Przejdź do zawartości

Zarazowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zarazowate
Ilustracja
Zaraza czerwonawa (wraz z rośliną żywicielską)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

zarazowate

Nazwa systematyczna
Orobanchaceae Vent.
Tabl. Règne Vég. 2: 292. 5 Mai 1799
Multimedia w Wikimedia Commons
Cistanche tubulosa

Zarazowate (Orobanchaceae Vent.) – rodzina roślin należących do rzędu jasnotowców (Lamiales). Do rodziny zarazowatych należy blisko 100 rodzajów roślin (we florze Polski jest 9) liczących ok. 2 tysiące gatunków. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych wiele z nich zaliczano do rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae sensu lato. Wyodrębnione zostały jako rodzina zarazowatych w wyniku badań filogenetycznych – okazało się, że tworzą odrębny klad, w dodatku bliżej spokrewniony m.in. z jasnotowatymi (Lamiaceae) niż z trędownikowatymi. Zarazowate są rodziną kosmopolityczną – występują na całym świecie. Centra największego ich zróżnicowania to obszar śródziemnomorski, Himalaje, południowa Afryka i zachodnia część Ameryki Północnej. Rośliny tu należące są w większości pasożytami lub półpasożytami korzeniowymi innych roślin[3].

Wiele gatunków z tej rodziny traktowanych jest w uprawach jako chwasty, w tym szczególnie negatywny wpływ na plonowanie upraw słonecznika, psiankowatych, bobowatych i traw mają pasożyty z rodzajów: Striga, Alectra, Aeginetia i zarazy Orobanche[4]. Niektóre gatunki z tej rodziny używane są także jako rośliny jadalne, lecznicze i ozdobne[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Zielone i bezzieleniowe rośliny zielne, rzadko drewniejące u nasady i krzewy. Z wyjątkiem rodzajów zajmujących pozycję bazalną w rodzinie (Rehmannia, Trianeophora i Lindenbergia) wszystkie pozostałe wykształcają ssawki, poprzez które łączą się z korzeniami żywicieli[3].
Liście
Pozbawione przylistków, skrętoległe lub naprzeciwległe, zielone lub bezzieleniowe. Mają postać łusek lub u form fotosyntetyzujących wykształcają ząbkowaną, często klapowaną lub pierzasto złożoną blaszkę liściową, rzadko całobrzegą[3].
Kwiaty
Zebrane w grona lub kłosy, obupłciowe, zwykle grzbieciste (niemal promieniste u Buchnera). U nasady kwiatów występują przysadki, często barwne. Kielich powstaje w wyniku zrośnięcia 2 do 4 działek, i zakończony jest odpowiednią liczbą ząbków. Korona kwiatu jest zrosłopłatkowa. Pręciki są cztery, często dwusilne (dwa dłuższe, dwa krótsze). Zalążnia górna powstaje z dwóch, rzadko trzech owocolistków, zwieńczona jest pojedynczą szyjką słupka zakończoną główkowatym lub dwudzielnym znamieniem[3].
Owoce
Torebki[3].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

W tradycyjnych systemach do końca XX wieku zarazowate były rodziną obejmującą wyłącznie bezzieleniowe pasożyty z rodzajów Orobanche, Cistanche, Conopholis, Epifagus i Hyobanche. Liczne rodzaje pasożytów fotosyntezujących włączane były do szeroko ujmowanej rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae. O połączeniu tych roślin w obrębie rodziny zarazowatych zdecydowało wspólne pochodzenie dowiedzione badaniami molekularnymi[3].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]

Jedna z rodzin jasnotowców reprezentujących grupę astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych. Rodzina jest blisko spokrewniona z paulowniowatymi Paulowniaceae, Mazaceae i Phrymaceae[2]:

jasnotowce

Plocospermataceae





Carlemanniaceae



Oleaceae oliwkowate





Tetrachondraceae





Peltantheraceae




Calceolariaceae



Gesneriaceae ostrojowate






Plantaginaceae babkowate




Scrophulariaceae trędownikowate




Stilbaceae





Byblidaceae byblisowate



Linderniaceae linderniowate






Pedaliaceae połapkowate, sezamowate



Martyniaceae martyniowate



Acanthaceae akantowate





Bignoniaceae bignoniowate






Schlegeliaceae



Lentibulariaceae pływaczowate





Thomandersiaceae



Verbenaceae werbenowate






Lamiaceae jasnotowate




Mazaceae




Phrymaceae




Paulowniaceae paulowniowate



Orobanchaceae zarazowate

















Podział na rodzaje według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
Aeginetia sinensis
Striga bilabiata
Castilleja angustifolia
  • Plemię Rehmannieae Rouy
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), rodzina zarazowate (Orobanchaceae Vent.)[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 582-584. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. ↑ Piwowarczyk, Renata; Denysenko-Bennett, Magdalena; Góralski, Grzegorz; Kwolek, Dagmara; Sánchez Pedraja, Óscar; Mizia, Patryk; Cygan, Magdalena; Joachimiak, Andrzej J.. Phylogenetic relationships within Orobanche and Phelipanche (Orobanchaceae) from Central Europe, focused on problematic aggregates, taxonomy, and host ranges. „Acta Biologica Cracoviensia s. Botanica”. 60, 1, 2018. 
  5. ↑ Crescent Bloom: Orobanchaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-03-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Óscar Sánchez Pedraja, Gonzalo Moreno Moral, Luis Carlón, Renata Piwowarczyk, Manuel Lainz, Gerald M. Schneeweiss: Index of Orobanchaceae. [w:] Liérganes, Cantabria [on-line]. 2016 [continuously updated]. [dostęp 2019-03-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zarazowate&oldid=72217116”