Gospodarka Rumunii
| |
| Informacje ogólne | |
| Waluta | |
|---|---|
| Rok podatkowy |
rok kalendarzowy |
| Organizacje gospodarcze | |
| Dane statystyczne | |
| PKB (nominalny) |
250,08 mld $ (2019) |
| PKB (ważony PSN) |
625,16 mld $ (2019) |
| PKB per capita |
23 979,56 $ (2019) |
| Wzrost PKB |
4,1% (2019) |
| Struktura PKB |
rolnictwo 12,3%, przemysł 37,8%, usługi 50% |
| Inflacja |
3,82% (2019) |
| Wymiana handlowa | |
| Eksport |
77,3 mld $ (2019) |
| Główni partnerzy |
Niemcy 22,4%, Włochy 11,3%, Francja 6,9%, Węgry 4,82%, Wielka Brytania 3,74%, Polska 3,53% |
| Import |
96,6 mld $ (2019) |
| Główni partnerzy |
Niemcy 20,2%, Włochy 9,12%, Węgry 7,04%, Polska 5,98%, Chiny 5,27%, Francja 4,91% |
| Zatrudnienie | |
| Struktura zatrudnienia | |
| Płaca minimalna | |
| Stopa bezrobocia |
3,92% (2020) |
| Wskaźniki jakości życia | |
| Ludność poniżej progu ubóstwa |
6,3% (2017) |
| Współczynnik Giniego |
36 (2018) |
| Wskaźnik rozwoju społecznego |
0,828[2] |
| Finanse publiczne | |
| Dług publiczny |
38% PKB (2016) |
| Deficyt budżetowy |
3% (2016) |
| Przychody budżetowe |
59,04 mld $ (2011) |
| Wydatki budżetowe |
66,89 mld $ (2011) |
Rumunia jest krajem wolnorynkowym z gospodarką rolniczo-przemysłową, która podobnie jak inne państwa bloku wschodniego przeszła transformację z gospodarki planowanej do wolnorynkowej. Gospodarka Rumunii zajmuje 49. miejsce na świecie pod względem PKB (liczonego według PSN) na świecie[3]. Od 2007 roku wraz z Bułgarią Rumunia przystąpiła do UE, której jest jednym z najuboższych członków[4]. Oficjalny środek płatniczy to lej dzielący się na 100 bani.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po I wojnie światowej przeprowadzenie radykalnej reformy rolnej i zatwierdzenie nowej konstytucji w 1923 roku stworzyło podstawy nowego demokratycznego państwa i pozwoliło na szybki wzrost gospodarczy. Rumunia w 1937 z produkcją ropy naftowej na poziomie 7,2 mln ton była drugim wydobywcą tego surowca w Europie i siódmym na świecie[5]. W 1938 dochód narodowy na osobę wynosił 94 $ i był większy niż w wielu krajach Europy obecnie zamożniejszych. Dla porównania w 1938 dochód narodowy w Portugalii to 81 $, a Grecji 76 $[6].
Po II wojnie światowej Rumunia znalazła się w radzieckiej strefie wpływów. Przeprowadzono nacjonalizację firm oraz industrializację. Rozwinięto na ogromną skalę przemysł ciężki, zwłaszcza hutnictwo stali, którego zdolności produkcyjne przekraczały wielokrotnie zapotrzebowania kraju[potrzebny przypis]. Wzrost gospodarczy lat 70. był napędzany podobnie jak w Polsce przez kredyty zagraniczne, co zwiększyło w znacznym stopniu zadłużenie państwa. Kredyt spłacano ogromnym wysiłkiem głównie w latach 80. kosztem obniżenia standardów życia społeczeństwa rumuńskiego. W celu ograniczenia długu zatrzymano inwestycje, co skutkowało stagnacją gospodarczą. Przeinwestowanie przemysłu ciężkiego i niedoinwestowanie lekkiego powodowało braki podstawowych dóbr konsumenckich. Na takie towary jak telewizor, samochód czy pralka czekać trzeba było wiele lat.
W 1989 r. Rumunia należała do najuboższych państw Europy i była 2. najbiedniejszym krajem dawnego RWPG (wyprzedzając jedynie zniszczony przez wojnę Wietnam)[7]. W 1989 przywódca Rumuńskiej Partii Komunistycznej i faktyczny dyktator Nicolae Ceaușescu został obalony i rozstrzelany, co zakończyło okres rządów komunistycznych w Rumunii.
Lata 90. były okresem transformacji z gospodarki nakazowo-rozdzielczej do wolnorynkowej i prywatyzacji przemysłu. W 2005 zdenominowano lej – oficjalną walutę kraju w proporcji 10 000 do 1. 2015 był planowaną datą przyjęcia euro[8].
| Rok | Wzrost gospodarczy[9] |
|---|---|
| 2009 | -5,5% |
| 2010 | -5,7% |
| 2011 | 2,0% |
| 2012 | 2,1% |
| 2013 | 3,5% |
| 2014 | 3,4% |
| 2015 | 3,9% |
| 2016 | 4,8% |
| 2017 | 7,1% |
| 2018 | 4,4% |
| 2019 | 4,1% |
Rolnictwo
[edytuj | edytuj kod]
Rumunia należy do krajów, gdzie rolnictwo odgrywa nadal duże znaczenie w gospodarce i zatrudnia prawie 30% siły roboczej. Odznacza się niskim zmechanizowaniem, a zużycie nawozów sztucznych należy do najmniejszych w Europie. Zużywa się jedynie 31,8 kg nawozów sztucznych na 1 ha użytków rolnych. Dla porównania Polska zużywa 102,4 kg, a Niemcy 148,4 kg[10]. Użytki rolne zajmują 63,1% powierzchni kraju[11]. Uprawia się głównie kukurydzę (1,3% udziału w światowych zbiorach, 3. miejsce w Europie[12]), pszenicę (0,9% w światowych zbiorach[13]), żyto, jęczmień (0,6% udziału w światowych zbiorach[14]), buraki cukrowe, ziemniaki (1,3% udziału w światowych zbiorach[15]), konopie, tytoń, paprykę, bakłażany, groch, fasolę, pomidory. Hoduje się bydło (1% udziału w światowej produkcji mleka krowiego[16]), trzodę chlewną (0,7% udziału w hodowli trzody chlewnej na świecie[17]), owce, drób (0,6% udziału w światowej produkcji jaj kurzych[18]). Słabo rozwinęło się leśnictwo. Pozyskuje się jedynie 11,5 hm³ drewna (dla porównania kilkakrotnie mniejsza Słowacja pozyskuje 9 hm³ drewna)[19]. Rybołówstwo skupione jest głównie na wybrzeżu.
Surowce naturalne
[edytuj | edytuj kod]Na terenie Rumunii znajdują się różnorodne i dość zasobne złoża surowców naturalnych. Wydobywa się przede wszystkim ropę naftową w rejonach Ploeszti i Pitești. Krajowe wydobycie zaspokaja połowę zapotrzebowania na ten surowiec[20]. Złoża są już w dużym stopniu wyczerpane, lecz nadal jedne z największych w Europie[21]. W Rumunii wydobywa się również gaz ziemny, który zaspokaja 70% potrzeb rumuńskiej gospodarki[20], jednak jego rezerwy są mniejsze i wynoszą jedynie 63 mld m³[20]. Eksploatuje się węgiel (35,4 mln ton, 18. miejsce na świecie[22]), rudę żelaza (300 000 ton w 2005 r.[23]), cynk (28. miejsce na świecie[24]), ołów, miedź, mangan (14. największy producent na świecie, 2. w Europie[25]), złoto, srebro, fluoryt (15 tys. ton w 2006, 14. miejsce na świecie[25]), w licznych kamieniołomach pozyskuje się bazalt, marmur, wapień, granit[26].
Przemysł
[edytuj | edytuj kod]
Rozwinięty jest przemysł motoryzacyjny (241 tys. aut wyprodukowanych w 2007, 31. miejsce na świecie[27]), petrochemiczny, spożywczy, włókienniczy oraz hutnictwo. Swoje zakłady produkcyjne mają tu ARO (zakład w Câmpulung), Dacia (zakład w Mioveni), Ford (fabryka w Krajowej, dawniej należąca do Daewoo i Oltcit), Roman (fabryka w Braszowie) oraz Rocar (fabryka w Bukareszcie).
Liczne rafinerie (dokładnie 10) są pozostałością po polityce władz socjalistycznej Rumunii. Rumunia wydobywa dziennie 112 400 baryłek ropy naftowej, a jej rafinerie są w stanie przetworzyć 504 000 baryłek dziennie[28]. Zdolności przetwórcze przewyższają wydobycie ponad 4-krotnie. Kraj ma największy potencjał przetwórczy w regionie, dlatego też jest zainteresowany powstaniem ewentualnych ropociągów i ma w interesie utrzymanie silnych stosunków z krajami Zatoki Perskiej.
W 2008 wyprodukowano 5 mln ton stali[29] (co stawia Rumunię na 26. miejscu wśród największych producentów stali na świecie). Znaczące jest też hutnictwo aluminium (283 000 ton – 22. miejsce na świecie w 2006[30]), cynku (9600 ton w 2006, 28. miejsce na świecie[31]).
Energetyka
[edytuj | edytuj kod]
Rumunia produkuje rocznie 62 mld kWh energii elektrycznej[20] (stan na 2011). 13,1% energii pochodzi z jedynej w Rumunii elektrowni jądrowej w Cernavodă, 41,69% z elektrociepłowni na węgiel lub ropę naftową, natomiast 25,8% z hydroelektrowni (stan na 2007, czyt. przypis). Po oddaniu dwóch nowych reaktorów w Cernavodă w 2007 udział energii jądrowej zwiększył się i wynosi 18%. Kraj posiada nadwyżkę w produkcji prądu, która jest eksportowana.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Ruch turystyczny
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsi zagraniczni turyści pojawiali się w Rumunii w XIX wieku. Rozwój turystyki nastąpił jednak dopiero po II wojnie światowej. Wówczas to komunistyczne władze państwowe zaczęły realizować kompleksowy plan rozwoju turystyki na wybrzeżu Morza Czarnego. W 1950 zarejestrowano na terenie Rumuńskiej Republiki Ludowej 300 tys. zagranicznych turystów. W 1963 było już 3500 tys. Najwięcej turystów do Rumunii przybyło w 1987 – 5 142 tys. W latach 90. po upadku socjalizmu w krajach Europy środkowo-wschodniej, ruch turystyczny znacznie zmalał[32].
Turystyczne zagospodarowanie kraju jest bardzo nierównomierne. Około 1/3 miejsc noclegowych znajduje się na niewielkim obszarze wybrzeża. Stan ten jest konsekwencją polityki komunistycznych rządów w latach 70. Dość silnie rozwijanym obszarem związanym z turystyką, szczególnie w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, są uzdrowiska. Rejony górskie mimo dość znacznego obszaru i wielu walorów są nadal słabo rozwijane[32].
Do Rumunii przybywają głównie turyści z krajów europejskich, w tym w większości z krajów sąsiadujących. Rumunia często jest odwiedzana przy okazji wizyt w krajach ościennych, głównie Bułgarii[32].
Handel zagraniczny
[edytuj | edytuj kod]Rumunia ma bardzo duży ujemny bilans handlowy, sięgający w 2019 roku ponad 19 mld $[33]. Eksport w 2019 r. wynosił 59,75 mld $, a import 92,09 mld $[33]. Głównym partnerem handlowym są Niemcy, duże udziały w handlu mają Włosi i Węgrzy. Eksportowane są głównie maszyny i urządzenia, buty i tekstylia, metale, minerały i paliwa, chemikalia, produkty rolnicze. W kontaktach handlowych z Polską Rumunia ponad dwukrotnie więcej importuje, niż eksportuje. Eksport towarów do Polski oszacowano na 2,725 mld $, a import z Polski 5,776 mld $[33].
Transport
[edytuj | edytuj kod]
Drogi w Rumunii należą do najgorszych w Europie, a długość sieci autostrad wynosi 748 km.
Dobrze rozwinięta jest kolej (10 789 km torów, w tym zelektryfikowanych 3,965 km[20]).
Najważniejszymi portami morskimi są Braiła, Konstanca, Gałacz i Tulcza.
Najbardziej znaczące porty lotnicze to Bukareszt-Otopeni (lotnisko obsłużyło w 2008 ponad 5 mln pasażerów[34]), Bukareszt-Băneasa (1,768 mln obsłużonych pasażerów w 2008[35]) oraz Timișoara (prawie milion obsłużonych pasażerów w 2008[36]).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rumunia: gospodarka na dopalaczu – Bankier.pl [online], www.bankier.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ | Human Development Reports [online], undp.org [dostęp 2021-02-09] (ang.).
- ↑ Country Comparison :: GDP (purchasing power parity). [w:] The World Factbook [on-line]. CIA, 2011. [dostęp 2012-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 czerwca 2011)]. (ang.).
- ↑ Dane Eurostatu.
- ↑ Historia Rumunii na aeir.cpce.ro. aneir-cpce.ro. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]..
- ↑ Historia Rumunii na stronie romania.org. romania.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-21)]..
- ↑ Dane nationmaster.com dla 1989 roku.
- ↑ Artykuł portalu Nowy Przemysł.
- ↑ File:Real GDP rate of change, 2009-2019.png - Statistics Explained [online], ec.europa.eu [dostęp 2021-02-07].
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 826.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 806.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 812.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 808.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 810.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 814.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 823.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 820.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 824.
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2007, s. 828.
- ↑ a b c d e CIA – The World Factbook – Romania. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-15)]..
- ↑ CIA – The World Factbook – Country Comparison :: Oil – proved reserves.
- ↑ Coal production | Statistical Review 2009 | BP.
- ↑ Dane U.S Geological Survey.
- ↑ Dane U.S Geological Survey.
- ↑ a b Dane British Geological Survey.
- ↑ Rumunia. Gospodarka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2009-07-14].
- ↑ Stats web presentation.xls [online], net/wp-content/uploads/all-vehicles.pdf [dostęp 2024-04-27].
- ↑ Artykuł gasandoil. gasandoil.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-15)]..
- ↑ Rocznik statystyczny Światowej Organizacji Stali 2008. worldsteel.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-05)]..
- ↑ https://web.archive.org/web/20070823124141/http://www.altech.is/index.php/id/1802
- ↑ Rocznik Statystyczny U.S Geological Survey.
- ↑ a b c Jadwiga Warszyńska: Rumunia. W: Jadwiga Warszyńska (red.): Geografia turystyczna świata. Wyd. 4. T. 1. Warszawa: PWN, 2000, s. 139–140. ISBN 83-01-13067-9. (pol.).
- ↑ a b c Romania: Trade Statistics [online], globaledge.msu.edu [dostęp 2021-02-07] (ang.).
- ↑ Aeroporturi București. otp-airport.ro. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-07-17)]..
- ↑ Nine O’Clock.
- ↑ Aeroportul din Timisoara: 950.000 de pasageri in 2008, usor sub estimari.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Romania Top 50. romaniaexpo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-16)]. – wykaz pięćdziesięciu największych firm rumuńskich (2009)
- 100 największych polskich firm na rynku rumuńskim (2018). romaniaexpo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-01)].
