Museum of Bolu
2 Followers
Recent papers in Museum of Bolu
Abstract This article presents some 40 hitherto unpublished inscriptions from the Bolu museum, most of which stem from Klaudiupolis, though in some cases the provenance remains unclear. Two inscriptions were found on the coast near... more
Abstract
This article presents some 40 hitherto unpublished inscriptions from the Bolu museum, most of which stem from Klaudiupolis, though in some cases the provenance remains unclear. Two inscriptions were found on the coast near Akçakoca (Dia) on the boundary between Prusias ad Hypium and Herakleia Pontike. One of these inscriptions (no. 5) attests that the cult of Zeus Bennios known from Phrygia and the middle Sangarios valley had spread as far as that region. Two dedications stem from Phrygia and were given as a permanent loan by the museum of Afyon. Of historical importance is the honorary inscription no. 3, as it attests that the consul Arabianus was a native of Klaudiupolis. The honorary inscription no. 2 acquaints us with the notable Titus Domitius Pius Iulianus, undoubtedly a descendant of the Domitius Pontikus Iulianus who in the Hadrianic period founded the now unearthed stadion. The funerary inscriptions are frequently engraved on moulded column drums, which were widely used in the East Bithynian and West Paphlagonian region. Of these, four feature epigrams praising the virtues of the deceased. From a Christian context are a baptismal font bearing the name of the donor, a barrier plate with a quotation from Matthew's Gospel and a cross-shaped funerary stele of the presbyter Polychronios. Also included in the catalogue are a dozen further stones bearing no inscriptions.
Özet
Bolu Müzesi’nden Yeni Yazıtlar
1981 yılında hizmete açılan Bolu Müzesi’nde yaklaşık 65 civarında yazılı taş eser korunmaktadır. Bu eserlerin bir kısmı F. Becker-Bertau tarafından 1986 yılında yayımlanan Klaudiupolis kent korpusuna alınmıştır, bkz. Die Inschriften von Klaudiupolis(Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 31, Bonn 1986). Bolu şehir merkezinde yapılan bir kazı sırasında bulunan ve sonradan müzeye getirilen iki gladyatör yazıtı ise M. Ündemiş ve D. French tarafından yayımlanmıştır, bkz. Epigraphica Anatolica 13, 1989, s. 91-98 (burada dn. 2). Kentin 12 phylesinin İ. S. 198 yılında İmparator Septimius Severus’a diktikleri heykel kaidesini de Chr. Marek bilim dünyasına tanıtmıştır, bkz. Museum Helveticum 59, 2002, s. 31-50 (burada dn. 3). Birçoğu müzede korunan ve henüz yayımlanmamış 35 eser ise 2005, 2007 ve 2008 yıllarında Bolu Müzesi’nde yaptığımız çalışmalar sırasında tarafımızdan tespit edilmiş olup bu makalede tanıtılmaktadır. Bu eserlerin beş tanesi 2008 yılında başka eserlerle birlikte civar köylerden getirilmiş olup bugün müzenin izni ile Bolu Valiliği’nin bahçesinde durmaktadır (burada no. 12, 18, 19, 25, 26). Makalede Bolu bölgesinden daha önce yayımlanmış bazı eserler için (no. 18, 39 ve 40) ekleme ve düzeltme de önerilmektedir.
Burada tanıtılan bazı eserlerin buluntu yerleri bilinmemektir. Bazıları merkezde bulunmuştur ve doğrudan Klaudiupolis kentine aittir. Müze envanterinde kırsal kesimden gelen bazı yazıtlar da bulunmaktadır. İki yazıt Karadeniz kıyısında Akçakoca yakınlarında bulunmuştur (no. 5 ve 17) ve Prusias ad Hypium kentine aittir. İki adak steli (no. 10 ve 15) Afyon Müzesi’ne ait olup Bolu Müzesi’nin kuruluş aşamasında 1979 yılında bu müzeye nakledilmiştir. Makalede tanıtılan eserlerin beş tanesi onur yazıtı (no. 1-5), onbir tanesi adak yazıtı (no. 6-16), dört tanesi mezar epigramı (no. 17-20), ondört tanesi mezar yazıtı (no. 21-34) ve üç tanesi de geç dönem (Bizans) yazıtlarıdır (no. 35 ve 37-38). Üzerinde yazıt bulunmayan ama khristogram olan küçük bir sunak da tanıtılmaktadır (no. 36). Son olarak, üzerinde büyük bir olasılıkla hacim ölçüsü veren yunanca 63 rakamı kazınmış olan büyük bir pişmiş toprak pithos tanıtılmaktadır (no. 41). Onur yazıtlarından bir tanesi (no. 1) İmparator Hadrianus onuruna dikilen bir heykelin kaidesidir. Klaudiupolis kentinin, sevgilisi Antinoos’un buralı olması nedeniyle imparator için ne kadar önem arzettiği ve imparatorun bu kente çok cömert davrandığı bilinmektedir. İki numaralı onur yazıtı Klaudiupolisli Domitius Ponticus Iulianus isimli genç bir şahsın kentin bule ve demosu tarafından ölümünden sonra onurlandırılmasıdır. 2008 yılında Bolu’nun ana caddelerinden birindeki bir kazı sırasında tesadüfen antik kentin stadyumunun bir kısmı ortaya çıkarılmıştır. Stadiuma ait yapı yazıtı günümüze kalmış olup yapı İmparator Hadrianus ve Klaudiupolis kentinin demosuna adanmıştır. Stadiumu yaptıran şahsın adı da yazıtta geçmekte olup ismi Domitius Ponticus Iulianus’tur. Bu şahıs, adının da açıkca gösterdiği gibi, buradaki iki numaralı yazıtta adı geçen şahıslarla akraba olmalıdır. Stadium ve yazıtı bu makalenin yazarları tarafından yayıma hazırlanmaktadır. Çeşitli valilik görevlerinde bulunmuş senatör Ulpius Arabianus’un amcası Aristaeus için diktiği üç numaralı yazıt hakkında bkz. M. Adak, Gephyra 4, 2007, s. 155-163. Prusias ad Hypium buluntusu olan beş numaralı yazıtta bir kült cemaati (bennos) bir karı kocayı onurlandırmaktadır. Yazıtta adı geçen cemaat bugüne kadar bilinmemekteydi. Adak yazıtlarına genel olarak bakıldığında ise, iki Phrygia adağı (Zeus Alsenos ya da Petarenos ve Hosios) hariç, Bithynia’da tapınım görmüş tanrılar karşımıza çıkmaktadır: Zeus, Zeus Soter, Meter Theon, Apollon, Artemis. Bunların dışında İmparator Titus için de bir adak sunağı vardır (no. 6). Zeus’a yapılan sunulardan birisi Zeus büstü biçimindedir. Bu ikonografideki büstler Bithynia-Phrygia sınır bölgelerinde (Bilecik ve civarı) çok sayıda ele geçmiştir ve olasılıkla Bithynia’da da tapınım gören Zeus Bronton’u betimlemektedirler. Buradaki büstün de bu tanrıyı betimliyor olması olasılık dâhilindedir.
Mezar yazıtlarının büyük çoğunluğu profilli sütun biçimli büyük sunaklar üzerinde bulunmaktadır. Bu mezar tipi Doğu Bithynia ve Batı Paphlagonia bölgelerinin tipik bir özelliği olup birçok benzeri bulunmaktadır. Yükseklikleri iki metreyi aşan bu mezar taşları, uzaktan da görülebilmeleri için olasılıkla ölünün gömülü olduğu mezarın üzerinde bulunan Tümülüslerin tepesinde durmaktaydı. Mezar yazıtları dört tanesi hariç, vezinli değildir ve yazıtlardaki ifadeler bölgeye özgüdür. Dört mezar yazıtı ise epigramları da içermektedir (no. 17- 20). Bunlardan iki epigram distikhonlar şeklinde kaleme alınmıştır (no. 17 ve 20). 18 numaralı şiir tamamen Heksametronlardan oluşmaktadır. 19 numaradaki şiir ise İambik Trimetron ölçüsünde yazılmıştır. Mezar taşları üzerine zaman zaman işlenen bağcı bıçağı (no. 20, 25, 26) gibi motifler yörenin çiftçi karakterini vurgulamaktadır. Mezar stellerinden bir tanesi (no. 33) Phryg stilinde yapılmıştır ve Bithynia bölgesinin birçok yöresinde Phryg kültürünün varlığı bilinmektedir. Hıristiyanlık dönemine ait yazıtlar ise, üzerinde Khristogram içeren yazıtsız ufak bir altlık (no. 36) dışında, üzerinde İncil’e ait bir cümle bulunan levha parçaları (no. 35) olasılıkla bir kiliseye aittir. Yonca yaprağı biçimindeki vaftiz teknesi (no. 37) ve haç biçimindeki (no. 38) levha ise mezar taşları olup üzerlerinde yazıtları vardır. Yazıtlardan birisinde (no. 38) bir presbyter’in (din görevlisi) adı geçmektedir. Makaledeki yazıtlar özellikleri ve içerikleri itibariyle genel olarak Klaudiupolis ve çevresinin
özelliklerine uymaktadır ve bu bölge hakkındaki bilgilerimizi zenginleştirmektedir. Yazıtlarda yerli (Phryg isimleri dâhil), Yunan ve epeyce de Latin şahıs isimlerine rastlanmaktadır ve bölgedeki Romalılaşma bu isimler aracılığıyla da izlenebilmektedir. Yazıtlarda Bithynia bölgesinde çok gözlemlenen çok sayıda ligatüre rastlanmaktadır. Makalede ayrıca Bolu Müzesi’nde korunan ancak yazıtı olmayan birkaç eser de tanıtılmaktadır. Bunlar katalogda numara 42-53 arasında incelenmektedir. Yazıtsız iki altar (no. 42-43), iki phallos taşı (no. 44-45), figürlü (no. 46-49) veya figürsüz (no. 50-51) ostothekler, ostothek biçimli gövdesi olan bir mezar taşı (no. 52)ve bir vaftiz teknesinden (no. 53) oluşmaktadır.
This article presents some 40 hitherto unpublished inscriptions from the Bolu museum, most of which stem from Klaudiupolis, though in some cases the provenance remains unclear. Two inscriptions were found on the coast near Akçakoca (Dia) on the boundary between Prusias ad Hypium and Herakleia Pontike. One of these inscriptions (no. 5) attests that the cult of Zeus Bennios known from Phrygia and the middle Sangarios valley had spread as far as that region. Two dedications stem from Phrygia and were given as a permanent loan by the museum of Afyon. Of historical importance is the honorary inscription no. 3, as it attests that the consul Arabianus was a native of Klaudiupolis. The honorary inscription no. 2 acquaints us with the notable Titus Domitius Pius Iulianus, undoubtedly a descendant of the Domitius Pontikus Iulianus who in the Hadrianic period founded the now unearthed stadion. The funerary inscriptions are frequently engraved on moulded column drums, which were widely used in the East Bithynian and West Paphlagonian region. Of these, four feature epigrams praising the virtues of the deceased. From a Christian context are a baptismal font bearing the name of the donor, a barrier plate with a quotation from Matthew's Gospel and a cross-shaped funerary stele of the presbyter Polychronios. Also included in the catalogue are a dozen further stones bearing no inscriptions.
Özet
Bolu Müzesi’nden Yeni Yazıtlar
1981 yılında hizmete açılan Bolu Müzesi’nde yaklaşık 65 civarında yazılı taş eser korunmaktadır. Bu eserlerin bir kısmı F. Becker-Bertau tarafından 1986 yılında yayımlanan Klaudiupolis kent korpusuna alınmıştır, bkz. Die Inschriften von Klaudiupolis(Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 31, Bonn 1986). Bolu şehir merkezinde yapılan bir kazı sırasında bulunan ve sonradan müzeye getirilen iki gladyatör yazıtı ise M. Ündemiş ve D. French tarafından yayımlanmıştır, bkz. Epigraphica Anatolica 13, 1989, s. 91-98 (burada dn. 2). Kentin 12 phylesinin İ. S. 198 yılında İmparator Septimius Severus’a diktikleri heykel kaidesini de Chr. Marek bilim dünyasına tanıtmıştır, bkz. Museum Helveticum 59, 2002, s. 31-50 (burada dn. 3). Birçoğu müzede korunan ve henüz yayımlanmamış 35 eser ise 2005, 2007 ve 2008 yıllarında Bolu Müzesi’nde yaptığımız çalışmalar sırasında tarafımızdan tespit edilmiş olup bu makalede tanıtılmaktadır. Bu eserlerin beş tanesi 2008 yılında başka eserlerle birlikte civar köylerden getirilmiş olup bugün müzenin izni ile Bolu Valiliği’nin bahçesinde durmaktadır (burada no. 12, 18, 19, 25, 26). Makalede Bolu bölgesinden daha önce yayımlanmış bazı eserler için (no. 18, 39 ve 40) ekleme ve düzeltme de önerilmektedir.
Burada tanıtılan bazı eserlerin buluntu yerleri bilinmemektir. Bazıları merkezde bulunmuştur ve doğrudan Klaudiupolis kentine aittir. Müze envanterinde kırsal kesimden gelen bazı yazıtlar da bulunmaktadır. İki yazıt Karadeniz kıyısında Akçakoca yakınlarında bulunmuştur (no. 5 ve 17) ve Prusias ad Hypium kentine aittir. İki adak steli (no. 10 ve 15) Afyon Müzesi’ne ait olup Bolu Müzesi’nin kuruluş aşamasında 1979 yılında bu müzeye nakledilmiştir. Makalede tanıtılan eserlerin beş tanesi onur yazıtı (no. 1-5), onbir tanesi adak yazıtı (no. 6-16), dört tanesi mezar epigramı (no. 17-20), ondört tanesi mezar yazıtı (no. 21-34) ve üç tanesi de geç dönem (Bizans) yazıtlarıdır (no. 35 ve 37-38). Üzerinde yazıt bulunmayan ama khristogram olan küçük bir sunak da tanıtılmaktadır (no. 36). Son olarak, üzerinde büyük bir olasılıkla hacim ölçüsü veren yunanca 63 rakamı kazınmış olan büyük bir pişmiş toprak pithos tanıtılmaktadır (no. 41). Onur yazıtlarından bir tanesi (no. 1) İmparator Hadrianus onuruna dikilen bir heykelin kaidesidir. Klaudiupolis kentinin, sevgilisi Antinoos’un buralı olması nedeniyle imparator için ne kadar önem arzettiği ve imparatorun bu kente çok cömert davrandığı bilinmektedir. İki numaralı onur yazıtı Klaudiupolisli Domitius Ponticus Iulianus isimli genç bir şahsın kentin bule ve demosu tarafından ölümünden sonra onurlandırılmasıdır. 2008 yılında Bolu’nun ana caddelerinden birindeki bir kazı sırasında tesadüfen antik kentin stadyumunun bir kısmı ortaya çıkarılmıştır. Stadiuma ait yapı yazıtı günümüze kalmış olup yapı İmparator Hadrianus ve Klaudiupolis kentinin demosuna adanmıştır. Stadiumu yaptıran şahsın adı da yazıtta geçmekte olup ismi Domitius Ponticus Iulianus’tur. Bu şahıs, adının da açıkca gösterdiği gibi, buradaki iki numaralı yazıtta adı geçen şahıslarla akraba olmalıdır. Stadium ve yazıtı bu makalenin yazarları tarafından yayıma hazırlanmaktadır. Çeşitli valilik görevlerinde bulunmuş senatör Ulpius Arabianus’un amcası Aristaeus için diktiği üç numaralı yazıt hakkında bkz. M. Adak, Gephyra 4, 2007, s. 155-163. Prusias ad Hypium buluntusu olan beş numaralı yazıtta bir kült cemaati (bennos) bir karı kocayı onurlandırmaktadır. Yazıtta adı geçen cemaat bugüne kadar bilinmemekteydi. Adak yazıtlarına genel olarak bakıldığında ise, iki Phrygia adağı (Zeus Alsenos ya da Petarenos ve Hosios) hariç, Bithynia’da tapınım görmüş tanrılar karşımıza çıkmaktadır: Zeus, Zeus Soter, Meter Theon, Apollon, Artemis. Bunların dışında İmparator Titus için de bir adak sunağı vardır (no. 6). Zeus’a yapılan sunulardan birisi Zeus büstü biçimindedir. Bu ikonografideki büstler Bithynia-Phrygia sınır bölgelerinde (Bilecik ve civarı) çok sayıda ele geçmiştir ve olasılıkla Bithynia’da da tapınım gören Zeus Bronton’u betimlemektedirler. Buradaki büstün de bu tanrıyı betimliyor olması olasılık dâhilindedir.
Mezar yazıtlarının büyük çoğunluğu profilli sütun biçimli büyük sunaklar üzerinde bulunmaktadır. Bu mezar tipi Doğu Bithynia ve Batı Paphlagonia bölgelerinin tipik bir özelliği olup birçok benzeri bulunmaktadır. Yükseklikleri iki metreyi aşan bu mezar taşları, uzaktan da görülebilmeleri için olasılıkla ölünün gömülü olduğu mezarın üzerinde bulunan Tümülüslerin tepesinde durmaktaydı. Mezar yazıtları dört tanesi hariç, vezinli değildir ve yazıtlardaki ifadeler bölgeye özgüdür. Dört mezar yazıtı ise epigramları da içermektedir (no. 17- 20). Bunlardan iki epigram distikhonlar şeklinde kaleme alınmıştır (no. 17 ve 20). 18 numaralı şiir tamamen Heksametronlardan oluşmaktadır. 19 numaradaki şiir ise İambik Trimetron ölçüsünde yazılmıştır. Mezar taşları üzerine zaman zaman işlenen bağcı bıçağı (no. 20, 25, 26) gibi motifler yörenin çiftçi karakterini vurgulamaktadır. Mezar stellerinden bir tanesi (no. 33) Phryg stilinde yapılmıştır ve Bithynia bölgesinin birçok yöresinde Phryg kültürünün varlığı bilinmektedir. Hıristiyanlık dönemine ait yazıtlar ise, üzerinde Khristogram içeren yazıtsız ufak bir altlık (no. 36) dışında, üzerinde İncil’e ait bir cümle bulunan levha parçaları (no. 35) olasılıkla bir kiliseye aittir. Yonca yaprağı biçimindeki vaftiz teknesi (no. 37) ve haç biçimindeki (no. 38) levha ise mezar taşları olup üzerlerinde yazıtları vardır. Yazıtlardan birisinde (no. 38) bir presbyter’in (din görevlisi) adı geçmektedir. Makaledeki yazıtlar özellikleri ve içerikleri itibariyle genel olarak Klaudiupolis ve çevresinin
özelliklerine uymaktadır ve bu bölge hakkındaki bilgilerimizi zenginleştirmektedir. Yazıtlarda yerli (Phryg isimleri dâhil), Yunan ve epeyce de Latin şahıs isimlerine rastlanmaktadır ve bölgedeki Romalılaşma bu isimler aracılığıyla da izlenebilmektedir. Yazıtlarda Bithynia bölgesinde çok gözlemlenen çok sayıda ligatüre rastlanmaktadır. Makalede ayrıca Bolu Müzesi’nde korunan ancak yazıtı olmayan birkaç eser de tanıtılmaktadır. Bunlar katalogda numara 42-53 arasında incelenmektedir. Yazıtsız iki altar (no. 42-43), iki phallos taşı (no. 44-45), figürlü (no. 46-49) veya figürsüz (no. 50-51) ostothekler, ostothek biçimli gövdesi olan bir mezar taşı (no. 52)ve bir vaftiz teknesinden (no. 53) oluşmaktadır.
Having emerged in the classical period, Corinthian capitals were very popular and widely used in the Roman Empire. Based on designs of Roman Empire structures, methods used, architectural arrangements in the city, public structures and... more
Having emerged in the classical period, Corinthian capitals were very popular and widely used in the Roman Empire. Based on designs of Roman Empire structures, methods used, architectural arrangements in the city, public structures and their functions, and based on the depictions on Bityhnian coins belonging to the Roman period, this study covers capitals that are thought to exist in the city and that must belong to colonized structures in the Corinthian order. Intensification movements occurring in Anatolia during the reign of Hadrian in the Empire also continued during the Severan period, and these movements were observed in the city of Bithynia. The city had privileges being the birthplace of Antinoos during Hadrian period, and architectural structuring was more concentrated. Corinthian capitals found in the Bolu Museum inventory are also one of the most important evidences of this structuring. As a result of excavations and studies conducted, among Corinth capitals obtained from many architectural structures in the city of Bolu, those brought to the museum constitute the main subject of research. The aim of this study is to discuss style characteristics of Corinth capitals that functioned as a decoration element and carrier element in structures in question, and to address problem of localization. In this context, studies were carried out considering socio-economic structure, political and religious values of the city during the Roman Empire period. As a result of these studies, it was determined that Corinthian capitals show characteristics of different period in their style developments and compositions, in this respect, these capitals were grouped under three types and divided according to their periodic developments.
This article presents some 40 hitherto unpublished inscriptions from the Bolu museum, most of which stem from Klaudiupolis, though in some cases the provenance remains unclear. Two inscriptions were found on the coast near Akcakoca (Dia)... more
This article presents some 40 hitherto unpublished inscriptions from the Bolu museum, most of which stem from Klaudiupolis, though in some cases the provenance remains unclear. Two inscriptions were found on the coast near Akcakoca (Dia) on the boundary between Prusias ad Hypium and Herakleia Pontike. One of these inscriptions (no. 5) attests that the cult of Zeus Bennios known from Phrygia and the middle Sangarios valley had spread as far as that region. Two dedications stem from Phrygia and were given as a permanent loan by the museum of Afyon. Of historical importance is the honorary inscription no. 3, as it attests that the consul Arabianus was a native of Klaudiupolis. The honorary inscription no. 2 acquaints us with the notable Titus Domitius Pius Iulianus, undoubtedly a descendant of the Domitius Pontikus Iulianus who in the Hadrianic period founded the now unearthed stadion. The funerary inscriptions are frequently engraved on moulded column drums, which were widely used in ...