Crittendenceratops
| Crittendenceratops | |||
| Dalman et al., 2018 | |||
| Okres istnienia: kampan | |||
 Rekonstrukcja Crittendenceratops | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Crittendenceratops | ||
| Gatunki | |||
| |||
Crittendenceratops – rodzaj wymarłego dinozaura z kredy, amerykańskiego ceratopsa z rodziny ceratopsów[1].
Skamieniałości nieznanego zwierzęcia znaleziono w USA, na południowym wschodzie Arizony. Znajdują się tam skały formacji Fort Crittenden, powstałe w kredzie późnej, dokładniej zaś w późnym kampanie, z osadów rzecznych odkładających się w jeziorach, z najlepszą ekspozycją w okolicy kanionu Adobe. Grubość osadów wynosi aż 1700 m. Formację podzielono na pięć ogniw, nie podając formalnych nazw. Jedno z ogniw buduje łupek ilasty. Pośród tych skał znaleziono pozostałości czaszek dwóch osobników, wydobyte po części przez wolontariuszy w ostatniej dekadzie XX wieku, po części (holotyp) w 2000 przez Stana Krzyzanowskiego. Wykazywały one cechy dinozaurów rogatych z grup Centrosaurinae i Nasutoceratopsini, charakteryzowały się jednak pewnymi odrębnościami pozwalającymi na kreowanie nowego taksonu. Cechą typową dla Centrosaurinae jest kość łuskowa z pojedynczym wyrostkiem grzbietowym, z dużymi strukturami zwanymi episquamosal undulations, a także przynajmniej pięć kości epiparietalnych w kryzie kostnej ciemieniowo-łuskowej o szerokiej gałęzi przyśrodkowej. Wspomniane kości epiparietalne przyjmują kształt trójkątny, wklęsły od strony grzbietowej, a wypukły brzusznie. Ponadto wzdłuż brzegu grzbietowo-przyśrodkowego gałęzi ciemieniowej kryzy autorzy podają dwie trójkątne, hakowate struktury, prawie dorównujące wielkością kościom epiparietalnym[1].
Sebastian G. Dalman, John-Paul M. Hodnett, Asher J. Lichtig i Spencer G. Lucas opublikowali w 2018 pracę zatytułowaną A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona (Nowy dinozaur z ceratopsów (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) z formacji Fort Crittenden, kreda późna (kampan) Arizony). Opisywanemu rodzajowi nadali nazwę Crittendenceratops. Nazwę ukuli od nazwy formacji Fort Crittenden, do której dołączyli słowo ceratops pochodzące ze zlatynizowanej greki i oznaczające rogatą twarz[1], używane także w nazwach innych dinozaurów rogatych (Sinoceratops[2], Auroraceratops[3], Mosaiceratops[4]). W obrębie rodzaju umieszczono gatunek typowy Crittendenceratops krzyzanowskii. Epitet gatunkowy upamiętnia Stana Krzyzanowskiego, który znalazł i wydobył holotypowy okaz, nieżyjącego już w czasie publikacji pracy tworzącej gatunek[1].
Rodzaj zaliczono do ceratopsów z grupy Neoceratopsia. W ich obrębie umieszczono go w wyróżnionej przez Marsha w 1888 rodzinie Ceratopsidae. Wśród ceratopsów rodzaj zaliczono do podrodziny Centrosaurinae, rozpowszechnionej w kampanie w całej Ameryce Północnej i z pojedynczymi przedstawicielami w Azji[1] (Sinoceratops zhuchengensis[2]). W podrodzinie tej wyróżnia się jeszcze klad Nasutoceratopsini definiowany jako wszystkie taksony bliższe Avaceratops lammersi i Nasutoceratops titusi niż Centrosaurus apertus. Znalezienie nowego przedstawiciela Nasutoceratopsini w późnokampańskich skałach wskazuje, że grupa nie wyginęła przed późnym kampanem. Zwierzę zamieszkiwało środowisko równiny zalewowej pełne rzek i jezior[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Sebastian G. Dalman, John-Paul M. Hodnett, Asher J. Lichtig i Spencer G. Lucas. A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona. „New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin”. 79, s. 141–164, 2018. (ang.).
- ↑ a b Xu Xing, Wang Kebai, Zhao Xijin, Li Dunjing. First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. „Chinese Science Bulletin”. 55 (16), s. 1631–1635, 2010. DOI: 10.1007/s11434-009-3614-5. (ang.).
- ↑ You Hailu, Li Daqing, Ji Qiang, Matthew C. Lamanna & Peter Dodson. On a New Genus of Basal Neoceratopsian Dinosaur from the Early Cretaceous of Gansu Province, China. „Acta Geologica Sinica”. 79, s. 593–597, 2005-10. [zarchiwizowane z adresu 2017-08-08]. (ang.).
- ↑ Wenjie Zheng, Xingsheng Jin & Xing Xu. A psittacosaurid-like basal neoceratopsian from the Upper Cretaceous of central China and its implications for basal ceratopsian evolution. „Scientific reports”. 5, s. 14190, 2015. DOI: 10.1038/srep14190. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
