ANG AWIT NI MARIA CLARA

Kay tamis ng oras sa sariling bayan,

Kaibigan lahat ang abot ng araw,
At sampu ng simoy sa parang ay buhay,
Aliw ng panimdim pati kamatayan.

Maalab na halik ang nagsaliw-saliw
Sa labi ng inang mahal, pagkagising;
Ang pita ng bisig as siyay yapusin,
Pati mga matay ngumgiti mandin.

Kung dahil sa bayan, kay tamis mamatay,
Doon sa kasuyo ang abot ng araw;
Kamatayan pati ng simoy sa parang
Sa walang pag-ibig, ni ina, ng Bayan








REACTION

Kung ako ang tatanungin, oo at maganda ang mag punta sa
ibat ibang lugar at maka kita ng mga bagay na hindi karaniwan
sa ating mga mata. Pero, para sa akin ay wala pa ring hihigit sa
sariling bayan, kung saan ka nagsimula. Naisip ko ito marahil
nararamdaman ko ang pagiging isang tunay na malaya . Paano
ko ito nasabi?

Sa isang lugar kung saan ka lumaki, nagka isip at natuto ng
maraming bagay, sa isang lugar na naging parte ng buhay mo
mas nagiging malaya ka dahil naka ukit sa isip at puso ng isang tao
ang bawat mahahalagang bagay na naging pundasyon sa kung
sino at ano ito ngayon. Dahil sa kabisado ng iyong isip at
damdamin ang mga bagay na naka palibot sa iyo ay nawawala
ang takot sa mga bagong bagay, mas malayang nakakapag
bahagi ng ideya at mga kaalaman ang isang tao dahil alam
niyang matatanggap ito ng mga tao sa lipunan kung saan siya ay
parte rin. Isa pa, nang dahil sa pagmamahal na meron ka para sa
bansang iyong sinilangan ay hindi ka makakagawa ng mga bagay
na maaring ikapahamak nito at ng sino man sa paligid mo.

Kagaya ng pag tulong, napaka sarap sa pakiramdam ang mag
trabaho na kahit pagod ay alam mong may magandang
patutunguhan lalo na kung ang pag tatrabaho o pag tulong na ito
ay makaka dagdag sa unti unting pag ganda at pag unlad ng
bansang iyong kinagisnan.

Sinasabi sa tulang ito na mas masarap pa rin ang manatili sa sariling
bayan, na sana ay hindi natin ito iwanan kagaya ng pagiging
parte nito sa ating buhay. Kaunti lamang ang kinakailangan ng
ating bansa kumpara sa napakaraming naibigay nito para sa atin
kaya marapat lamang na bigyan natin ito ng halaga, at ibigay
natin ang makakaya ng buong puso dahil ang mga ginagawa
nating ito, ay para rin sa atin sa huli. Wala nang iba pang kukupkop
sa atin kundi ang sarili ding atin.




IMNO SA PAG GAWA

Dahilan sa Bayan sa pagdirigmaan,
Dahil sa Bayan din sa kapayapaan,
Itong Pilipino ay maasahang
Marunong mabuhay o kayay mamatay.

(Mga Lalaki)

Nakukulayan na ang dakong Silangan,
Tayo na sa bukid, paggaway simulan,
Pagkat ang paggaway siyang sumusuhay
Sa bayan, sa angkan, sa ating tahanan.

Lupay maaring magmamatigas naman,
At magwalang-awa ang sikat ng araw
Kung dahil sa anak, asawa at Bayan,
Ang lahat sa ating pagsintay gagaan.







KORO
(mga babaeng may asawa)

Magmasigla kayong yao sa gawain,
Pagkat ang babay nasa-bahay natin,
At itinuturo sa batang mahalin
Ang Bayan, ang dunong at gawang
magaling

Pagdatal ng gabi ng pagpapahinga,
Kayoy inaantay ng tuwat ligaya
At kung magkataong saama ang manguna,
Ang magpapatuloy ang gaway ang sinta.

KORO
(Mga Dalaga)

Mabuhay! Mabuhay! Paggaway purihin
Na siyang sa Bayay nagbibigay-ningning!
At dahil sa kanyay taas ng paningin,
Yamang siyay dugo at buhay na angkin.

At kung may binatang nais na lumigaw,
Ang paggaway siyang ipaninindigan;
Sapagkat ang taong may sipag na taglay,
Sa iaanak nyay magbibigay-buhay.





KORO
(Mga Bata)
Kami ay turuan ninyo ng gawain;
At ang bukas ninyoy aming tutuntunin
Bukas, kung tumawag ang bayan sa amin,
Ang inyong ginaway aming tatapusin.

Kasabihan niyong mga matatanda:
Kung ano ang amay gayon din ang bata,
sapagkat sa patay ang papuriy wala.
Maliban sa isang anak na dakila.









REACTION

Ang tulang ito ay nagawa kasabay ng pagdiriwang ng lahat sa pagiging
lungsod ng lipa. Mapapnsin sa tula na ito na mula sa mga asawa hanggang sa
mga anak ay may kanyang kanyang parte na bumubuo ng isang koro sa
pamamagitan ng tulang ito.

Sa pagiging isang lungsod ng isang lugar, sapat na ba na matawag
itong lungsod o naka depende pa rin ito sa lahat ng tao sa isang
pamayanan? para sa akin ay kailangan parin ng kooperasyon
ng bawat myembro ng lipunan para sa isang magandang
takbo ng pamumuhay sa isang lungsod. Lahat ng tao mula sa
mga ina, ama, mga dalagat binata hanggang sa pinaka
batang myembro ng isang pamilya ay may kanya kanyang
responsibilidad na dapat gampanan. Kung may isa man sa myembrong
ito ang hindi gagawa o hindi maayos na gagawin ang mga naka atang sa
kanya ay mag reresulta ng isang masamang epekto sa lipunan.

Ang tulang ito ay nagpapahiwatig ng kooperasyon at pag alam sa tungkuling
dapat gampanan ng bawat isa. Ang lahat ay may tulong na maibibigay sa
isat isa kung maayos itong maisasagawa. Kagaya ng isang ina na makakapag
alaga sa pamilya at ang ama na magtatrabaho para sa
pamumuhay ng buo niyang pamilya ang mga ate at kuya na
tutulong sa mga magulang at ang mga nakababatang anak na
tutulad sa magagandang gawain ng magulang at mga kapatid
para ipagpatuloy ang naka gawian.

Magiging maganda at maayos ang isang lugar kung ang lahat ay maayos
ring kumikilos para mapanatili ang kaayusan nito. Naka depende sa tao
ang pag bagsak o pag asenso ng isang lugar dahil sila, bilang mga
naninirahan at bumubuo sa lugar na iyon ang may pinaka malaking epekto
sa sistema na umiiral sa kanilang pamayanan. Kung walang disiplina, pag alam
sa tungkulin at pag tanggap sa responsibilidad ay walang halaga na tawagin
ng isang lugar na lungsod kung sa simula pa lamang ay hindi na ito asensyado
dahil sa kakulangan sa disiplina at kooperasyon ng bawat myembro na naka
paloob dito.




SA AKING MGA KABATA

Kapagka ang bayay sadyang umiibig
Sa langit salitang kaloob ng langit
Sanlang kalayaan nasa ring masapi

Katulad ng ibong nasa himpapawid
Pagkat ang salitay isang kahatulan
Sa bayan, sa nayo't mga kaharian


At ang isang taoy katulad, kabagay
Ng alin mang likha noong kalayaan.
Ang hindi magmahal sa kanyang salita
Mahigit sa hayop at malansang isda

Kaya ang marapat pagyamanin kusa
Na tulad sa inang tunay na nagpala
Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin,


Sa Ingles, Kastila, at salitang anghel,
Sapagkat ang Poong maalam tumingin
Ang siyang naggagawad, nagbibigay sa atin.
Ang salita natiy tulad din sa iba


Na may alfabeto at sariling letra,
Na kaya nawalay dinatnan ng sigwa
Ang lunday sa lawa noong dakong una.


REACTION

Para sa akin, ang tulang ito ay nagpapa hiwatig ng pagpapa halaga
sa sariling wika. Magandang ideya ang ipa basa ito sa mga magulang at
mga kabataan sa modernong panahon kung saan maagang tinuturuan ang
mga bata ng ibang wika tulad ng ingles at nakakasanayan naman ng mga
bata na gamitin ito bilang unang wika nila, imbis na gamitin ang sariling wika.

Hindi naman masama ang matuto ng iba pang mga wika dahil dito ay
nagiging mas produktibo ang kaisipan ng isang tao at mas nagiging
handa sa pag harap sa mga bagay sa mundo, ngunit
nakakalimutan na ng karamihan ang alalahanin ang mga
nakagisnan, na syang nagigng resulta sa unti unting pagbabago
na hindi lamang sa mga tao nakaka apekto pati na rin sa ating
bansa dahil sa pag dami ng mga taong gumagawa nito.

Wag kakalimutan ang sarili sa proseso ng pagdidiskubre ng ibang bagay
dahil magka iba ang salitang pag aaral sa pag babago. Sa panahon ngayon,
ay unti unti na tayong binabago ng maka mundong bagay hatid ng bagong
henerasyon. Ang mga naka gisnan ay sinasabing maka luma at makaka sira sa
imahe ng isang bata, binata o dalaga kahit na mga magulang na namumuhay
sa panahon ngayon. Mali ang isiping ito. Kabilang na sa kultura nating mga
pilipino ang matindi nating pagmamahal sa ating bansa at kabilang sa
pagmamahal na iyon ay ang pag tangkilik pa rin natin sa ating
sariling wika.

Ang ating wika ang isa sa mga dahilan kung bakit tayo nakikilala
ng ibang lahi, kung bakit naiiba ang pagiging isang filipino sa iba pang
mga lahi. Hindi sinasabi na palagi lamang anga ting wika ang gamitin
ang puntng ibinibigay ng tula ay huwag pa rin itong kakalimutan at gamitin pa
rin kahit na natututo tayo ng iba pang mga bagay hatid sa atin ng iba pang
lahi. Ipamahagi natin at ipag malaki sa iba pang mga lahi ang ating wika
sa pamamagitan ng patuloy na pag gamit natin dito. Ito kasi ang isa sa
mabisang paraan para malaman rin ng ibang lahi ang tungkol sa kulturang
pilipino at sa napakarami pang bagay na ipinagmamalaki nito na naging parte
na ng kasaysayan mula sa mga magagandang sulatin hanggang sa pagiging
maka bansa ng bawat pilipinong mamamayan, kahit na sa modernong
panahon.





SA KABATAANG PILIPINO

Itaas ang iyong
Malinis na noo
Sa araw na ito,
Kabataang Pilipino!
Igilas mo na rin ang kumikinang mong
Mayamang sanghaya
Magandang pag-asa ng Bayan kong Mutya!

Makapangyarihang waniy lumilipad,
At binibigyang ka ng muning mataas,
Na maitutulad ng ganap na lakas,
Mabilis na hangin, sa kanyang paglipad,
Malinis na diwa, sa likmuang hangad.

Ikaw ay bumaba
Na taglay ang ilaw
Ng sining at agham
Sa paglalabanan,
Bunying kabataan,
At iyong kalagiun ang gapos mong iyang
Tanikalang bakal na kinatalian
Ng matulain mong waning kinagisnan.

Ikaw na lagi nang pataas nag lipad,
Sa pakpak ng iyong Mayamang pangarap,
Na iyong Makita sa Ilimpong ulap
Ang lalong matamis
Na mag tulaing pinakananais,
Ng higit ang sarap
Kaysa ambrosia at nectar na awagas
Ng mga bulaklak.





Ikaw na may tinig
Na buhat sa langit,
Kaagaw sa tamis
Na kay Filomenang Malinis na hiomig,

Sa gabing tahimik
Ay pinaparam mo ang sa taong sakit,
Ikaw, na ang batong sukdulan ng tigas
Sa lakas ng iyong diway nagagawad
Ng buhay at gilas,
At ang alaalang makislap
Ay nabibigayan ng kamay mong masikap
Ng buhay na walang masasabing wakes.

At ikaw, na siyang
Sa may ibat ibang
Balani ni Febong kay Apelas mahal,
Gayundin sa lambong ng katalagahan,
Na siayng sa guhit ng pinsel mong tangay
Nakapaglilipat sa kayong alinman;

Hayo nay tumakbo! Sapagkat ang banal
Na ningas ng waniy nais maputungan
Kayong naglalamay,
At maipamansag ng tambuling tangan,
Saan man humanggan,
Ang ngalan ng tao, sa di matulusang
Lawak ng palibot na nakasasaklaw.

Malwalhating araw,
Ito, Pilipinas, sa lupang tuntungan!
Ang Lumikhay dapat na pasalamatan,
Dahilan sa kanyang mapagmahal,
Na ikawy pahatdan






REACTION

Ang tulang ito ay nagpapakita ng matinding pagmamalaki ng mga
pilipino sa bansang pilipinas. Sinasabi ng tula na ang lahat ng mga
katangiang tinataglay natin ay parte ng ating pagiging isang
pilipino at dapat natin itong ipagmalaki sa pamamagitan ng
pag tangkilik dito at sa pagiging isang magandang halimbawa
ng isang mamamayang pilipino.

Ang ibang mga tao ay nahihiya na sila ay pilipino; kayumanggi ang
balat kung kayat nagpapa puti, pango ang ilong kung kayat ang iba ay
nag papa retoke, at ang iba ay nag aaral at gumagamit pa ng ibang
wika para lamang mag mukang state-side o tubong ibang bansa.
Hindi dapat ganoon. Ipagmalaki natin ang kung ano mang meron
tayo dahil iyon ang sumisimbolo sa ating pagiging pilipino, sa
ating tunay na pinagmulan.

Walang dahilan para ikahiya natin ang ating pinagmulan, bagkus taas
noo pa natin itong ipagmamalaki dahil napakaraming mga bagay
ang nagpapa kita ng ating magandang naging kaibahan sa iba pang
mga lahi, kung bakit tayo nakikilala at tinatawag na pilipino at kung bakit
ang ating bansa ay tinawag at nakilalang pilipinas.

Isuot natin ng may dangal ang bawat aspeto na nagsasabing isa tayong
pilipino na ang wika ay tagalog na kayumanggi man ang balat
at pango man ang ilong ay pinag yayaman pa rin at iniingatan ang
kulturang handa nang ipasa sa ibang henerasyon upang ipagmalaki.

Ang mga pilipino, kahit saan man mag punta ay mananatiling pilipino sa
isip, salita at sa gawa na siyang hahangaan at kakikitaan ng
kakaiba ngunit magandang kultura na maaring tularan ng iba pang
mga lahi. Ang lahat ng mga bagay na nag uugnay sa pagiging
pilipino natin ay may dahilan, isang dahilan na kung saan ay hinahayaan
tayong makilala at hangaan bilang parte ng isang magandang kasaysayan
na hindi dapat ipagmakahiya.

Dapat ay palaging taas noo, at ipag malaki kung ano tayo. Na tayo ay isang
pilipino.

HULING PAALAM

Paalam na, sintang lupang tinubuan,
Bayang masagana sa init ng araw,
Edeng maligaya sa amiy pumanaw
At perlas ng dagat sa dakong Silangan.

Inihahandog ko ng ganap na tuwa
Sa iyo yaring buhay na lanta nat aba;
Naging dakila may iaalay rin nga
Kung dahil sa iyong ikatitimawa.

Ang nanga sa digmaan dumog sa paglaban
Handog din sa iyo ang kanilang buhay,
Hirap ay di pansin at di gunamgunam
Ang pagkaparool o pagtagumpay.

Bibitayat madlang mabangis na sakit
O pakikibakang lubhang mapanganib,
Pawang titiisin kung ito ang nais
Ng bayat tahanang pinakaiibig.

Akoy mamamatay ngayong minamalas
Ang kulay ng langit na nanganganinag
Ibinababalang araw ay sisikat
Sa kabila niyang mapanglaw na ulap.

Kung dugo ang iyong kinakailangan
Sa ikadidilag ng iyong pagsilang,
Dugo koy ibubot sa isa man lamang
Nang gumigiti mong sinag ay kuminang.

Ang mga nasa ko, mulang magkaisip,
Magpahanggang ngayon maganap ang bait,
Ang ikawy makitnag hiyas na marikit
Ng dagat Silangan na nakaliligid.

Noo moy maningning at sa mga mata
Mapait na luha bakas may wala na,
Wala ka ng poot, wala ng balisa,




Walang kadunguat munti mang pangamba,

Sa sandaling buhay maalab kong nais
Ang kagalingan mot ang paiwang sulit
Ng kaluluwa king gayak ng aalis:
Ginhaway kamtan mo! Anong pagkarikit!

Nang maabat ikawy mapataas lamang,
Mamatay at upang mabigyan kang buihay,
Malibing sa lupang puspos ng karikat
Sa silong ng iyong langit ay mahimlay.

Kung sa ibang araw ikawy may mapansin
Nipot na bulaklak sa aba kong libing,
Sa gitna ng mga damong masisinsin,
Hagkat ang halik moy itaos sa akin.

Sa samyo ng iyong pagsuyong matamis,
Mataos na taghoy ng may sintang sibsib,
Bayang tumaggap noo ko ng init,
Na natatabunan ng lupang malamig.

Bayan mong akoy malasin ng buwan
Sa liwang niyang hilanot malamlam;
Bayan ihatid sa aking liwayway
Ang banaang niyang dagling napaparam.

Bayaang humalik ang simoy ng hangin;
Bayaang sa huning masayay awitin
Ng darapong ibon sa kurus ng libing
Ang buhay payapang ikinaaaliw.

Bayaang ang araw na lubhang maningas
Pawiin ang ulan, gawing pawang ulap,
Maging panganuring sa langit umakyat,
At ang aking daing ay mapakilangkap.

Bayaang ang aking maagang pagpanw,
Itangis ng isnag lubos na nagmamahal;
Kung may umalala sa akin ng dasal,
Akoy iyo sanang idalangin naman.




Idalangin mo rin ang di nagkapalad,
Na nangamatay nat yaong nanganhirap
sa daming pasakit, at ang lumalangap
naming mga ina luhang masaklap.

Idalangin sampo ng bawat ulila
at nangapipiit na tigib ng dusa;
idalangin mo ring ikawy matubos na
sa pagkaaping laong binata.

Kung nababalot na ang mga libingan
Ng sapot na itim ng gabing mapanglaw,
at wala ng tanod kundi pawing patay,
huwang gambalain ang katahimikan.

Pagpitagan mo ang hiwagang lihim,
at mapapakinggan ang tinig marahil,
ng isang saltero: Ito ngay ako ring
inaawitanka ng aking paggiliw.

Kung ang libingan kong limot na ang madla
ay wala nang kurus at bato mang tanda
sa nangangabubukid ay ipaubayang
bungkalit isabog ang natipong lupa.

Ang mga abo koy bago pailanglang
mauwi sa wala na pinaggalingan,
ay makalt munag parang kapupunanng
iyong alabok sa lupang tuntungan.

Sa gayoy walaa ng anoman sa akin,
na limutin mo mat aking lilibutin
ang himpapawid mo kaparangat hangin
at ako sa iyoy magiging taginting.

Bango, tinig, higing, awit na masaya
liwanag aat kulay na lugod ng matat
uulit-ulitin sa tuwi-tuwina.











Akoy yayao na sa bayang payapa,
na walang alipit punoing mapang-aba,


dooy di nanatay ang paniniwala
at ang naghahari Diyos na dakila.

Paalam anak, magulang, kapatid,
bahagi ng pusot unang nakaniig,
ipagpasalamat ang aking pag-alis
sa buhay na itong lagi ng ligalig.

Paalam na liyag, tanging kaulayaw,
taga ibang lupang aking katuwaan,
paaalam sa inyo, mga minamahal;
mamatay ay ganap na katahimikan.























REACTION

Ang tulang ito ay sinulat ni rizal bago siya hatulan ng kamatayan. Ito ay
bunga ng lungkot na kanyang nadarama sa pag iwan sa kanyang mga
kababayan at minamahal. Punong puno ng kahilingan ang tulang ito, mga
kahilingan na hindi para sa kanyang sarili o sa kanyang pamilya ngunit
kahilingan na para sa bayan. Sa bansang kanyang ipinag laban.

Sana ang ahat ay maging kagaya ni rizal, na hanggang sa huli ay
ipinaglaban ang kaniyang pinaniniwalaan ng may paninindigan.
Nang dahil sa pagmamahal niya sa ating bansa ay hinarap niya ng
walang takot ang kamatayan at tinanggap ito kaysa itakwil
ang isang bagay na kanyang minahal at pinilit na alagaan
alang-alang sa kanyang mga mamamayan.


Ang isang taong may ipinaglalaban ay walang pinagsisisihan at iyon ang
ipinakita ni rizal sa pamamagitan ng kanyang tula. Bilang mga pilipino, dapat
ay wala rin tayong pagsisihan sa kung ano man ang ating ipinaglalaban
dahil ito ay repleksyon ng ating paninindigan bilang isang tao na
nagpapakita ng pagiging isa nating pilipino; matapang at mapagmahal
sa sariling bayan

Ibinibilin niya sa kanyang mga kababayan ang pagpapatuloy ng
kanyang nasimulan nang laban, isang laban na hanggang sa huli
ay hindi gumamit ng dahas. Dapat ay gumaya tayo roon. Hindi lahat
ng laban ay naipapanalo ng may nagkaka sakitan, minsan ay talino
lamang, tiwala sa sarili at paninindigan ang mabisang sandata upang
manalo sa isang laban. Ang katapangang ipinakita ni rizal sa
pagharap sa kanyang kamatayan ay magsilbi sanang aral at inspirasyon
sa mga pilipino sa modernong panahon na maging mapagmahal sa
bayan at tangkilikin parin ang sariling atin.

Ang pilipinas ay hindi lamang isang lugar kundi ang ating bansang sinilangan,
na humubog sa ating pagka tao bilang mga pilipino. Isang bansa na
ipinaglaban hanggang kamatayan ng napakaraming pilipinong bayani para
makamit ang kalayaang inaasam. huwag nating sayangin ang kalayaang
kanilang ipnaglaban. Maging pilipino sana ang lahat sa isip, salita at sa gawa.