Ödön von Horváth

Ödön von Horváth

Edmund Josef von Horváth

Data i miejsce urodzenia	9 grudnia 1901 Fiume
Data i miejsce śmierci	1 czerwca 1938 Paryż
Narodowość	niemiecka
Dziedzina sztuki	literatura dramat

Ödön (właśc. Edmund Josef) von Horváth (ur. 9 grudnia 1901 w Fiume, zm. 1 czerwca 1938 w Paryżu) – austriacki dramatopisarz i prozaik.

Życiorys

Horváth urodził się jako nieślubne dziecko węgierskiego dyplomaty Edmunda Horvátha i Marii Hermine Prehnal. Otrzymał imię po ojcu, ale zawsze nazywano go Ödön.

Od 1908 uczęszczał w Budapeszcie do szkoły podstawowej, a potem do „Rákóczianum”, gdzie nauczano w języku węgierskim. W 1909 jego ojciec otrzymał tytuł szlachecki i został przeniesiony do Monachium, nie wziął ze sobą syna. Później Horváth uczył się w Wiedniu. W Monachium uczęszczał na wykłady z germanistyki i filozofii. W 1920 opublikował swoje pierwsze utwory. Od 1923 mieszkał głównie w Berlinie, Salzburgu i Murnau w Górnej Bawarii.

Nie należał do żadnej partii politycznej, ale sympatyzował z lewicą. W 1933 po tym, jak SA przeszukała jego mieszkanie w Murnau, zdecydował się opuścić Niemcy i przeniósł się do Wiednia. W 1938, roku anszlusu Austrii, wyemigrował do Paryża. Zginął uderzony gałęzią w czasie burzy 1 czerwca 1938.

W swoich utworach podejmował tematy społeczno-polityczne, krytykował postawy drobnomieszczańskie, w późnych powieściach poruszał temat źródeł faszyzmu. Od lat 70. XX w. jego twórczość przeżywa w Niemczech renesans. W Polsce Horváth pozostaje natomiast wciąż mało znany zarówno jako pisarz, jak i dramaturg. W 1979 ukazał się wybór jego prozy pt. Epoka ryb.

Twórczość

Sztuki teatralne

• Das Buch der Tänze 1920
• Mord in der Mohrengasse 1923
• Zur schönen Aussicht 1926
• Die Bergbahn 1926, pierwotnie Revolte auf Côte 3018
• Sladek der schwarze Reichswehrmann 1929, pierwotnie Sladek oder Die schwarze Armee
• Rund um den Kongreß 1929
• Italienische Nacht 1930
• Opowieści Lasku Wiedeńskiego (Geschichten aus dem Wienerwald) 1931
• Wiara, nadzieja, miłość (Glaube, Liebe, Hoffnung) 1932
• Kasimir und Karoline 1932
• Nieznajoma z Sekwany (Die Unbekannte aus der Seine) 1933
• Hin und her 1934
• Don Juan kommt aus dem Krieg 1936
• Figaro läßt sich scheiden 1936
• Pompeji. Komödie eines Erdbebens 1937
• Ein Dorf ohne Männer 1937
• Himmelwärts 1937
• Der jüngste Tag 1937

Publikacje

• Ödön von Horváth: Dramaty zebrane. Tom I, pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2012.
• Ödön von Horváth: Dramaty zebrane. Tom II, pod red. Macieja Ganczara, Warszawa: ADiT 2012.

Wybrane inscenizacje w Polsce

• 1973 Sąd ostateczny Teatr Telewizji, reż. Tadeusz Minc
• 1976 A miłość nigdy się nie kończy (Italienische Nacht i Kasimir und Karoline)
• 1980 Opowieści Lasku Wiedeńskiego Teatr Telewizji, reż. Włodzimierz Nurkowski
• 1990 Sąd ostateczny Teatr Telewizji, reż. Włodzimierz Nurkowski
• 1998 Opowieści Lasku Wiedeńskiego Teatr Ateneum w Warszawie, reż. Agnieszka Glińska
• 2003 Opowieści Lasku Wiedeńskiego Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi, reż. Jacek Orłowski
• 2004 Nieznajoma z Sekwany Teatr Współczesny w Warszawie, reż Agnieszka Glińska
• 2005 Wiara, nadzieja, miłość Teatr Dramatyczny w Warszawie, reż. Grażyna Kania
• 2007 Don Juan wraca z wojny Teatr Polski we Wrocławiu, reż. Gadi Roll
• 2007 Opowieści Lasku Wiedeńskiego Teatr im. J. Osterwy w Lublinie, reż. Bogdan Tosza
• 2010 Kazimierz i Karolina Teatr Polski we Wrocławiu, reż. Jan Klata

Powieści

• Der ewige Spießer 1930
• Jugend ohne Gott 1937
• Ein Kind unserer Zeit 1938

Pozostała proza

• Sportmärchen 1924 – 1926
• Interview 1932
• Gebrauchsanweisung 1932

Zobacz też

• Drama ludowa

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia Ödöna von Horvátha. literaturhaus.at. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
• Ödön von Horváth: Młodzież bez Boga : powieść (1938) w bibliotece Polona