Pasłęka
 Pasłęka w okolicach wsi Tomaryny | ||||||||||||||||||||||
| Kontynent | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo |
PL-WM | |||||||||||||||||||||
| Rzeka 1. rzędu | ||||||||||||||||||||||
| Długość | 186,62 (MPHP) km | |||||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
2294,5 km² | |||||||||||||||||||||
| Źródło | ||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Pojezierze Olsztyńskie, jezioro Miodówko, wieś Miodówko | |||||||||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
| Ujście | ||||||||||||||||||||||
| Recypient | Zalew Wiślany | |||||||||||||||||||||
| Miejsce |
przy osadzie Ujście k. Nowej Pasłęki | |||||||||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | ||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||||||||||||||
Pasłęka (niem. Passarge) – rzeka w północno-wschodniej Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, płynąca przez Pojezierze Mazurskie oraz Pobrzeże Gdańskie. Ma długość – według różnych publikacji – od 169 km[1] do 211 km[2]. Pasłęka uchodzi do Zalewu Wiślanego. Powierzchnia dorzecza Pasłęki obejmuje obszar 2294,5 km²[3]. Pod względem długości jest trzecią co do wielkości (zaraz po Wiśle i Odrze) rzeką I rzędu, natomiast w klasyfikacji długości wszystkich polskich rzek jest na miejscu 23. Gdy za podstawę przyjąć powierzchnię dorzecza, wówczas Pasłęka uplasuje się na pozycji 30. w Polsce[4].
Rzeka ma źródła w okolicach Olsztynka pomiędzy miejscowościami Olsztynek i Gryźliny na wysokości 156,6 m n.p.m.[2], mimo to niektóre publikacje podają jako źródło sztuczne jezioro Pasłęk leżące na wysokości ok. 153 m n.p.m.[2]
Płynie przez pojezierza Olsztyńskie, Mrągowskie[potrzebny przypis] i Pobrzeże Gdańskie.
Rzeka przepływa przez miasto Braniewo.
Średni przepływ Pasłęki przy ujściu wynosi 15,8 m³/s[4].
Cały bieg rzeki objęty jest rezerwatem przyrody Ostoja bobrów na rzece Pasłęce.
Pasłęka jest jedną z dwóch głównych rzek Warmii (obok Łyny).
Pasłęka oddziela dwie krainy historyczne: Warmię i Prusy Górne, a w konsekwencji przez kilkaset lat odgraniczała państwo pruskie od włączonej do Polski Warmii[2]. Rzeka stanowi zachodnią granicę Warmii, która pokrywa się w ok. 90% z biegiem Pasłęki.
Nazwę Pasłęka wprowadzono urzędowo w 1949 roku, zastępując poprzednią niemiecką nazwę rzeki – Passarge[5].
Jakość wód
[edytuj | edytuj kod]W raporcie o stanie środowiska za rok 2011 wody Pasłęki uzyskały III klasę czystości[3] (w badaniach w roku 2007 IV klasę czystości[6]).
Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez Pasłękę do Morza Bałtyckiego następuje odpływ metali ciężkich, w ciągu 2012 roku w ilościach: 5,3 ton cynku, 0,6 tony miedzi, ok. 300 kg ołowiu, 0,5 tony chromu oraz 0,8 tony niklu[7].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Pasłęka jest żeglowna od ujścia w Nowej Pasłęce do Braniewa poniżej elektrowni. Na rzece zbudowano pięć elektrowni wodnych[3]:
- Elektrownia Braniewo moc 0,815 MVA
- Elektrownia Pierzchały moc 3,3 MVA, największa na Pasłęce, zbudowana w latach 1913–1916, razem z elektrownią powstał zbiornik zaporowy o powierzchni 240 ha zwany Jeziorem Pierzchalskim lub Zbiornikiem Pierzchalskim
- Stygajny
- Kormoran w Łęguckim Młynie
- MEW Kasztanowo moc zainstalowana 0,09 MW, po całkowitym zniszczeniu odbudowana i uruchomiona w 1989 r.
W systemie administrowania wodami dorzecze Pasłęki zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły[8][9].
Dopływy
[edytuj | edytuj kod]Rzeki: Stara Pasłęka, Wałsza p., Giłwa, Jemiołówka, Marąg, Miłakówka.
Strugi: Bardynka, Biebrza, Drwęca Warmińska p., Lipówka, Łaźnica p., Młynówka, Młyńska Struga
Kanały: Kanał Rusy, Kanał Skolity, Kanał Energetyczny, Czerwony Rów
Pasłęka przepływa przez jeziora: Miodówko, Wymój, Sarąg, Łęguty, Isąg, Jezioro Pierzchalskie.
Zagrożenie powodziowe
[edytuj | edytuj kod]W dolnym biegu – od Braniewa do ujścia do Zalewu Wiślanego – rzeka płynie w obwałowaniu ze względu na zagrożenie powodziowe od wód Zalewu Wiślanego. Rzeka tu znajduje się pod silnym oddziaływaniem Zalewu Wiślanego, a więc głównym zagrożeniem powodziowym są wezbrania sztormowe oraz wywołana przez nie tzw. cofka[10].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 153.
- ↑ a b c d Zbigniew Endler, Monika Koźlik, Jerzy Miałdun. Krajobraz ekologiczny górnego biegu Pasłęki. „Aura”, s. 22–23, 2003. (pol.).
- ↑ a b c Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2011 r., s. 13. [dostęp 2015-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-12)].
- ↑ a b Polska. Największe rzeki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-01-11].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 3).
- ↑ Delegatura WIOŚ w Elblągu: Tabela 14. Ocena jakości wód rzek badanych w 2007 roku. WIOŚ Olsztyn. [dostęp 2009-11-23]. (pol.).
- ↑ Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
- ↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-04-24].
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911).
- ↑ Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział Morski w Gdyni. Wyznaczenie granic bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia terenów zalewowych 2004/2005. [dostęp 2015-01-11].