Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO w Europie
Wygląd
(Przekierowano z Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Europie)
Poniżej przedstawiono wykaz obiektów z listy światowego dziedzictwa UNESCO, położonych w Europie. Listę uporządkowano w kolejności alfabetycznej według państw.
Albania (3)
[edytuj | edytuj kod]Zdjęcie | Nazwa | Typ | Data wpisu |
---|---|---|---|
Butrint (stanowisko archeologiczne) | K | 1992, 1999 | |
Historyczne centra miast Berat i Gjirokastra | K | 2005, 2008 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 |
Andora (1)
[edytuj | edytuj kod]Dolina Madriu-Perafita-Claror | K | 2004, 2006 |
Austria (12)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe centrum Salzburga | K | 1996 | |
Pałac i ogrody Schönbrunn | K | 1996 | |
Krajobraz kulturowy Hallstatt Dachstein Salzkammergut | K | 1997 | |
Linia kolejowa na Przełęczy Semmering | K | 1998 | |
Historyczne centrum Grazu i zamek Eggenberg | K | 1999, 2010 | |
Krajobraz kulturowy Wachau | K | 2000 | |
Zabytkowe centrum Wiednia (zagrożone) | K | 2001 | |
Krajobraz kulturowy Fertö/Jeziora Nezyderskiego (wspólnie z Węgrami) | K | 2001 | |
Prehistoryczne osady na palach (wspólnie z Francją, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią, Włochami) | K | 2011 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 | |
Wielkie miasta uzdrowiskowe Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii | K | 2021 | |
Granice Imperium Rzymskiego, Limes naddunajski (część zachodnia) – wpis transgraniczny wraz z Niemcami i Słowacją | K | 2021 |
Belgia (16)
[edytuj | edytuj kod]Białoruś (4)
[edytuj | edytuj kod]Białowieski Park Narodowy (wspólnie z Polską) | P | 1979, 1992, 2014 | |
Zespół zamkowy w Mirze | K | 2000 | |
Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu | K | 2005 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 |
Bośnia i Hercegowina (5)
[edytuj | edytuj kod]Dzielnica Starego Mostu w Mostarze | K | 2005 | |
Most Mehmeda Paszy Sokolovicia w Wiszegradzie | K | 2007 | |
Stećci – średniowieczne cmentarze z kamiennymi nagrobkami (wspólnie z Chorwacją, Czarnogórą i Serbią) | K | 2016 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2021 | |
Jaskinia Vjetrenica, Ravno | P | 2024 |
Bułgaria (10)
[edytuj | edytuj kod]Cerkiew Bojańska koło Sofii | K | 1979 | |
Jeździec Tracki z Madary | K | 1979 | |
Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie | K | 1979 | |
Grobowiec tracki z Kazanłyku | K | 1979 | |
Zabytkowe miasto Nesebyr | K | 1983 | |
Park Narodowy Pirynu | P | 1983, 2010 | |
Monastyr Rylski | K | 1983 | |
Rezerwat przyrody Srebyrna | P | 1983 | |
Grobowiec tracki w Swesztari | K | 1985 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 |
Chorwacja (10)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana | K | 1979 | |
Stare Miasto w Dubrowniku | K | 1979, 1994 | |
Park Narodowy Jezior Plitwickich | P | 1979, 2000 | |
Zespół bazylikalny Eufrazjana na Starym Mieście w Poreču | K | 1997 | |
Zabytkowe miasto Trogir | K | 1997 | |
Katedra św. Jakuba w Szybeniku | K | 2000 | |
Krajobraz kulturowy wyspy Hvar (Równina Starego Gradu) | K | 2008 | |
Stećci – średniowieczne cmentarze z kamiennymi nagrobkami (wspólnie z Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą i Serbią) | K | 2016 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 | |
Weneckie dzieła obronne z okresu XVI i XVII wieku: Stato da Terra – zachodnie Stato da Mar – wpis transgraniczny położony na terenie Włoch, Czarnogóry i Chorwacji | K | 2017 |
Cypr
[edytuj | edytuj kod]Zobacz: Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO w Azji
Czarnogóra (4)
[edytuj | edytuj kod]Przyrodniczy i Kulturowo-Historyczny Region Kotoru | K | 1979 | |
Park Narodowy Durmitor | P | 1980, 2005 | |
Stećci – średniowieczne cmentarze z kamiennymi nagrobkami (wspólnie z Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją i Serbią) | K | 2016 | |
Weneckie dzieła obronne z okresu XVI i XVII wieku: Stato da Terra – zachodnie Stato da Mar – wpis transgraniczny położony na terenie Włoch, Czarnogóry i Chorwacji | K | 2017 |
Czechy (17)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe centrum miasta Český Krumlov | K | 1992 | |
Zabytkowe centrum Pragi | K | 1992 | |
Zabytkowe centrum miasta Telč | K | 1992 | |
Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora) | K | 1994 | |
Kutná Hora – Stare Miasto z kościołem św. Barbary i katedra Mariacka w dzielnicy Sedlec | K | 1995 | |
Krajobraz kulturowy posiadłości książąt Lichtenstein w regionie Lednice-Valtice | K | 1996 | |
Ogrody i renesansowo-barokowy zamek biskupów ołomunieckich w Kromieryżu | K | 1998 | |
Wieś Holaszowice z zespołem późnobarokowej architektury | K | 1998 | |
Litomyśl – renesansowo-barokowy zamek wraz z ogrodami | K | 1999 | |
Kolumna św. Trójcy w Ołomuńcu | K | 2000 | |
Willa Tugendhatów w Brnie według projektu Miesa van der Rohe | K | 2001 | |
Dzielnica żydowska i bazylika św. Prokopa w Třebíč | K | 2003 | |
Region górniczy Rudaw (wspólnie z Niemcami) | K | 2019 | |
Krajobraz hodowli i treningu ceremonialnych koni pociągowych w Kladrubach nad Labem | K | 2019 | |
Wielkie miasta uzdrowiskowe Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii | K | 2021 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2021 | |
Žatec i krajobraz chmielu Saaz | K | 2023 |
Dania (11, w tym 3 na Grenlandii)
[edytuj | edytuj kod]Jelling – kurhany, kamienie runiczne i kościół | K | 1994 | |
Katedra w Roskilde | K | 1995 | |
Fiord Ilulissat (Grenlandia) | P | 1996, 2004 | |
Zamek Kronborg | K | 2000 | |
Stevns Klint | P | 2014 | |
Morze Wattowe – wspólnie z Niemcami i Holandią | P | 2009, 2014 | |
Krajobraz polowań par force w północnej Zelandii | K | 2015 | |
Kujataa na Grenlandii – nordycko-innuicki obszar rolniczy na skraju czapy lodowej | K | 2017 | |
Aasivissuit–Nipisat – tereny polowań Innuitów między lodem a morzem | K | 2018 | |
Warownie pierścieniowe z epoki wikingów | K | 2023 | |
Osady braci morawskich – wpis transgraniczny wraz z Niemcami, Wielką Brytanią i USA | K | 2024 |
Estonia (2)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe centrum Tallinna | K | 1997 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 |
Finlandia (7)
[edytuj | edytuj kod]Twierdza Suomenlinna | K | 1991 | |
Zabytkowa dzielnica Raumy | K | 1991 | |
Drewniany kościół w Petäjävesi | K | 1994 | |
Fabryka ścieru i tektury w Verla | K | 1996 | |
Cmentarzysko z epoki brązu w Sammallahdenmäki | K | 1999 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 | |
Archipelag Kvarken (dopisany do Pobrzeża Zachodniobałtyckiego w Szwecji z 2000) | P | 2006 |
Francja (52, w tym 5 na terytoriach zależnych)
[edytuj | edytuj kod]Opactwo św. Michała Archanioła na Mont Saint-Michel wraz z zatoką | K | 1979 | |
Katedra w Chartres | K | 1979 | |
Wersal – zespół pałacowo-ogrodowy | K | 1979 | |
Opactwo benedyktyńskie i wzgórze Vézelay | K | 1979 | |
Jaskinie z malowidłami i rytami naskalnymi w dolinie rzeki Vézère (w tym jaskinia Lascaux) | K | 1979 | |
Pałac i park w Fontainebleau | K | 1981 | |
Katedra w Amiens | K | 1981 | |
Teatr rzymski i okolice oraz łuk triumfalny w Orange | K | 1981 | |
Rzymskie i romańskie zabytki Arles | K | 1981 | |
Opactwo cystersów w Fontenay | K | 1981 | |
Królewskie żupy solne w Arc-et-Senans (wpis rozszerzony w 2009) | K | 1982 | |
Place Stanislas, Place de la Carrière i Place d’Alliance w Nancy | K | 1983 | |
Opactwo Saint Savin sur Gartempe | K | 1983 | |
Korsyka – przylądki Girolata i Porto, rezerwat przyrody Scandola i zatoki Piany | P | 1983 | |
Rzymski akwedukt Pont du Gard | K | 1985 | |
Strasburg: od Grande île po Neustadt – europejska scena urbanistyczna | K | 1988, 2017 | |
Nabrzeża Sekwany w Paryżu | K | 1991 | |
Katedra Notre-Dame, opactwo Saint-Remi i pałac arcybiskupi w Reims | K | 1991 | |
Katedra w Bourges | K | 1992 | |
Zabytkowe centrum Awinionu | K | 1995 | |
Canal du Midi | K | 1996 | |
Ufortyfikowane stare miasto w Carcassonne | K | 1997 | |
Pireneje – Mont Perdu/Monte Perdido – wspólnie z Hiszpanią | K, P | 1997, 1999 | |
Szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela (Droga św. Jakuba) | K | 1998 | |
Zespół zabytkowy w Lyonie | K | 1998 | |
Okręg Saint-Emilion | K | 1999 | |
Miejskie wieże strażnicze (beffroi) we Flandrii, Walonii i północnej Francji – wspólnie z Belgią | K | 1999, 2005 | |
Dolina Loary między Sully-sur-Loire i Chalonnes-sur-Loire | K | 2000 | |
Provins – średniowieczne miasto targowe | K | 2001 | |
Hawr – miasto odbudowane przez Auguste’a Perreta | K | 2005 | |
Port de la Lune (Księżycowy Port) w Bordeaux | K | 2007 | |
Fortyfikacje Vaubana | K | 2008 | |
Laguny Nowej Kaledonii | P | 2008 | |
Episkopalne miasto Albi | K | 2010 | |
Szczyty, kotły i stoki wyspy Reunion | P | 2010 | |
Prehistoryczne osady na palach (wspólnie z Austrią, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią, Włochami) | K | 2011 | |
Causses i Sewenny – śródziemnomorski rolniczo-pasterski krajobraz kulturowy | K | 2011 | |
Zagłębie górnicze Nord-Pas-de-Calais | K | 2012 | |
Zdobiona jaskinia Pont d’Arc, znana jako Grotte Chauvet-Pont d’Arc w Ardèche | K | 2014 | |
Mozaika parceli winiarskich (climats) w Burgundii wraz z Beaune i centrum historycznym Dijon | K | 2015 | |
Wzgórza z winnicami, budynki i piwnice w Szampanii | K | 2015 | |
Architektoniczne dzieła Le Corbusiera, wybitny wkład w ruch modernistyczny (wspólnie z Argentyną, Belgią, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią) | K | 2016 | |
Taputapuatea | K | 2017 | |
Chaîne des Puys – arena tektoniczna uskoku Limagne | P | 2018 | |
Francuskie lądy i morza południowe | P | 2019 | |
Wielkie miasta uzdrowiskowe Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii | K | 2021 | |
Latarnia morska Cordouan | K | 2021 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2021 | |
Maison Carrée w Nîmes | K | 2023 | |
Wulkany i lasy Montagne Pelée i Pitons północnej Martyniki | P | 2023 | |
Miejsca pochówku i pamięci I wojny światowej (Front Zachodni) (wspólnie z Belgią) | K | 2023 | |
Te Henua Enata – Markizy | K,P | 2024 |
Grecja (19)
[edytuj | edytuj kod]Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj | K | 1986 | |
Stanowisko archeologiczne w Delfach | K | 1987 | |
Akropol ateński | K | 1987 | |
Góra Athos | K, P | 1988 | |
Stanowisko archeologiczne w Epidauros | K | 1988 | |
Wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie zabytki w Salonikach | K | 1988 | |
Klasztory Meteory | K, P | 1988 | |
Średniowieczne miasto Rodos | K | 1988 | |
Twierdza i miasto bizantyjskie w Mistrze | K | 1989 | |
Stanowisko archeologiczne w Olimpii | K | 1989 | |
Klasztory Dafni w Attyce, Osios Loukas w Beocji i Nea Moni na Chios | K | 1990 | |
Wyspa Delos | K | 1990 | |
Pythagorion i Herajon na wyspie Samos | K | 1992 | |
Stanowiska archeologiczne w Werginie | K | 1996 | |
Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsie | K | 1996 | |
Zabytkowe centrum (chora) z klasztorem św. Jana Teologa i Grotą Apokalipsy na wyspie Patmos | K | 1999 | |
Stare miasto w Korfu | K | 2007 | |
Stanowisko archeologiczne Filippi | K | 2016 | |
Krajobraz kulturowy Zagori | K | 2023 |
Hiszpania (50, w tym 4 na Wyspach Kanaryjskich)
[edytuj | edytuj kod]Zespół zabytkowy w Kordobie | K | 1984, 1994 | |
Alhambra, ogrody Generalife, twierdza Albaicín w Grenadzie | K | 1984, 1994 | |
Katedra w Burgos | K | 1984 | |
Klasztor i pałac Escorial pod Madrytem | K | 1984 | |
Dzieła A. Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Familia, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell | K | 1984, 2005 | |
Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii | K | 1985, 2008 | |
Zespół zabytkowy w Segowii i akwedukt | K | 1985 | |
Oviedo – zespół zabytkowy i kościoły z czasów królestwa Asturii | K | 1985, 1998 | |
Zespół zabytkowy w Santiago de Compostela | K | 1985 | |
Zespół zabytkowy w Ávili wraz z kościołami extra-muros | K | 1985 | |
Architektura w stylu mudejar w Aragonii | K | 1986, 2001 | |
Zespół zabytkowy w Toledo | K | 1986 | |
Park Narodowy Garajonay | P | 1986 | |
Zespół zabytkowy w Cáceres | K | 1986 | |
Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli | K | 1987 | |
Zespół zabytkowy w Salamance | K | 1988 | |
Opactwo w Poblet | K | 1991 | |
Zespół archeologiczny w Méridzie | K | 1993 | |
Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe | K | 1993 | |
Droga pielgrzymkowa do Santiago de Compostela (Droga św. Jakuba) | K | 1993, 2015 | |
Park Narodowy Doñana | P | 1994 | |
Zabytkowe miasto warowne Cuenca | K | 1996 | |
Giełda Jedwabiu (Lonja de la Seda) w Walencji | K | 1996 | |
Kopalnie złota Las Medulas | K | 1997 | |
Pałac Muzyki Katalońskiej (Palau de la Música Catalana) i szpital św. Pawła (Sant Pau) w Barcelonie | K | 1997 | |
Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla | K | 1997 | |
Pireneje – Monte Perdido/Mont Perdu – wspólnie z Francją | K, P | 1997, 1999 | |
Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim | K | 1998 | |
Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde (wpis transgraniczny wraz z Portugalią) | K | 1998, 2010 | |
Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares | K | 1998 | |
Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa | K, P | 1999 | |
San Cristóbal de La Laguna na Wyspach Kanaryjskich | K | 1999 | |
Stanowisko archeologiczne Atapuerca | K | 2000 | |
Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí | K | 2000 | |
Zespół archeologiczny Tarraco | K | 2000 | |
Gaj palmowy w Elche | K | 2000 | |
Rzymskie mury obronne w Lugo | K | 2000 | |
Krajobraz kulturowy Aranjuezu | K | 2000 | |
Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza | K | 2003 | |
Most Biskajski | K | 2006 | |
Park Narodowy Teide na Wyspach Kanaryjskich | P | 2007 | |
Wieża Herkulesa | K | 2009 | |
Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana | K | 2011 | |
Kopalnie rtęci w Almadén i Idriji (wspólnie ze Słowenią) | K | 2012 | |
Stanowisko dolmenów w Antequerze | K | 2016 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 | |
Kalifackie miasto Medina Azahara | K | 2018 | |
Krajobraz kulturowy Risco Caído i świętych gór Gran Canarii | K | 2019 | |
Paseo del Prado i Buen Retiro, krajobraz sztuki i nauki | K | 2021 | |
Miejsca prehistoryczne talajockiej Menorki | K | 2023 |
Holandia (12, w tym 1 na Curaçao)
[edytuj | edytuj kod]Schokland i okolice | K | 1995 | |
Holenderskie wodne linie obronne | K | 1995, 2021 | |
Wiatraki w regionie Kinderdijk-Elshout | K | 1997 | |
Strefa zabytkowa w Willemstad, centrum miasta i port (Curaçao) | K | 1997 | |
Woudagemaal – stacja pomp parowych | K | 1998 | |
Droogmakerij de Beemster (Polder Beemster) | K | 1999 | |
Rietveld Schröderhuis (Dom Rietvelda) w Utrechcie | K | 2000 | |
Morze Wattowe (wspólnie z Niemcami i Danią) | P | 2009, 2014 | |
XVII-wieczny pierścień kanałów w Amsterdamie | K | 2010 | |
Van Nellefabriek w Rotterdamie | K | 2014 | |
Koloniën van Weldadigheid – wpis transgraniczny położony na terenie Belgii i Holandii | K | 2021 | |
Granice Imperium Rzymskiego, dolny limes niemiecki – wpis transgraniczny wraz z Niemcami | K | 2021 | |
Planetarium Eisingi we Franeker | K | 2023 |
Irlandia (2)
[edytuj | edytuj kod]Zespół zabytków archeologicznych w dolinie Brú na Bóinne (Newgrange, Knowth, Dowth) | K | 1993 | |
Zespół klasztorny na wyspie Skellig Michael | K | 1996 |
Islandia (3)
[edytuj | edytuj kod]Park Narodowy Þingvellir | K | 2004 | |
Wyspa Surtsey | P | 2008 | |
Park Narodowy Vatnajökull – dynamiczna natura ognia i lodu | P | 2019 |
Litwa (5)
[edytuj | edytuj kod]Stare Miasto w Wilnie | K | 1994 | |
Mierzeja Kurońska – wspólnie z Rosją | K | 2000 | |
Stanowisko archeologiczne w Kiernowie (Kernave) | K | 2004 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 | |
Modernistyczne Kowno: architektura optymizmu, 1919–1939 | K | 2023 |
Luksemburg (1)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe dzielnice miasta Luksemburg wraz z fortyfikacjami | K | 1994 |
Łotwa (3)
[edytuj | edytuj kod]Stare Miasto w Rydze | K | 1997 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 | |
Stare miasto Kuldyga | K | 2023 |
Macedonia Północna (2)
[edytuj | edytuj kod]Miasto Ochryda z jeziorem | K, P | 1980 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2021 |
Malta (3)
[edytuj | edytuj kod]Valletta | K | 1980 | |
Hypogeum Ħal Saflieni | K | 1980 | |
Świątynie megalityczne na Malcie i Gozo – Ġgantija, Ħaġar Qim, Mnajdra, Ta’ Ħaġrat, Skorba, Tarxien | K | 1980, 1992 |
Mołdawia (1)
[edytuj | edytuj kod]Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 |
Niemcy (54)
[edytuj | edytuj kod]Norwegia (8)
[edytuj | edytuj kod]Bryggen – szereg zabytkowych budynków w Bergen | K | 1979 | |
Urnes stavkirke – kościół klepkowy w Urnes | K | 1979 | |
Miasto Røros | K | 1980, 2010 | |
Rysunki naskalne z Alty | P | 1985 | |
Vegaøyan – archipelag Vega | K | 2004 | |
Południk Struvego (K) – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 | |
Fiordy zachodniej Norwegii – Geirangerfjord i Nærøyfjord | P | 2005 | |
Stanowisko dziedzictwa przemysłowego Rjukan-Notodden | K | 2015 |
Polska (17)
[edytuj | edytuj kod]Polska jest jednym z pierwszych państw-sygnatariuszy Konwencji dziedzictwa światowego i jednym z czołowych reprezentantów na liście światowego dziedzictwa. Zgodnie ze stanem z lipca 2021 roku, zostało na nią wpisanych 17 polskich dóbr.
Część miast i obiektów w Polsce, znajdujących się na liście światowego dziedzictwa UNESCO skupiły się w Ligę Polskich Miast i Miejsc UNESCO.
Osobny artykuł:Portugalia (17, w tym 2 na Azorach, 1 na Maderze)
[edytuj | edytuj kod]Historyczne centrum Angra do Heroísmo na Azorach | K | 1983 | |
Klasztor dos Jeronimos i wieża Belém w Lizbonie | K | 1983 | |
Klasztor w Batalha | K | 1983 | |
Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze | K | 1983 | |
Historyczne centrum Évory | K | 1986 | |
Opactwo Cystersów w Alcobaça | K | 1989 | |
Krajobraz kulturowy Sintry (rejon Sintry na pn. stokach Serra de Sintra) | K | 1995 | |
Historyczne centrum Porto | K | 1996 | |
Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i paleolityczna sztuka naskalna w Siega Verde (wpis transgraniczny wraz z Hiszpanią) | K | 1998, 2010 | |
Lasy wawrzynowe na Maderze | P | 1999 | |
Alto Douro – region winny górnego Duero | K | 2001 | |
Historyczne centrum Guimarães i Strefa Couros | K | 2001, 2023 | |
Krajobrazy winnic na wyspie Pico (Azory) | K | 2004 | |
Miasto graniczne Elvas i jego fortyfikacje | K | 2012 | |
Uniwersytet w Coimbrze | K | 2013 | |
Królewski kompleks w Mafrze – pałac, bazylika, klasztor, ogród Cerco i park polowań Tapada | K | 2019 | |
Sanktuarium Bom Jesus do Monte w Bradze | K | 2019 |
Rosja, część europejska (21)
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe centrum Sankt Peterbsburga i pobliskie zabytki | K | 1990 | |
Cerkwie na wyspie Kiży na jeziorze Onega | K | 1990 | |
Kreml moskiewski i Plac Czerwony w Moskwie | K | 1990 | |
Zabytki historyczne Nowogrodu Wielkiego i okolic | K | 1992 | |
Zespół historyczny, kulturalny i naturalny Wysp Sołowieckich | K | 1992 | |
Zabytki Włodzimierza i Suzdalu oraz cerkiew Borysa i Gleba w Kidekszy | K | 1992 | |
Siergijew Posad – zespół architektoniczny Ławry Troicko-Siergijewskiej | K | 1993 | |
Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kołomienskoje | K | 1994 | |
Dziewicze lasy Komi (Park Narodowy „Jugyd Wa” i Peczorsko-Iłycki Rezerwat Biosfery) | P | 1995 | |
Zespół architektoniczny i zabytkowy Kremla w Kazaniu | K | 2000 | |
Zespół Monasteru Terapontowskiego | K | 2000 | |
Mierzeja Kurońska – wspólnie z Litwą | K | 2000 | |
Zespół klasztoru Nowodziewiczego | K | 2004 | |
Zabytkowe centrum Jarosławia nad Wołgą | K | 2005 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą | K | 2005 | |
Kompleks historyczny i archeologiczny Bułgar | K | 2014 | |
Katedra i Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Swijażsku | K | 2017 | |
Kościoły pskowskiej szkoły architektonicznej | K | 2019 | |
Petroglify nad Jeziorem Onega i Morzem Białym | K | 2021 | |
Obserwatoria astronomiczne Kazańskiego Uniwersytetu Państwowego | K | 2023 | |
Krajobraz kulturowy jeziora Kienoziero | K | 2024 |
Rumunia (11)
[edytuj | edytuj kod]Delta Dunaju | P | 1991 | |
Wioski z kościołami obronnymi w Siedmiogrodzie | K | 1993, 1999 | |
Monastyr w Horezu | K | 1993 | |
Malowane cerkwie północnej Mołdawii | K | 1993, 2010 | |
Stare Miasto Sighișoary | K | 1999 | |
Drewniane cerkwie Marmaroszu | K | 1999 | |
Fortece dackie w górach Orăștie | K | 1999 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 | |
Roșia Montană – krajobraz górniczy (zagrożone) | K | 2021 | |
Monumentalny zespół Brâncușiego w Târgu Jiu | K | 2024 | |
Granice Cesarstwa Rzymskiego – Dacja | K | 2024 |
San Marino (1)
[edytuj | edytuj kod]Historyczne centrum San Marino i góra Monte Titano | K | 2008 |
Serbia (5[a])
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowe miasto Stari Ras z monasterem Sopoćani | K | 1979 | |
Monaster Studenica | K | 1986 | |
Średniowieczne zabytki Kosowa (Monaster Visoki Dečani, monaster Gračanica, Cerkiew Bogurodzicy Ljeviškiej w Prizrenie i monaster Peć) (zagrożone) | K | 2004, 2006 | |
Gamzigrad-Romuliana – pałac Galeriusza | K | 2007 | |
Stećci – średniowieczne cmentarze z kamiennymi nagrobkami (wspólnie z Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją i Czarnogórą) | K | 2016 |
Słowacja (8)
[edytuj | edytuj kod]Bańska Szczawnica – średniowieczne miasto górnicze | K | 1993 | |
Wilkoliniec – skansen architektury ludowej | K | 1993 | |
Levoča, Zamek Spiski i związane z nim zabytki, Spiska Kapituła i kościół we wsi Żehra | K | 1993 rozszerzono w 2009 | |
Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Krasu Słowackiego (wpis rozszerzony w 2000 roku o Dobszyńską Jaskinię Lodową w Słowackim Raju) – wspólnie z Węgrami | P | 1995, 2000 | |
Bardejów – średniowieczne miasto obronne; dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską | K | 2000 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2007, 2011, 2017, 2021 | |
Drewniane kościoły w słowackich Karpatach | K | 2008 | |
Granice Imperium Rzymskiego, Limes naddunajski (część zachodnia) – wpis transgraniczny wraz z Austrią i Niemcami | K | 2021 |
Słowenia (5)
[edytuj | edytuj kod]Jaskinie Szkocjańskie – system jaskiń krasowych znacznych rozmiarów | P | 1986 | |
Prehistoryczne osady na palach (wspólnie z Austrią, Francją, Niemcami, Szwajcarią, Włochami) | K | 2011 | |
Kopalnie rtęci w Almadén i Idriji (wspólnie z Hiszpanią) | K | 2012 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017 | |
Dzieło Jože Plečnika w Lublanie – urbanistyka na skalę człowieka | K | 2021 |
Szwajcaria (13)
[edytuj | edytuj kod]Szwecja (15)
[edytuj | edytuj kod]Rezydencja królewska Drottningholm | K | 1991 | |
Osady wikingów w Birka i Hovgården | K | 1993 | |
Odlewnia żelaza Engelsberg | K | 1993 | |
Rysunki naskalne w Tanum | K | 1994 | |
Cmentarz leśny Skogskyrkogården w Sztokholmie | K | 1994 | |
Hanzeatyckie miasto Visby | K | 1995 | |
Kraina Laponii | K, P | 1996 | |
Miasto-kościół Gammelstad w Luleå | K | 1996 | |
Port morski w Karlskronie | K | 1998 | |
Pobrzeże Zachodniobotnickie wraz z Archipelagiem Kvarken wraz z Finlandią | P | 2000, 2006 | |
Krajobraz rolniczy południowej Olandii | K | 2000 | |
Strefa górnicza Wielkiej Góry rudy Miedzianej w Falun | K | 2001 | |
Radiostacja Varberg w Grimeton | K | 2004 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą | K | 2005 | |
Zdobione domy wiejskie w Hälsingland | K | 2012 |
Ukraina (8[b])
[edytuj | edytuj kod]Ławra Peczerska i Sobór Sofijski w Kijowie (zagrożone) | K | 1990, 2005 | |
Stare Miasto we Lwowie (zagrożone) | K | 1998 | |
Południk Struvego – wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją i Szwecją | K | 2005 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2007, 2011, 2017 | |
Rezydencja prawosławnych metropolitów Bukowiny i Dalmacji w Czerniowcach | K | 2011 | |
Drewniane cerkwie regionu karpackiego w Polsce i na Ukrainie (wspólnie z Polską) | K | 2013 | |
Starożytne miasto Chersonez Taurydzki i jego Chora | K | 2013 | |
Historyczne centrum Odessy (zagrożone) | K | 2023 |
Watykan (2)
[edytuj | edytuj kod]Historyczne centrum Rzymu, eksterytorialne posiadłości Watykanu w Rzymie i bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo Fuori le Mura) – wspólnie z Włochami | K | 1980, 1990 | |
Miasto Watykan | K | 1984 |
Węgry (8)
[edytuj | edytuj kod]Budapeszt – panorama nabrzeży Dunaju (m.in. Góra Gellerta), dzielnica zamkowa w Budzie i Andrássy út | K | 1987, 2002 | |
Wieś Hollókő | K | 1987 | |
Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Krasu Słowackiego oraz Dobszyńska Jaskinia Lodowa w Słowackim Raju – wspólnie ze Słowacją | P | 1995, 2000 | |
Opactwo benedyktyńskie Pannonhalma i jego otoczenie | K | 1996 | |
Puszta – Park Narodowy Hortobágy | K | 1999 | |
Cmentarz wczesnochrześcijański w Peczu | K | 2000 | |
Krajobraz kulturowy Jeziora Fertö/Nezyderskiego – wspólnie z Austrią | K | 2001 | |
Krajobraz kulturowy Tokaju | K | 2002 |
Wielka Brytania (35, w tym 4 w terytoriach zależnych)
[edytuj | edytuj kod]Wyspa St Kilda (Hebrydy) na Oceanie Atlantyckim, z rezerwatem ptaków | K, P | 1986, 2005 | |
Grobla Olbrzyma (ang. Giant’s Causeway) i bazaltowe wybrzeże północnej Irlandii | P | 1986 | |
Zamek oraz klasztor z katedrą w Durham z XI–XII wieku | K | 1986 | |
Stonehenge, Avebury i pobliskie miejsca kultowe | K | 1986 | |
Park Studley Royal i ruiny opactwa w Fountains | K | 1986 | |
Wąwóz Ironbridge – pierwszy most żeliwny w Anglii nad rzeką Severn w miejscowości Coalbrookdale | K | 1986 | |
Warowne zamki i mury obronne króla Edwarda I w dawnym księstwie Gwynedd | K | 1986 | |
Pałac i Opactwo Westminsterskie oraz kościół św. Małgorzaty w Londynie | K | 1987 | |
Granice Cesarstwa Rzymskiego – Wał Hadriana, Mur Antoninusa i rzymski limes w Niemczech – wspólnie z Niemcami | K | 1987, 2005, 2008 | |
Pałac w Blenheim | K | 1987 | |
Zabytkowe miasto Bath | K | 1987 | |
Katedra, Opactwo św. Augustyna i romańsko-gotycki kościół św. Marcina w Canterbury | K | 1988 | |
Twierdza Tower w Londynie | K | 1988 | |
Wyspa Hendersona wchodząca w skład kolonii Pitcairn, bezludna wyspa pochodzenia wulkanicznego | P | 1988 | |
Stare i Nowe Miasto w Edynburgu | K | 1995 | |
Rezerwat przyrody na wyspie Gough, wchodzącej w skład Świętej Heleny – ptactwo morskie i endemiczne gatunki roślin | P | 1995 | |
Zabytki Greenwich, łącznie z królewskim obserwatorium | K | 1997 | |
Neolityczne stanowiska archeologiczne na Orkadach – Skara Brae, Maes Howe i inne | K | 1999 | |
Krajobraz przemysłowy Blaenavon w Walii | K | 2000 | |
Miasto zabytkowe St. George’s i związane z nim fortyfikacje na Bermudach | K | 2000 | |
Wybrzeże Jurajskie (wschodnie wybrzeże klifowe hrabstwa Devon i hrabstwa Dorset) | P | 2001 | |
Osada przemysłowa z XIX wieku w Saltaire (West Yorkshire) | K | 2001 | |
New Lanark w Szkocji – osada związana z działalnością Roberta Owena | K | 2001 | |
Zakłady przemysłowe w dolinie rzeki Derwent w środkowej Anglii | K | 2001 | |
Królewskie Ogrody Botaniczne Kew | K | 2003 | |
Krajobraz górniczy Kornwalii i Zachodniego Devonu | K | 2006 | |
Akwedukt i kanał Pontcysyllte | K | 2009 | |
Forth Bridge | K | 2015 | |
Kompleks Jaskini Gorhama | K | 2016 | |
Lake District w Anglii | K | 2017 | |
Obserwatorium Jodrell Bank | K | 2019 | |
Wielkie miasta uzdrowiskowe Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii | K | 2021 | |
Krajobraz łupkowy w północno-zachodniej Walii | K | 2021 | |
Osady braci morawskich – wpis transgraniczny wraz z Danią, Niemcami i USA | K | 2024 | |
Flow Country | P | 2024 |
Włochy (59)
[edytuj | edytuj kod]Rysunki naskalne w Val Camonica | K | 1979 | |
Kościół i klasztor dominikanów Santa Maria delle Grazie z „Ostatnią Wieczerzą” Leonarda da Vinci w Mediolanie (K) | K | 1980 | |
Historyczne centrum Rzymu, eksterytorialne posiadłości Watykanu w Rzymie i bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo Fuori le Mura) – wspólnie z Watykanem | K | 1981, 1990 | |
Zespół zabytkowy we Florencji | K | 1982 | |
Plac Katedralny (Piazza del Duomo) w Pizie | K | 1987 | |
Wenecja wraz z laguną | K | 1987 | |
Zespół zabytkowy w San Gimignano | K | 1990 | |
Sassi w Materze | K | 1993 | |
Vicenza i wille palladiańskie w regionie Veneto | K | 1994, 1996 | |
Zespół zabytkowy w Neapolu | K | 1995 | |
Miasto przemysłowe Crespi d’Adda | K | 1995 | |
Renesansowe miasto Ferrara i delta Padu | K | 1995, 1999 | |
Zespół zabytkowy w Sienie | K | 1995 | |
Zespół zabytkowy w Pienzy | K | 1996 | |
Zabytki wczesnochrześcijańskie w Rawennie | K | 1996 | |
Trulli w Alberobello | K | 1996 | |
Zamek Castel del Monte | K | 1996 | |
Costiera Amalfitana | K | 1997 | |
Pałac Królewski w Casercie (z XVIII wieku), wraz z parkiem, akweduktem Vanvitellego i zespołem San Leucio | K | 1997 | |
Su Nuraxi w Barumini (Sardynia) | K | 1997 | |
Ogród botaniczny w Padwie (Orto Botanico) | K | 1997 | |
Katedra, Torre Civica i Piazza Grande w Modenie | K | 1997 | |
Villa Romana del Casale | K | 1997 | |
Rezydencje królewskie dynastii sabaudzkiej w Turynie i okolicach | K | 1997 | |
Portovenere, Cinque Terre i wyspy (Palmaria, Tino i Tinetto) | K | 1997 | |
Zespoły archeologiczne – Pompeje, Herkulanum i Torre Annunziata | K | 1997 | |
Strefa archeologiczna w Agrigento | K | 1997 | |
Strefa archeologiczna i Bazylika Matki Bożej Wniebowziętej w Akwilei | K | 1998 | |
Zespół zabytkowy w Urbino | K | 1998 | |
Park Narodowy Cilento i Vallo di Diano oraz stanowiska archeologiczne Paestum i Velia oraz Certosa di Padula | K | 1998 | |
Willa Hadriana w Tivoli | K | 1999 | |
Asyż, bazylika franciszkańska i inne zabytki franciszkańskie | K | 2000 | |
Miasto Werona | K | 2000 | |
Wyspy Liparyjskie | P | 2000 | |
Villa d’Este w Tivoli | K | 2001 | |
Miasta późnego baroku w dolinie Noto (południowo-wschodnia Sycylia) | K | 2002 | |
Sacri Monti w Piemoncie i Lombardii | K | 2003 | |
Monte San Giorgio (wpis transgraniczny wraz ze Szwajcarią) | P | 2003, 2010 | |
Val d’Orcia | K | 2004 | |
Etruskie nekropolie w Cerveteri i Tarkwinii | K | 2004 | |
Syrakuzy i skalna nekropolia w Pantalica | K | 2005 | |
Genua – część historycznego centrum z zespołem późnorenesansowych i barokowych rezydencji, położonych wzdłuż Le Strade Nuove | K | 2006 | |
Mantua i Sabbioneta | K | 2008 | |
Linie kolei retyckiej przez przełęcze Albula i Bernina (wpis transgraniczny ze Szwajcarią) | K | 2008 | |
Dolomity | P | 2009 | |
Longobardowie we Włoszech. Ośrodki władzy, 568–774 n.e. | K | 2011 | |
Prehistoryczne osady na palach (wspólnie z Austrią, Francją, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią) | K | 2011 | |
Etna | P | 2013 | |
Wille i ogrody Medyceuszy w Toskanii | K | 2013 | |
Krajobraz winnic Piemontu – Langhe-Roero i Monferrato | K | 2014 | |
Arabsko-normańskie Palermo i katedry Cefalù i Monreale | K | 2015 | |
Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch | P | 2017, 2021 | |
Weneckie dzieła obronne z okresu XVI i XVII wieku: Stato da Terra – zachodnie Stato da Mar – wpis transgraniczny położony na terenie Włoch, Czarnogóry i Chorwacji | K | 2017 | |
Ivrea – miasto przemysłowe XX wieku | K | 2018 | |
Wzgórza prosecco w Conegliano i Valdobbiadene | K | 2019 | |
Wielkie miasta uzdrowiskowe Europy – wpis transgraniczny położony na terenie Austrii, Belgii, Czech, Francji, Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii | K | 2021 | |
XIV-wieczne cykle fresków w Padwie | K | 2021 | |
Podcienia Bolonii | K | 2021 | |
Ewaporacyjny kras i jaskinie Apeninów Północnych | P | 2023 | |
Via Appia. Regina viarum | K | 2024 |
Obiekty skreślone
[edytuj | edytuj kod]- 2009 – Krajobraz kulturowy doliny Łaby w okolicach Drezna w Niemczech (K) (wpisany 2004),
- 2021 – Liverpool – miasto floty handlowej; obejmuje m.in. Pier Head (K) (wpisany 2004)[1]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Obiekt skreślony z listy w 2021 roku – World Heritage Committee deletes Liverpool – Maritime Mercantile City from UNESCO’s World Heritage List. unesco, 2021-07-21. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- UNESCO: Lista światowego dziedzictwa UNESCO. whc.unesco.org. [dostęp 2010-08-04]. (ang. • fr.).
- Liga polskich miast i miejsc UNESCO: strona oficjalna. liga-unesco.pl. [dostęp 2010-08-04].
- Polski Komitet ds. UNESCO: strona oficjalna. unesco.pl. [dostęp 2010-08-04].