Kopalnia węgla kamiennego

Wózek z węglem przed KWK Rydułtowy-Anna w Rydułtowach

Ostatnia wydobyta tona węgla z KWK Zabrze

Kopalnia węgla kamiennego (KWK) – rodzaj kopalni, w której wydobywa się węgiel kamienny z pokładów położonych pod ziemią metodą odkrywkową lub głębinową.

Kopalnia

Kopalnia węgla kamiennego jest zazwyczaj dużym zakładem, zatrudniającym od kilkuset do kilku tysięcy osób, zdolnym do wydobywania, obróbki i przygotowania węgla do transportu. W kopalni znajdują się maszyny i urządzenia umożliwiające wydobycie, obróbkę i załadunek surowca. Do najważniejszych obiektów na terenie kopalni zalicza się szyby górnicze, wraz z wieżami szybowymi, łaźnie, budynki administracyjne, zakład obróbki węgla, suszarnie, płuczki, sortownie, lampownie, bocznice kolejowe, rampy, place ładunkowe i inne.

W podziemnej części kopalni znajdują się wyrobiska górnicze, które najczęściej zajmują powierzchnię kilku kilometrów kwadratowych na różnych poziomach wydobycia.

Zazwyczaj każda z kopalń posiada również własną zakładową straż pożarną, punkt medyczny oraz drużynę ratowników górniczych. Ponadto nad bezpieczeństwem pracowników kopalń czuwają specjalnie powołane w tym celu zespoły ratownictwa górniczego. W Polsce są one skupione wokół Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu z oddziałami ratunkowymi w: Jaworznie, Wodzisławiu Śląskim i Zabrzu.

Szkodliwość górnictwa węglowego

W wyniku eksploatacji złóż podziemnych następuje zwiększone ryzyko licznych zagrożeń mających wpływ dla środowiska, gospodarki, otoczenia społecznego oraz życia samych górników. Należą do nich szkody górnicze, obniżanie poziomu wód gruntowych, zalanie wyrobiska przez kurzawkę, wdarcie się wody, zatrucia toksycznymi gazami, odwrócenie prądu powietrza, pożary zarówno w kopalni, jak i hałd z odpadami kopalnianymi, zawały wyrobiska, wybuchy pyłu węglowego, wybuchy metanu, zalanie kopalń, wyrzut skał i zwiększone ryzyko wypadków przy maszynach będące konsekwencją warunków w kopalni węgla kamiennego.

Osobną kategorię zagrożeń stanowi wpływ spalania węgla zarówno w wyniku niskiej emisji, jak i w elektrowniach węglowych.

Wykorzystanie infrastruktury kopalń

Z uwagi, że kopalnie węgla kamiennego to najczęściej duże zakłady, po restrukturyzacji i zamknięciu kopalń pozostaje często bardzo dużo budynków, które można wtórnie zagospodarować. Wykorzystana może być również energia geotermalna bądź złoża gazu (najczęściej metanu), zalegające w kopalniach.

Już w listopadzie 2001 roku podczas konferencji „Geotermal Energy in Underground Mines” zespół w składzie: Eleonora Solik-Heliasz (Główny Instytut Górnictwa) i Zbigniew Małolepszy (Katedra Geologii Podstawowej Uniwersytetu Śląskiego) przedstawili możliwości wykorzystania energii geotermalnej z wód kopalnianych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym^[1]

Na terenach byłych kopalni węgla kamiennego powstają:

centra handlowe – Silesia City Center, Galeria Victoria Wałbrzych
ośrodki kultury – Galeria Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, Galeria Szyb Wilson, Klub „Sztygarka”^[2], Zagłębie Ruhry^[3]
centrum wspinaczkowe – Sosnowiec – Centrum wspinaczkowe Sport Poziom 450 w Sosnowcu – Kopalnia Węgla Kamiennego Sosnowiec^[4]
Sosnowiecki Park Naukowo-Technologiczny – Kopalnia Węgla Kamiennego Niwka-Modrzejów^[5]
zabytki techniki – Szyb Krystyna, zespół szybu Maciej, Kopalnia Węgla Kamiennego Prezydent
muzea – Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido, Skansen Górniczy Królowa Luiza, Zabytkowa Kopalnia „Ignacy”, Muzeum Śląskie na terenie KWK Katowice

Kopalnie węgla kamiennego w Polsce

Osobny artykuł: Kopalnie węgla kamiennego w Polsce.

W Polsce kopalnie węgla kamiennego znajdują się na Górnym Śląsku i Zagłębiu Dąbrowskim w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym obejmującym Górnośląski Okręg Przemysłowy oraz Rybnicki Okręg Węglowy, a także na Dolnym Śląsku i na Lubelszczyźnie – Lubelskie Zagłębie Węglowe. Kopalnie Węgla Kamiennego w Polsce zrzeszone są w grupach, holdingach i kompaniach węglowych:

Katowicki Holding Węglowy S.A.

Holding powstał 29 czerwca 1993 roku.

Kopalnie wchodzące w skład Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.^[6]:

KWK Murcki – Staszic
KWK Mysłowice – Wesoła
KWK Wieczorek
KWK Wujek

1 kwietnia 2017 roku kopalnie przeszły do Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o.

Kompania Węglowa S.A.

Kompania Węglowa S.A. powstała 1 lutego 2003 roku. Kopalnie wchodzące w skład Kompanii Węglowej S.A w 2003 roku

Kopalnie wchodzące w skład Kompanii Węglowej S.A w 2016 roku^[7]:

1 maja 2016 roku kopalnie przeszły do Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o.

Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.

Kopalnie wchodzące w skład JSW w 2014 roku:

Węglokoks Kraj Sp. z o.o.

KWK Bobrek-Piekary Ruch Bobrek
KWK Bobrek-Piekary Ruch Piekary

Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.

Kopalnie wchodzące w skład Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A.^[8]

KWK Brzeszcze Wschód
KWK Centrum
KWK Makoszowy
KWK Kazimierz – Juliusz
KWK Mysłowice
KWK Murcki-Staszic Ruch Boże Dary
KWK Anna
KWK „Rozbark V”
KWK „Jas-Mos”
KWK „Pokój I”
KWK „Wieczorek”
KWK „Krupiński”

Polska Grupa Górnicza sp. z o.o.

Powstała 1 maja 2016 roku. Przejęła kopalnie z Kompanii Węglowej S.A., niecały rok później bo 1 kwietnia 2017 roku przejęła kopalnie Katowickiego Holdingu Węglowego S.A.

KWK Bolesław Śmiały
KWK Sośnica
KWK Piast-Ziemowit Ruch Piast
KWK Piast Ziemowit Ruch Ziemowit
KWK Ruda Ruch Halemba
KWK Ruda Ruch Pokój
KWK Ruda Ruch Bielszowice
KWK ROW Ruch Chwałowice
KWK ROW Ruch Jankowice
KWK ROW Ruch Marcel
KWK ROW Ruch Rydułtowy
KWK Mysłowice-Wesoła
KWK Murcki-Staszic
KWK Wujek

1 stycznia 2018 roku – Polska Grupa Górnicza sp. z o.o. przekształciła się w Polska Grupa Górnicza spółka akcyjna

Tauron Wydobycie S.A.

Zakład Górniczy Janina
Zakład Górniczy Sobieski
Zakład Górniczy Brzeszcze

Kopalnie prywatne

Zakład Górniczy „Eko-Plus” w Bytomiu
Zakład Górniczy „Siltech” w Zabrzu

Zobacz też

Przypisy

↑ http://kgp.wnoz.us.edu.pl/Pdf/a12.pdf Możliwości wykorzystania energii geotermalnej z wód kopalnianych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym.
↑ https://web.archive.org/web/20120402025411/http://www.chorzowianin.pl/najlepsze-zdjecia-z-wikipedii-w-sztygarce,n-2743.html Najlepsze zdjęcia z Wikipedii w „Sztygarce”.
↑ http://bryla.gazetadom.pl/bryla/1,85298,7498874,RUHR___postindustrialna_stolica_kultury.html Postindustrialna stolica kultury.
↑ Wyborcza.pl.
↑ SPNT – Sosnowiecki Park Naukowo-Technologiczny.
↑ Strona główna – Katowicki Holding Węglowy SA.
↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-15)].
↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-29)].

[1] ttp://kgp.wnoz.us.edu.pl/Pdf/a12.pdf Możliwości wykorzystania energii geotermalnej z wód kopalnianych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym.

[2] ttps://web.archive.org/web/20120402025411/http://www.chorzowianin.pl/najlepsze-zdjecia-z-wikipedii-w-sztygarce,n-2743.html Najlepsze zdjęcia z Wikipedii w „Sztygarce”.

[3] ttp://bryla.gazetadom.pl/bryla/1,85298,7498874,RUHR___postindustrialna_stolica_kultury.html Postindustrialna stolica kultury.

[4] Wyborcza.pl.

[5] SPNT – Sosnowiecki Park Naukowo-Technologiczny.

[6] Strona główna – Katowicki Holding Węglowy SA.

[7] Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-15)].

[8] Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2017-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-29)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]