Woody Strode
Imię i nazwisko |
Woodrow Wilson Woolwine Strode |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
25 lipca 1914 |
Data i miejsce śmierci |
31 grudnia 1994 |
Zawód |
sportowiec, aktor |
Współmałżonek |
Luukialuana Kalaeloa |
Lata aktywności |
1941–1994 |
Woody Strode, właśc. Woodrow Wilson Woolwine Strode (ur. 25 lipca 1914 w Los Angeles, zm. 31 grudnia 1994 w Glendora) – amerykański sportowiec i aktor.
Był lekkoatletą, dziesięcioboistą i gwiazdą futbolu amerykańskiego, a także jednym z pierwszych czarnoskórych amerykańskich graczy w National Football League (NFL) w okresie powojennym[1][2][3]. Po karierze sportowej został aktorem filmowym, w 1961 otrzymał nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę gladiatora Draby w dramacie historyczno–kostiumowym Stanleya Kubricka Spartakus (1960)[4]. Służył także w United States Army Air Forces podczas II wojny światowej[2]
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Los Angeles w Kalifornii jako jeden z dwóch synów Rose Norris Strode i Baylousa Strode’a Seniora, murarza[5]. Miał brata Baylousa Juniora[5]. Jego rodzice pochodzili z Nowego Orleanu; jego babcia ze strony matki była pochodzenia afroamerykańskiego i czirokeskiego, jego dziadek ze strony ojca był Afroamerykaninem, a babcia była pochodzenia Kri.
Dorastał w South Central. Jako nastolatek był wysoki i szczupły, a jego osiągnięcia sportowe ujawniły się dopiero, po gwałtownym wzroście 195 cm, tuż przed pójściem do szkoły średniej Thomas Jefferson High School[6] w południowo-wschodnim Los Angeles. Brał udział w wielu dyscyplinach sportowych, w tym w koszykówce i lekkoatletyce[5]. Został nawet wybrany na kapitana ogólnomiejskiej drużyny futbolu amerykańskiego[5]. Jego światowej klasy umiejętności w dziesięcioboju były na czele z pchnięciem kulą na odległość 15 m (kiedy rekord świata wynosił 17 m) i skokiem wzwyż z wysokości 196 m (ówczesny rekord świata wynosił 2,08 m)[5].
W latach 1937–39 studiował w college’u na UCLA[7]. Na UCLA był gwiazdą lekkoatletyki i fenomenem futbolu[8]. Strode grał u boku Jackie Robinsona i Kenny’ego Washingtona. Wszyscy byli jednymi z najbardziej znanych zawodników futbolu uniwersyteckiego w kraju. Ale żadna profesjonalna drużyna nie wybrałaby Afroamerykanów. Dopiero w 1946 obaj dołączyli do Los Angeles Rams, ponownie integrując National Football League po 13 latach segregacji[9]. W 1941 przez kilka miesięcy był zawodowym wrestlerem. W latach 1949–1962 powrócił do zapasów.
Debiutował na kinowym ekranie jako plemienny policjant w dramacie wojennym Henry’ego Hathawaya Zmierzch (Sundown) z Gene Tierney. Przełom w jego karierze stała się bliska współpraca z reżyserem Johnem Fordem, który obsadził go w głównej roli sierżanta Braxtona Rutledge’a w westernie Sierżant Rutledge (1960), a także w westernie Człowiek, który zabił Liberty Valance’a (The Man Who Shot Liberty Valance, 1962) i dramacie Siedem kobiet (7 Women, 1966)[10] jako Lean Warrior z Anne Bancroft. Za kreację przywódcy afrykańskiego ruchu wyzwoleńczego Maurice’a Lalubiego, który zostaje schwytany przez najemników rządowych na podstawie spreparowanych zarzutów i torturowany, co czyni go męczennikiem w dramacie Valeria Zurliniego Siedzący po prawicy (Seduto alla sua destra, 1968)[11] przyniosła mu nominację do NAACP Image Awards dla wybitnego aktora w filmie kinowym.
Był dwukrotnie żonaty. 14 października 1940 zawarł związek małżeński z Luukialuaną „Luaną” Kalaeloą. Mieli syna Kalaiego (ur. 16 grudnia 1946, zm. 27 listopada 2014 na białaczkę w wieku 67 lat). 17 września 1980 Luukialuana zmarła w wieku 63 lat. 10 maja 1982 Woody Strode ożenił się z Tiną Ellawee[12].
Zmarł 31 grudnia 1994 na raka płuca w wieku 80 lat[13].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Filmy
[edytuj | edytuj kod]- 1942: Star Spangled Rhythm jako kierowca motocykla w Rochester
- 1954: Demetriusz i gladiatorzy jako jeden z gladiatorów
- 1955: Syn Sindbada jako strażnik pałacowy
- 1956: Dziesięcioro przykazań jako król Etiopii / niewolnik
- 1958: Korsarz jako Toro
- 1959: Wzgórze Pork Chop jako szeregowy Franklin
- 1960: Spartakus jako Draba
- 1960: Sierżant Rutledge jako sierżant Braxton Rutledge
- 1961: Dwaj jeźdźcy jako „Kamienna Łydka”
- 1962: Człowiek, który zabił Liberty Valance’a jako Pompey
- 1965: Dżingis chan jako Sengal
- 1966: Zawodowcy jako Jake Sharp
- 1968: Shalako jako Chato, przywódca Apaczów
- 1968: Siedzący po prawicy jako Maurice Lalubi
- 1968: Pewnego razu na Dzikim Zachodzie jako Stony
- 1972: Mściciele jako Job
- 1980: Akcja na Kubie jako Titi
- 1984: Cotton Club jako Holmes
- 1995: Szybcy i martwi jako Charles Moonlight
Seriale
[edytuj | edytuj kod]- 1961: Rawhide jako kapral Gabe Washington / Binnaburra
- 1966: Batman jako Wielki Mogul
- 1977: Jak zdobywano Dziki Zachód jako szef Arapaho
- 1980: Diukowie Hazzardu jako Willie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Fred Jeter , Woody Strode and other African-American athletes went from sports to the silver screen [online], Richmond Free Press, 14 maja 2020 [dostęp 2024-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-08] (ang.).
- ↑ a b Woody Strode. Geek With The Clip-Ons. [dostęp 2024-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-08)]. (ang.).
- ↑ Woody Strode Biography. AllMovie. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
- ↑ Woody Strode Awards. AllMovie. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e William Carroll: Woody Strode A Colossal And Dignified Presence On Fields And Screens For 50 Years. Team NBS Media, 10 lutego 2023. [dostęp 2024-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-08)]. (ang.).
- ↑ Woody Strode (1914–1994). Brian’s Drive-In Theater. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
- ↑ The Legend of Woody Strode [online], Moving Image, 6 marca 2022 [dostęp 2024-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-08] (ang.).
- ↑ On field and screen, his strength brought us together [online], UCLA [dostęp 2024-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-08] (ang.).
- ↑ Nick Faris , Who was Woody Strode, Hollywood star who broke the NFL color barrier? [online], theScore, 31 grudnia 2022 [dostęp 2024-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-08] (ang.).
- ↑ Woody Strode. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
- ↑ Charlayne Hunter , Woody Strode? He Wasn’t the Star But He Stole the Movie’, „The New York Times”, 19 września 1971 [dostęp 2024-08-08] (ang.).
- ↑ José L Bernabé Tronchoni: Woody Strode (1914–1994). Find a Grave. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
- ↑ Associated Press, Woody Strode, 80, Character Actor [online], „The New York Times”, 4 stycznia 1995 [dostęp 2024-08-08] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gretchen Atwood: Lost Champions: Four Men, Two Teams, and the Breaking of Pro Football’s Color Line. Bloomsbury USA, 2016. ISBN 978-1-62040-600-7.
- Woody Strode, Sam Young: Goal Dust: The Warm Candid Memoirs of a Pioneer Black Athlete and Actor. Rowman & Littlefield, 1993. ISBN 978-1-56833-014-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Woody Strode (1914–1994) w bazie IMDb (ang.)
- Woody Strode w bazie Filmweb
- Woody Strode w bazie Notable Names Database (ang.)