
yan din ang aking sasabihin Padre Salvi.>>Ben Zayb, tahimik lang & nakangiti; Padre Irene tahimik lang
din, tumatango<<
P a d r e S a l v i :
(
natutuwa
) Ngunit hindi ibig sabihin ay wala kayo sa katwiran dahil ang problema ayang lawa (
singit Doa Victorina
)
D o n y a V i c t o r i n a :
(
taray + pasosyal
) Dahil walang maayos na lawa rito sa Pilipinas
>> nagkatinginan ang mga nag-uusap, enter simoun<<
S i m o u n :
Madali lamang yan! At hindi ko mabatid kung bakit walang nakaisip nito! Dapat ito simulansa paghuhukay
ng isang tuwid na kanal mula sa bunganga ng Ilog Pasig hanggang sa labasan nito salagusan ng
Maynila. Ang tuwid na kanal na ito ay magsisilbing ilog at ang lupng nakuha dito
ayitatambak sa luma. Hindi ka na nagsayang ng lupa, napaikli pa ang oras ng paglakbay,
Oh diba?Simple lang?
B e n Z a y b :
Ah! Isang planong yankee ang iyong naisip (
tango lahat except for Don Custodio
)
D o n C u s t o d i o :
Ipagpaumanhin ninyo, Seor Simoun, ngunit hindi ako sumang ayon. Tila yatamasyadong magastos at
mapaminsala ang inyong panukala (
mayabang ang tono ng boses
)
S i m o u n :
Eh di, sumira kung kailangan! (
Mahinahon ngunit nag iinsist ang dating
)
D o n C u s t o d i o :
At saan naman kukunin ang salapaing ibabayad sa manggawa? (
inis + yabang+ a bit powerful)
S i m o u n :
Pagtrabahuhin ang mga bilanggao at hindi sila babayaran. (
nag iinsist pa rin
)
D o n C u s t o d i o :
Ngunit hindi sapat ang kanilang bilang, Seor simoun.
S i m o u n :
kung kukulangin ay pagawain natin ang taong bayan, ang mga matatanda, kabataan, bata-pagtrabahuhin
sila. Sa halip na sapilitang 15 araw, pagawain sila ng tatlo, apat, limang buwan atpagdalhin sila ng sariling
pagkain at gamit. Para ito sa bayan, diba?!
[nagulat si Don Custodio, then iterrupts]
D o n C u s t o d i o :
Subalit, S- Seor Simoun..
S i m o u n :
Wag na kayong tumutol, Don Custodio, Sa ganyang paraan lamang maisasakatuparan angmahalagang
proyekto nang walang kahit anong gastos. Sa ganitong sistema rin naitayo ang mgatanyag na istruktura sa
ibat ibang bansa. Gaya ng piramide, Lawa ng Maoris at ang coliseo sa Roma.Sa tingin ko ay isa itong
magandang ideya. At isa pa pumupunta tayo sa roma at sa ehipto, sinasambaang mga Faraon at ang
pamilya Antonina. Huwag na tayong maglokohan, ang patay ay nananatilingpatay at tanging malalakas
lamang ang kinikilala.
D o n C u s t o d i o :
Ngunit, Seor Simoun, ang panukalang iyan ay maaring magdulot ng kaguluhan.
S i m o u n :
Kaguluhan? Ha!Ha!Ha! naghimagsik ba ang mga taga-ehipto kahit minsan? Lumaban baang mga
bilanggong Hudyo kay Tito? Ginoo, akala koy marami kayong nalalaman sa kasaysayan?
D o n C u s t o d i o :
Hindi mga taga ehipto o mga hudyo ang kakaharapin ninyo!
[Pasok si P. Sibyla]
P . S i b y l a :
At ang mga taong ito ay minsan ng naghimagsik, nang obligahin silang
magbuhat ngmalalaking troso para sa paggawa ng isang barko.
S i m o u n :
Ngunit lumipas na ang mga panahon na iyo. Ha!Ha! Ang bansang ito ay hindimaghihimagsik kahit
pagawain man ng mabigat o patawan ng mataas na buwis. Maari silang..(
lingon kay P. Salvi
) hindi bat nabanggit ninyo sa akin, Padre salvi, ang bahay-pagamutan sa Los Baos kungsaan naroon
ngayon ang kanyang kamahalan? Hindi bat kayo mismo ang nagsabing naitayo angbahay pagamutan na
iyon dahil sa sapilitang pagpapagawa sa taong bayan sa pamumuno ng isangrelihiyoso at sa mando ng
latigo? Maaring sa ganitong paraan din itinayo ang Puente del Capricho,ngunit nag-aklas ba ang taong
bayan?
[magsasalita na sana si P. Salvi ngunit sumingit sai Simoun]
S i m o u n :
Hindi! Ang sinabi ay sinabi na. Kayat huwag na kayong bulong ng Latin, Padre Sibyla. Paraano pa nandiyan
kayong mga prayle kung mag-aaklas din lang ang mga taong bayan?[
napahiya si P. Salvi, Don Custodio, at namutla sa galit
]
D o n C u s t o d i o :
Amerikanong Mulato!
(inis + galit
)
B e n Z a y b :
Isang indiyong ingles. Nakilala siya ng kapitan-heneral sa Havana at sa aking palagay aypinahiram niya ito
ng pera. Dahil dito, nag babayad-utang ang kapitan Heneral kayat pinahintulutansiyang makaparito at
gawin ang naisin. Magpayaman sa pagbebenta ng mga alahas na maaring hinditotoo. Napakawalang-
utang na loob na matapos perahan ang mga Indiyo! Pwe!
D o n C u s t o d i o :
ang mga panukalang hindi isinasangguni sa mga taong matagal nang naninirahandito sa Pilipinaas ay hindi
magdudulot ng maganda. Isang panukalang nangangailangang pag-ukulanng malaking halaga. May isang
bagay akong imumungkahi sa inyo (
sasabat sana si Ben Zayb but nagpatuloy si D. Custodio
) Bago ang ano pa man, may nais akong ipanukala na mas payak, kapaki-pakinabang at para sa ikalilinis
ng lawa. (Ben Zayb interrupts)
B e n Z a y b :
At ano naman ang proyektong ito???
D o n C u s t o d i o :
Nakakita na ba kayo ng itik?
B e n Z a y b :
Sa inyong palagay hinuhulinnamin iyon sa lawa. (
naguguluhan + medyo nagulat)

D o n C u s t o d i o :
Hindi, Hindi iyon ang ibig kong sabihin. Ang tinutukoy ko ay tulad ng inaalagaan saPasig at Pateros. Alam ba
ninyo ang kinakain nila? (
nagmamayabang)
P a d r e C a m o r r a :
Ngunit, ano naman ang kinalaman nito sa proyektong ito?
D o n C u s t o d i o :
Papag-alagain ko ng itik ang lahat ng naninirahan sa baybayin ng lawa at makikitaninyo ang palalalimin ng
mga itik ang ilog sa paghuhuli ng makakaing suso. Ganyan ka-simple angaking panukala.
B e n Z a y b :
Papahintulutan po ba ninyo akong ilathala ang kanyang panukala?
D o a V i c t o r i n a :
Ngunit, Don Custodio... kung ang lahat ng tao sa baybayin ng lawa ay mag-aalagang itik ay dadami ng
balot. Nakakadiri! Mabuti pang taburan na lang yang lawang iyan! Hay naku!END OF KABANATAI

D o n C u s t o d i o :
Papag-alagain ko ng itik ang lahat ng naninirahan sa baybayin ng lawa at makikitaninyo ang palalalimin ng
mga itik ang ilog sa paghuhuli ng makakaing suso. Ganyan ka-simple angaking panukala.
B e n Z a y b :
Papahintulutan po ba ninyo akong ilathala ang kanyang panukala?
D o a V i c t o r i n a :
Ngunit, Don Custodio... kung ang lahat ng tao sa baybayin ng lawa ay mag-aalagang itik ay dadami ng
balot. Nakakadiri! Mabuti pang taburan na lang yang lawang iyan! Hay naku!

END OF KABANATAI

- S a I l a l i m n g K u b y e r t a - N a r r a t o r :

B a s i l i o :
Hay.. gaya pa rin ng dati si Kapitab Tiyago, ayaw magpagamot kaninuman, kayatpinuntahan ko siya sa
San Diego ngunit mas nais niya pang mapag-isa upang malaya siya makagamitng opyo.tsk tsk..
(umiiling
)
K a p i t a n B a s i l i o :
Tunay ngang salot ng modernong panahon ang opyo. Kahit alam ng mgamatatanda ang kasaysayn ng
opyo, hindi parin nila ito inabuso at habang popular ang klasikong pag-aaral, ang opyo ay isa lamang
medisina. Alam naman natin na ang mga intsik, na hindi marunong maglatin ang lubos na naninigarilyo na
opyo. Ah! Kung inihandog lamang ni Kapitan Tiyago kay Cicero!Tungkol naman sa Akademya ng Wikang
Kastila. Sinisiguro ko sa inyo na hindi ninyo itomaisasakatuparan.
I s a g a n i :
Maisasakatuparan po, Seor. Nangako sa amin si Padre Irene na niregaluhan namin ngisang pares ng
kastanyong kabayo. Siya ay makikipagkita sa Kapitan- Heneral.
K a p i t a n B a s i l i o :
Hindi iyon mahalaga! Sasalungat pa rin kayo ni Padre Sibyla.
I s a g a n i :
Hayaan ninyo siyang sumalungat. Nandito yan ngayon sa bapor dahil magtutungo siya saLos Baos kung
nasaan naroon ang kapitan-heneral.
K a p i t a n B a s i l i o :
Oo nauunawaan ko. Pero saan naman kayo kukuha ng Pondo???
I s a g a n i :
Mayroon din kami, Seor. Bawat estudyante ay mag-aambag ng isang real.
K a p i t a n B a s i l i o :
Subalit... paano ang mga propesor?
B a s i l i o :
Mayroon na rin po. Kalahati po sa kanila ay mga Pilipino at ang kalahati naman po ay mgakastila.
K a p i t a n B a s i l i o :
at ang gusali?
B a s i l i o :
Si Macaraig, ang mayamang si Macaraig ay pahihintulutan kaming gamitin ang isa sakanyang mga bahay.
K a p i t a n B a s i l i o :
Gaya ng layo ng pagtakbo nito, hindi narin ganoon kasama ang inyong ideya. Yaman din lamang
na hindi kayo masyadong mahusay sa pagsasalita ng Latin, ay pag-aaralan nyongmag Kastila
man lang. Yan ang patunay kung bakit paurong ang ating pag-usad. Noong panahonnamin ay natuto
kaming mag-Latin dahil sa mga aklat namin ay nakalimbag sa Latin. Ngayon namanay nakalimbag sa
wikang Kastila ang inyong mga aklat ngunit hindi naman kastila ang ginagamit nilang pangturo! Hay! Aetas
paretium pejor avis tulit nos nequiores! Ang katandaan ng ating mgaama, na mas masama pa sa kanilang
mga ama, ay nagdudulot ng mas masama sa kanila

I s a g a n i :
Tingnan mo itong mga makalumang tao, lagi nilang nakikita nag kahirapan sa lahat ngbagay. Mas
mapapansin pa nila ang kakulangan kaysa sa kabutihan nitoat nais nilang maging maayossa lahat ng
bagay.. Hay naku!!
B a s i l i o :
Mukhang palagay siya sa tiyo mo dahil sa pag-uusap nil sa makalumang panahon.. Maibalamang, ano nga
pala ang sabi ng tiyo mo tungkol kay Paulita?
(kinikilig si Isagani)

I s a g a n i :
uhmm pinangaralan niya ako tungkol sa pag-aasawa. Sinabi ko sa kanya na walangkatulad si Paulitang
kaibig-ibig, edukada at isang ulila dito sa Maynila.
B a s i l i o :
Tama ka! Siyay mayaman, maganda, matalino at walang kapintasan maliban na lang saTiya niyang
mapangutya. (
tatawa sila ni Isagani)
I s a g a n i :
Napag-usapan na rin lang ang kaniyang Tiyahin. Alam mo ba na nakiusap siyang hanapinko ang kanyang
asawa?
B a s i l i o
:(
nabigla & nagtataka)
S-si Donya Victorina? At nangako ka pa para lang mapanatili anginyong kasintahan?
I s a g a n i :
natural! Pero ang problema ay natatago ang kanyang asawa sa bahay ng aking tiyo!(
tatawa ulit sila)
Yan ang dahilan kung bakit hindi nagpupunta sa kubyerta ang aking tiyo. Baka rawkasi usisahin siya ni
Doa Victorina tungkol kay Don Tiburcio.
(
s i m o u n p a b a b a t h e n s a s a b a t )
S i m o u n :
Kamusta Basilio? Bakasyon na ba kayo? Ang maginoo bang ay iyong kababayan? (
titigan si Isagani mula Ulo hanggang paa, titingin ng masama si isagani)
kamusta? Naman ang buhay niyo salalawigan? (
nakitingin kay Basilio)
B a s i l i o :
(
nagtataka)
bakit? Hindi ba kayo pamilyar dito?
S i m o u n :
paano ko malalaman kung hindi pa ako nagtutungo doon? Nasabihan lamang ako nanapakahirap ng mga
tao doon kayat hindi sila bumibili ng alahas.
I s a g a n i :
(
galit & firm ang boses)
Hindi kami bumibili ng alahas sapagkat hindi naming ito kailangan!
S i m o u n :
teka-teka huwag kayong magalit binata. Ngunit dahil naisip ko lang na halos lahat ng mgaparokya ay
hawak ng mga prayleng indiyo na ang mga prayle ay mamamatay para sa parokya at angmga
pransiskanoy kuntento sa mahirap na pagkukurahan kayay pag ibinigay iyon sa mga klerigongindiyo ay
dahil makikilala ang mukha ng hari roon ah! Siya nga pala halikayo mga binata at uminomtayo para sa
kaunlaran ng inyong lalawigan.
B a s i l i o :
maraming salamat po Seor ngunit hindi po kami umiinom ng alak.

S i m o u n :
(disappointed) Mali iyang ginagawa niyo! Mabuti ang alak sa katawan!.. sabi nga ni PadreCamorra ay
kakulangan ng siglang bayang ito ay buhat sa mga naninirahang umiinom ng sobrangtubig.(
sasabat si isagani pero sisikuhin siya ni basilio)
B a s i l i o :
ah! mabuti . sabihin niyo kay Padre Camorra na kapag uminom siya ng tubig sa halip naalak o serbesa,
marahil ay makikinabang ang lahat at hindi pagkakaabalahan pa ang mga sabi-sabi.
I s a g a n i :

(seryoso & galit)

sabihin ninyo sa kanya, na ang tubig ay matamis at maaring inumin;nilulunod nito ang alak o serbesa at
pinapatay ang apoy. Kapag pinainitan ang tubig, ito ay nagigingsingaw; kapag ginambala naman, nagiging
dagat na minsang nagwasak sa sangkatauhan atgumimbala sa buong mundo.
S i m o u n :

(nagulat)
hmmm magandang sagot, pero nangangamba ako na tanggapin ito ni PadreCamorra bilang biro at
tanungin ako kung kailan nagiging singaw ang tubig at kailan ito nagiging isangdagat.
I s a g a n i :
(
galit & seryoso)
kapag naiinitan ng apoy ang tubig, magiging singaw ito. Magiging dagatnaman ito kapag ang maliliit at
hiwa-hiwalay na ilog ay sama-samang pinakilos ng tadhana, bunga ngkasawian sa banging hinuhukay ng
mga tao.
B a s i l i o :

(pabiro ang tono)

hindi, Seor Simoun. Higit na mabuting sipiin itong tula ng aking kaibigangsi Isagani:
Tayo ay tubig, at ikaw ay apoy, animo; sapagkat nais mo ito, sa gayon hayaan natin ito! Tayo ay
namuhay nang magkasama At ang apoy ay kailanman hindi tayo magkatagpo! Ngunit
pinagbuklod ng marunong na siyensiya,Sa pagkukuluan ng maalab na sinapupunan,Nang walang galit,
walang dahas,Tayo ay umanyong singaw, ang ikalimang elemneto,Pagsulong, buhay, liwanag at
pagkilos!
S i m o u n :
pangarap! Hmpf! Ang makina ay halos magkabanggaan. Samantala, kukunin ko angserbesa.
(exit)
B a s i l i o : ano ang nangyari sa iyo?

I s a g a n i :
(
pailing-iling)
kakaiba ang taong iyon, nakadarama ako sa kanya ng pangingilabot, halostakot
B a s i l i o :
Sinisiko na kita pero hindi mo pa rin ako pinapansin. hindi mo ba alam na tinatawag nila angisang iyon na
kayumangging kardinal? Ha?
I s a g a n i :
ANO?! Kayumangging kardinal?!
B a s i l i o :
O kaya naman itim na kabunyian, kung gusto mo.
I s a g a n i :
Ha? (pailing-iling & confused) Hindi kita maintindihan
B a s i l i o :
o sige, ganito lang yon, si Richelieu ay may tagapayong unggoy na tinatawag na abuhingkabunyian. Tapos,
si Seor Simoun naman ay ang tagapayo ng Kapitan-Heneral.
I s a g a n i :
ANO?! Talaga?!.. totoo bang sinasabi mo?
B a s i l i o :
Haay.. gaya ng narinig ko sa kung sino na pinupuri siya kapag nakaharap ngunit patalikod nanagsasalita
laban sa kanya.
I s a g a n i :
Binibidita rin ba niya si Kapitan Tiyago?
B a s i l i o :
Mula ng dumating siya ay itinuring na siyang tiyak na karibal para sa mana. Alam kongmakikipagkita siya
sa Kapitan-Heneral tungkol sa Akademya ng Wikang Kastila.
L a l a k i n g t a g a - s i l b i :
(punta kay Isagani)
pinapatawag po kayo ng inyong tiyuhing si PadreFlorentino.. (
aalis ang taga-silbi & Isagani)
N a r r a t o r :

isa sa mga bangko sa likurang bahagi ng kubyerta, kanilang ang ibang mga pasahero aynakaupo si Padre
Florentino na nakatitig sa tanawin . natatangi siya sa katutubong Pari dahil walasiyang bisyo at
mapagkumbaba sa karamiha. Naging malungkot ang kanyang karanasan sapagkathindi niya ginustong
pumasok sa seminaryo, sinunod lamang niya ang kahilingan ng kanyang ina. Siyanagmula sa isang
mayamang pamilya na taga-Maynila ngunit kailanman ay hindi niya naramdam angpagpaparing bokasyon.
Ngunit dahil sa matinding pagkakainigan ng kanyang ina sa arsobispo aytuluyan na siyang naging pari sa
gulang na 25. dahil ditto ay nagpakasal sa iba ang babaing kanyangpinakamamahal. Nagretiro siya noong
sumiklab ang kaguluhan ng 1872 at mula noon ay namuhaysiya ng payapa sa baybayin ng Dagat Pasipiko
kasama ng kanyang Pamangking si Isagani.
K a p i t a n g n g B a r k o :
Padre Florentino, halikayo at umakyat tayo sa kubyerta dahil naroroon angmga prayle at kung hindi ka
aakyat ay maiisip nilang ayaw niyong makisalamuha sa kanila
(tatango si Padre Florentino then aalis ang kapitan)
P a d r e F l o r e n t i n o :
Buti na lamang at nasabihan ko si Isagani na huwag umakyat ng kubyertahaaay!
K a b a n a t a 3 :
M G A A L A M A T
(tawanan. Entrance padre florentino, bati)

P a d r e S i b y l a :(habang tumatawa ) Masamang panahon! Masamang panahon!

P a d r e I r e n e
: Hindi naman! Huwag ninyong sabihin yan Sa Hong Kong, naisasagawa ninyo nangmaayos ang inyong
mga gawain! Nakapagpapatayo pa nga kayo ng gusali eh Doon yon!
P a d r e S i b y l a :
Tingnan ninyo! Hindi ninyo nakikita ang aming mga gastusin. Ang mga nangungupa-han sa aming mga
biyenes ay nag-uumpisa nang magreklamo.
P a d r e C a m o r r a :
(
masayang sasabat
) Huwag na! Tama na ang pagdaing ninyo kung hindi aymananangis ako. Nagsisimula nang dumaning ang
mga indiyo. Tignan ninyo, gusto na nilangayon banggitin ko ang mga halaga na itinakda ng arsobispo na si
Don Basilio Sanchezupang hindi na tumaas ang presyo ng bilihin.
(aakyat si simoun
)
D o n C u s t o d i o :
saan kayo nanggaling? Hindi ninyo naabutan ang pinakamagandang bahagi ngbyahe!
S i m o u n :
(
habang paakyat
) Tsk! Nakakita na ako ng napakaraming ilog at tanawin kaya interesadolamang ako sa mga bagay na
nagbibigay ng mga alamat.
K a p i t a n :
(
sisingit
) mga alamat!? Mayaman ang ilog pasig diyan mayroong alamat ng malapad nabato. Itoy tungkol sa
isang bato na sinasabing sagrado dahil tahanan daw ito ng mgaespirito. Pero nawala rin ang paniniwala na
banal ang bato kaya ginawa itong kanlungan ngmga tulisan at bandido. Mula sa tuktok ng bato, madali
nilang nahaharang ang mgadumadaan. Lumipas ang panahon, nagpatuloy ang kwento tungkol sa mga
tumataob nabangka Mayroon pang ibang alamat tulad ng alamat ni donya Geronima. Di ba
padreflorentino? Maari mo bang ilahad ito sa amin?
P a d r e F l o r e n t i n o :
Naku! Wag na. Alam na yan ng buong mundo (
Tinginan sina Simoun, Ben Zayb, Padre Irene at Padre Camorra
)
S i m o u n :
paumanhin.. pero di po namin alam ang alamat na yan. (kukulitin si padre florentino naikwento na)
P a d r e F l o r e n t i n o :
(
Sigh
) sige na nga dati raw may isang estudyante na nangakong magpakasalsa isang dalaga sa kanilang
nayon, ngunit nakalimutan niya ito. Dahil sa tapat ang dalaga aynaghintay siya para sa lalaki lumipas ang
panahon at inaksaya niya ang kanyang kabataansa paghihintay.
B e n Z a y b :
anong nangyari sa lalaking nangako sa kanya?
P a d r e F l o r e n t i n o :
ayun! Nabalitaan na lang ng dalaga na naging arsobispo na ang kanyangminamahal sa Maynila dahil dito,
nagdamit ng panlalaki ang babae at pumunta sa maynilapara hanapin ang lalaki. Nagpakilala siya dito
upang hinging tuparin ang pangako niya sakanya. Imposible ang hiling na ito, kaya nagpatayo ang
arsobispo ng isang kweba kung saanmaninirahan ang babae. Sa kwebang ito namatay at inilibing si Donya
Geronima. Ayon sakwento dahil sa sobrang katabaan ni donya geronima kailangan niyang pumasok ng
patagilidsa kweba sumikat siya bilang engkantada dahil sa kaugalian niyang pagtatapon ng pilak naplato.
Isang lambat ang hinahatak sa ilalim ng tubig na nakakasalo sa mga nahugasang kagamitan. Dalawang
taon na ang nakalipas at nabubura na ang alaala ng mga indiyo kaydonya geronima

B e n Z a y b :
ABA! Isang magandang alamat yan ha? Gagawa ako ng artikulo tungkol diyan.
(sasabat sana si Donya Victorina ngunit naputol siya ni Simoun)
S i m o u n
: Ano ang masasabi ninyo, Padre Salvi? Sa tingin ninyo, tama ba na binigyan ng arsobispoang babae ng
kweba? Hindi bat mas mabuti kung sa beateryo na lang siya dinala?Halimbawa (
mag-iisip kunwari
) sa Santa Clara?(
padre sibyla & padre salvi na-shock)
S i m o u n
: Dahil hindi isang asal maginoo ang pagbibigay ng isang kweba upang matirahan ng isangtaong binigo
natin ang pag asa. Mas marangal kung siyay dinala sa beateryo ng Santa Clara. Anong masasabi
ninyo?
P a d r e S a l v i
: Hindi ko maaring husgahan ang inasal ng arsobispo.
S i m o u n
: Ngunit kayo na panrelihiyong gobernador ng simbahan na siyang tumatayo sa lugar ngarsobispo, ano ang
maari niyong ginawa kung nangyari sa inyo yon?(
Nagkibit balikat si Padre Salvi at kalmadong tumugon)
P a d r e S a l v i
: Walang katumbas ang sakit ng pagninilay Ngunit dahil mga alamat ang pinaguusapan natin, huwag
natin kalimutan ang himala ni San Nicolas! ikukwento ko ito kay SeorSimoun na maaring hindi ito alam.
B e n Z a y b :
sige nga itoy ikwento ninyo.
P a d r e S a l v i :
dati, ang ilog ay puno ng mga buwayang sobrang laki na nagpapataob sa mga bangkasa pamamagitan ng
pagpalo ng kanilang buntot. Isang araw may isang taksil na intsik, natumagging maging kristiyano, ang
dumaan sa may simbahan ngunit may nagpakita sakanyang demonyo sa anyong buwaya at tinaob ang
kanyang bangka upang lamunin siyaatdalhin sa impyerno. Inspirado marahil ng Diyos ang intsik sa mga
oras na iyon kayat humingisiya ng tulong kay San Nicolas at sa isang iglap ay naging bato ang buwaya.
Sinasabi ng mganakakatanda na sa panahon nila ay madaling makilala ang halimaw sa mga nakasabog
napiraso ng bato na naiwan doon. Ako mismo ay nakasisiguro sa inyo na kaya ko paring makilalang
malinaw ang ulo ng buwaya. At kung titignan iyon napakalaki ng halimaw.
B e n Z a y b : (
tinig pang propesor at ang hintuturo niya ay gumuguhit ng mga bilog sa hangin
)
Nakamamangha-nakamamanghang alamat. Npakagandang batayan para sa isang artikulo. Ang mga
katangian ng halimaw, ang tubig ng ilog, ang mga palumpon ng damomainam napaksa sa
pag-aaral ng relihiyon. Kakatwa ang intsik na nakahingi ng tulong sa kalagitnaan ngpanganib sa isang
santong nadinig niya lamang sa iba at hindi niya pinaniniwalaan.(
Napatingin si Ben Zayb kay Simoun na mukhang nag aalala tpos tatanungin kung ano ang iniisip nito)
S i m o u n :
(seryoso sa pagsasalita tpos ung hintuturo nkapatong sa noo) tungkol sa dalawangmahahalagang bagay,
dalawang katanungan na maaari ninyong isama sa inyong artikulo. Una,anong maaaring nangyari sa
demonyo pagkakita nito sa sarili na bigla na lamang nakulong saisang bato? Tumakas ba siya? Nanatili ba
siya doon? At ikalawa, maaari bang ang mgapinatigas na hayop na aking nakita sa ibat ibang museo sa
Europa ay mga biktima ng isangmakalumang santo?
P a d r e C a m o r r a :
(
sisingit sa paguusap
) Sinong nakakaalam? Sinong nakakaalam?
P a d r e S i b y l a :
Tutal ay mga alamat ang ating pinaguusapan, tayo ay pumasok sa lawa.(
desribe ang lawa at bundok namadadaanan )
B e n Z a y b :
Siya nga pala kapitan, alam ba ninyo kung sang bahagi ng lawa namatay ang isangnagngangalang
Guevarra, Navarra o Ibarra?(
lahat titingin sa kapitan except simoun na parang may hinahanap dun sa mga baybayin
)
D o a V i c t o r i n a :
Ay oo! Saan kapitan? Maari bang may naiwang mga bakas sa katubigan?(
napakurap ang kapitan, nayamot, ngunit nagpakita ng pagsusumamo ang mata ng lahat, nagpatuloy sa
paglalayag at tumingin sa baybayin)
K a p i t a n :
(
nananakot & siniguradong walang nakikinig na iba
) Tumingin kayo roon, ayon sanaghanda ng pagtugis, nang mapagtanto ni Ibarra na napapalibutan na siya
ng mga guardiaay tumalon siya mula sa bangka malapit sa kinabutasan. Pagkatapos ay lumangoy siya
ngdistansiyang mahigit sa dalawang milya; pinauulunan siya ng bala sa tuwing aangat ang ulo sapaghinga.
Sa mas malayo pa ay nawala na ito sa paningin ng mga tumutugis at sa kauntipang distansiya, malapit sa
baybayin, nakita nila ang tubig na nagkulay dugo na. Ngayon ayeksaktong labintatlong taon na ang
nakalipas nang maganap iyon.
B e n Z a y b :
at ang bangkay niya?
P a d r e S i b y l a :
kasama ng kanyang ama, hindi bat isa rin siyang Pilibustero, isang rebelde, PadreSalvi?
B e n Z a y b :
Iyan ay talagang walang kwentang libing, hindi ba Padre Camorra?
P a d r e S a l v i :
(habang tumatawa)
lagi kong napapatunayang yang mga rebelde ang siyang hindinagbabayad ng marangyang libing.
B e n Z a y b :
(nakita si simoun na walang imik at malalim ang iniisip)
Anong problema, Seor Simoun?Nakakaramdam ba kayo ng pagkahilo? Kayo na isang beteranong
manlalakbay, at ditto pa sailog na ito na tulad lamang ng isang patak ng tubig?
K a p i t a n :
(
huminto sa pagmamasid ng tanawin)
Kung ganoon, hayaan ninyong sabihin ko sa inyo,hindi bat tinatawag mo itong isang patak ng tubig
lamang? Nagkakamali kayo sapangkat anglawang ito ay mas malaki pa sa anumang lawa sa Swiza at sa
pinagsama-samang lawa saEuropa. Nakakita na ako ng datihang manlalakbay na sumama ang
pakiramdam dito.
KABANATA IVN a r r a t o r :
Sariwa pa sa alaala ni Tandang selo ang pagkalinga niya kay Basilio bagamat pumuti naang kanyang
buhok. Gumanda na ang kanilang pamumuhay kayat hindi na siya nangangahoytulad ng dati; bagkus ay
abala naman siya sa paggawa ng walis.(
Tandang Selo & Kabesang Tales)

K a b e s a n g T a l e s :
(sigh) Itay, dahil sa aking pagsisikap ay malapit na nating maabot ang ating mgapangrap haay! Sa
wakes!
T a n d a n g S e l o :
tama ka anak kung may tiyaga may nilaga, ika nga magpapatuloy ka lang sa iyongadhikain at huwag
sumuko
K a b e s a n g T a l e s :
(naging malungkot)

sayang nga lang at wala na ang aking mag-ina upangsakisihan ang natatamasa nating tagumpay
T a n d a n g S e l o :
(tatapikin si K.Tales sa balikat)
Hay, anak huwag mo masyadong isipin angpagkamatay ni Lucia at ng iyong asawa, ang mahalaga ay
nandito pa kami nila Tano at Julipara sa iyo.
K a b e s a n g T a l e s :
(
tatango)
Maraming salamat ama.. (
biglang may maalala)
Siya nga pala maydumating kaninang mga Relihiyoso at sinabi na pagmamay-ari daw nila ang lupain na
ito..
T a n d a n g S e l o :
Ganun ba? Ano naman ang napagkasunduan ninyo?
K a b e s a n g T a l e s :
Napagkasunduan naming magbabayad ako ng dalawampung piso o tatlumpungpiso taun-taon bilang
upa natin sa kanilang lupain Haay! Naku! (
malulungkot uli & disappointed)
T a n d a n g S e l o :
pagpasensiyahan mo na lang, dahil kung kakalabanin mo sila sa korte ay malaki angmagagastos mo. Isipin
mo na lang na natalo sa sugal ang tatlumpung piso mo o kaya ay nahulog satubig at nalulon ng buwaya.
P a g k a l i p a s n g i s a n g t a o n K a b e s a n g T a l e s :
(galit & inis)
Argh! Sumusobra na talaga ang mga prayleng yan!..(
papasok si Tandang Selo & Juli)
T a n d a n g S e l o :
O! Anak, bakit?.. anong nangyari?
K a b e s a n g T a l e s :
(galit & inis)
Paano, yang mga prayleng iyan nais nila akong pagbayarin ngLimampung piso taun-taon imbis na
tatlumpung piso na siyang napagkasunduan sumosobra natalaga sila!
T a n d a n g S e l o :
Magpasensiya ka pa! Isipin mo na lang na dumating ang mga kamag-anak ngbuwaya. (
tapik sa shoulders ni K. Tales)
J u l i :
(malungkot)
Ngunit paano na ako makakapag-aral sa Maynila? Kailan ako magkakaroon ngmagandang damit?
T a n d a n g S e l o :
hayaan mo, sa susunod na taon ay makakapagsuot ka na rin ng mahahabangbestida at makakapagaral sa
Maynila tulad ng ibang kababaihan. (
Juli nods)
N a r r a t o r :
ngunit dumating ang taong iyon ngunit wala pa ring nangyayari sa pangako kay Juli. Lalopang tumaas ang
buwis sa lupa ni Tales kayat napakamot na lamang siya ng ulo.

Hindi maari!.. kailangan gumawa ako ng paraan, hindi sapat na magkamot lamangako ng ulo.. ngunit
paano ko mababayaran ang dalawangdaang piso na hinihingi nila sa akin?
(pailing- iling) (papasok si tandang selo)
T a n d a n g S e l o :
anak, gaya ng magpasensya ka hanggat kaya mo huwag kang sumuko ng basta-basta.
K a b e s a n g T a l e s :

(malungkot)
Pero itay, kukunin nila lahat ng meron tayo kapag hindi akonakapagbayad at ayokong masayang lang ang
pinaghirapan natin sa loob ng ilang taon
T a n d a n g S e l o :
Ano na ang balak mong gawin?
K a b e s a n g T a l e s
:(
galit at inis
) Magrerebelde ako! hindi ako magbabayad ng kahit isang sentimo atisusuko ko lamang ang lupaing ito
sa sinumang magdidilig ng sarili niyang dugo rito!
T a n d a n g S e l o :
(
nagmamakaawa & nagaalala
) ANAK! Maghunos dili ka! Iyan huwag na huwag monggagawin tandaan mo na ang sinumang nanalo sa
korte ay naiiwang hubad.
K a b e s a n g T a l e s
:(
galit
) ipinanganak tayong walang saplot sa katawan, itay. At kapag tayoynamatay, babalik tayo sa pagiging
abo.
N a r r a t o r :
Hindi pa rin nagbabayad si kabesang Tales at ipinaglaban ang karapatan niya sa lupain.Nakasalalay ang
kinabukasan ng kanyang pamilya sa kasong kanyang ipinaglalaban.
K a b e s a n g T a l e s :
Kung araw-araw ay maglilimos ako sa isang pulubi upang hindi niya akogambalain, sinong magsasabi sa
akin na patuloy kong limusan ang pulubi gayin inaabuso na niya angaking kabaitan?
N a r r a t o r :
Walang sinuman ang makaimpluwensiya kay Tales na umatras sa laban. Maging angGobernador ay
kinausap siya upang takutin ngunit hindi siya natinag nito.
T a n d a n g S e l o :
(nag-aalala)
Anak.. hindi ka ba nababahala sa sitwasyon mo? Maging anggobernador ay kianausap ka na
ngunit hindi ka pa rin natakot o nagpaapekto man lang.
K a b e s a n g T a l e s :
(galit & pailing-iling)
HMF! Walang sinuman ang makapipigil sa akin.. hindi koisusuko ang lupain iyon, maliban lamang kung may
hihigit sa sakripisyo ko sa pagpapalago ng lupaingiyon.
N a r r a t o r :
Natalo si kabesang Tales laban sa mga prayle ngunit umapela siya sa laban ditto. Dinalaniya ang kanyang
baril at nagpatrulya sa paligid ng lupain.(
tano kinuha ng militar)
T a n o :
(
umiiyak & hinihila ng mga militar)
Itay, Tulungan niyo po ako!
J u l i :
TANO! (
iiyak & titingin kay k. Tales)
Itay, anong gagawin natin?

K a b e s a n g T a l e s :
(
naiiyak na pero pinipigilan)
Hindi ko alam.. kailangan kong magbayad sa mgaabogado.. kapag nanalo ako sa kaso, alam ko kung
paano siya mababawi muli at kapag natalo ako,hindi ko rin naman siya kakailanganin pa.
N a r r a t o r :
Marami na ang nangyari paglipas ng ilang buwan. Pinaghinalaan ding mamamatay tao siKabesang Tales
dahil sa pagdadala niya ng baril. Dahil dito ay ipinag-utos ng Kapitan-Heneral naipagbawal ang pagdadala
ng baril at kukumpiskahin ang mga ito sa sinumang magtangkang lumabagsa kautusan. Isinuko naman ni
Tales ang kanyang baril ngunit nagdala pa rin ng itak.(
Tandang selo & Tales)
T a n d a n g S e l o :
haay naku anak.. ano ang laban ng itak sa mga armas ng tulisan?
K . T a l e s :
Kailangan kong protektahan ang lupang binungkal ko at bawat tubo na makiktangumusbong sa lupain na
iyon ay katumbas ng buti ng asawa ko.
N a r r a t o r :
Isang araw ay nahuli si Tales ng mga tulisan at natalo siya laban sa mga ito.
(Juli & Tandang Selo naguusap)
J u l i :
(nangangamba)
Ano na po ang gagawin natin lolo? Natatakot po ako para kay itay?
T a n d a n g S e l o :
Sa tingin ko ay kailangan nating manghingi ng tulong sa gobernadorsilyo, sa hukom,sa eskribador at sa
tinyente ng guardia civil kung maari Ibenta mo ang mga natitira sayo sadyangnapakalupit ng tadhana
para sa atin.
J u l i
: Paano kung hindi pa sapat ito upang ipang bayad sa mga tulisan? Maari ng matapos ang palugitnila sa
atin na 2 araw. Kung hindi ay pupugutan nila si Itay (naiiyak)
T a n d a n g S e l o :
Hayaan mo, iha... Huwag kang mawalan ng pag-asa (iko-comfort si Juli)
N a r r a t o r :
marami ang tumulong sa mag-lolo. Kabilang dito ay si Hermana Bali.[Hermana Bali + Juli usap w/ other
kapit bahays]
H e r m a n a B a l i :
Sa tingin ko Juli, isangla mo na lang ang inyong bahay sa halagang dalawang daanlimampung piso at
bayaran mo na lamang ito kapag nanalo sa kaso.
J u l i :
Ngunit hindi ko po ito maaring gawin... ito na lamang po ang natitirang pag-aari namin.[pasok si Hermana
Penchang]
H e r m a n a P e n c h a n g :
Nabalitaan ko ang inyong sinapit...papautangin kita sa isang kundisyon.
J u l i :
Maraming salamat po...kahit ano gagawin ko para sa aking ama.
H e r m a n a P e n c h a n g :
Manilbihan ka bilang katulong sa akin.
J u l i :
Po?! (teary eyed) s-sige po... pumapayag na po ako.
H e r m a n a P e n c h a n g :
Magaling! Bukas ng umaga ay magsimula ka na... maliwanag ba?!

J u l i :
Opo... Maraming salamat po (malungkot)
N a r r a t o r :
Di nagtagal ay nalaman ito ni Tandang Selo at lubha niya itong ikinalungkot. Maging siJuli ay nalungkot sa
sinapit ng kanyang pamilya. Lalo na at bukas na ang dating ni Basilio galingMaynila.
J u l i :
Hindi ko na maaring mahalin si Basilio... dahil malalaman niyang hinayaan kong magdusa kaysaibenta ang
laket niya... Paalam mahal ko~KATAPUSAN NG KABANATA IV~

J u l i :
Opo... Maraming salamat po (malungkot)
N a r r a t o r :
Di nagtagal ay nalaman ito ni Tandang Selo at lubha niya itong ikinalungkot. Maging siJuli ay nalungkot sa
sinapit ng kanyang pamilya. Lalo na at bukas na ang dating ni Basilio galingMaynila.
J u l i :
Hindi ko na maaring mahalin si Basilio... dahil malalaman niyang hinayaan kong magdusa kaysaibenta ang
laket niya... Paalam mahal ko~KATAPUSAN NG KABANATA IV~
K a b a n a t a V ( N o c h e B u e n a n g i s a n g k u t s e r o ) N a r r a t o r :
Narating ni Basilio ang bayan ng San Diego kung saan ginaganap ang prusisyon para sapagdiriwang ng
gabi ng kapaskuhan ngunit...
G u a r d i a C i v i l :
Nasaan ang iyong sedula?
K u t s e r o :
Po???.. Naku, mukhang naiwanan ko yata iyon.. Pasensya na po Seor.

G u a r d i a C i v i l :
Anong pasensya?! Hindi Maari ito!... Bumaba ka sa iyong karwahe (GALIT)
K u t s e r o :
Maawa na po kayo Seor, Hindi kopo sinasadyang maiwanan ang aking sedula.
G u a r d i a C i v i l :
Sa kampo ka na mag-paliwanag!
N a r r a t o r :
Matapis ang pangyayaring iyon ay naantalang muli ang kanilang paglalakbay ngmagsimula na annng
prusisyon.
K u t s e r o :
(sign of the cross) Ama namin.. Seor, tuwing panahon ng mga santo ay siguradongwalang guardia civil.
Hindi mabubuhay ng matagal ang mga iyan kung may mamalo ng dulo ng baril.
N a r r a t o r :
Pagkatapos ng imahen ni Matusalem ay sumunod ang tatlong Mago na sakay ng maliliit nakabayong
sumasayaw.
K u t s e r o :
wala ngang kahit isang guardia civil noon, kundi yang itim na nasa gitna ng dalawangEspaol ay tiyak
mapupunta sa piitan hay! Alam ba ninyo Seor kung ang kanyang kanang paa aymalaya na ngayon?
B a s i l i o :
Huh?! Kanang paa? Kanino?
K u t s e r o :
Sa hari po..
B a s i l i o :
Sinong hari?
K u t s e r o :
Ang ating hari, ang hari ng mga indiyo[ napangiti si Basiilio, nag buntong hininga ang kutsero then kwento
about the history of BernardoCarpio]
K u t s e r o :
Kapag nakalaya na ang kanyang kanang paa, ibibigay ko sa kanya ang aking kabayo.Maninilbihan at
mamatay ako para sa kanyapalalayain niya tayo sa kamay ng mga guardia civil.
N a r r a t o r :
Dumating ng ang grupo ng mga batang lalaki na may dalang ilaw, kandila at parol napapel, kasunod si San
Jose at ang Birheng Maria.. Naging abala sa panunood ang kutsero.
B a s i l i o :
Ginoo, magpatuloy ka na.. (deadma lang & tingin sa paligid)
G u a r d i a C i v i l :
Namatay ang ilawan ng inyong kartel! Hindi maaari iyon! Sumama ka sa amin sakuwartel![sabay bitbit sa
kutsero then Basilio baba sa karwahe]
N a r r a t o r :
walang nagawa si Basilio kundi ang maglakad na lamang patungo sa bahay ni KapitanBasilio
B a s i l i o :
Huh? Hindi bat si Sinang iyon?[ nag uusap-usap sina Simoun, Kap. Basilio, Kura & Tinyente ng guardia civil]

K a p i t a n B a s i l i o :
Naiintindihan namin, Seor Simoun, pupunta kami sa Tiani upang tingnan anginyong mga alahas
A l p e r e s :
Ako rin, gusto kong ring pumunta. Kailangan ko ng relo, pero marami
akong gagawin atpupuntahan. Kung maari ay si Kapitan Basilio na lang ang gagawa nito para sa akin.
K a p i t a n B a s i l i o :
Iyon na nag regalo sa inyo sa kapaskuhan
A l p e r e s :
hindi ko matatanggap yan, kapitan.
K a p i t a n B a s i l i o :
Pag-usapan na lang natin yan pagkatapos.
K u r a :
Nais kong magagandang hikaw na may mataas na kalidad. Saka na lang natin pag-usapan anghalaga.
K a p i t a n B a s i l i o :
Huwag kayong mag-alala padre. Ako na ang bahala sa inyo[pasok si Basilio]
B a s i l i o :
Itong taong ito ay walang pinalalampas Magnenegosyo kahit saan. Bibili ng mga alahas sakalahating
presyo at ibebenta bilang panregalo. Lahat ng taoy nakikipagnegosasyon maliban sa amin.
K a p i t a n B a s i l i o :
Namatay na ang matandang lalaki na tagapangalaga ng kagubatan ngunittumanggi ang kura na bigyan ito
ng mahirap na misa dahil ayon sa kanya ay mayaman ang amo nito.
B a s i l i o :
HO?! Ano po ang kanyang ikinamatay?
K a p i t a n B a s i l i o :
Hay!!! Namantay siya sa katandaan.
B a s i l i o :
Namatay sa katandaan? Tsk-tsk.. Kung namatay lang sana sa sakit. Wala na po ba kayongibang balita sa
galing sa sagpung?
K a p i t a n B a s i l i o :
Haay! Dinukot nila si kabesang Tales.
B a s i l i o :
Po?! Kaawa-awa naman ang kanilang sinapit.. kamusta na kaya si Juli?

K a b a n a t a 6 : S i B a s i l i o N a r r a t i o n :
Nang magsimulang tumunog ang kampana ng simbahan para sa panaggabing simba aydali-daling
nagtungo ang mga tao sa simbahan na nagdulot ng sari-saring ingay.
B a s i l i o :
(
palingap-lingap habang bumababa sa hagdan ni kapitan tiyago
) Dapat kong siguraduhingwalang sumusunod sa akin para na rin sa aking kaligtasan..*patungo ako
ngayon sa gubat ng mga Ibarra, na ngayoy pagaari na ni kapitan tiyago.
B a s i l i o :
hay sa wakas nakarating din ako , matapos kong bagtasin ang mga burol at ilog mulimakakapiling ko ang
aking ina. (
mananalangin adlib!)
Sinamantala ko na ang pagkakataon upang dalawin ka rito aking ina, dahil bukas magtutungo ako
satahanan nila kabesang tales.

Inay, nangungulilia na ako sa inyo ni crispin, 13 taon na ang nakakararaan magmula ng mawala
kayo.Salamat na nga lang at may mga taong tumulong sakin ng kayoy mawala. Katulad ng lalaking tumu-
long sa akin para kayo ay ilibing at si kapitan Tiyao na kumupkop sa akin at nagpapa-aral magpasa-
hanggang ngayon. Malapit na akong magtapos ng aking pagaaral ng medisina aking ina, kahit pa abo-
gasya ang nais ni kapitan Tiyago para sa akin mabuti na nga lamang ay napagisip-isip niya na ma-
pakikinabanggan niya ang aking pinagaralan sa paggawa ng mga lason na mailalagay sa tari ngkanyang
mga manok na pangsabong. Tandang-tanda ko pa noong akoy bago-bago pa sa maynila atnagsimulang
magaral, nilalayuan nila ako dahil sa aking kasuotan at inakala na akoy walang alamngunit pinatunayan ko
na akoy palaban kaya naman nabansagan nila ako na isang loro, napahangako sila inay sa aking angking
galing at pag gamit ng tungkod at sable at magtatapos ako, taglay angpinakamataas na karangalan
sana nga lang ay narito kayo ngayon upang tunghayan ang akingtagumpay. Kumikita na rin ako ngayon
ng sarili kong pera dahil sa aking panggagamot, kaya kaya konang bumili ng mga magagarang damit at
tuparin ang pangakong kasal kay Juli.

Inay, nangungulilia na ako sa inyo ni crispin, 13 taon na ang nakakararaan magmula ng mawala
kayo.Salamat na nga lang at may mga taong tumulong sakin ng kayoy mawala. Katulad ng lalaking tumu-
long sa akin para kayo ay ilibing at si kapitan Tiyao na kumupkop sa akin at nagpapa-aral magpasa-
hanggang ngayon. Malapit na akong magtapos ng aking pagaaral ng medisina aking ina, kahit pa abo-
gasya ang nais ni kapitan Tiyago para sa akin mabuti na nga lamang ay napagisip-isip niya na ma-
pakikinabanggan niya ang aking pinagaralan sa paggawa ng mga lason na mailalagay sa tari ngkanyang
mga manok na pangsabong. Tandang-tanda ko pa noong akoy bago-bago pa sa maynila atnagsimulang
magaral, nilalayuan nila ako dahil sa aking kasuotan at inakala na akoy walang alamngunit pinatunayan ko
na akoy palaban kaya naman nabansagan nila ako na isang loro, napahangako sila inay sa aking angking
galing at pag gamit ng tungkod at sable at magtatapos ako, taglay angpinakamataas na karangalan
sana nga lang ay narito kayo ngayon upang tunghayan ang akingtagumpay. Kumikita na rin ako ngayon
ng sarili kong pera dahil sa aking panggagamot, kaya kaya konang bumili ng mga magagarang damit at
tuparin ang pangakong kasal kay Juli.

K a b a n a t a 7 : S i S i m o u n N a r r a t i o n :
Paalis na sana si basilio ng may nakita siyang liwanag sa gitna ng mga puno, mga sangaat kadilimang
naghahari sa kagubatan at makarinig ng mga kaluskos ng mga paa. Nakakita si Basiliong anino sa gitna ng
pook na iyon at mabilis na nagmartsa patungo sa kanyang kinakatayuan.
B a s i l i o
:
(natatakot
) marami na akong nasuri na mga bangkay at nakitang mga taong nagaagaw-buhay, hindi ako dapat
matakot, pero marami na ring bali-balita tungkol sa lagim ng gubat na ito.*Huminto ang anino sa
kabilang gilid ng balete at nakita ito muli ni basilio mula sa pagitan ng ngdalawang ugat ng punong kahoy.
Mula sa suot na damit ay kinuha nito ang isang ilawan na maymalakas na lente, ipinatong ito sa lupa at
nalantad ang suot na botang pangabayo. May kinuha itongbagay sa loob ng bulsa, isang matalim na asarol
na inilipat sa dulo ng dalang tungkod.
B a s i l i o :
teka.. hindi bat siya ang ang.. ang magaalahas na si simoun! Siya nga! Hindi ako maaaringmagkamali!
Ang lalaking ito, ang lalaking ito ang siyang humukay ng libingan ng aking ina labingtat-long taon na ang
nakalilipas. Wala na ang asul na salamin na nagpapabago sa kanyang kaanyuan,

maliban sa pagputi ng kanyang buhok, pagkakaroon ng mga bigote, at pamamayat ng kanyang mgabisig
ay nanatiling mapanglaw ang kanyang mga mata. Pero.. naguguluhan ako!?.. kasabay ng es-tranghero na
itim ang pagkamatay ni Ibarra ngunit papanong???? Nais kong tuklasin ang misteryongbumabalot sa
pagkatao ng taong ito subalit nangingibabaw pa rin ang aking takot. (
makalipas ang ilang sandali
)
B a s i l i o :
(
Nagtindig habang papalapit kay simoun
) Maaari ko po ba kayong matulungan Ginoo? Labin-tatlong taon na ang lumipas magmula nang gawan
niyo ako ng paglilingkod, inilibing ninyo ang labi ngaking ina kung inyo pang naaalala kaya aking ikalulugod
kung pahihintulutan niyo ako na tulungan atpaglingkuran kayo.
S i m o u n :
(
bumunot ng baril, ikinasa at tinutukan si basilio
) Sino ba ako sa tingin ninyo?Basilio: sa tingin ko po ay isa kayong napaka dakilang tao. Isang tao na
inakala ng maraming tao,maliban sa akin, ay patay na at ang natanggap na kabiguan ay labis kong
pinagdadalamhati.*(
katahimikan
) makalipas ay lumapit si simoun sa binata at ipinatong ang kamay nito sa binata sa ka-bila ng kanyang
pagdududa.
S i m o u n :
Basilio, ikaw ngayon ay nagmamay-ari ng isang lihim na maaring magdala sakin sa kapa-hamakan at
ngayong nadiskubre mo na ang isa pa na kapag nalantad ay sisira sa aking plano. Para saaking kaligtasan
at pati na rin sa aking mabubuting layunin ay dapat kong isara ang iyong labihabambuhay dahil ano pa
ang halaga ng buhay ng isang tao kung ikukumpara sa nais kong maipatu-pad? Hindi alam ng kahit sino na
naririto ako, may taglay akong sandata at kayo ay wala. Maaaring ib-intang ang inyong pagkamatay
sa mga tulisan ng lugar na ito, subalit hahayaan ko na ikay mabuhaydahil na rin sa aking paniniwalang
itoy hindi ko pagsisisihan. Nagsipag kayo at nagtiyaga, at gaya koay may nmga pautang sa lipunan na
dapat singilin. Pinaslang ang nakababata ninyong kapatid at na-baliw naman ang inyong kaawa-awang ina,
ngunit lahat sa ng ito ay walang katarungan ang sa iyoynaigantimpala. Kayo at ako ay may ay magkatulad
at kasama sa mga taong masidhi ang pagnanais sakatarungan, kaya sa halip na sirain natin ang isat-isa ay
magtulungan na lamang tayo. (
katahimikan
)Tama, dumating ako rito labingtatlong taon na ang nakalilipas na may sakit at bigo, upang
magbigayrespeto sa aking kaibigang may mabuting kaluluwa na pumanaw dahil sa akin at sa pagging
biktimang masamang sistema na umiiral sa ating bansa noon pa man. Naglibot ako sa buong mundo,
nagtra-baho ng buong araw at gabi upang makaipon ng malaking halaga upang maisakatuparan ang
akingmga plano. Ngayon, bumalik ako para was akin ang sistema sa pamamagitan ng pagsulong ng
mgakasamaan nito at pagbabaon nito sa hukay, kahit na bumaha pa ng dugo at luha. Kung ito lamangang
magpapatunay sa kanyang mga kasalanan. (
gumamit ng tinig na nakapanghihilakbot)
Nagbalik ako sa isla bilang nakamaskarang negosyante, binagtas ko ang mga bayan-bayan. Ginamitko ang
aking kayamanan upang makilala at kahit saan man ako naroon ay ibat-ibang katakawan angaking
nasaksihan. Pinalakas ko an gang katalampasanan at buktot na Gawain nang sa gayon ay mawiliang bayan
sa anyo ng kammatayan at ipinagibayo ko ang mga ligalig at pagdurusa upang ligalig atpagdurusa upang
sa pag-ilag dito ay humanap ng solusyon. Pinigilan ko ang paunlad ng kabuhayanupang wala ng
kasindakan ang mga tao kung maghirap at lalong maging klalunos-lunos. Ipinagpatu-loy ko ang
pangangamkam upang magdahop ang bayan. Hindi pa ito ang nagging sukdulan ng akingkaligayahan.
Pinukaw ko ang pagaalsa at sinugatan ang mga tao sa kanilang maselang bahagi. Ngunitng malapit ko
na mapabulok ang sistema na ay saka naman kayo dumating. Kayong mga kabataanna punumpuno ng
pangarap subalit kulang naman sa karanasan. Magkakabuklod ninyong pinagsika-pang mapalapit sa
espanya sa pamamagitan ng kwintas na rosas ngunit ang totooy naka kadena kayong matigas na bakal.
Humingi kayo ng pagkakapantay-pantay ng karapatan, ang paggagad sa kastil

ng inyong paguugali ngunit hindi ninyo namamalayang ang hinihingi niyo ay kamatayan at pagkasirang
inyong bansa at pagbubunyi sa panga-alipin. Ano ang mangyayari sa sa iyo sa hinaharap? Isangliping
walang pagkakakilanlan, isang bansang nahubdan ng kalayaan. Lahat ng tungkol sa inyo aymagiging hiram
maging ang inyong kapintasan. Gusto niyong maging parte ng espana at kung sakalinamang ipagait ito ay
hindi man lamang kayo makararamdam ng hiya. At kung sakaling maibigay ito,anung gagawin ninyo?
Pinakamainam na sa inyo ang maging kabiilang sa mga bansang naghihimagsik at nagpapatupad ng
digmaan, at maging katulad ng mga republika sa Timog Amerika na walangkakuntentuhan. Bakit pa kayo
naghahangad na matuto ng wikang kastila? Gusto niyo pa bangmadagdagan ang higit sa
apatnapung wika sa isla? Walang duda, lalong titindi ang hindi pagkakau-nawaan.
B a s i l i o :
sa kabaligtaran, Ang pagkakaroon ng kaalaman sa wikang kastila ay maaaring makapag-isasa atin
ng gobyerno, na siya namang magbubuklod sa buong kapuluan.
S i m o u n :
malaking pagkakamali! Hinayaan ninyong madala ang inyong mga sarili sa mga matatamisna salita nang
hindi pinag-aaralan ang mga bagay-bagay parasiyasatin ang mga epektong makukuha ninyo sa ganyan.
Ang wikang Kastila ay hindi kailanmanmagiging pangkaraniwang wika ng bansa. Hindi ito bibigkasin ng
mga tao dahil walang katugma sakanilang iniisip at nadadrama ng kanilang puso. Ang bawat bayan ay may
sariling wika at damdaminano ang mapakikinabangan niyo sa wikang niyan? Papatayin nito ang
pagkamamamayan ninyo sabansang ito mapapasailalim ang inyong sariling pag-iisip sa ibang isipan kaya
sa halip na kayoy maykalayaan kayoy nagiging tunay na alipin. Kayo na nagsasalita ng wikang Kastila ay
tuluyan ngmakakaligtaan ang sariling wika samantalang ni hindi ninyo nga maisulat at maintindihan ang
wikangyan. Pinipilit ninyong hubdan ang inyong mga sarili ng inyong panbansang pagkakilanlan
nakalimutanniyo na hanggat iniingatan ng mga tao ang kanilang wika ay mapananatili ang kanilang
kalayaan
*katahimikan
S i m o u n :
nakita ko ang simula na mga makakastilang grupong ito at nagdusa ako ng buong magdam-ag nabahala
ako dahil may grupo ng kabataan na may kakaibang talino at kakahayahan subalitnaniniwala na
gumagawa sila ng tama subalit ang ginagawa nila ay pagkalaban sa kanilang bansa.Ilang beses ko nang
tinangkang lapitan kayo, ngunit nag-aalala ako na masamain ninyo ang mgasasabihin ko ito ang dahilan
hahayaang mabuhay ka Basilio kahit na batid kong humaharap ako sapanganib dahil maaari ipagkanulo
mo ako balang araw.Kailangan ko ng tulong ninyo,gamitin ninyo ang inyong impluwensya sa mga kabataan
para labananang pagnanais sa kastila, sa pamumuhay, ang pantay-pantay nba karapatan na magbibigay
daanlamang para tawagin kayong manggagaya.Kung tumanggi silang ituro ang kanilang wika, ay
palaguinninyo ang inyo ipakilala sa marami kaysa hangaring maging isa lamang na lalawigan ng espana
angbansa.
B a s i l i o
: Ginoo, napakalaki ng karangalan na ibinigay ninyo sa akin sa pamamagitan ng pagsasabi saakin ng
inyong mga plano kayat ibig kong magtapat at sabihin sa inyo na ang gusto niyo sa akin ayhigit pa sa
aking kalakasan. (
adlib ipakita na hindi kumbinsido sa mga nais ni simoun)
Wala sa loob koang paghihiganti sapagkat hindi na ito makapagbabalik ng kahit hibla ng buhok ng aking ina
o ngiti salabi ng aking kapatid.
N a r r a t i o n :
Bakas sa mukha ni Basilio ang hindi pagsangayon kay simoun kaya naman iniba nalamang ni simoun ng
paksa ng usapan.

K a b a n a t a 8 : M a l i g a y a n g P a s k o
J u l i :

(bagong gising
) Ahh ang himala ng mahal na birhen! (
nagtungo sa altar lumuhod at nagdasal matapos ay tiningnan ang pera na kanyang hiniling sa birhen.)
Wala? Tuluyan na nga talagang nag-ging malupit ang kapalaran para sa akin. Ang himala ng birhen na
tangi kong pagasa upang makalig-tas sa napipinto kong pagiging katulong ay nawala na..
(iyak
) Dapat ko na rin sigurong kalimutan sibasilio sapagkat ang isang taong may mataas na pinagaralan na
tulad niya ay Malabo ng tuparin angpangakong kasal sa isang babaeng katulong lang. (
halikan ang relikaryong ginto
) Malapit na akongumalis kaya dapat na akong maghanda, ipagtitimpla ko muna ng salabat ang
lolo.*nakita ni juli ang lolo na nakatingin sa kanya halatang sinusulit ang mga huling sandal na
masisilayanang kanyang babaeng apo.
J u l i :
Mano po lolo, maya maya po ay aalis na ako.
T a n d a n g S e l o
: Apo iingatan mo ang sarili mo, palagi mong tatandaan na mahal na mahal kita.*
umalis na si juli na hindi napigilan ang emosyon dahil na rin sa paggunita sa masayang pamilya nila na
ngayon ay watak-watak na.*(magpakita ng mga eksena na ayaw ng bata ang pasko dahil kurot lamang
ang inaabot nila. Mag- pakita ng mga batang nagpapakita ng talent

K a b a n a t a 9 : S i P i l a t o

M g a t a o n g c h i s m o s a :
Naguusap tungkol sa mga kamalasan na sinapit ng pamilya ni kabesangtales.
T i n y e n t e n g m g a G . S . :
Muli, hinirang ako upang samsamin ang mga armas na hawak ng mgatulisan na may hawak sa ama ni juli.
P a d r e C l e m e n t e :
Hindi ako ang may kasalanan, sinabi ko lamang na may mga armas na hawak ang mga tulisan kahit pa
alam ko na kapag nagkasugapaan ang mga ito at ang mga guardia sibil aywalang duda na malalagay sa
kapahamakan ang kaawaawang si tales.Basta wala akong kasalanan!
H e r m a n a p e n c h a n g
: isa kang kaawa-awang nilalang, dalaga ka na subalit hindi mo pa din alam angtamang paraan ng
pagdarasal mabuti na lamang at napunta ka sa aking puder dahil maliligtas ka nasa pagkasunog sa walang
hanggang apoy. Siguro nga ay binigyan ang pamilya mo ng mga proble-mang matitindi upang mailapit kita
sa panginoon. Basahin mo ng 5o beses ang libro ni tandang basyomacunat makatatanggap ka ng
indulgencia, sinasabi ko sayo.
K a b e s a n g t a l e s
: (papunta sa lupang kanyang sinasaka) sa wakas ay nakalaya rin ako, ang lupa ko,mayroon ng bagong
nagmamay-ari?

P a d r e C l e m e n t e
: Hahahahahaha! Ngayon ikaw na ang bagong magmamay-ari ng lupang ito haha-ha! Naway ikay
magsipag at pagyamanin ang lupang ito na pagaari namin, hahaha!
K a b e s a n g T a l e s
: ang mga walang hiyang iyon! Ako ang nagpakahirap upang palaguin ang lupangiyon, matapos ang lahat
ng aking paghihirap! Kinuha na nila sa akin ang lahat lalo pat kailangan nam-ing lisanin ang aking tahanan
sa loob ng tatlong araw dahil sa bias ng utos ng hukuman. Hinde, isalamang itong panaginip! Hindi
mawawala ang mga pinaghirapan ko Bunga ito ng aking puyat,pagodat sariling pawis. Nasan ang
katarungan? Nasaan?

K a b a n a t a 1 0 : K a y a m a n a n a t k a r a l i t a a n
*Si Simoun ay nasa baryo sagpang kasama ang dalawa niyang tauhan na may bitbit na mga baul
nanaglalaman ng alahas, sa gitna ng karalitaan ay hindi naman nakalimutan ni kabesang Tales
angnakasanayang tradisyon ng mga Pilipino ang pagiging malugod na pagtanggap sa mga bisita.
S i m o u n :
Mahal na ginoo, kung inyo po sanang pahihintulutan ay nais kong magpalipas ng ilang arawdito sa inyong
tahanan para kasi sa akin ay ito ang pinaka-komportable at isang magandang lugarpara sa aking
pakikipag-kalakalan.
K a b e s a n g T a l e s
: Isa pong karangalan ang makasama ang tulad ninyo kahit sa panandaliang pana-hon lamang ditto sa
aming abang tahanan. Maari po kayong manatili rito hanggang sa gusto ninyo.
S i m o u n :
Salamat mahal na ginoo. Subalit, matanong ko lang, sapat kaya ang aking rebolber paraprotektahan ang
aking sarili nabalitaan ko kasi na maraming tulisan ang nagkalat ngayon ditto.
K a b e s a n g T a l e s :
Mayroon silang mga armas na kayang pumutok nang malayuan.
S i m o u n
:
Ang rebolber na ito ay hindi pangmalapitan! Tingnan ninyo
(barilin ang sanga ng isang puno)
higit dalawandaang metro ang layo noon ngayon maari niyo bang sabihin sa akin kung sapat naito?
N a r r a t i o n
: Unti-unti na ngang dumating ang ilang pamilya sa bahay ni kabesang Tales sa balitangnaroon ang
magaalahas. Si kapitan Basilio, hermana Tika at ang anak na si Sinang ay handing gumas-tos ng hindi
bababa sa 3000. Naroroon din naman si hermana Penchang Upang bumili ng singsing nagawa sa diamante
para ipangregalo sa birhen ng Antipolo na kanyang ipinangako sa kanyang panata.
L a h a t n g c a s t n a i n v o l v e d :
(
sabihin sa isat-isa)
Maligayang pasko! Umupo sa silya.

H e r m a n a P e n c h a n g
: Diyos ko! Susmaryosep! Angbabaing iyon! Hindi man lamang niya alam angtamang paraan ng
pagdarasal, limampung ulit ko na siyang pinabasa ng akda ni tandang bayo Macu-nat subalit wala pa ring
naiiwan sa kanyang ulo na tila salaan.
H e r m a n a T i k a :
Sino? Sino bang iyong tinutukoy aking kapanalig?
H e r m a n a P e n c h a n g
: Sino pa eh di ang kaawa-awang si juli! Pagkaganda-ganda na bigla na lamanglumabas na kabute na
itinanim ng tikbalang. Hay naku! Dapat siyang kaawaan! Sa palagay koy ibini-gay siya sakin ng panginoon
para hamunin ako sa paglalapit ng dalaga sa kanya.
S i m o u n
:(
ilalabas ang mga baul ng kayamanan at alahas
) Mayroon ako ritong mga kayamanang pa-gaari ng ng mga taong markado ang mga pangalan sa ating
kasaysayan. Tulad na lamang ng kwintasni Cleopatra, mga mamahaling hikaw na pagaari ng mga babae s
aroma noong panahon pa ni pom-pey. Ang singsing na ay pagaari ng prinsesa ng lambelle na si maria
Antoinette. Subalit tanging samuseo ko lamang maaring ipagbili ito paumanhin mga minamahal kong
tagapagtangkilik.
S i n a n g
: Handa pong magbayad ang aking ama ng hindi hihigit sa P3000 para sa mga alahas na am-ing bibilin,
nais kop o ng mga antic (
bakas ang pananabik
)
H e r m a n a t i k a :
(
kukurotin at bubulong kay sinang)
Wag kang magpahalatang gusting gusto muhang mga iyan baka tayo mahalan.Hermana Pnchang : Nais
kong bumili ng singsing na napalalamutian ng diamante,ito ay aking iaalay sabirhen ng antipolo parte ng
aking panata.
S i m o u n
: Tignan mu hang isang ito, (
titignan ni hermana penchang at nagsabing bibilin niya na ito.
)ipagbibili ko iyan sa inyo sa halagang P3000 libo
H e r m a n a P e n c h a n g
:(
pabulong
) napakamahal naman ng singsing na ito?*
Bumiili ng alahas sila sinang at kanyang pamilya at matapos ay umalis

K a b e s a n g T a l e s
: Ang Isang kayamanan lamang na taglay ng magaalahas na ito ay kayang bumagosa takbo ng aking
pamumuhay, kaya nitong palayain ang aking anak at ibalik sa akin ang lupang saakin ay kinamkam. Isang
insulto sa naghihirap na kagaya ko ang kanyang kayamanan. Kung kukuhaako ng isa maari ko na..
K a b e s a n g T a l e s
,(
lalabas at makikita sina padre Clemente at ang bagong nagmamay-ari ng kanyang lupain.) Padre
Clemente: (tatawanan lamang si Tales)
K i n a b u k a s a n :
tatlong pagpatay ang napabalita Una ay si Padre Clemente na administrador ng lupa ng simbahan, ang
bagong may-ari ng lupa at nag kanyang asawa na nalaslas ang lalamunan at pin- uno ng lupa ang bibig.
S i m o u n :
Ahh..(
naghihikab. bagong gising
) Bakit kaya naririto ang aking rebolber? Bakit walanglaman! (
makikita ang liham)
Patawari niyo ako ginoo, kung nagawa ko man kayong pagnakawan. Subalitb ang aking mahigpit
na pangangailangan ang nagtulak sa akin na gawin ang bagay na iyon at bilang kapalit ng inyong
rebol- ber, iniwan ko ang laket na inyong ninanais ninyo. Kinailangan ko ng armas upang umanib sa
mga tulisan.Pinapayuhan ko kayong wag ng magpatuloy sapagkat kapag kayoy bumagsak sa aming mga
kamay ay hindi naming kayo ituturing na panauhin at hihingan namin kayo ng nalaking tubos.

KABANATA11 LOS BAOS

Narration: Isang malaking kahihiyan para sa isang Kapitan-Heneral ang hindi makatama ng isang hayop
sapangangaso. Anon a nga lang naman ang sasabihin ng mga Indiyong mahusay mangaso.(naglalakad
papuntang Los Baos)Kap. Hen (umiinom at masaya)Kap.Hen hahaha panalo na naman ako
Siguradong hindi na kayo mananalo sa akin sa susunodPadre Irene napakagaling niyo talaga Kap.
HenPadre Sibyla Sang-ayon ako diyanPadre Camorra( patagong naiinis)Padre Sibyla & Padre Irene( nag-
aalala)Kap., Hen- Sinasabi ko na nga aba ay matatalo ko kayo. Kita niyo ang dami niyong
pagkakamali.Narration: Sa ibabaw ng hapag na laruan ay nakataya ang ikalulusog ng pag-iisip ng mga
Pilipino kayatminarapat na magpatalo nila Padre Sibyla para makuha ang simpatya ng kap. Hen( kaharap
ng Kap., Hen ang isang kawani sa isang kwarto habang naglalaro ng baraha)Kap.Hen Ngayon ay ililipat ko
ng mga kawani sa mga dapat nilang kalagyan na bayan. Ang ilan naman ayaalisan ng katungkulan at
ipapatapon sa malayong lugar.( Don Custodio at kawani ay naglalakad sa isang sulok at si padre Fernandez
naman ay malalim ang iniisipsamantalang sin Simoun at ben Zayb ay naglalaro ng bilyar at nagtatawanan
sa kabilang kwarto)PadreSibyla Padre fernandez, ibig ninyo po bang maglaro?Padre fer lalo akong hindi
marunongKap. Hen kung gyon ay papuntahin ditto si SimounKalihim ( lalapit sa kap. Hen habang di pa
naglalaro) Ano po ang pasya niyo sa mga nasamsam na sandata?(dadating si Simoun0Padre Irene- ibig ba
ninyong palitan si padre Camorra, Senior simoun? Ngunit ang itataya ninyo ay ang mgabrilyante sa halip na
salapi.Simoun walang problema sa akin kung gayon! At ano naman ang itataya ninyo?Padre Sibyla at
ano naman ang itataya namin?Simoun Aba! Kayo ni Padre Irene ang magbabayad ng
pagkakawanggawa, panalangin, kabaitan hindi ba??Padre Sibyla Alam ninyong ang kabaitan ay tagalay
ng bawat isa hindi tulad nang mga brilyante ninyo napalipat-lipat ng kamay. Ang kabaitang tagalay ay nasa
pagkatao na naminSimoun- Kung gayon ay papayag akong bayaran na alamng ninyo ng mga pangako.
Sabihin niyo na langpadre Sibyla: Lilimutin ko nang limang araw ang karalitaan ang kababaang-loob at
pagkamasunurin. Kayonaman Padre Irene ay ganito: Lilimutin ko ang kalinisan ng ugali, ang
pagkamahabagin at iba pa. ( natatawapagkatapos sabihin)Padre Irene nakakapagtakang tao ito si
Simoun, kung anu-ano ang iniisipSimoun ( tatapikin ang Kap. Hen) Ang ibabayad naman ng Kap.Hen sa
akin kung sakaling matalo ay angpagkakaroon niya ng kapangyarihang ipabilanggo ang isang tao nang
limang araw o buwan, o pagpapataponsa isang taong walang nakatalang pangalan o isang utos sa guardia
civil na makabaril ng bilanggo habanginihahatid sa bilangguan

EXTRA ngunit Ginoong Simoun, ano ang mapapala ninyo sa panalo ng kabaitan, mga pagpapatapon at
mgapagpatay?Simoun Bakit? Kailangan linisin ang bayan at lipunan ang lahat ng may masasamang
budhi.EXTRA at hanggang ngayon ba ay galit pa kayo sa mga tulisan, gayong maaaring hiningan kayo ng
masmalaking tubos. Huwag naman kayong mawalan ng utang ng loob.Simoun- ipinagtatapat ko na
binihag ako ng mga tulisan ngunit matapos akong magising ay pinabayaan nilaakong maglakad ng walang
hinihinging tubos maliban sa 2 kong rebolber at 2 punyo. At kinakamusta pa nilaang Kap. Hen(titingin sa
Kap Hen.)Kap.Hen Dahil diyan ay lalagdaan ko ang kautusan ukol sa mga sandata upang maiwasan ang
pagkakaroonng armas ang mga tulisan.Simoun Huwag! Huwag! Para sa akin, ang mga tulisan ang mas
may karangalan sa lupaing ito.( tututol dapat si Don Custodio)Simoun Ang kasamaan ay wala sa mga
tulisan sa bundok kundi nasa mga tulisan sa loob ng bayan atlungsod.Padre Irene Gaya niyo?Simoun
Tunay nga, gaya ko at gaya nating lahat. Magtapatan na tayo total ay wala naman nakakarinig naIndiyo
ditto! Kapag sa gubat tayo nanirahan ay lalabas ang bagong lipunan at ang tao mismo ang mag-aayosng
sarili niyang buhay.( kalihim- naghihikab at nag-uunat tapos ang iba ay nagtatawanan)Kap.Hen ( bibitawan
ang baraha) Siya tama na ang biruan at sugalan, magtrabaho na tayo at marami paakong dapat
lutasin.Narration Sa araw na iyon ay pag-uusapan ang tungkol sa Akademya ng Wikang Kastila kayat
naroon sinaP. Irene at P. Sibyla(papasok ang isang kalihim at may sasabihin sa Kap. Hen)Kap.Hen- Ano ba?
Ano ba?Kalihim Ang panukala tungkol sa pagbabawal sa paggamit ng mga armasKap.Hen ipagbawal
ngayon dinMataa na Kawani Ipagpatawad po ninyong sabihin ko na alinmang bansa ay pinahihintulutan
ang paggamitng armas de salon.Kap.Hen- Hindi tayo tutulad sa kanilaKalihim may apat na buwan pa
lamang ngayon nang pagtibayin ang hindi pagbabawal sa paggamit ngarmas dittoSimoun magagwan
yan ng paraanKwani Paano?Simoun madali yan! Ipagbili lamang ang mga armas de salon ng wala pa
sa anim ni milimetro ang kalibre.MK (bubulong) hindi ako sang-ayon sa panukala niya

Kalihim ( may hawak na papel at biglang papasok) Ang guro sa Tiani ay humihingi ng malaking
bahayupang..Padre Camorra (agad na sasabat) Ano pang malaking bahay? Mayroon na siyang sariling
kamaligKap.Hen wala akong kinalaman sa bagay na iyan! Sa namamahala sa pangasiwaan siya dapat
humingi.Padre Camorra ang guro na iyan ang isang Pilibustero!Padre Sibyla ang totoo ay ang sinuman
ang ibig na magturo ay maaaring magturo saanman.Kap.Hen maraming karaingan ang naririnig ko sa
guro na iyan, mabuti pay alisin siya!Kalihim Alisin!Kap.Hen ang mga guro ditto ay umaabuso. Kalabisan
ang paghingi ng higit pa sa inang bayan.PILIBUSTERISMO!Ben Zayb inang bayan muna, bago ang lahat,
an gating pagka-KastilaKapHen sa susunod ang lahat ng dumaing ay tanggalin sa tungkulin.( ipapahayag
ni Don Custodio ang panukala niya sa lahat)Don Custodio napakadali lang ang solusyon diyan
kamahalan. Gawing paaralan ang mga sabungan kahit saloob ng sanlinggong araw.KapHen mainam na
panukala. Nadaig tayong lahat!Padre Camorra Ngunit ang totoo ay may sabong sa buong linggo at
yamang ang pasabong ang nagbabayadsa pamahalaan ay hindi nararapat na..KapHen (biglang sasagot)
Kung gayon ay huwag magpaaral sa mga araw na iyon! Lalong kasalaulaan angmagkaroon ng mabubuting
gusali para sa mga bisyo at para sa karunungan ay wala.Padre Irene- ngunit alalahanin ninyong nagbibigay
sa pamahalaan iyang mga sabungan na iyan.KapHen tama na yan! May iba akong balak para sa usapin
na iyan. May iba pa bang dapat pag-usapan?Kalihim- Ang kahilingan ng mga estudyante na
makapagbukas ng Akademya ng Wikang KastilaNarration May mga anim na buwan na naghihintay ng
pasiya ang mga estudyante ukol sa usaping ito.Naging kakatwa naman ang namayaning katahimikan
kayat nagtanong ang kapHen.KapHen ano naman ang kuro-kuro niyo?Padre Sibyla isa yang
matahimik na pag-aalsang may tatak at slyoMK pag-aalsa?Padre Sib kinabibilangan ito ng mga
kabataang tinatawag na kawal ng masidhing pagbabago. Kabilang dittoay si IsaganiPadre Irene
mayroon pang isa. Makaragui o MAcaraig, mayaman , mapitagan at kalugog-lugod.Padre Sib at mayroon
pang isang nagngangalang Basilio.KApHen Aha! Aha! Ganoon pala! Itala ang mga pangalang iyan

MK ngunit heneral, hanggang ngayon po ay wala kaming nababatid na anumang masamang ginawa ng
mgaakbataan na iyan.Padre Camorra Subalit ang mga Indiyo ang hindi dapat matuto ng wikang
KastilaMatututo lamang silang mangatwiran sa atin( magsasalita si Padre Fernandez at makukuha ang
atensyon ng lahat)Padre F Huwag kayong maghihinanakit kung iba ang aking palagay. Sinsabi ko na hindi
tayo dapatmapagkait. Maipagkakaloob natin ng walang panganib ang pagtuturo ng wikang kastilaPadre F
nasa matuwid ba ang kanilang hinihingi? Kung nasa matuwid ay ibigay natin sa kanila angakademya
hanggang sila ay magsawa. Huwag tayong hangal. Tularan natin ang mga Heswita.Narration: Nagkaroon
ng mainitang diskusyon at napawalang-bahala ang presensiya ng KapHen. Lahat aynagsasalita kabilang na
si Ben Zayb na nakikipagtalo kay Padre Camorra( tatayo ang kapHen at matitigi ang usapan)KapHen- sa
ora ng meryenda na lang natin pag-usapan ang mga iyanKAlihim- baka sumama ang kanilang mga
sikmuraKapHen- bueno bukas na lang ipagpatuloy ang diskusyonMK (lalapit sa kapHen at may ssbihin)
ang anak na babae ni kabesang tales ay humihingi ng tulong upangmapalaya ang kanyang may sakit na
loloKapHen- hindi nab a ako maaaring kumain ng mapayapa!MK- tatalong araw na siyang pabalik-balik
ditto, kawawa namanKApHen (mapapakamot sa ulo) Sige! Padalhan ng sulat ang tinyente ng mga
guardia civil para palayainang matanda.
K A B A N A T A 1 2 P L A C I D O P E N I T E N T E
(
masama ang loob papuntang UST
)
N a r r a t i o n
Halos isang linggo pa lang ng lumipas ang isangg linggo nang makabalik si placidomula sa
kanyang pagbabakasyon ngunit iginigiit na niya sa kanyang ina na gusto na niyangumuwi at
maghanapbuhay na lamang.(
maglalakad papuntang Intramuros tapos maka2sabay ang mga extrang taga-Ateneo na
mabilis maglkd at may dalang mga libro. May mga extrang taga-Letran na may kasuotng
pnla2wgan,marami at kaunti ang dalang libro. Mga extrang taga- Pamantasan na maba2gal
mglkd at may dalang baston. Mga babaeng extra na may mga libro at alalay
)(
nglalakad si Placido tpos tatapikin siya sa likod ni juanito
)
J u a n i t o
ole penitente!. Ole penitente!.
N a r r a t i o n
Ito pala ay si Juanito Pelaez na kanyang kamag-aral, paborito ng mga propesor,maloko at
mapagbiro. Dahil sa pagiging pilyo ay lumalala ang pagkakuba nito.
P e l a e z
Nagsaya ka ba noong bakasyon, penitente?
P l a c i d o
Oo ganoon, at ikaw? Kmusta ang iyong bakasyon?