Przejdź do zawartości

Pasłęka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pasłęka
Ilustracja
Pasłęka w okolicach wsi Tomaryny
Kontynent

Europa

Państwo

PL-WM

Rzeka 1. rzędu
Długość 186,62 (MPHP) km
Powierzchnia zlewni

2294,5 km²

Źródło
Miejsce Pojezierze Olsztyńskie, jezioro Miodówko, wieś Miodówko
Współrzędne

53°36′22″N 20°20′14″E/53,606111 20,337222

Ujście
Recypient Zalew Wiślany
Miejsce

przy osadzie Ujście k. Nowej Pasłęki

Współrzędne

54°25′52″N 19°44′47″E/54,431111 19,746389

Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Pasłęka w okolicy elektrowni Kasztanowo
Pasłęka w okolicy miejscowości Stolno
Pasłęka w Braniewie

Pasłęka (niem. Passarge) – rzeka w północno-wschodniej Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, płynąca przez Pojezierze Mazurskie oraz Pobrzeże Gdańskie. Ma długość – według różnych publikacji – od 169 km[1] do 211 km[2]. Pasłęka uchodzi do Zalewu Wiślanego. Powierzchnia dorzecza Pasłęki obejmuje obszar 2294,5 km²[3]. Pod względem długości jest trzecią co do wielkości (zaraz po Wiśle i Odrze) rzeką I rzędu, natomiast w klasyfikacji długości wszystkich polskich rzek jest na miejscu 23. Gdy za podstawę przyjąć powierzchnię dorzecza, wówczas Pasłęka uplasuje się na pozycji 30. w Polsce[4].

Rzeka ma źródła w okolicach Olsztynka pomiędzy miejscowościami Olsztynek i Gryźliny na wysokości 156,6 m n.p.m.[2], mimo to niektóre publikacje podają jako źródło sztuczne jezioro Pasłęk leżące na wysokości ok. 153 m n.p.m.[2]

Płynie przez pojezierza Olsztyńskie, Mrągowskie[potrzebny przypis] i Pobrzeże Gdańskie.

Rzeka przepływa przez miasto Braniewo.

Średni przepływ Pasłęki przy ujściu wynosi 15,8 m³/s[4].

Cały bieg rzeki objęty jest rezerwatem przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce.

Pasłęka jest jedną z dwóch głównych rzek Warmii (obok Łyny).

Pasłęka oddziela dwie krainy historyczne: Warmię i Prusy Górne, a w konsekwencji przez kilkaset lat odgraniczała państwo pruskie od włączonej do Polski Warmii[2]. Rzeka stanowi zachodnią granicę Warmii, która pokrywa się w ok. 90% z biegiem Pasłęki.

Nazwę Pasłęka wprowadzono urzędowo w 1949 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę rzeki – Passarge[5].

Jakość wód

[edytuj | edytuj kod]

W raporcie o stanie środowiska za rok 2011 wody Pasłęki uzyskały III klasę czystości[3] (w badaniach w roku 2007 IV klasę czystości[6]).

Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez Pasłękę do Morza Bałtyckiego następuje odpływ metali ciężkich, w ciągu 2012 roku w ilościach: 5,3 ton cynku, 0,6 tony miedzi, ok. 300 kg ołowiu, 0,5 tony chromu oraz 0,8 tony niklu[7].

Zagospodarowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pasłęka jest żeglowna od ujścia w Nowej Pasłęce do Braniewa poniżej elektrowni. Na rzece zbudowano pięć elektrowni wodnych[3]:

W systemie administrowania wodami dorzecze Pasłęki zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły[8][9].

Dopływy

[edytuj | edytuj kod]

Rzeki: Stara Pasłęka, Wałsza p., Giłwa, Jemiołówka, Marąg, Miłakówka.

Strugi: Bardynka, Biebrza, Drwęca Warmińska p., Lipówka, Łaźnica p., Młynówka, Młyńska Struga

Kanały: Kanał Rusy, Kanał Skolity, Kanał Energetyczny, Czerwony Rów

Pasłęka przepływa przez jeziora: Miodówko, Wymój, Sarąg, Łęguty, Isąg, Jezioro Pierzchalskie.

Zagrożenie powodziowe

[edytuj | edytuj kod]

W dolnym biegu – od Braniewa do ujścia do Zalewu Wiślanego – rzeka płynie w obwałowaniu ze względu na zagrożenie powodziowe od wód Zalewu Wiślanego. Rzeka tu znajduje się pod silnym oddziaływaniem Zalewu Wiślanego, a więc głównym zagrożeniem powodziowym są wezbrania sztormowe oraz wywołana przez nie tzw. cofka[10].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 153.
  2. a b c d Zbigniew Endler, Monika Koźlik, Jerzy Miałdun. Krajobraz ekologiczny górnego biegu Pasłęki. „Aura”, s. 22–23, 2003. (pol.). 
  3. a b c Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2011 r., s. 13. [dostęp 2015-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-12)].
  4. a b Polska. Największe rzeki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-11].
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 3).
  6. Delegatura WIOŚ w Elblągu: Tabela 14. Ocena jakości wód rzek badanych w 2007 roku. WIOŚ Olsztyn. [dostęp 2009-11-23]. (pol.).
  7. Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
  8. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-04-24].
  9. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911).
  10. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział Morski w Gdyni. Wyznaczenie granic bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia terenów zalewowych 2004/2005. [dostęp 2015-01-11].