Żagwiak wielkopory
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żgwiak wielkopory |
| Nazwa systematyczna | |
| Podofomes mollis (Sommerf.) Gorjón Sydowia 73: 18 (2020) | |
Żagwiak wielkopory, jamczatka wielkopora (Podofomes mollis (Sommerf.) Gorjón) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Podofomes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1826 r. Søren Christian Sommerfelt nadając mu nazwę Daedalea mollis. Potem zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2020 r. Sergio Pére Gorjón[1].
Niektóre z synonimów naukowych:
- Antrodia mollis (Sommerf.) P. Karst. 1879
- Cerioporus mollis (Sommerf.) Zmitr. & Kovalenko 2016
- Cerrena mollis (Sommerf.) Zmitr. 2001
- Daedalea mollis Sommerf. 1826
- Daedaleopsis mollis (Sommerf.) P. Karst. 1899
- Datronia mollis (Sommerf.) Donk 1966
- Polyporus mollis (Sommerf.) P. Karst. 1876
- Polyporus sommerfeltii P. Karst. 1879
- Trametes mollis (Sommerf.) Fr. 1874
- Trametes serpens Fr. 1849[2]
Nazwy polskie: jamczatka miękka (Stanisław Domański 1965), jamczatka gmatwopora (Władysław Wojewoda 1999), jamczatka wielkopora (W. Wojewoda 2003)[3], żagwiak wielkopory (Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym 2021)[4]. Wszystkie nazwy polskie są niespójne z aktualną nazwą naukową.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Owocnik
Grzyb poliporoidalny tworzący rozpostarte lub siedzące owocniki o grubości do 0,6 cm i długości do 17 cm[5]. Czasami mają na ok. 2 cm odgięte brzegi. Górna powierzchnia owocnika jest szczeciniasta lub aksamitna i ma kolor od brązowego do czarnego. Są na niej ciemniejsze, rowkowane smugi na sztywnych włoskach. Hymenofor rurkowy, o barwie brudno beżowej, żółtawobrązowej, szarawej. Rurki mają długość 0,5–5 mm, ich pory średnicę 1–2 mm i kształt nieregularny, nieco wydłużony lub wielokątny. Miąższ jest blado brązowy[6]. Wysyp zarodników ma barwę od jasno- do ciemnobrązowego. Zarodniki cylindryczne o rozmiarach, 8–10 × 2,5–3,5 μm[5].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy trimityczny. Strzępki generatywne kontekstu szkliste, cienkościenne, ze sprzążkami, o średnicy 2,5–4 µm. Strzępki szkieletowe kontekstu grubościenne, bez przegród, te w niżsej warstwie kontekstu blado zielonkawo-brązowe w KOH, te w górnej, ciemnej warstwie ciemniejsze i brązowe w KOH, o średnicy 2,5–4 µm. Strzępki łącznikowe kontekstu grubościenne, bez przegród, mocno rozgałęzione, o średnicy 2–3 µm. Strzępki tramy podobne do tych w niższej warstwie kontekstu. Dendrohyfidy rozgałęzione i powykrzywiane. obecne na krawędziach przegród, średnicy 1,5–3 µm. Cystydiole brzuchate, cienkościenne, równe z warstwą hymenium, lub nieco nad nią wystające, o wymiarach 25-30 × 4-5 µm, ze sprzążką w podstawi. Podstawki maczugowate z wąską podstawą, 4-ssterygmowe, 25–30 × 5–6,5 µm, ze sprzążką bazalną. Bazydiospory cylindryczne, szkliste, gładkie, nieamyloidalne[7].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[8]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano bardzo liczne stanowiska[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[9].
Grzyb nadrzewny, saprotrof[3]. Siedlisko: lasy liściaste i mieszane, parki. Rozwija się na martwym drewnie liściastym takich gatunków, jak: klony, buki, topole i dęby. Owocniki wytwarza od stycznia do października (w zależności od pogody)[3]. Powoduje białą zgniliznę drewna. W zbutwiałym drewnie widoczne są czarne linie międzystrefowe[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-02-19].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-02-19].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
- ↑ a b Datronia mollis [online], Rogers Mushroom [dostęp 2022-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Atlas flory Beskidu Żywieckiego [online] [dostęp 2014-02-20].
- ↑ a b M.A Donk, Notes on European polypores – I, „Persoonia”, 4 (3), Mycobank, s. 337–343 [dostęp 2014-02-20].
- ↑ Mapa występowania żagwiaka wielkoporego na świecie [online], gbif.org [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Aktualne stanowiska jamczatki wielkoporej w Polsce [online] [dostęp 2014-02-20].