Türk Tezhip ve Minyatür Sanatı

Yüzyıllar önce üretilmiş yazma eserlerin sayfa kenarlarındaki desen tahribatı, renk değişimleri sel ve bunun gibi nedenlere bağlanır. Ancak Metropolitan Sanat Müzesi’ndeki 41.46 envanter numaralı mürekkep resmin zarar gören kısmı sayfanın merkezindedir. Bu bize Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndeki bir albümden çıkarılmış olduğu düşünülen resmin kasıtlı veyahut kaza sonucu zarar gördüğünü düşündürür.
Mürekkep resimler, kağıt üzerinde renk kullanılmaksızın fırça hakimiyetiyle sadece mürekkep ile yapılmış, bir hikayeyi motiflerle anlatan resimlerdir. Bitkisel ve hayvansal motif grupların birbirleriyle iletişim halinde olduğu bu resimler kalın çekilmiş hatlarla beraber gözle seçilemeyecek duyarlılıktaki ince hatları da büyük bir ustalıkla veren fırça hareketlerinden ibarettir. Sanatkarın kendine özgü üslubuyla harmanlanmış motifleri ilgi çekici, silinmesi kolaydır. Hatâyî ve vakvak grubu motifleri ile insan, ejder, kaplan, kuş figürlerinin beraber ve eşit değerde kullanıldığı bu mürekkep resim rastlantısal olamayacak kadar başarılı bir yok etme eylemi şüphesini uyandırır. Ana motif olduğu tahmin edilen, diğerlerinden oldukça iri ve kendi içinde bir desene sahip, büyük çoğunluğu silinmiş halde karşımıza çıkan motif, sencide rumi formundadır. Kompozisyondaki bazı hayvan figürleri ve vakvak motiflerinin bu motife bakıyor vaziyette çizilmiş olması bize burada dikkat çekici bir halin varlığını anlattır. Bu bildiride amacımız, desen analizi yaptığımızda karşımıza çıkan ip uçlarıyla tahmin edebileceğimiz silinmiş motifi mümkün olduğunca ortaya çıkaracak fikirlere yol almaktır.