Excidobates mysteriosus

	Excidobates mysteriosus
	(Myers, 1982)
	; Excidobates mysteriosus w pełnej okazałości
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Neobatrachia
Nadrodzina	Dendrobatoidea
Rodzina	drzewołazowate
Podrodzina	Dendrobatinae
Rodzaj	Excidobates
Gatunek	Excidobates mysteriosus
Synonimy
	Dendrobates mysteriosus Myers, 1982; Ranitomeya mysteriosa (Myers, 1982);
	Dendrobates mysteriosus Myers, 1982; Ranitomeya mysteriosa (Myers, 1982);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Excidobates mysteriosus – gatunek płaza bezogonowego z rodziny drzewołazowatych (Dendrobatidae). Endemit Peru. Zagrożony wyginięciem. Bywa hodowany w terrariach.

Taksonomia

Gatunek ten został opisany w 1982 roku przez Charlesa Williama Myersa pod nazwą Dendrobates mysteriosus. Holotyp – prawie dorosła samica – został odłowiony w lipcu 1929 roku w pobliżu Santa Rosa w górnym dorzeczu rzeki Marañón^[3]. Gatunek został ponownie odkryty w 1989 roku, 60 lat po pozyskaniu holotypu^[2]. W 2008 roku Twomey i Brown w oparciu o badania genetyczne umieścili gatunek w nowo opisanym rodzaju Excidobates jako jego gatunek typowy^[4].

Występowanie

*Excidobates mysteriosus* na roślinie z rodziny bromeliowatych

Płaz bardzo rzadki, widywany jedynie w pobliżu miejscowości Santa Rosa i dorzeczu Marañón w paśmie górskim Cordillera del Cóndor w północno-zachodnim Peru^[5]^[6]^[7]. Dorosłe osobniki widziane w wyżynnych lasach deszczowych, w koronach drzew, od 950 do 1200 m n.p.m.^[6] Temperatura w dzień sięgać może tam do 37 °C, natomiast nocą nie przekracza 15 °C^[6]; wilgotność w nocy osiąga 100%^[6].

Morfologia

Długość ciała od 22 do 29 mm. Ubarwienie czekoladowe lub czarne^[6]. Skóra lekko chropowata^[6]. Na ciele znajdują się białe (lub kremowe) plamki, które występują na palcach oraz udach i nierzadko łączą się w większe łaty^[6].

Ekologia i zachowanie

Drapieżnik; pożywia się głównie małymi owadami (muszki owocówki), stonogami i pająkami^[5]^[6]. Wtedy to najczęściej schodzi na dno lasu. W przypadku hodowli dietę należy suplementować minerałami i witaminami specjalnymi dla płazów^[8].

Niezależnie od wieku Excidobates mysteriosus przebywa blisko roślin z rodziny bromeliowatych, które gromadzą ogromne ilości wody^[5]^[6]. Młode osobniki często żyją w małych stadach^[6]. Dorosłe osobniki występują (samce najczęściej) zwykle na zewnątrz liści^[5]. Samce w wieku 8–11 miesięcy odzywają się głośnym, przypominającym grzechotkę bzyczeniem^[5]. Są wtedy bardzo terytorialne i urządzają tzw. pojedynki na głos, a jeśli to nie wystarczy, próbują walczyć fizycznie; jeden z nich musi zostać przyłożony do ziemi^[6]. Następnie przegrany będzie przeganiany przez gospodarza z terytorium, dopóty, dopóki nie opuści terytorium zwycięzcy^[6]. Po tym samica składa skrzek, którego ziarenko ma średnicę 2 mm (u drzewołazowatych nie występuje ampleksus)^[6]. Samiec następnie opiekuje się skrzekiem i kijankami, które przenosi po wykluciu do niewielkich zbiorników wodnych uformowanych na liściach bromeliowatych^[2]^[5]^[8]. Jeśli odbierze się skrzek parze, zaczną rozmnażać się ponownie^[8]. Po metamorfozie młode żabki mają ok. 6 mm i są wtedy łatwo podatne na stres^[8]. W terrarium zatem trzeba zapewnić liczne kryjówki lub baseniki z wodą^[8]. W niewoli drzewołaz ten nie jest jadowity, gdyż nie zjada roztoczy i owadów, które dostarczają mu toksyny^[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje Excidobates mysteriosus za gatunek zagrożony wyginięciem^[2].

Płaz chętnie hodowany jako zwierzę domowe, ponadto zagrażają mu wycinka lasów i zamienianie ich w pola uprawne^[5]. Przed zakupem trzeba uzyskać formularz, który informuje o legalności zakupu i hodowli, oraz powinno zarejestrować płaza w odpowiednim urzędzie, natomiast przy rozmnożeniu powiadomić lekarza weterynarii^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Excidobates mysteriosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Excidobates mysteriosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ C.W.C.W. Myers C.W.C.W., Spotted poison frogs: Descriptions of three new Dendrobates from western Amazonia, and resurrection of a lost species from “Chiriqui”, „American Museum novitates”, 2721, 1952, s. 1–23 (ang.).
↑ EvanE. Twomey EvanE., Jason L.J.L. Brown Jason L.J.L., Spotted poison frogs: rediscovery of a lost species and a new genus, „Herpetologica”, 64 (1), 2008, s. 121–137 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Excidobates mysteriosus. [w:] AmphibiaWeb [on-line]. University of California, Berkeley, CA, USA, 2010. [dostęp 2021-08-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Jacek Jakubowski: Excidobates mysteriosus. Terrarium. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).
↑ Evan Twomey & Jason Brown: Excidobates mysteriosus. Dendrobates.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-03)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g RadomirR. Jaskuła RadomirR., Magazyn Akwarium Nr 6/2018 (172), Warszawa, s. 96–103, ISSN 1643-0182 .

Linki zewnętrzne

Nagranie głosu i zdjęcia na stronie dendrobates.org (ang.)

[itis-1] Excidobates mysteriosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Excidobates mysteriosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[oryg-3] C.W.C.W. Myers C.W.C.W., Spotted poison frogs: Descriptions of three new Dendrobates from western Amazonia, and resurrection of a lost species from “Chiriqui”, „American Museum novitates”, 2721, 1952, s. 1–23 (ang.).

[:3-4] EvanE. Twomey EvanE., Jason L.J.L. Brown Jason L.J.L., Spotted poison frogs: rediscovery of a lost species and a new genus, „Herpetologica”, 64 (1), 2008, s. 121–137 (ang.).

[:0-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Excidobates mysteriosus. [w:] AmphibiaWeb [on-line]. University of California, Berkeley, CA, USA, 2010. [dostęp 2021-08-03]. (ang.).

[:1-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Jacek Jakubowski: Excidobates mysteriosus. Terrarium. [dostęp 2021-08-03]. (pol.).

[dendrobates-7] Evan Twomey & Jason Brown: Excidobates mysteriosus. Dendrobates.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-03)]. (ang.).

[:2-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g RadomirR. Jaskuła RadomirR., Magazyn Akwarium Nr 6/2018 (172), Warszawa, s. 96–103, ISSN 1643-0182 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]