Strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu

Strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu – strajk okupacyjny w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu, trwający od 26 października 1981 do czasu wybuchu stanu wojennego w Polsce 13 grudnia tego samego roku. Jego 49-dniowy okres trwania uczynił go najdłuższym ze wszystkich dotychczasowych strajków okresu PRL.

Powodem do rozpoczęcia strajku była sytuacja w Wyższej Szkole Inżynieryjnej w Radomiu, gdzie władze mianowały rektora Michała Hebdę bez wymaganych procedur i łamiąc zawarte porozumienia.

Przyczyny strajku

Zmieniona wiosną 1981 ordynacja wyborcza faworyzowała prof. Hebdę. Efektem sporu o ordynację było usunięcie z Senatu uczelni przedstawicieli NSZZ „Solidarność” i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. W efekcie 24 października 1981 Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” ogłosiła strajk okupacyjny, który stał się najdłuższym strajkiem w Polsce oraz zarzewiem ogólnopolskiego strajku środowisk akademickich.

Mimo bojkotu wyborów przez opozycję, Senat dokonał ponownego wyboru prof. Hebdy na stanowisko rektora Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu. Wybór ten został następnie zatwierdzony przez ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Jerzego Nawrockiego pomimo protestów Konferencji Rektorów Szkół Wyższych, Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauki oraz tzw. komisji czterech profesorów pod przewodnictwem Andrzeja Stelmachowskiego, która przybyła do Radomia, by wezwać prof. Hebdę do ustąpienia.

Gotowość strajkową ogłosiło środowisko akademickie w Lublinie, a także Akademia Medyczna w Warszawie, Politechnika Warszawska i SGGW. Senat Uniwersytetu Warszawskiego z rektorem Henrykiem Samsonowiczem wyraził dezaprobatę w stosunku do decyzji ministra.

Kalendarium

• 17 października – ogłoszenie pogotowia strajkowego w WSI w Radomiu
• (1. dzień strajku) 26 października – rozpoczęcie strajku okupacyjnego
• (3. dzień strajku) 28 października – spotkanie delegacji strajkujących (Apuniewicz, Jezuita Starnawski) z delegacją WSI (Kajdas, Rodziewicz)
• (5. dzień strajku) 30 października – rektor Hebda zagroził zwolnieniem z pracy strajkujących pracowników; pierwsza Msza strajkujących celebrowana przez duszpasterza akademickiego ks. Jerzego Banaśkiewicza (odtąd odbywała się codziennie)
• (7. dzień strajku) 1 listopada – delegacja strajkujących złożyła kwiaty pod krzyżem w Parku im. Tadeusza Kościuszki, upamiętniającym ofiary protestujących podczas rewolucji 1905 roku
• (8. dzień strajku) 2 listopada – przybycie do strajkujących przedstawicieli mediów reżimowych
• (10. dzień strajku) 4 listopada – przedstawiciele Międzyzakładowej Komisji Regionalnej NSZZ „Solidarność” Ziemia Radomska podjęli rozmowy z delegacją rządową
• (14. dzień strajku) 8 listopada – Politechnika Łódzka (Senat oraz tamtejszy NZS) wezwała Hebdę do ustąpienia
• (19. dzień strajku) 13 listopada – Politechnika Szczecińska wyraziła poparcie dla strajku w radomskiej WSI, czym dołączyła do grona około 50 uczelni wspierających strajk; strajk poparł nawet komitet PZPR Politechniki Szczecińskiej
• (21. dzień strajku) 15 listopada – studenci studiów wieczorowych ogłosili bojkot zajęć
• (38. dzień strajku) 2 grudnia – WSI zablokowała wypłaty wynagrodzeń i stypendiów dla strajkujących; przewodniczący KK „Solidarności” Lech Wałęsa ogłosił pogotowie strajkowe w całym kraju
• (49. dzień strajku) 13 grudnia – wprowadzenie stanu wojennego; dziekan Wydziału Transportu radomskiej WSI Leszek Cegłowski w towarzystwie oddziału ZOMO i pojazdów opancerzonych wzywa do rozejścia się; koniec strajku i początek internowań
• 15 grudnia – premier Wojciech Jaruzelski przyjął dymisję ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jerzego Nawrockiego
• Hebda, po rezygnacji ze stanowiska rektora WSI w Radomiu po 8 miesiącach urzędowania, podjął pracę na Uniwersytecie Technicznym w Magdeburgu

Komitet Strajkowy z 16 października 1981

• Janusz Walasek – przewodniczący
• Witold Zamkowski – zastępca przewodniczącego
• Elżbieta Zahorska – członkini
• Jacek Mężyk – członek
• Witold Smyk – członek

Strajkujący

• Instytut Automatyki i Elektroniki Transportu – 10 osób, m.in. Mirosław Luft i Jan Rejczak
• Instytut Teorii Konstrukcji Pojazdów i Urządzeń Transportowych – 19 osób
• Instytut Eksploatacji Taboru Kolejowego – 20 osób
• Instytut Ekonomiki i Organizacji – 7 osób
• Instytut Ekonomiki – 8 osób
• Instytut Ubezpieczeń i Prewencji – 16 osób, m.in. Zbigniew Kuźmiuk
• Instytut Budowy Maszyn – 9 osób, m.in. Karol Semik
• Instytut Matematyki i Fizyki – 8 osób
• Instytut Materiałoznawstwa Organicznego – 13 osób, m.in. Stanisław Banaszkiewicz
• Instytut Technologii Obuwia – 7 osób
• Studium Języków Obcych – 4 osoby
• Biblioteka Główna – 12 osób
• Centrum Informatyki – 12 osób
• Administracja Centralna – 7 osób
• Administracja nr 2 – 16 osób
• Administracja nr 3 – 15 osób
• Administracja nr 4 – 3 osoby
• Brygada Remontowa – 8 osób (Dział Transportu i Dział Techniczny)
• Laboratorium Uczelniano-Przemysłowe Obuwia – 15 osób
• Centrum Uczelniano-Przemysłowe – 35 osób
• studenci – 29 osób

Bibliografia

• Z życia Politechniki Radomskiej, dodatek specjalny, grudzień 2006, ISSN 1642-1256.

Linki zewnętrzne

• Strajk w WSI Radom 1981
• O proteście studenckim w Radomiu na stronie IPN