Przejdź do zawartości

Granica polsko-rosyjska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Granica międzypaństwowa
Mapa
Państwa graniczące

 Polska
 Rosja

Okres istnienia

od 26 grudnia 1991

W obecnym przebiegu

od 1945[1]

Długość

morskiej: 22 km
lądowej: 210[2] km

Numeracja znaków granicznych

od nr. 1987 do nr. 2439

Liczba przejść granicznych

4 drogowe
3 kolejowe

Granica polsko-rosyjskagranica między Rzeczpospolitą Polską a Federacją Rosyjską (dokładniej jej obwodem królewieckim), wyodrębniana od momentu rozwiązania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, tj. od 26 grudnia 1991 roku.

Z obwodem królewieckim Federacji Rosyjskiej graniczą polskie województwa: warmińsko-mazurskie i pomorskie, a także w jednym miejscu podlaskie.

Kształtowanie się granicy

[edytuj | edytuj kod]

Do 1991 roku obecna polska granica z Rosją stanowiła część granicy z ZSRR i miała identyczny przebieg. Granica polsko-rosyjska jest zarazem zewnętrzną granicą Unii Europejskiej.

Granica powstała na skutek odebrania Niemcom terenów na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej i podziału Prus Wschodnich między PRL i ZSRR, jednak pierwsze pretensje do ziem Prus Wschodnich Polska zgłosiła w listopadzie 1939 roku, kiedy polski rząd emigracyjny poinformował zachodnich sojuszników o swoich roszczeniach terytorialnych względem Niemiec[3].

Natomiast roszczenia radzieckie do Prus Wschodnich ewoluowały w czasie. W 1941 roku Józef Stalin oficjalnie zażądał dla ZSRR Tylży i północnych skrawków Prus, a podczas konferencji teherańskiej zgłosił także roszczenia do portowego miasta Królewiec i pasa ziem nadmorskich, a przebieg granicy miał umożliwić kolejową łączność Królewca z Rygą. Polski rząd emigracyjny ostatecznie pod koniec 1944 roku zaakceptował te plany, skupiając się głównie na zabieganiu o korzystniejsze wytyczenie granicy wschodniej. Tymczasem polski rząd lubelski zgodził się na granicę przebiegającą na północ od Gołdapi, a podczas konferencji jałtańskiej mocarstwa ustaliły jedynie, że granica przebiegnie na południe od Królewca[3].

W 1945 roku rząd lubelski propagował wśród społeczeństwa hasło o oparciu granic o Odrę, Nysę i Pregołę, a wyzwoleni w Królewcu polscy robotnicy przymusowi utworzyli w kwietniu tego samego roku radę miejską i straż obywatelską. Dwa miesiące później jeden z batalionów 14 dywizji piechoty zdążający do Królewca celem obsadzenia miasta został dopiero na jego przedmieściach zatrzymany przez patrole radzieckie i zawrócony na południe. Polska administracja przejmowała także od radzieckich komendantów zarząd nad poszczególnymi powiatami. Łącznie Polacy kontrolowali wówczas w całości powiaty świętomiejski, iławecki, bartoszycki, gierdawski, darkiejmski i gołdapski[3].

W czasie konferencji poczdamskiej mocarstwa ustaliły jedynie, że granica przebiegać będzie 30 km na południe od Królewca, a 16 sierpnia 1945 roku została zawarta polsko-radziecka umowa graniczna, a granica została wytyczona na mapie osobiście przez Stalina. Początkowo administracja traktowała tę granicę jako wstępną i przybliżoną, gdyż rozcinała ona w wielu miejscach infrastrukturę i węzły komunikacyjne. Dopiero jesienią 1945 roku Stalin polecił dopasować granicę w terenie do zapisów z umowy. Wówczas zaczęto z północnych części Prus wysiedlać polskich osadników oraz administrację. W czasie „prostowania” granicy wielokrotnie przecinano nią infrastrukturę, a władze radzieckie w większości odmawiały dostosowania granicy do przebiegu dróg czy linii kolejowych. Prace komisji delimitacyjnej trwały dziesięć lat, do 5 marca 1957 roku[3]. Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o wytyczeniu istniejącej polsko-radzieckiej granicy państwowej w części przylegającej do Morza Bałtyckiego podpisana w Moskwie dnia 5 marca 1957 r. obowiązuje do dziś[4].

Przebieg granicy

[edytuj | edytuj kod]

Granica lądowa Polski z Rosją zaczyna się od trójstyku (znak graniczny nr 1987) – zbiegu granic trzech państw (Polski, Rosji i Litwy) i dalej na zachód od okolic Wiżajn, przez Puszczę Romincką, równolegle na północ od miejscowości Gołdap, Węgorzewo, Bartoszyce, Braniewo, przecina Zalew Wiślany (znaki graniczne od nr. 2417 do nr. 2436) i kończy się na Mierzei Wiślanej w miejscowości ok. Piaski daw. Nowa Karczma (znak graniczny nr 2439) dochodząc do brzegu Zatoki Gdańskiej.

Przejścia graniczne

[edytuj | edytuj kod]

Na granicy Polski i Rosji znajduje się siedem przejść granicznych – cztery drogowe oraz trzy kolejowe. W 1992 roku oba państwa zawarły umowę, która stwierdza, że do 2015 roku należy powiększyć liczbę przejść granicznych o kolejne cztery[5].

Granica Królestwa Polskiego z Imperium Rosyjskim (1815–1916)

[edytuj | edytuj kod]

Granica polsko-rosyjska została w 1815 roku wytyczona wzdłuż rzeki Bug, którą biegła od trójstyku z Cesarstwem Austrii do okolic Ciechanowca, gdzie skręcała na północny wschód, w stronę Suraża. Tam osiągała linię Narwi, którą biegła do ujścia Biebrzy. Biebrzą, z drobnymi odchyleniami, granica kierowała się w stronę północno-wschodnim do Niemna. Odcinek granicy od Ciechanowca do Niemna powstał w 1807 (traktat w Tylży), rozgraniczał wówczas Księstwo Warszawskie od Rosji. Natomiast granica biegnąca Niemnem do granicy z Prusami (Wschodnimi) powstała na mocy postanowień rozbiorowych w 1795 roku.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Z późniejszymi korektami.
  2. Mały Rocznik Statystyczny Polski: Concise statistical yearbook of Poland. T. LI: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2008: Concise statistical yearbook of Poland 2008. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, maj 2008. ISSN 1640-3630. [dostęp 2009-01-06]. (ang. • pol.).
  3. a b c d Marek Wąs. Kreska Stalina. „Ale historia”. 16/2013 (66), s. 12–13, 20133-04-22. Agora SA. (pol.). 
  4. Dz.U. 1958 nr 37 poz. 166
  5. PAP: Powstanie nowe przejście z obwodem kaliningradzkim. wnp.pl, 16 kwietnia 2008. [dostęp 2008-01-06]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]