Gmina wiejska o miejskich uprawnieniach finansowych
Gmina wiejska o miejskich uprawnieniach finansowych (lub gmina wiejska o charakterze miejskim) – rodzaj jednostki administracyjnej funkcjonującej w okresie II Rzeczypospolitej w latach 1924–1939, kontynuowanej następnie w okresie PRL w latach 1946[1]–1954 (ostatnie nadania uprawnień odbyły się w 1950 roku)[2].
Nowa kategoria gmin wiejskich została wprowadzona Ustawą z dnia 11 sierpnia 1923 roku o tymczasowem uregulowaniu finansów komunalnych[3]. Gminy te nie były uważane za miasta, a ich ludności nie traktowano jako miejskiej w statystykach demograficznych. Ustawa wprowadziła także obocznie gminy miejskie o wiejskich uprawnieniach finansowych, które jednak w praktyce się nie pojawiały[4].
Nadawanie gminom wiejskim miejskie uprawnienia miało znaczenie dla urbanizacji Polski międzywojennej, np. część tych miejscowości podniesiono w późniejszych latach do rangi miast (ok. 1/3 miejscowości)[4].
W sumie powstały 104 gminy wiejskie o miejskich uprawnieniach finansowych. ZAMiO[5] podaje liczbę 98, lecz nie uwzględnia 6 gmin włączonych po wojnie do ZSRR; pomija też Wielkie Oczy. Podaje natomiast błędnie Miasteczko Śląskie (posiadające za II RP prawa miejskie, a w PRL, jako gmina wiejska, miejskiego statusu finansowego nie posiadające). ZAMiO błędnie wyodrębnia też Maczki, Porąbkę i Ostrowy Górnicze, które co prawda będąc od 1950 roku częściami gminy Kazimierz o miejskich uprawnieniach finansowych, gmin odrębnych jednak nie stanowiły. Publikacja podaje też jednorazowo gminę Czechowice-Dziedzice, mimo że miejski status finansowy posiadały także gminy Czechowice i Dziedzice oddzielnie za II RP oraz przejściowo w PRL (razem więc 3 jednostki). Jednorazowo została też podana gmina Strzemieszyce Wielkie, mimo że status ten posiadała też wcześniej terytorialnie odrębna gmina Strzemieszyce (razem więc 2 jednostki). Saldo: 98 + 6 + 1 – 1 – 3 + 2 + 1. Zastrzeżenia budzi też uwzględnienie gminy Okęcie, na której temat informacje nie są zgodne z podanym źródłem (pomijając tę gminę saldo wyniosłoby 103 gminy).
Na uwagę zasługuje fakt iż uprawnienia finansowe dotyczyły głównie gmin stanowiących jedną miejscowość. Na obszarze byłych zaborów pruskiego i austriackiego do 1934 r. (reformy scaleniowej[6]) istniały tylko jednostkowe gminy wiejskie, natomiast na terenie byłego Królestwa Polskiego gminy uzyskujące uprawnienia finansowe często składały się wyjątkowo z jednej miejscowości.
Po wojnie, na mocy Rozporządzenia z dnia 20 stycznia 1947 (z mocą obowiązującą od 1 stycznia 1946) do gmin wiejskich o charakterze miejskim zaliczono 65 miejscowości, w tym 44 w woj. śląskim[1]. Jednostka przestała istnieć z dniem 29 września 1954 w związku ze zniesieniem gmin i wprowadzeniem gromad i osiedli.
Wykaz gmin
[edytuj | edytuj kod]W tabelach zachowano oryginalną ortografię.
Województwo śląskie / katowickie / stalinogrodzkie
[edytuj | edytuj kod]Gminy istniejące po wojnie (zbiorowe o charakterze jednostkowym) podlinkowano do artykułów o gminach nawet jeżeli funkcjonowały przed wojną jako gminy jednostkowe. Gminy funkcjonujące tylko przed wojną (wyłącznie jednostkowe) podlinkowano do artykułów o miejscowościach.
Herb | Gmina | Od | Do | Od | Do | Powiat |
---|---|---|---|---|---|---|
Bielszowice | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[8] | katowicki | |
Bobrek-Karb | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[9] | bytomski | |
Bogucice | 1924-06-17[7] | 1924-10-14[10] | – | – | katowicki | |
Brzezinka | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[11] | katowicki | |
Brzeziny Śląskie | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-08-07[12] | tarnogórski | |
Brzozowice-Kamień | 1936-04-01[13] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1954-11-12[14] | świętochłowicki / tarnogórski | |
Chorzów | 1924-06-17[7] | 1934-06-30[15] | – | – | katowicki | |
Chropaczów | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[16] | świętochłowicki / katowicki | |
Chruszczów | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[9] | bytomski | |
Czechowice | 1924-06-17[7] | 1939 | –[17][18] | – | bielski | |
Czechowice-Dziedzice | – | – | 1946-01-01[1][19] | 1950-12-31[20] | bielski | |
Czerwionka | 1937-04-01[21] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1954-11-12[14] | rybnicki | |
Dąb | 1924-06-17[7] | 1924-10-14[22] | – | – | katowicki | |
Dąbrówka Mała | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[23] | katowicki | |
Dąbrówka Wielka | – | – | 1946-01-01[1] | 1954-09-28[24] | tarnogórski | |
Dziedzice | 1924-06-17[7] | 1939 | –[18][25] | – | bielski | |
Godula | 1933-04-01[26] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[27] | katowicki | |
Grodziec | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-08-07[12] | będziński | |
Hajduki Nowe | 1933-07-01[28] | 1934-06-30[29] | – | – | świętochłowicki | |
Hajduki Wielkie | 1924-06-17[7] | 1939-03-31[30] | – | – | świętochłowicki | |
Janów | 1926-01-01[31] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[23] | katowicki | |
Kalety | – | – | 1946-01-01[1] | 1950-12-31[32] | lubliniecki | |
Kazimierz | – | – | 1950-01-01[33] | 1954-11-12[14] | będziński | |
Kędzierzyn | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-11[34] | kozielski (od 1950 woj. opolskie) | |
Knurów | 1933-08-01[35] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1950-12-31[32] | rybnicki | |
Kochłowice | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[23] | katowicki | |
Kończyce | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[36] | katowicki | |
Lipiny | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[16] | świętochłowicki / katowicki | |
Łagiewniki | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[9] | świętochłowicki / katowicki | |
Łaziska Górne | – | – | 1946-01-01[1] | 1950-12-31[32] | pszczyński | |
Michałkowice | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[37] | katowicki | |
Miechowice | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[38] | bytomski | |
Mikulczyce | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[36] | bytomski | |
Niedobczyce | – | – | 1946-01-01[1] | 1954-11-12[39] | rybnicki | |
Niwka | – | – | 1946-01-01[1] | 1953-09-11[40] | bytomski | |
Nowy Bytom (przed wojną Bytom Nowy) | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1946-12-31[41] | świętochłowicki / katowicki | |
Orzegów | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[27] | świętochłowicki / katowicki | |
Panewniki | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[42] | katowicki | |
Pawłów | – | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[36] | katowicki | |
Piekary Śląskie (do 1934 Wielkie Piekary; 1934–1935 Szarlej-Wielkie Piekary[43]) | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1946-12-31[41] | świętochłowicki / tarnogórski | |
Piotrowice | 1934-10-01[44] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[42] | pszczyński / katowicki | |
Pszów | 1935-04-01[45] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1954-11-12[39] | rybnicki | |
Radlin | 1933-08-01[46] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1954-11-12[39] | rybnicki | |
Radzionków | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-08-07[12] | tarnogórski | |
Rokitnica | –[47] | – | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[48] | bytomski | |
Roździeń | 1924-06-17[7] | 1930[49] | – | – | katowicki | |
Ruda | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1946-12-31[41] | świętochłowicki / katowicki | |
Rydułtowy | 1933-08-01[35] | 1939 | [50] | – | rybnicki | |
Siemianowice Śląskie (do 1927 Huta Laury-Siemianowice[51]) | 1924-06-17[7] | 1932-06-22[52] | – | – | katowicki | |
Strzemieszyce | – | – | 1946-01-01[1] | 194?[53] | będziński | |
Strzemieszyce Wielkie | – | – | 1950-01-01[33] | 1954-11-12[54] | będziński | |
Szarlej | 1924-06-17[7] | 1934-03-31[55] | – | – | świętochłowicki | |
Szopienice (1930–1934 Roździeń-Szopienice[56]) | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1946-12-31[41] | katowicki | |
Świętochłowice | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1946-12-31[41] | świętochłowicki | |
Tychy | 1934-01-01[57] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1950-12-31[32] | pszczyński | |
Ustroń | 1924-06-17[7] | 1939 | 1949-07-01[58] | 1954-11-12[59] | cieszyński | |
Wełnowiec | 1933-04-01[60] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1951-03-31[61] | katowicki | |
Wirek (do 1948 Nowa Wieś[62]) | 1924-06-17[7] | 1939 | 1946-01-01[1] | 1948-12-31[63] | katowicki | |
Załęże | 1924-06-17[7] | 1924-10-14[10] | – | – | katowicki |
Pozostałe województwa
[edytuj | edytuj kod]Jednostki istniejące do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku oraz w latach 1946–1954 (do reformy gminnej).
Nazwę gminy podlinkowano:
- do artykułu o gminie – 1) dla obszarów b. Królestwa Polskiego i Kresów Wschodnich 2) dla obszarów b. zaborów pruskiego i austriackiego jeżeli gmina otrzymała miejskie uprawnienia finansowe po 1 sierpnia 1934, czyli po reformie scaleniowej
- do artykułu o miejscowości – 1) dla niektórych gmin na obszarze b. Królestwa Polskiego, które – w przeciwieństwie do współczesności – za II RP składały się tylko z samej siedziby (Bolesławiec, Nowy Korczyn i Stopnica) 2) dla obszarów b. zaborów pruskiego i austriackiego jeżeli gmina otrzymała miejskie uprawnienia finansowe przed 1 sierpnia 1934, czyli przed reformą scaleniową (wyjątek stanowią gminy Kozłów, Narol Miasto, Oleszyce, Potok Złoty, Prokocim i Wola Duchacka, które przeszły przez reformę bez zmian terytorialnych, przez co podlinkowano je do artykułów o gminach)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Podział administracyjny II Rzeczypospolitej
- Miasta w II Rzeczypospolitej
- Miasto wydzielone z powiatowego związku samorządowego
- Powiaty w Polsce 1919–1939
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo Dz.U. z 1947 r. nr 25, poz. 96.
- ↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918–1963, Warszawa, 1964.
- ↑ Dz.U. z 1923 r. nr 94, poz. 747 (art. 72).
- ↑ a b Adam Janusz Mielcarek: Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008.
- ↑ Podziały Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918–1963. Warszawa: 1964. (s. 191, 229-231).
- ↑ Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Dz.U. Śl. 1924 Nr 14, poz. 56.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Nowego Bytomia.
- ↑ a b c Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Bytomia.
- ↑ a b Dz.U. Śl. 1924 Nr 18, poz. 76, włączone do Katowic.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Mysłowic.
- ↑ a b c Dz.U. z 1951 r. nr 41, poz. 316, prawa miejskie.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 18 poz 3 z 1936 r.
- ↑ a b c Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253, prawa osiedla.
- ↑ Dz.U. Śl. z 1934 r. Nr 13, poz. 24, po połączeniu z Królewską Hutą i Hajdukami Nowymi prawa miejskie jako Chorzów.
- ↑ a b Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Świętochłowic.
- ↑ 1 grudnia 1945 połączona z gminą Dziedzice w zbiorową gminę Czechowice-Dziedzice, która przejęła miejskie uprawnienia finansowe dotychczasowych gmin jednostkowych Czechowice i Dziedzice (Dz.U. z 1947 r. nr 25, poz. 96).
- ↑ a b Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 o podziale powiatu bielskiego w województwie śląsko-dąbrowskim na gminy wiejskie i gromady (Katowice: Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 450).
- ↑ Gminę zbiorową Czechowice-Dziedzice utworzono 1 grudnia 1945 z dotychczasowych gmin jednostkowych o miejskich uprawnieniach finansowych Czechowice i Dziedzice (Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 o podziale powiatu bielskiego w województwie śląsko-dąbrowskim na gminy wiejskie i gromady (Katowice: Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 450)).
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 57, poz. 514; przeksztacenie w miasto Czechowice (zmiana nazwy miasta na Czechowice-Dziedzice nastąpiło 22 listopada 1958 (M.P. z 1958 r. nr 89, poz. 496).
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 27 poz 1 z 1936 r.
- ↑ Dz.U. Śl. 1924 Nr 18, poz. 76, włączony do Katowic oraz do gminy Wełnowiec.
- ↑ a b c Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Szopienic.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191, zniesiona w związku z reformą znoszącą gminy, a w ich miejsce wprowadzającą gromady i osiedla.
- ↑ 1 grudnia 1945 połączona z gminą Czechowice w zbiorową gminę Czechowice-Dziedzice, która przejęła miejskie uprawnienia finansowe dotychczasowych gmin jednostkowych Czechowice i Dziedzice (Dz.U. z 1947 r. nr 25, poz. 96).
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 31 poz 3 z 1933 r.
- ↑ a b Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Rudy.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 31 poz 4 z 1933 r.
- ↑ Dz.U. Śl. z 1934 r. Nr 13, poz. 24, po połączeniu z Królewską Hutą i Chorzowem prawa miejskie jako Chorzów.
- ↑ Dz.U. Śl. z 1939 r. Nr 6, poz. 14, włączone do Chorzowa.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 3 z 1926 r. (L. Sm. 189/83).
- ↑ a b c d Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472, prawa miejskie.
- ↑ a b Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 13, poz. 104, prawa miejskie.
- ↑ a b Gazeta Urzędowa Woj. Śl. 37 poz. 2 z 1933.
- ↑ a b c Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Zabrza.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Siemianowic Śląskich.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Bytomia.
- ↑ a b c Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 254, prawa miejskie.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 186, włączona do Sosnowca.
- ↑ a b c d e Zarządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 13 lutego 1947 r. w sprawie wykonania ustawy śląskiej z dnia 10 lipca 1939 r. (Dz.U. z 1939 r. nr 21, poz. 51) o nadaniu ustroju miejskiego gminom wiejskim: Nowy Bytom, Ruda, Szopienice i Świętochłowice powiatu katowickiego oraz gminie Piekary Śląskie powiatu tarnogórskiego, prawa miejskie.
- ↑ a b Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączona do Katowic.
- ↑ 1 kwietnia 1934 połączona z Szarlejem w gminę Szarlej-Wielkie Piekary (Dz.U. Śl. z 1934 r. Nr 10, poz. 2), po czym 3 września 1935 nazwę gminy zmieniono na Piekary Śląskie (M.P. z 1935 r. nr 201, poz. 229).
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 31 poz 1 z 1934 r.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 3 poz 2 z 1935 r.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 35 poz 1 z 1933 r.
- ↑ ZAMiO podaje datę 1924 zamiast 1946; Rokitnica do 1945 należała do Niemiec.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Zabrza.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 40 z 1930 r., włączona do Szopienic (1930–1934 nazwa Roździeń-Szopienice, od 14 stycznia 1934 Szopienice – M.P. 30 z 1933 r. (według ZAMiO s. 51)).
- ↑ ZAMiO podaje Rydułtowy w 1947, nie ma jej jednak w Dz.U. z 1947 r. nr 25, poz. 96.
- ↑ Dz.U. Śl. 1927 Nr 5, poz. 9.
- ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 51, poz. 483, prawa miejskie.
- ↑ Przekształcona w gminę Olkusko-Siewierską.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253, prawa miejskie.
- ↑ 1 kwietnia 1934 połączona z Wielkimi Piekarami w gminę Szarlej-Wielkie Piekary (Dz.U. Śl. z 1934 r. Nr 10, poz. 2), po czym 3 września 1935 nazwę gminy zmieniono na Piekary Śląskie (M.P. z 1935 r. nr 201, poz. 229).
- ↑ W 1930 Szopienice połączono z Roździeniem w gminę Roździeń-Szopienice; zmiana nazwy na Szopienice 1 stycznia 1934 (M.P. 30 z 1933 r. (według ZAMiO s. 51)).
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 40 poz 2 z 1933 r.
- ↑ Dz.U. z 1949 r. nr 26, poz. 194.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472, prawa osiedla.
- ↑ Gazeta Urzędowa Woj. Śl. nr 30 poz 1 z 1933 r.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 18, poz. 147, włączone do Katowic.
- ↑ 7 marca 1948 roku Nowa Wieś została przemianowana na Wirek a jednostka na gmina Wirek (M.P. z 1948 r. nr 2, poz. 7).
- ↑ Dz.U. z 1949 r. nr 18, poz. 115, prawa miejskie.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 83, poz. 614.
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 128, poz. 771.
- ↑ Dz.U. z 1949 r. nr 61, poz. 482 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 26, poz. 203.
- ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199 (włączenie do Warszawy).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 65, poz. 503.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 48, poz. 406.
- ↑ Dz.U. z 1936 r. nr 19, poz. 159.
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 26, poz. 202.
- ↑ Dz.U. z 1935 r. nr 71, poz. 454.
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 63, poz. 377.
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 84, poz. 745 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 71, poz. 624.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 37, poz. 329 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ a b c Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 88, poz. 691.
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 65, poz. 581.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 49, poz. 448 (włączenie do Grudziądza).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 91, poz. 681.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 127, poz. 911.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 72, poz. 417.
- ↑ Od 1927-04-01 w powiecie mołodeczańskim (Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 38, poz. 333.
- ↑ a b Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 596 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 127, poz. 912.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 616 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach zachodnich).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 11, poz. 84.
- ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 27, poz. 272.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 79, poz. 588 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1931 r. nr 72, poz. 586 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 127, poz. 749 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 50, poz. 395 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 72, poz. 416.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 79, poz. 589.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 631 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 58, poz. 547.
- ↑ a b Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 535 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 27, poz. 224.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 593 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1935 r. nr 56, poz. 364.
- ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 50, poz. 462 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 89, poz. 510.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 10, poz. 86.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 40, poz. 354 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 83, poz. 616.
- ↑ a b Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 627 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 3, poz. 10.
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 93, poz. 543.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach zachodnich).
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 3, poz. 19.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 11, poz. 89 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 75, poz. 569.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 627 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 59, poz. 468.
- ↑ Dz.U. z 1931 r. nr 39, poz. 304 (przekształcenie w miasto).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 43, poz. 372 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Według wykazu z 1 lipca 1952 gmina Urle jest już zniesiona, a Urle wchodzą w skład gminy Jadów.
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 83, poz. 729.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 544 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1932 r. nr 33, poz. 350.
- ↑ Dz.U. z 1927 r. nr 23, poz. 180.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 3, poz. 23.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 644 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 28, poz. 205.
- ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 5, poz. 37 (gmina utworzona jako taka).
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 3, poz. 24.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 641 (przekształcenie w gminę zbiorową na skutek reformy gminnej w województwach południowych).