BİSAV Modernite ve Sosyal Bilimler

The Journal of International Social Research, 2021

Öz Yetkinlik itibarıyla gençlik evresi birçok mesuliyet ile birlikte dini mükellefiyetlerin de başladığı dönemdir. Dini sorumluluğun akıl ile olan ilişkisinden hareketle bedensel, ruhsal ve akli yönden olgunlaşmanın başladığı gençlik dönemi Müslümanlık algısı açısından son derece önemlidir. Bedensel gelişimin ruhi tekâmül ile paralel ve ahenkli gelişmesi sağlanamadığı takdirde gençlerde psikolojik, sosyolojik ve kamusal bir takım riskli izlenim ve motivasyonların yerleştiğini görürüz. Modernizm ile birlikte yaşantımızdaki tesiri azalsa da din olgusunun yadsınamaz bir ruhsal güç olduğu modernitenin kurucuları tarafından geçte olsa kabul edilmiştir. Dinin insanlık tarihi kadar eski bir geçmişse sahip olması bu teyitin ötesinde dinin, insanın bizatihi kendisini tanıması için zengin bir kaynak olduğunu gösterir. Dinlerin özünü dışa vuran mistik tarafları insan için daima daha kuvvetli tesir uyandırmıştır. Dış dünyaya dair taze gözlem ve tecrübeleri olan gençlerin dinlerin mistik gücünden bigâne kalmaları beklenemez. İslam dininin mistik yorumu olan tasavvuf, fütüvvet ve ahilik geleneği ile gündelik yaşantılarında inanç uygulamalarının yanı sıra gençlerin gönül ve ruh dünyalarının arzu edilen tarzda şekillenmesi için uygulamalar ortaya koymuştur. Tasavvufi yorum gençlerin din ve dünya işlerinin aşkın bir bilinç kuşağından yükselerek ahlaki ve toplumsal ahenge sunduğu katkılar medeniyetleşme sürecini beslemiştir. Çalışmamızda büyük oranda sorunsallaşan gençliğin, doğru din ve tasavvufi algısıyla buluşturulduğunda geçmişte olduğu gibi özlenen medeniyetin temel belirleyicisi ve taşıyıcı olabileceği savunulmuş, örnekler sebep-sonuç eşliğinde istifade sunulmuştur.

* Bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde Prof. Dr. Melda Sur danışmanlığında yazılan ve savunulan doktora tezinden üretilmiştir.

DergiPark (Istanbul University), 2013

DİVRİĞİ ULU CAMİ VE DARÜŞŞİFASI TAÇ KAPILARINDAN; DARÜŞŞİFA KAPISI

Türkiye’de sosyal bilim pratiğine Şerif Mardin’in alternatifleri üç ana eksende gelişim gösteriyor. Bunlardan ilki Türk sosyal ve siyasal tarihinin Marksizan yorumu. İkincisi tarihsel “olgular” (facts) arasında inancı dışlayan pozitivist görüşler; üçüncüsü ise Batı’yla ilişkileri basitleştiren ve “bilim”in yolundan gidildiğinde Türkiye’nin son kertede batılılaşacağı kanısı, bir başka deyişle “naif Kemalizm”.

2022

Öz Modernleşme süreci ve onun toplumlar üzerindeki etkisiyle ilgili pek çok gözlem bulunmaktadır. Bu sürecin yeni bir okuma biçimi, iktisadi anlayış, felsefi bakış, siyasi duruş ve toplumsal yapı meydana getirdiğiyle ilgili genel bir kabul söz konusudur. Araştırmacıların modern bağlam çerçevesinde üzerinde durdukları nokta rasyonalite, sanayileşme ve sekülerleşmedir. Modernite bilimsel icatların yapıldığı, eğitim olanaklarının arttığı, fordist üretimin merkezi bir yer teşkil ettiği sanayi sürecine işaret eder. Standardizasyonun, programcılığın ve mekanikleşmenin bileşeni olan modernite herhangi bir olguyla ilgili bilgilerin yeniden organizasyonudur. Rasyonel, nesnel ve eleştirel akılcılık modernitenin temel duruşlarından birisidir. Modernitenin bu özelliği dini yorum alanını da etkilemiş/etkilemektedir. Modernleşmenin bu özelliğinden yola çıkan Thomas Bauer, bu sürecin İslam yorum geleneğini dönüştüren özelliğine vurgu yapmaktadır. Bauer'i özel kılan husus modern anlayışın yorumu dönüştürme gücüne işaret etmiş olmasıdır. Bu açıdan indirgemeci yaklaşımları olmakla birlikte Bauer'in çalışmaları dikkate değerdir. Bu yazı modernitenin hakikati konumlandırma biçimi ve bu konumlandırmanın vahyin yorumlanmasındaki etkisini Thomas Bauer çerçevesinde değerlendirmektedir. Yazıda yöntem olarak literatür analizi kullanılmaktadır. Yazının ilk kısımlarında modernite ve onun bilgi felsefesi analiz edilmekte, sonraki bölümündeyse Bauer'in analizleri ve onun modern bilgi anlayışıyla İslam yorum biçimi arasında kurmuş olduğu diyalojik ilişki tahlil edilmektedir.

Modernite, Avrupa'da Aydınlanma Çağı ile başlayan ve sonraları bütün dünyayı etkisi altına alan Batı'ya özgü yaşama biçiminin adıdır.

2018

Modern Dönemde Edebiyat, Eğitim, İktisat ve Mühendislik