Slavic Pagan Studies

Życie, a tym bardziej wierzenia dawnych Słowian, zwłaszcza w okresie przedchrześcijańskim, ze względu na niewielką liczbę zachowanych przekazów drukowanych i archeologicznych, po-zostają dla nas w dużym stopniu zagadką przeszłości. Jest to wciąż przedmiot badań religioznawców, historyków, archeolo-gów, etnografów, językoznawców, antropologów religii i innych naukowców, którzy różnymi metodami próbowali rekonstruo-wać słowiański panteon oraz podstawy rodzimego kultu.
W 1808 r. Dobrovski, w swej przedmowie do pracy Slavia, napisał sławne zdanie: „nic nie wymaga bardziej krytycz¬nej re-wizji i naprawy w obrębie wiedzy o starożytnościach słowiań-skich, jak mitologia”.
Niestety większość naszych uczonych, podobnie jak Dobrov-ski, ogranicza się do krytykowania spraw związanych z mitolo-gią czy wiarą słowiańską, których po prostu nie rozumieją. Jedni przepisują od drugich, powtarzając te same schematy myślowe. Im więcej krytyki i podważania źródeł tym większy mir w bran-ży.
Trend ten zapoczątkował u nas A. Brückner, a za nim poszli inni wątpiący, m.in. S. Urbańczyk, H. Łomiański, J. Strzelczyk, L. Moszyński i ostatnio D. A. Sikorski. Każdy, kto wychodzi poza ten schemat jest napiętnowany. Dlatego praca nad pozna-niem i zrozumieniem słowiańskich wierzeń zamiast się rozwijać to się cofa. Takim autorom jak Kazimierz Szulc, który przecież w czasach Brücknera (zabory) prosto objaśnił podstawę sło-wiańskiej wiary opartej na kulcie słońca, księżyca i ziemi, przy-pięto etykietę nawiedzonego oszołoma, słowianofila oderwane-go od rzeczywistości. A tą rzeczywistością naukową było służe-nie zaborcom i uczestniczenie w procesach germanizacji i rusy-fikacji. Narzędziem tej polityki było między innymi gmatwanie historii i mitologii Słowian, aby zniechęcić naukowców i społe-czeństwo doby Kulturkampfu do podejmowania niewygodnych dla zaborców tematów.

The motive for a detailed presentation of this book comes as a necessity for me, first because the finds from the Velestino hoard have been a subject of research literally during my whole professional career. The second reason is that my articles i.e. the interpretations presented within them take on a prominent place in this publication, with the authors repeatedly mentioning them, discussing them and giving their own thoughts and opinions. In this article I will try to express my thought and remarks on this book and the insights presented within it, which, given the breadth and importance of the topic, will certainly not be the last. I hope that my research so far on the specific objects from this hoard, presented in different separate publications, will soon be rounded up in one monograph, directed primarily towards their mythological-religious aspects. An important part of it will certainly be the new and very valuable information and thoughts by Curta and Szmoniewski presented in this book. The remarks I direct towards them will also be explained and argumented in more detail within it, but also my own interperations on the content and meaning of the objects that comprise the Velestino hoard.

Studies on the religion of pre-Christian Slavs belong to the most fascinating, but also ungrateful scientific works. Fascinating, because even a small success is a huge step forward in our knowledge about primirdial worldwiev of our ancestors, ungrateful because of the poorness of the  data base we have to our disposal. 
The development of the methodology of excavation research, the interdisciplinary course of their conduct, and finally the publication of complete archival documentation of archaeological sites allow for an attempt to verify or maintain the former views on the religion of pagan Slavs. The progress of research also requires the inclusion of the latest excavation materials, trends, conclusions, and in some cases reference to sources only exceptionally used in the context of pagan worship so far.
The effect of these efforts I am pleased put on the reader's hand

Knjiga SVETI TROKUTI. Topografija hrvatske mitologije interdisciplinarno je djelo u kojem smo obradili jedan do sada neuočen segment stare, pretkršćanske vjere hrvatskih predaka. Temelji se na pretpostavci da su oni prigodom zauzimanja novoga teritorija obavljali određene obredne radnje pomoću kojih su unosili svoje bogove u novoosvojeno područje i smjestili ih u krajolik. Otkrivanjem tragova tih radnji mogu se utvrditi neke pojedinosti postupka zaposjedanja nove domovine i osvijetliti povijesna zbivanja i organizaciju življenja o kojima ne govori ni jedan pisani dokument.
Taj je posve novi pristup najranijoj povijesti slavenskih skupina prvi uveo slovenski arheolog Andrej Pleterski god. 1996., a u hrvatsku znanost unosi ga Vitomir Belaj od god. 1998. Ovom knjigom nastojimo uvesti u hrvatske povijesne znanosti jednu novu vrstu izvora za poznavanje naše najranije povijesti.
Specifičan metodički pristup i postavljanje pitanja u ovoj knjizi posve su novi i do sada (osim nekoliko članaka obojice autora) nitko u nas o tome nije pisao. Tematski se naslanjamo na istraživana Andreja Pleterskoga, a metodički (ne i tematski) na djela Radoslava Katičića.

..."Čím sa ale Slovanská mytológia líši od iných, je jej filozofický výklad.
Väčšinou sa rôznych náboženských skupinách stretávame s priamym
zadelením dobra a zla. Presným definovaním toho, čo je dobré, správne,
výhodné a jeho opaku, čo sa následne prejavuje v obmedzeniach, napr. v
jedálničku, ale častokrát zasahujú do celkovej slobody človeka. To ale u
Slovanov, ako aj v kultúre pôvodných obyvateľov Ameriky a iných viac s
prírodou spätých, nenájdete. Možno sú obmedzenia v tejto kultúre
stratené spolu s inými vecami niekde v minulosti, ale úprimne túto
slovanskú nestrannosť potvrdzujú aj arabský cestopisci a historici a
väčšina dnes dochovaných alebo zmodernizovaných slovanských
poviedok, napr. zbierka Černokňažník od J. Černáka alebo svetoznámy
Zaklínač. Napríklad, kým v kresťanstve sú diabol a jeho sluhovia
zosobnením všetkého ľudského nešťastia a Boh, Ježiš Kristus je jediným
Spasiteľom, v slovanskej náture sú všetci stotožnený s tým, že stvoriteľ
Rod je vlastne aj Belobogom aj Černobogom a ani oni, ani ich potomkovia
nie sú žiadnou definíciou dobra či zla."