Niebieszczany
49°30′04″N 22°09′35″E/49,501111 22,159722| wieś | |
 Kościół św. Mikołaja w Niebieszczanach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
2190[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-504[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RSA |
| SIMC |
0359439[4] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok  | |
| 49°30′04″N 22°09′35″E/49,501111 22,159722[1]
| |
Niebieszczany – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5]. W roku 2006 wieś liczyła 2500 mieszkańców oraz 491 domów.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0359445 | Dwór | część wsi |
| 0359451 | Łazy | część wsi |
| 0359468 | Pod Dębiną | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś na Pogórzu Bukowskim wymieniona już w 1376 r. jako Najna lub Nana, została następnie lokowana przywilejem królewskim na prawie magdeburskim w roku 1430 przez Fryderyka z Miśni. Pierwszym właścicielem wsi był Fryderyk Myssnar z Miśnii. W 1460 powstaje fundacja Fryderyka Jaćmirskiego Myssnara z Miśnii, miecznika sanockiego, właściciela Jaćmierza i Niebieszczan dla kościoła. Po nim kolejno jego synowie Mikołaj, Jan (stolnik lwowski) i Leonard (z Pobiedna, wojski sanocki), którzy używali nazwiska Niebieszczańscy. W roku 1461 Jan Myssnar Jaćmirski właściciel miejscowego obronnego dworu uposaża parafię w Niebieszczanach o kolejne dotacje. Po Jaćmirskich właścicielami wsi są Drohojowscy, protestanci, którzy w II poł. XVI wieku zamienili kościół na zbór kalwiński. Zbór w Niebieszczanach przetrwał do roku 1621, kiedy to na mocy wyroku sądu królewskiego Drohojowscy zmuszeni byli oddać świątynię katolikom. W roku 1712 powstał drugi drewniany kościół, rozebrany w roku 1926. W roku 1745 parafię wizytował biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski. Przez cały wiek XIX do roku 1939 większościowa własność ziemska należała do p. Truskolaskich oraz Wiktorów. W roku 1900 wieś liczyła 1782 mieszkańców, całkowita pow. wsi wynosiła wówczas 1328 ha[6].
Zimą 1846 wieś wzięła czynny udział w rzezi galicyjskiej.
Latem 1885 dobra Niebieszczany nabył Józef Wiktor za cenę 145 000 zł od Kornela i Eleonory Daukszów[7]. Pod koniec XIX wieku właścicielką tabularną dóbr we wsi była jego żona Adela Wiktor[8]. W 1905 ich syn Kazimierz Wiktor posiadał we wsi obszar 599,7 ha[9].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie sanockim województwa lwowskiego. Podczas II wojny światowej działała w Niebieszczanach V Placówka Armii Krajowej wchodząca w skład Obwodu Sanok. Jej dowódcą, do aresztowania w czerwcu 1944 roku, był sierżant Władysław Szelka ps. „Czajka”, „Borsuk”, a następnie Jerzy Jasiński ps. „Kadłubek”. W nocy z 20 na 21 października 1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków. W obronie ludności cywilnej zginęło 2 żołnierzy Wojska Polskiego[10].
W okresie 1945–1946 w Niebieszczanach mieściła się kwatera antykomunistycznego Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ o kryptonimie „ZUCH”, podległego pod Oddział III, Komendy Okręgu VII (Kraków), której dowódcą był kpt. Antoni Żubryd.
Od roku 1926 działa nieprzerwanie jedno z najstarszych kół gospodyń wiejskich.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
W latach 1954-1972 wieś była siedzibą gromady Niebieszczany. Między 1 lutego a 1 kwietnia 1977 w gminie Zagórz[11][12].
We wsi funkcjonuje obecnie szkoła podstawowa do której uczęszcza 400 uczniów.
Archeologia
[edytuj | edytuj kod]Na terenie byłego majątku Morawskich znajdują się pozostałości obwarowań ziemnych (wałów i bastionów) bliżej nieznanej fortecy oraz pozostałości dworku z XIX wieku. Badania archeologiczne prowadzone tu w roku 1972 wydobyły podczas wykopalisk przedmioty datowane na okres od XVI-XVII wieku[13].
- Grodzisko w Niebieszczanach
-
-
Zarys grodziska nad potokiem Niebieszczanka
Religia
[edytuj | edytuj kod]Ludzie związani z Niebieszczanami
[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Fal (ur. 29 kwietnia 1954 w Niebieszczanach) – polski polityk, działacz spółdzielczy, samorządowiec, poseł na Sejm II kadencji, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego.
- Józef Agaton Morawski (1893–1969) – ziemianin, rolnik, działacz społeczny, poseł na Sejm IV kadencji (1935-1938), właściciel majątki w Niebieszczanach
- Tomasz Morawski (ur. 24 października 1950 w Niebieszczanach) – Konsul Honorowy RP w Quito (Ekwador); publikacje Tomasz Morawski. "Więźniowie. Ekwador, kokaina i..." ISBN 978-83-7506-270-0.
- Jan Sitarz (ur. 12 października 1902 w Niebieszczanach) – starszy posterunkowy Policji Państwowej, zamordowany w 1940 ramach zbrodni katyńskiej[14]. W 2011 przy Szkole Podstawowej w Niebieszczanach posadzono Dąb Pamięci honorujący jego osobę[15].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86337
- ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2022 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 22 maja 2023 [dostęp 2023-07-16] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 809 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Tom XII. Galizien. 10 grudnia 1900. Wien 1907.
- ↑ Kronika. Dobra Niebieszczany. „Echo z nad Sanu”, s. 3, Nr 14 z 2 sierpnia 1885.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 62.
- ↑ Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 953, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 8, poz. 32
- ↑ Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1970–1972, s. 140–143
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Miednoje Tom II, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005, s. 808 [dostęp 2022-08-27].
- ↑ W Niebieszczanach posadzono Dąb Pamięci [online], esanok.pl, 2011 [dostęp 2022-08-27].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Niebieszczany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 39.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne. części wsi |
|
| Była wieś |
