Obrzycko
52°42′23″N 16°31′45″E/52,706389 16,529167| miasto i gmina | |||
 Pałac w Obrzycku | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Data założenia |
1238 | ||
| Prawa miejskie |
1458–1580, 1638–1934, 1990 | ||
| Burmistrz |
Igor Kołoszuk | ||
| Powierzchnia |
3,74 km² | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 61 | ||
| Kod pocztowy |
64-520 | ||
| Tablice rejestracyjne |
PSZ | ||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego  | |||
| 52°42′23″N 16°31′45″E/52,706389 16,529167
| |||
| TERC (TERYT) |
3024011 | ||
| SIMC |
0971212 | ||
Urząd miejski Rynek 1964-520 Obrzycko | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Obrzycko (niem. Obersitzko) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie szamotulskim, położone przy ujściu rzeki Samy do Warty.
Miasto stanowi odrębną jednostkę samorządu terytorialnego (gminę miejską). Obrzycko jest równocześnie siedzibą gminy wiejskiej Obrzycko. Restytucja Obrzycka w 1990 przez utworzenie odrębnej miejskiej gminy Obrzycko była błędem proceduralnym[2].
Według danych z 31 grudnia 2013 miasto miało 2384 mieszkańców[3].
Ośrodek usługowy; drobny przemysł. Prawa miejskie ok. 1458–1580, 1638–1934 i od 1990.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]W latach 1954–1972 będąc wsią należało i było siedzibą władz gromady Obrzycko. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa poznańskiego.
Według danych z 2002 użytki rolne stanowią 54% powierzchni miasta, a użytki leśne 14%[4].
Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosiła 3,74 km²[5].
Historia[6]
[edytuj | edytuj kod]- 1238 rok – Obrzycko wzmiankowane jako gród kasztelański
- 1253 rok – Obrzycko na krótko było własnością joannitów poznańskich
- 1298 rok – biskup poznański Andrzej Zaremba wymienia pod tą datą istnienie parafii obrzyckiej
- 1458 rok – Obrzycko wysyła na wojnę z Krzyżakami jednego swojego obywatela, co oznacza że musiało być miastem, gdyż to one miały obowiązek wystawiać na wojnę odpowiednią liczbę obywateli, w zależności od liczby mieszkańców
- 1628 rok – powstaje gmina luterańska
- 1638 rok – dzięki staraniom ówczesnego właściciela Obrzycka Krzysztofa Radziwiłła miasto ponownie otrzymuje prawa miejskie od króla Władysława IV; z tego też roku pochodzi herb Obrzycka
- 1691 rok – powstaje Bractwo Kurkowe
- I połowa XVII w. budowa ratusza w stylu barokowym
- 1714 rok – Władysław Radomicki, właściciel Obrzycka, rozpoczyna budowę kościoła katolickiego według projektu Pompeo Ferrariego
- 1793 rok – Obrzycko dostaje się pod zabór pruski
- 1906 rok – rozbudowa kościoła parafialnego
- 1909 rok – Obrzycko uzyskuje połączenie kolejowe z Wronkami i Obornikami
- 1924 rok – wielka powódź
- 1934 rok – Obrzycko traci prawa miejskie
- 1948 rok – powstaje biblioteka publiczna licząca na początek 500 tomów
- 1955 rok – otwarcie stadionu miejskiego
- 1959 rok – rozbudowa szkoły przy ul. Strzeleckiej
- 1967 rok – Szkoła Podstawowa otrzymuje imię Powstańców Wielkopolskich
- 1969 rok – na ścianie ratusza umieszczono tablicę upamiętniającą wymarsz powstańców obrzyckich na front północny
- 1978 rok – powstaje Gminny Ośrodek Kultury
- 1980 rok – rozbudowa szkoły
- 1984 rok – oddano do użytku nową strażnicę OSP
- 1990 rok – Obrzycko odzyskuje prawa miejskie[7], następuje podział na dwie gminy: miejską i wiejską
- 2002 rok – powstaje Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Obrzyckiej
- 2004 rok – emisja w TVP1 sztuki Teatru Telewizji nagranej w Obrzycku – Wesołe miasteczko – prawie bajka w reżyserii Sławomira Fabickiego
- 2008 rok – zakończenie renowacji Rynku, remont wieży obrzyckiego ratusza
- 2010 rok – przeprowadzenie remontu dachu oraz odnowa zegara na ratuszu, który o godzinie 12.00 wybija Rotę
- 2011 rok – otwarto plac zabaw dla dzieci oraz Orlika
- 2012 rok – nadano imię „Bajkowa Kraina” Przedszkolu Miejskiemu w Obrzycku
- 2013 rok – otwarto „Park wypoczynku – miejsce pamięci” na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego przy ulicy Kuźnice
- 2014 rok – na przeciwległym brzegu rzeki Warty, w pobliżu miejsca gdzie znajdował się stary most, otwarto przystań rzeczną
- 2015 rok – przy ulicy Kopernika otwarto kort tenisa ziemnego; w parku przy ulicy Kuźnice otwarto siłownię zewnętrzną
- 2017 rok – przy Przedszkolu Miejskim „Bajkowa Kraina” powstał plac zabaw dla dzieci; rozpoczęto budowę ratusza przy alei Jana Pawła II – przyszłej siedziby władz gminy wiejskiej Obrzycko
- 2018 rok – otwarcie centrum administracyjno-kulturalnego przy alei Jana Pawła II – siedziby władz gminy wiejskiej Obrzycko; odsłonięcie na budynku Zespołu Szkół w Mieście Obrzycko tablicy upamiętniającej artystę Mariana Schwartza; odsłonięcie przy placu Lipowym w Obrzycku tablicy pamiątkowej „Powstańcom Wielkopolskim w setną rocznicę odzyskania niepodległości mieszkańcy Obrzycka, 11 listopada 2018 r.”; odsłonięcie przy alei Jana Pawła II, na budynku centrum administracyjno-kulturalnego, tablicy „Mieszkańcy Ziemi Obrzyckiej w Powstaniu Wielkopolskim 1918–1919”, z listą 160 nazwisk uczestników zrywu
Zabytki[8]
[edytuj | edytuj kod]
- Późnobarokowy kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła z 1714 roku, ufundowany przez ówczesnego właściciela Obrzycka, Władysława Radomickiego według projektu architekta Pompeo Ferrariego. Budowę ukończono w roku 1758. Restaurację i rozbudowę kościoła przeprowadzono w 1906 roku według projektu Rogera Sławskiego. Wewnątrz kościoła znajduje się obraz „Ostatnia wieczerza” z 1609 roku autorstwa Eugenio Caxesa, zakupiony w Hiszpanii przez Atanazego Raczyńskiego w 1858 roku i podarowany parafii[9].
- Ratusz w Obrzycku z połowy XVIII wieku. W dziewiętnastym wieku zamieniony na spichlerz. W jednej ze ścian renesansowe obramowanie okienne z 1527 roku, przywiezione z Portugalii w 1843 przez Atanazego Raczyńskiego. Obecnie w ratuszu mieszczą się Urząd Miasta i Urząd Gminy.
- Dawny kościół ewangelicki, neobarokowy z 1911 roku.
- Wokół Rynku szachulcowe i murowane domy z pierwszej połowy XIX wieku.
- Nieopodal kościoła, przy ujściu rzeki Samy do Warty, grodzisko stożkowe o obwodzie około 150 m, z którym wiąże się ciekawa legenda[10].
- Na drugim brzegu Warty znajduje się pałac Raczyńskich herbu Nałęcz w Obrzycku-Zamek z około 1856 roku, a wokół pałacu park krajobrazowy z pierwszej połowy XIX wieku.
- Przy ulicy Kruppika znajduje się budynek byłej synagogi
- cmentarz żydowski
- Budynek dawnego dworca kolejowego z początku XX wieku znajduje się w rejonie ulic Kolejowej i Dworcowej.
Komunikacja
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Przez Obrzycko przebiegają droga wojewódzka nr 185 z Piotrowa do Szamotuł, a także drogi powiatowe nr 1848P o przebiegu Obrzycko – Jaryszewo – Szamotuły[11] i 1899P z Obrzycka do Ostroroga[11]. Ponadto komunikację autobusową zapewniają przedsiębiorstwa PKS Wałcz i PKS Kołobrzeg oraz Matmich-Bus. Obrzycko posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Szamotułami, Piłą, Czarnkowem, Wałczem i Kołobrzegiem[potrzebny przypis].
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Przez miasto przebiegała linia kolejowa Oborniki – Wronki. Teraz tory są rozebrane, a linia została zlikwidowana. Była nazywana trasą wroniecką lub Jasiem. Oddawano ją do eksploatacji etapami. Pierwszy etap prac budowlanych zakończył się 1 lutego 1910 roku, kiedy to oddano do użytku szlak od Wronek do Jaryszewa, do mostu nad Wartą o długości 14,3 km. Uroczystości związane z otwarciem trasy zaszczycił sam hrabia Raczyński, który posiadał w pobliżu ziemie i dofinansował budowę szlaku. Dnia 1 lipca tego samego roku oddano do użytku pozostałą część trasy, z Jaryszewa do Obornik o długości 17,4 km. Prace budowlane były podzielone na dwa etapy, ponieważ w połowie trasy, między stacjami Jaryszewo, a Stobnicą, linię przecina rzeka Warta. Wybudowano w tym miejscu most (długości 206 metrów) o konstrukcji kratownicowej nad nurtem rzeki. Główne przęsło umieszczono na wysokości 8,84 m nad lustrem wody. Pierwszy pociąg wjechał nań 8 maja, potem przeprowadzono próby obciążeniowe. Po wykonaniu wszystkich prac budowlanych linia została oddana w całości do eksploatacji 1 lipca 1910 roku. Lokomotywa z jednym wagonem pasażerskim pokonywała trasę aż do końca 1991 roku.
1 stycznia 1992 Polskie Koleje Państwowe zawiesiły przewozy pasażerskie. Jak podaje Stanisław Koziarski w książce „Sieć kolejowa Polski w latach 1918–1992”, PKP zawiesiły przewozy wbrew woli społeczności lokalnej i bez zgody władz terenowych. Zawieszono wtedy ruch na kilkudziesięciu szlakach o łącznej długości około tysiąca km.
1 stycznia 1994 wstrzymano ruch towarowy na trasie od Słonaw do Obrzycka. 1 stycznia 2000 zrobiono to samo z odcinkiem Oborniki – Słonawy. Najdłużej był czynny odcinek od Obrzycka do Wronek. Ruch zawieszono tam 22 grudnia 2000. W 2001 linia była już nieprzejezdna. Pomiędzy Obrzyckiem a mostem nad Wartą w pobliżu Jaryszewa brakowało około 200 m torów. 28 lutego 2005 linia kolejowa Oborniki – Wronki została skreślona z kolejowego wykazu linii kolejowych D-29. W 2008 na przełomie maja i czerwca, na terenie Gminy Oborniki linia została rozebrana. Tory urywają się w połowie mostu nad Wartą w Stobnicy. Do 2010 roku możliwy był jeszcze wjazd pociągu do Obrzycka od strony Wronek. W 2010 zorganizowano huczne obchody uruchomienia linii – Piknik Kolejowy „100 lat Jasia” i wtedy w stronę Wronek można było przejechać się drezyną. Teraz jednak tory w stronę Wronek są rozebrane.
Najbliższa, czynna stacja kolejowa znajduje się we wsi Pęckowo, która oddalona jest od Obrzycka o około 5 km i położona jest przy linii kolejowej nr 351 (relacji Poznań Główny – Szczecin Główny).
Edukacja i kultura
[edytuj | edytuj kod]Edukacja:
- Zespół Szkół w Mieście Obrzycko, w skład którego wchodzą Przedszkole Miejskie „Bajkowa Kraina”, Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich oraz Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich.
Rzeka Sama
Kultura:
- Miejska Biblioteka Publiczna w Obrzycku – Instytucja Kultury, zlokalizowana przy ul. Marcinkowskiego 10, posiadała na koniec 2017 r. 22 512 woluminów. Od 1996 r. wypożyczanie książek jest zautomatyzowane, przy użyciu programu SOWA. Oprócz wypożyczalni w bibliotece znajdują się czytelnia oraz stanowiska z dostępem do Internetu. Istnieje możliwość korzystania z sieci wi-fi. Od 2012 r. czytelnicy mają dostęp do katalogu online. Biblioteka organizuje również różnorodne formy pracy z czytelnikiem, głównie dziecięcym, prowadzi edukację czytelniczą poprzez lekcje biblioteczne, spotkania autorskie, konkursy czytelnicze i nie tylko[12].
- Obrzycki Ośrodek Kultury zlikwidowano w 2005.
- Na terenie miasta działa od 2002 r. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Obrzyckiej.
- W 2017 r. powstało Obrzyckie Towarzystwo Kulturalne.
- Cyklicznie organizowany jest Konkurs Wiedzy o Mieście i Gminie Obrzycko.
- W 2018 r. powołano Bibliotekę Publiczną Gminy Obrzycko w Obrzycku, jednostkę organizacyjną gminy wiejskiej Obrzycko, z siedzibą w centrum administracyjno-kulturalnym przy alei Jana Pawła II.
Sport i rekreacja
[edytuj | edytuj kod]
W mieście działa od 1947 r. Miejski Klub Sportowy Warta Obrzycko.
Obiekty:
- Sala gimnastyczna przy Zespole Szkół w Mieście Obrzycko
- Kompleks boisk w ramach Orlika – boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią oraz wielofunkcyjne boisko do koszykówki, siatkówki i piłki ręcznej, rzutnia do pchnięcia kulą, bieżnia tartanowa
- Boisko piłkarskie przy ulicy Sportowej
- Kort tenisa ziemnego przy ulicy Kopernika
- Siłownia zewnętrzna w parku przy ulicy Kuźnice
Szlaki turystyczne[13]:
- Szlaki piesze
Sieraków – Prusim – Chojno-Wieś – Wronki – Obrzycko – Słopanowo, długość 102,6 km
Szamotuły – Obrzycko – Czarnków – Trzcianka – Niekursko, długość 88,7 km
Odcinki tych szlaków, czerwonego do Wronek i zielonego do Szamotuł, wchodzą w skład Europejskiego Dalekobieżnego Szlaku Pieszego oznaczonego symbolem E-ll, prowadzącego znad Morza Północnego do przejścia granicznego w Ogrodnikach.
- Szlaki rowerowe
Nadwarciański Szlak Rowerowy odcinek zachodni, z Poznań – Oborniki – Obrzycko – Wronki – Międzychód, długość 122 km
Transwielkopolska Trasa Rowerowa odcinek północny, z Poznań – Szamotuły – Obrzycko – Czarnków – Trzcianka – Piła – Okonek, długość 200 km
- Szlaki wodne
Obrzycko leży na trasie Wielkiej Pętli Wielkopolski.
Administracja
[edytuj | edytuj kod]
Obrzycko ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy Obrzycka wybierają do swojej rady miasta 15 radnych[14].
W 2013 wydatki budżetu gminy miejskiej Obrzycko wynosiły 10,06 mln zł, a dochody budżetu 9,27 mln zł. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu według danych na koniec 2013 wynosiło 816 tys. zł, co stanowiło 8,81% wartości wykonywanych dochodów.
W 2013 wydatki na administrację publiczną w gminie miejskiej Obrzycko wynosiły 1,52 mln zł.
Połączenie z gminą wiejską Obrzycko
[edytuj | edytuj kod]W 2009 Rada Miasta Obrzycko postanowiła złożyć wniosek o połączenie gminy miejskiej Obrzycko z gminą wiejską Obrzycko[15]. Następnie zostały przeprowadzone konsultacje z mieszkańcami Obrzycka w sprawie połączenia gmin, gdzie 1204 osoby (94,43%) poparły wniosek, a 33 były przeciwne (frekwencja 68,99%). Następnie Rada Miasta Obrzycko wydała pozytywną opinię ws. połączenia[16][17].
Rada Gminy Obrzycko wyraziła negatywną opinię w sprawie łączenia gmin, na podstawie konsultacji z mieszkańcami gminy wiejskiej, których 99,14% głosów było przeciw (frekwencja 47,41%)[18]. Wojewoda wielkopolski pozytywnie zaopiniował wniosek o połączenie wskazując, że zasadne jest utworzenie jednej, większej jednostki, ponieważ wzrosną jej szanse rozwoju i efektywność gospodarowania środkami publicznymi[19]. Wniosek o połączenie został odrzucony przez Radę Ministrów w 2010[20].
W 2013 wydatki na administrację publiczną w gminie miejskiej Obrzycko wynosiły 1,52 mln zł, a w gminie wiejskiej wynosiły 2,17 mln zł[21].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- Piramida wieku mieszkańców Obrzycka w 2014 roku[1].
Ludzie związani z Obrzyckiem
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Obrzycko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 354.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Obrzycko w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, pp. 61–63 / 65–115.
- ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 (Stan w dniu 31 XII 2013). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-06-05. ISSN 1734-6118.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-07-24. ISSN 1505-5507.
- ↑ Schwartz Marian (oprac.), „Almanach Obrzycki 1238–1988 – 750 lat Obrzycka”, Obrzycko 1988.
- ↑ Uchwała nr 164 Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1989 r. w sprawie utworzenia miasta Obrzycko w województwie poznańskim (M.P. z 1989 r. nr 41, poz. 325).
- ↑ Źródło wszystkich wzmianek w Zabytki „Wielkopolska-słownik krajoznawczy”, praca zbiorowa, wydawnictwo Kurpisz, rok wydania: 2002, ISBN 83-88841-22-X.
- ↑ Wielkopolska ciekawie.Perełki na skraju Puszczy Noteckiej [dostęp 2021-08-17]
- ↑ Wielkopolska ciekawie.Legenda o zamku w Obrzycku [dostęp 2021-08-17]
- ↑ a b Wykaz dróg. Zarząd Dróg Powiatowych w Szamotułach. [dostęp 2022-10-09].
- ↑ Strona internetowa Miasta Obrzycko – www.obrzycko.com
- ↑ Strona internetowa Gminy Obrzycko – www.obrzycko.pl. [dostęp 2011-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-06)].
- ↑ Zarządzenie nr 79/14 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 14 lutego 2014 ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2014 r. poz. 998)
- ↑ Uchwała Nr XXVI/121/2009 Rady Miasta Obrzycko z dnia 29 września 2009 r. ws. wystąpienia z wnioskiem do Rady Ministrów o wydanie rozporządzenia w sprawie połączenia gmin: Miasta Obrzycko i Gminy Obrzycko
- ↑ Uchwała Nr XXVII/127/09 Rady Miasta Obrzycko z dnia 28 października 2009 r. ws. przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami Miasta Obrzycko w sprawie połączenia Miasta Obrzycko i Gminy Obrzycko (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2009 r. Nr 223 poz. 3861)
- ↑ Uchwała Nr XXX/140/2010 Rady Miasta Obrzycko z dnia 4 lutego 2010 r. ws. wyrażenia opinii w sprawie połączenia Miasta Obrzycko i Gminy Obrzycko
- ↑ Uchwała Nr XXXII/222/10 Rady Gminy Obrzycko z dnia 20 stycznia 2010 r. ws. wyrażenia opinii łączenia Gminy Obrzycko z Miastem Obrzycko
- ↑ Barbara Kielczyk: Gmina i miasto Obrzycko do połączenia. poznanskie-nieruchomosci.pl, 2010-03-19. [dostęp 2014-11-12].
- ↑ Posiedzenie Rządu RP 27.07.2010 r. – Nie ma połączenia Miasta i Gminy. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Obrzyckiej, 2010-07-27. [dostęp 2014-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-12)].
- ↑ Działalność informacyjna » Wykonanie budżetów jst » 2013 » IV kwartał» Wydatki wg wybranych działów (Tab.7). Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu. [dostęp 2014-11-12].
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Przysiółki | |
| Części wsi |
