Arbat
| Centralny okręg administracyjny Moskwy | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto wydzielone | |
| Długość |
1,2 km |
Położenie na mapie Moskwy  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
 55°44′57,0″N 37°35′26,0″E/55,749167 37,590556
| |
Arbat lub Stary Arbat (ros. Арбат) – ulica w centrum Moskwy. Od jej nazwy pochodzi także nazwa części dzielnicy miasta znajdującej się w centralnym okręgu administracyjnym Moskwy.
Historia ulicy
[edytuj | edytuj kod]Nazwę swą ulica wzięła od posiadłości ziemskiej Orbat położonej na zachód od moskiewskiego Kremla, ale jak do tej pory nie udało się wywieść tego toponimu. Najczęściej przywoływana hipoteza mówi o tym, że nazwa ta wywodzi się z arabskiego słowa arbad lub rabad − „podgrodzie” lub „przedmieście” − które mogło się przyjąć w okresie panowania nad Moskwą Złotej Ordy.
Pierwsze wzmianki o Arbacie pochodzą z 1493, gdy stanowił część drogi z Kremla do Smoleńska. Jako ulica funkcjonuje od 1592. W XVIII wieku Arbat stał się jedną z najmodniejszych ulic w mieście i de facto pozostaje nią do dziś. Większość wczesnych zabudowań spłonęła w czasie pożaru Moskwy w 1812, co wiązało się z inwazją napoleońską. Współczesna zabudowa Arbatu pochodzi głównie z początków XX wieku i stanowi ciekawe przykłady architektury secesyjnej oraz konstruktywistycznej. W okresie międzywojennym wyburzono większość okolicznych cerkwi, a u jednego z końców ulicy powstał wieżowiec Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku ulicę przebudowano, zamieniając ją w deptak, który stał się jedną z popularniejszych atrakcji turystycznych miasta. Od tego czasu Stary Arbat gromadzi handlarzy pamiątkami oraz drobnych artystów i żebraków. W okresie pieriestrojki był miejscem manifestacji politycznych i spotkań nieformalnych ruchów młodzieżowych. Pozostałością po tych czasach jest ściana pamięci kultowego piosenkarza Wiktora Coja na rogu Arbatu i pierieułka Krzywoarbackiego.
W 1992 roku nazwę Nowy Arbat nadano pobliskiej ulicy, znanej poprzednio jako prospekt Kalinina.
Arbat w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Arbat zajmuje istotne miejsce w rosyjskiej kulturze po pierwsze ze względu na fakt, że w jego okolicach zamieszkiwało wielu znanych artystów. Należeli do nich poeci Aleksander Puszkin i Andriej Bieły, pisarz Anatolij Rybakow, bard Bułat Okudżawa. Pomniki Puszkina i Okudżawy stoją dziś na Arbacie. Ulica pojawia się także często w utworach artystycznych, między innymi powieściach Dzieci Arbatu Rybakowa, a także Mistrz i Małgorzata Bułhakowa, gdzie mowa o sklepie Torgsinu przy Arbacie i o dawnym mieszkaniu Mistrza w jednym z zaułków przy tej ulicy.
W Ułan Ude nazywa się tak centralną ulicę miasta, czyli ulicę Lenina.
W Krasnodarze jest to część ulicy Czapajewa w centrum miasta.
W Ałmaty nazywana jest tak część ulicy Żibek żol, dawniej Gorkiego, również w centrum miasta.
We Władywostoku Arbatem nazywają ulicę Admirała Fokin (deptak z licznymi fontannami).
W Twerze tak nazywany jest deptak Trójcy Świętej.
W Czelabińsku też jest Arbat, czyli Kirowka.
Ulica jest tematem popularnych piosenek, na przykład Pierieułoczki Arbata Jurija Antonowa i licznych utworów Okudżawy.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Вячеслав Михайлович Мешков: Арбат предо мною.... Русский мир, 2004. ISBN 5-89577-032-0.