Druk ceramiczny

Stalowy wałek ze wzorem, odbitka na papierze i końcowy efekt na powierzchni naczynia – kolejne etapy druku ceramicznego na wystawie w Muzeum Wiktorii i Alberta

Druk ceramiczny (również przedruk, nadruk ceramiczny) – technika zdobienia ceramiki.

Druk ceramiczny po raz pierwszy pojawił się w połowie XVIII wieku w Anglii, przy czym jako osobę odpowiedzialną za jego ostateczną formę wskazuje się często Johna Sandlera, który w 1756 założył w Liverpoolu spółkę z Guyem Greenem i wspólnie z nim masowo dekorował naczynia wytwarzane w regionie The Potteries i Liverpoolu. Do wykonania druku ceramicznego używano płyt miedzianych powlekanych farbą ceramiczną, z których robiono odbitki na papierze, przyciskane następnie do powierzchni naczynia, po czym całość podlegała wypaleniu.

W 1820 Anglik Charles Heath zastąpił metodę miedziorytu techniką stalorytu, używając płytki stalowej, którą pokrył cienką warstwą wosku. Rylcem nanosił zaprojektowany rysunek, po czym poddawał płytkę działaniu kwasu, który trawił tylko miejsca nie pokryte woskiem. Wzór z płytki metalowej był następnie odbijany na bibułce zabezpieczonej warstwą papieru, używanej później do dekorowania powierzchni ceramiki. Stalodruk pozwalał na większą różnorodność linii niż miedzioryt.

W Polsce jako pierwsza technikę druku ceramicznego stosowała fabryka fajansu w Ćmielowie, najpóźniej już w latach 30. XIX wieku. Druk ceramiczny stosuje się na fajansach delikatnych, kamionce i porcelanie.

Bibliografia

• Paul Greenhalgh: Ceramic. Art and Civilisation. Bloomsbury, 2020. ISBN 978-1-4742-3970-7.
• Romualda Hankowska. Historyczne relikty w technice produkcji fajansu w Polsce. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. 30 (3/4), s. 609–642, 1985. ISSN 0023-589X. (pol.). 
• George Savage: Porcelana i jej historia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977. ISBN 978-0300098358.
• Maria Starzewska, Maria Jeżewska: Polski fajans. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1978.