Psychopomp

Stanisław Wyspiański: *Hermes wiedzie duchy bohaterów do głębin Hadesu*, ilustracja do *Iliady*, rysunek ołówkiem na papierze, 1897, własność prywatna

Psychopomp (stgr. ψυχοπομπóς psychopompós, łac. psychopompus ‘przewodnik dusz’) – w religii istota (anioł, bóstwo, duch, zwierzę), której zadaniem jest odprowadzenie lub przeniesienie^[1] duszy zmarłego człowieka do świata pozagrobowego^[2]^[3]^[4].

Postacie zwierzęce

Psychopomp często przedstawiany jest w sztuce sepulkralnej i świątynnej w postaci zwierząt. Były to:

ptaki (kruki, wrony, orły, wróble, sowy, kukułki);
konie, jelenie, koziorożce;
psy;
owady (pszczoły).

Postacie ludzkie

W wielu kulturach szaman pełni również rolę psychopompa^[5]. Nie tylko towarzyszy on duszy zmarłego, ale pomaga również sprowadzić nową duszę na ten świat, co, innymi słowy oznacza, iż uczestniczy w przyjściu noworodka na świat.

W starożytnych wierzeniach psychopompami byli m.in.: Hermes^[6]^[3]^[7]^[8] i Charon^[9] (Grecja); Anubis^[5] (Egipt); walkirie^[5] (Skandynawia); Weles (Wołos; Słowianie).

W psychologii Junga psychopomp określany jest mianem pośrednika pomiędzy królestwem nieświadomości i świadomości. W snach natomiast jest on postrzegany jako zapowiedź śmierci i pojawia się, przybierając postać obdarzonego dużą mądrością mężczyzny lub kobiety.

Przypisy

↑ Andrzej Szyjewski: Etnologia religii. Wyd. 2. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2008, s. 202. ISBN 978-83-60490-60-0. Cytat: wierzchowca przenoszącego duszę zmarłego w zaświaty.
↑ Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Psychopompos. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 142. ISBN 83-04-04673-3.
↑ Psychopomp. W: Władysław Kopaliński: „Psychopomp”. De Agostini Polska, seria: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. [dostęp 2014-08-23]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Laura Strong: Psychopomps. psychopomps.org. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).
↑ Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 527: Psychopompos. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-25)]. (ang.).
↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 182. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
↑ Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 291–292. ISBN 83-7391-077-8.
↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 625. ISBN 83-01-03529-3.

[A._Szyjewski-1] Andrzej Szyjewski: Etnologia religii. Wyd. 2. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2008, s. 202. ISBN 978-83-60490-60-0. Cytat: wierzchowca przenoszącego duszę zmarłego w zaświaty.

[H.T._Peck-2] Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Psychopompos. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).

[P._Grimal-3] Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 142. ISBN 83-04-04673-3.

[W._Kopaliński-4] Psychopomp. W: Władysław Kopaliński: „Psychopomp”. De Agostini Polska, seria: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. [dostęp 2014-08-23]. (pol.).

[L._Strong-5] Laura Strong: Psychopomps. psychopomps.org. [dostęp 2011-05-05]. (ang.).

[O._Seyffert-6] Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 527: Psychopompos. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-25)]. (ang.).

[V._Zamarovský-7] Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 182. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).

[Z._Kubiak-8] Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 291–292. ISBN 83-7391-077-8.

[Mała_encyklopedia-9] Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 625. ISBN 83-01-03529-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]