Dworek w Przysiekach
 Elewacja frontowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Przysieki 5, 38-207 Przysieki |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
około 1893 |
| Pierwszy właściciel |
Ottokar Klominek |
| Kolejni właściciele |
rodzina Kusiów, Jan Rączkowski, rodzina Rączkowskich |
| Obecny właściciel |
Stanisław Musiał |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jasielskiego  | |
Położenie na mapie gminy Skołyszyn  | |
 49°44′11,0″N 21°23′36,6″E/49,736389 21,393500
| |
Dworek w Przysiekach – dwór w typie architektury uzdrowiskowej[1], wybudowany przez Klominków około 1893, wraz z parkiem, znajdujący się w miejscowości Przysieki. Od 2000 wykorzystywany jako restauracja.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W pierwszej połowie XIX w. Czech Jan Klominek zakupił u spadkobierców Antoniego Stadnickiego około 100 ha ziemi na terenie sąsiadujących ze sobą miejscowości Trzcinica i Przysieki[2]. W 1845 w Trzcinicy uruchomił największy w regionie browar parowy[3]. Z czasem prowadził go z dwoma synami Ottokarem i Władysławem. Ottokar w latach 90. XIX w. wycofał się z pracy w browarze i zajął się interesami naftowymi. Około 1893 wybudował własny dom zwany dworkiem. Wybór lokalizacji i charakter budynku miał pomóc w leczeniu chorej na gruźlicę jego żony Marii (z d. Loefler). Dworek wzniesiono na wzgórzu na zachód od browaru na terenie wsi Przysieki. Budynek ze specjalnie wysokimi pomieszczeniami, otoczony ogrodem i parkiem ze specyficznym mikroklimatem stwarzał prawie sanatoryjne warunki lecznicze. W 1907 Maria Klominek zmarła w wieku 34 lat. Ottokar z czwórką dzieci przeniósł się do Krakowa[2].
Dworek kupiła rodzina Kusiów. Potem Kusiowie wyjechali do Ameryki i sprzedali posiadłość[4]. Kolejnym właścicielem dworku został Jan Rączkowski, naftowiec, współodkrywca złóż ropy naftowej w Borysławiu, a następnie jego spadkobiercy[2]. W latach 70. XX w. w dworku mieszkała wnuczka Rączkowskich Krystyna z mężem Michałem Matyasem, znanym piłkarzem i trenerem, selekcjonerem reprezentacji Polski w latach 1952, 1954 oraz 1966–1967[4][5]. W 2000 ich syn Andrzej Matyas sprzedał dworek wraz z parkiem i ogrodem Stanisławowi Musiałowi. Nowy właściciel urządził w nim restaurację[2].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Dworek w Przysiekach to murowana budowla parterowa, podpiwniczona, nakryta dwuspadowym dachem, z charakterystycznymi drewnianymi przeszklonymi werandami po obu stronach urozmaiconymi snycerską dekoracją. Imponuje zwłaszcza weranda ogrodowa niemal na całej szerokości elewacji południowej. Zwraca uwagę szlachetna architektoniczna dekoracja budynku: okienne obramowania z parapetami i trójkątnymi naczółkami w zwieńczeniach, biforyjne okienka w ścianach szczytowych oraz kontrastujące z gładką ścianą narożne boniowania[6].
Wewnątrz główna sala zajmuje całą szerokość traktu ogrodowego i podzielona jest na trzy części parami arkad wspartych na kolumnach środkowych i przyściennych półkolumnach. Sala powstała z połączenia trzech pokoi[6]. Pierwotnie w dworku było pięć pokoi, kuchnia, łazienka i ubikacja[4].
-
Elewacja południowa przed rozbudową (2007) -
Elewacja południowa (2015) -
Elewacja zachodnia
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sylwester Polakowski: Pozostałości założeń dworskich województwa podkarpackiego. Wydawnictwo Lygian, Krosno 2012, s. 141, 142. ISBN 978-83-935995-0-9. OCLC 832725955.
- ↑ a b c d Michał Nałęcki: Historia Browaru parowego w Trzcinicy i jego właścicieli rodziny Klominków. Tablica informacyjna w Zespole Szkół w Trzcinicy, s. 1.
- ↑ Praca zbiorowa: W dorzeczu Wisłoka i Wisłoki. Compass Kraków, Kraków 2013, s. 38, 39. ISBN 978-83-7605-395-0.
- ↑ a b c Praca zbiorowa: Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny; rozdział: Dworek Jana i Józefy Rączkowskich autorstwa Ireny Becli. Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, Jasło 2005, s. 253–255. ISBN 83-86744-58-8. OCLC 749753089.
- ↑ Andrzej Gowarzewski: Biało-Czerwoni. Dzieje piłkarskiej reprezentacji Polski 1921-2018. Katowice: Wydawnictwo GiA, 2017. ISBN 978-83-88232-54-1.
- ↑ a b Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 368, 369. ISBN 978-83-7510-597-1.