Druccy-Lubeccy, ikonografia

Schulz Forum, 2018

Zacznijmy od B. Od Waltera Benjamina jako twórcy Paryskich pasaży. Niezbyt to dzisiaj oryginalne. Przykro mi, ale czytany przeze mnie od lat Georg Simmel (dalej S.)-który jako myśliciel w niczym nie ustępuje młodszemu o jedną generację B., więc należy go studiować (a zwłaszcza cytować w doktoratach!) równie intensywnie-tym razem na otwarcie się nie nadaje, bo pytań o sposób istnienia nowożytnego miasta nie postawił tak mocno jak autor nieukończonego dzieła o Paryżu XIX wieku, choć przecież napisał odkrywczy esej Mentalność mieszkańców wielkich miast, a kontestując swoim pisarstwem filozoficzne dyskursy akademickie epoki, torował B. drogę do otwartej formy pasażu. Skupmy się jednak na Schulzu (dalej Sch.) i na miejscu jego życia. Dlaczego Drohobycz miałby być stolicą XX wieku, jak wiek wcześniej był nią-według B.-Paryż? Kłopotliwe pytanie. Działania B. i Sch. mają przeciwne wektory. Nieukończone (nie-do-ukończenia) dzieło B. mit Paryża demontowało i rozbrajało, gdy tymczasem Drohobycz, miejsce narodzin Sch., nie miał jeszcze własnego oblicza, dopóki on sam swoim pisarstwem nie rozpoczął pracy odnawiania znaczeń-"mityzacji rzeczywistości", a w końcu też "urzeczywistnienia mitu". Nigdy dość powtarzania (zwłaszcza niektórym filozofom zbyt łatwo tworzącym efektowne uogólnienia), że nie żyjemy "w ogóle", lecz zawsze gdzieś i kiedyś. Każde istnienie dokonuje się w ściśle określonym horyzoncie sic et nunc, a więc jednostkowy punkt widzenia świata jest nie tylko ucieleśniony (i u-zmysłowiony-jak w Socjologii zmysłów precyzuje S.), lecz również zlokalizowany w jakimś czasie i jakiejś przestrzeni. Wynikają stąd trudne do przewidzenia skutki. Raz takie, raz inne. Urodzić się w Jeziorach? Albo w Małoszycach? Jakie to może mieć znaczenie? Dla Witkacego i Gombrowicza-żadnego. A co z Drohobyczem Sch.? Pisarz miał (nie)szczęście urodzić się i żyć właśnie tam. To średniej wielkości miasto w Galicji końca XIX wieku, satelitarne wobec stołecznego Lwowa, stało się podszewką jego biografii. Nie sposób dzisiaj myśleć o Sch. poza Drohobyczem. W innych miastach, w których się pojawia: w Wiedniu, w Marienbadzie, Kudowie czy Zakopanem, w Warszawie i Paryżu, jest uchodźcą, kuracjuszem, gościem lub turystą-więc zawsze kimś obcym. I czuje się obco. Tak też postrzegają go współcześni. Po części winien jest temu sam Sch. Byłoby może inaczej, gdyby tak często w listach (ale też pewnie w bezpośrednich kontaktach) nie deklarował, że nie potrafi żyć i tworzyć poza swoim rodzinnym miastem. Ale oświadczenia samego pisarza mogły jedynie ośmielać innych do tworzenia stereotypu "skromnego nauczyciela z małego miasteczka", piewcy prowincjonalności, którego proza

Przegląd Zachodniopomorski

Teologia i Człowiek

Streszczenie. Artykuł stanowi przyczynek do problematyki związanej z estetyką ikon wczesnoruskich tj. ikon datowanych na okres między XI-XIII wiekiem. Problematyka ta włącza w siebie m.in. następujące pytania: o ilość ikon będących wtedy w obiegu, o ich autorstwo, o stopień ich bizantynizacji, o ich funkcję społeczną i w końcu funkcję estetyczną rozumianą w sensie neoplatońskim. Punktem wyjścia artykułu jest stosunek rosyjskich filozofów religijnych do ruskiego dziedzictwa artystycznego, następnie podjęto analizę ruskich tekstów źródłowych dotyczących ikon aby na końcu przejść do określenia możliwego znaczenia ideowego ikony w kontekście światopoglądu Rusi Kijowskiej.

Kliszczaki, czyli Górale od Łętowni, osiedli pomniejszą kotlinę rzeki Raby poniżej osad Zagórzan. Siedziby ich są na znacznej przestrzeni oddzielone od siedzib Zagórzan wyłomem Raby, a na północ za jej biegiem przeciągnęły się aż do wsi Stróży. Czternaście tylko wsi należy do tego małego rodu, który dla różnicy w stroju przez szyderstwo Kliszczakami bywa nazywany (nosi bowiem w kliszcz ściągłe spodnie), sam siebie nazywa on jednakowoż Góralem, od zachodu graniczy ten ród z Babigórcami, od południa i wschodu z Zagórzanami, na północ z Lachami, bo wszystkie osady poniżej północnej granicy góralszczyzny położone nazywają się Lackiemi osadami, a granice zewnętrzne Górali zdają się odpowiadać historycznym granicom Starej Chrobacyi. Wsie przez Kliszczaków zamieszkałe legły w małej kępie obok siebie otoczone wyniosłemi działami około, a złączone tylko za biegiem rzeki Raby. Wsie te są następujące: Trzebinia, Stróża, Pścim, Więciórka, Więcierza, Zawada, Bogdanówka, Tokarnia, Krzeczonów, Sko...

Folia Historiae Artium. Seria Nowa, 2009

[Heinrich Slacker - the Founder of the Stone Crucifix in St Mary’s Church in Cracow]

Zeszyty Wiejskie

Źrodłem rozważań są etnograficzne obserwacje, ktore poczyniłam w Lanckoronie, jednej z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych miejscowości Małopolski. Do ich tworzenia i interpretacji wybrałam autoetnograficzną perspektywę jako najbardziej adekwatną do mojej sytuacji badawczej – etnologa mającego osobiste związki z analizowaną rzeczywistością społeczno-kulturową. Lanckorona jest przykładem ścierania się przychodzących z zewnątrz elementow nowoczesnych z tradycyjnymi, ktorych wypadkową jest odmienne doświadczanie, przeżywanie i wartościowanie przestrzeni lokalnej. Prowadzi to do kulturowych napięć ujawniających się w relacjach: autochtoni – przybysze – turyści. W tym kontekście rozważam swoj status w Lanckoronie.

Roczniki Humanistyczne, 2021

MAŁGORZATA ŻAK-KULESZA * 3 Według relacji ks. W. Natera wszystkie korony i kołpak nałożył prymas Wyszyński, a kard. Karol Wojtyła oraz bp Piotr Gołębiowski symbolicznym gestem dotknięcia koron współuczestniczyli w akcie koronacji. Por. Nater i Stanik 175. 4 Odpusty w sanktuarium w Studziannie odbywają się w dni obchodów liturgicznych: Świętej Rodziny (w oktawie Narodzenia Pańskiego), Ofiarowania Pańskiego (2 lutego), św. Józefa (19 marca), Zwiastowania NMP (25 marca), św. Filipa Neri (26 maja), Zesłania Ducha Świętego (50. dnia po Wielkanocy), św. Jana Chrzciciela (24 czerwca), Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), Narodzenia NMP (8 września), św. Michała Archanioła (29 września) oraz Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia). Zob. Z dawna Polski Tyś Królową 468. 5 Według przepisów prawa kanonicznego diecezjalnemu przedstawicielowi Stolicy Apostolskiej zostało przedstawione studium historyczno-teologiczne, przygotowane przez ks. W. Natera, poświadczające cudowność obrazu i jego żywą obecność w kulcie. Koronacje obrazów odbywały się według instrukcji zawartych w Pontyfikale Rzymskim (z 1961 r.) oraz za zgodą papieża. Ryt zawarty w Pontyfikale Rzymskim obowiązywał do 1981 r., kiedy opracowano nową formułę liturgiczną, wydaną w odrębnej księdze liturgicznej Obrzędy koronacji wizerunku Najświętszej Maryi Panny, która w polskim tłumaczeniu ukazała się w 2004 r. 6 Boski status macierzyństwa Maryi usankcjonowały postanowienia Soboru Efeskiego (431). Pierwszą koronę dla wizerunku Madonny (Oratorium św. Piotra w Rzymie) przeznaczył papież Grzegorz III w 732 r. Za popularyzacją tego rytu stoi natomiast o. Hieronim Paolucci di Cambola da Forli, kapucyn, który nawoływał do składania darów i kosztowności, by wykonać z nich insygnia koronacyjne dla świętych wizerunków. Oficjalną pieczę nad rytem koronacji obrazów maryjnych przejęła Kapituła Watykańska w 1636 r. na mocy testamentu Alessandra Sforzy Pallavicino, księcia 8 Opracowanie ks. W. Nater i S. Stanika, zatytułowane Dzieje Sanktuarium Matki Boskiej Świętorodzinnej, powstało jako wynik szczegółowej kwerendy archiwalnej, źródłowej, zbierającej wiadomości z kronik parafialnych, dokumentów rękopiśmiennych i aktualnych ksiąg parafialnych dokumentujących kult obrazu ołtarzowego. 9 Na s. 3 czytamy tam: "Pewnieysza iednak tradycya, że ten Obraz przysłał Ferdynand II. Cesarz Chrześciański, Nayiasnieyszemu Królowi Polskiemu, Wladysławowi IV. przez J. W. JMci Xiędza Jana Lipskiego Bìskupa Chełmskiego, za osobliwą donatywę, z Córką swoią Cecylią Renatą za żonę poślubioną".

XVIII amžiaus studijos T. 6: Personalijos. Idėjos. Refleksijos, 2020

Adnotacja. Niniejszy artykuł jest pierwszym opracowaniem dotyczącym emblematyki w Rzeczypospolitej pod rządami Stanisława Augusta (1764–1795). Na podstawie źródeł, przede wszystkim opisów dekoracji okazjonalnych, określono zakres występowania i funkcje kompozycji symbolicznych w sztuce i literaturze epoki, kojarzonej jednoznacznie z odrzuceniem tradycji symbolicznej renesansu i baroku. Scharakteryzowano ówczesny status terminologiczny gatunków symbolicznych (emblema, hierogliphicum, symbolum), który zmienił się za sprawą francuskojęzycznej teorii (m.in. teorii dewizy, ikonologii, epigramu), skutkując przemianami (nie tylko emblematyki) w zakresie stylistyki i estetyki. Wskazano m. in. tendencje świadczące o zmianie myślenia o symbolice pod wpływem zainteresowania antykiem i klasycyzmem, zwiastujące nowoczesną refleksję dedykowaną symbolowi i metaforze. Słowa kluczowe: emblematyka, emblemat, hieroglifik, symbol, ikonologia, klasycyzm, dekoracja okazjonalna, oświecenie, antyk, Rzeczpo...

Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne

Artykuł stanowi krytyczne omówienie książki Romana Żuchowicza pt. Wielka Lechia. Źródła i przyczyny popularności teorii pseudonaukowej okiem historyka. Recenzowana monografia porusza fenomen popularności na czytelniczym rynku książek przetwarzających i rozpowszechniających fałszywe (tzn. oparte na niepełnych, zmyślonych lub błędnie odczytanych źródłach) informacje na temat teorii tzw. Wielkiej Lechii. Książka w przystępny sposób prezentuje skomplikowane terminy i zagadnienia historyczne, co stanowi największy jej walor.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020