Shirin Ebadi

Shirin Ebadi (persischشیرین عبادی}} [[ʃiːˈriːn ebɔːˈdiː]]; * 21. Juni 1947 in Hamadan; ok Ibadi) is en iraansch Juristin, eerste iraansch Richterin un Minschenrechtsaktivistin. Se kreeg 2003 as eerst muslimisch Fru den Freedensnobelpries un leevt siet Enn' 2009 in't Exil in Grootbritannien.

Shirin Ebadi bi en Pressekonferenz vun dat WSIS in Tunis 2005

Ünnerschrift vun Shirin Ebadi

Leven

1969 hett Ebadi hör Studium vun de Rechtswetenschapen an der Universität vun Teheran afslooten un wurr de eerste Richterin in de Geschichte vun den Iran. Van 1975 bit 1979 harr se en Senatsvörsitt in dat Teheraner Stadtgericht inne. Nah de Islamische Revolutschoon 1979 wurr se ut hör Amt dreeven un hett tonächst as Sekretärin bi den Gerichtshoff, den se vörher leit harr, later as Afkaat un Dozentin an de Universität Teheran. 1994 weer se Mitbegrünnerin vun de Kinnerrechtsorganisatschoon Society for Protecting the Child's Rights, de bispeelswies de Gesettgeeven för Kinner verbeetern will. So wurrd dat Anheeven vun dat Straafmündigkeitsöller fordert, de in' Iran för Deerns bi negen un för Jungs bi fievteihn Johren liggt.

Ebadi versteiht sück as demokraatsch Fru vun moslemisch Glooven. Se sett sück up de Grundlaag vun de Allgemeen Erklärung vun de Minschenrechte för en gliekberechtigt Rull vun de Fruen in dat apenliche Leven, för de Rechte vun Kinner un för en Justizreform mit unafhängig Richtern un Afkaaten in. Minschenrechtsverletzungen as de Straaf dör Steenigen sücht se as Missbruuk vun de Religion un Fehlinterpretatschoon vun de Scharia. Se fordert en pluralistische demokraatsche Sellschopp un lehnt fundamentalistisch Gedankengoot af. Ebadi ünnernimmt völ Reisen, um in Tosommenarbeit mit internatschonalen Organisatschonen un politisch Gremien weltwiet för de Rechte vun de Fruen un för en freedlich Welt intotreeden. Se is mit Elektrotechnik-Ingenieur verheiraadt un hett twee Döchter.

Shirin Ebadi hett as Afkaatsche Fälle vun liberalen Personen un Dissidenten övernommen, de mit de Justiz – en vun de Bastschonen vun konservativ Macht in' Iran – in Konflikt geraden sünd. In dat Johr 2000 wurr Ebadi wegen hör Tätigkeit as Verteidigerin vör Gericht anklaagt, verbroch 26 Daag in Eenzelhaft un wurr to en Bewährungsstraaf un tietlich begrenzt Beropsverbot veroordeelt. Disse Fall hett de Upmarksomkeit vun internatschonal Minschenrechtsgruppen up den Iran lenkt.

In' Harvst 2003 hett se de Familie vun Dariusch Foruhar vertreeden, en Intellektuellen, de in' November 1998 in sien Huus afstaaken upfunnen wurr. Sien Fru Parveneh wurr to de glieker Tiet ümbrocht. De Ehelüüd weern twee Opfer vun en gruvelig Mordserie, de de Intellektuellen vun Iran erschüttern deen. De Verdacht full up extremistische konservative Krinken, de sück dat to'n Teel maakt hemm, dat vun Präsident Mohammad Chātamī förderte freeheitliche Klima – dat vör allen de Redefreeheit stütt – to saboteeren. En Johr later wurr se as Afkaatsche in den Fall vun en kanaadsch Journalistin vun iraansch Afkstammen tätig, de wiels hör Haft in't Gefängnis gewaltsamen to Dood kamen is.

An' 10. Oktober 2003 wurr Shirin Ebadi för hör Bemöhen Demokratie un Minschenrechte de Freedensnobelpries tospraaken. Dat Uwahlkomitee hett insbesünnere hör modigen Insatz för de Rechte vun Fruen un Kinner würdigt. Mit de Entgegennahm vun den Freedensnobelpries ahn Koppdook hett Ebadi en Teeken sett. Se hett dat dormit begrünnd, dat dat in' westlichen Kulturkreis jeder Fru sülvst överlaaten weer, wu se sück kleeden deiht. In' Iran würr se dorgegen de dör Gesett vörschreeven Kleedasch dragen, wiel se sück as Juristin sülvstverständlich an de to Tiet gellen Gesetten hollen dee.

Anfang 2005 wurr se, nah Angaben vun hör Afkaatsche, ahn Angaav vun Grünnen vun dat iraansch Revolutschonsgericht vörladen. Ebadi hett dat aflehnt, disse Upfordern nahtokommen un hett verlangt, sück wegen en privaten Anzeige vör en normal Gericht verantworten to können. Dormit hett se indirekt die Legitimität vun de, neben de normalen Justiz, existeeren Revolutschonsgerichte bestreeden. De internatschonale Minschenrechtsorganisatschoon Human Rights Watch hett den Umgang mit de Freedensnobelpriesdrägerin entscheeden veroordeelt. Hengegen hett de iraansch Regeeren bestreeden, dat sück dat um en bedüüdsamen Vörfall hanneln dee, wiel blots en minn Straaf to verwachten weer.

In' Oktober 2005 hull Ebadi up Inlaaden vun de Stiftung Weltethos an de Eberhard Karls Universität Tübingen en Reed, in de se dorup henwies, , dat dejenigen, de ünner Beropen up de kulturellen Ünnerscheeden un de Werterelativität sück wiegern, de Minschenrechte intohollen, in Wirklichkeit rückstännig Ünnerdrücker weern, de hör diktatorisch Wesen ünner de Maske vun de Kultur verdecken un in' Naam vun de natschonalen oder religiösen Kultur de Afsicht hegen, hör eegen Natschoon to ünnerdrücken un to terroriseeren. De Welt würr blots denn to Ruh kommen un de Freeden würr nur denn düersam ween, wenn de Minschenrechte umfaatend un universell sünd. As bi anner Anlaaten hett se sück ok hier tegen Militäraktschonen gegen den Iran ut: „Die Menschenrechte kann man den Menschen gewiss nicht durch Bomben bringen“.

En Demonstratschoon för de Minschenrechte, an de in Teheran an' 12. Juni 2006 ca. 5000 Lüüd (hööftsächlich Fruen) deelnehmen deen, wurr mit Gewalt utnannerslahn, Ebadi fastnommen un wenig Daag later weer up freen Foot sett. Hör 2002 mit anner Juristen – as de van 2011 bit 2013 inhafteerten Nasrin Sotudeh – grünnd Zentrum för Minschenrechte hett dat iraansch Binnenministerium an' 5. August 2006 verboden. De Organisatschoon harr sück för de Rechte vun Minnerheiten insett un Regimegegnern juristischen Bistand boden. Shirin Ebadi hett sück apenlich dorgegen wend un Rechtsmiddel inleggt, wiel dat Zentrum in' Rahmen vun de iraansch Gesetten arbeit harr. All in' Juli 2006 harr se sück in en Breef mit de Bitte um Hülp an de internatschonale Apenlichkeit wend.

An' 21. Dezember 2008 wurr en Minschenrechtszentrum, dat Ebadi gemeensam mit Abdolfattah Soltani leiten dee, in Teheran vun de iraansch Behörden slooten, mit de Begrünnen, dat vun dor ut Propaganda gegen dat System utgahn dee. Dor sull de wegen politischer Aktschonen gegen dat Regime 17 Johren lang inhaftierte Taki Rahmani in en Veranstaltung to'n 60. Johresdag vun de Allgemeen Erklärung vun de Minschenrechte uttekent wurrn.

Enn' November 2009 hemm nah Angaven vun de norweegsch Regeeren de iraansch Behörden en Banksluutfack vun Ebadi rühmt un de dorin upbewohrt Medaille un de Oorkunn vun hör Freedensnobelpries in Beslag nommen. Siet Enn' 2009 leevt Shirin Ebadi in't Exil in Groobritannien. Vun dor ut sett se hör Minschenrechtsaktivitäten in alle Welt fort. Bispeelswies seet se in de Jury, de dat universelle Logo för Minschenrechte utwählt hett.

As Kurt Westergaard 2010 den Leipziger Medienpries kreeg, hett de ebenfalls in Leipzig anwesende Ebadi protesteert. Luut Spiegel Online seech se „durch die Karikaturen offenbar ihre religiösen Gefühle verletzt.“ In en Interview mit de Zeit hett Ebadi seggt, dat se nich gegen de Inlaaden un de Utteknung vun Westergaard protesteeren dee, sonnern dorgegen, „dass ein Kongress, der für Meinungsfreiheit eintritt, selbst Zensur betreibt.“ Weder se, noch de iraansch Journalist Akbar Ganji, de as Reaktschoon afreisen dee, weern över disse Wahl informeert wurrn. In en wieder Interview, tosommen mit den Dalai Lama, verwohr se sück gegen sien Utseggen, mit de he sück för Säkularismus utspreeken dee. Hör Meenen nah kunn en klerikale Herrschap ok demokraatsch ween.

In' Januar 2012 reep Ebadi, as ok all in 2004, mit Verwies up de siet de iraansch präsidentschapswahlen 2009 ünner Huusarrest stahn Oppositschonsführer Zahra Rahnaward, Mir Hossein Mussawi un Mehdi Karroubi all Iraner to'n Boykott vun de Parlamentswahlen 2012 up.

An' 6. Mai 2012 kreeg se in de Frankforter Paulskark den Avicenna-Pries, de de Avicenna-Preis e.V. för „wegweisende Initiativen von Personen oder Institutionen zur interkulturellen Verständigung“ insbesünnere tüschen Orient un Okzident verleeht. De Pries is mit bit to 100.000 Euro doteert. He is nömmt nah den middelöllerichen persischen Philosoph un Universalwetenschapler Avicenna.

Utteknungen

• 1996 Human Rights Watch Defender Award
• 2001 Raftopries (norweegsch Minschenrechtspries)
• 2003 Freedensnobelpries
• 2004 Leibniz-Ring-Hannover
• 2006 Komtur vun de Ehrenlegion
• 2008 Toleranzpries vun de Evangeelsch Akademie Tutzing
• 2009 Roland Berger Pries för Minschenwürde
• 2010 Internatschonaler Demokratiepries Bonn
• 2010 Felix-Ermacora-Minschenrechtspries
• 2011 Ehrendokterwürde vun de University of Cambridge
• 2012 Pries för Internatschonale Verständigung un Minschenrechte vun de Ulrich-Zwiener-Stiftung

Warken

• Shirin Ebadi u. a. Mein Iran. Ein Leben zwischen Revolution und Hoffnung. Pendo-Verlag, Starnberg 2006. ISBN 3-86612-080-X
• The Rights of the Child. A Study of Legal Aspects of Children's Rights in Iran. (1994)
• History and Documentation of Human Rights in Iran. (2000)
• Reed to'n Anlaat vun dat Verleehn vun den Freedensnobelpries. In: Frauen leben für den Frieden. (kiek Literatur)

Literatur

• Angelika U. Reutter, Anne Rüffer: Frauen leben für den Frieden. Die Friedensnobelpreisträgerinnen von Bertha von Suttner bis Shirin Ebadi. Piper, München 2004. ISBN 3-492-24209-X
• Katajun Amirpur: Gott ist mit den Furchtlosen. Shirin Ebadi. Die Friedensnobelpreisträgerin und der Kampf um die Zukunft Irans. Herder, Freiburg 2004. ISBN 3-451-05469-8
• Matthias Hannemann, Die guten Propagandisten. Der Iran, die Augen der Welt und der Friedensnobelpreis, in: Liberal - Vierteljahreshefte für Politik und Kultur, Nr. 46 (März 2004), S. 66-69. - Essay zur Funktion und Medieninszenierung des Preises

Weblenken

Shirin Ebadi. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Indrag bi perlentaucher.de
• Indrag bi FemBio
• Shirin Ebadi up de Sieden vun den Nobelpries (engelsch)
• [1] nobelpreis.org: Shirin Ebadi: Der Nobelpreis für den Frieden 2003
• Gewalt, Politik und Menschenrechte Shirin Ebadi in' Gespräch mit Nermeen Shaikh
• [2] Fievte Weltethos-Reed: Dr. Shirin Ebadi: „Der Beitrag des Islam zu einem Weltethos“, 20. Oktober 2005, Universität Tübingen
• Interview mit Dr. Shirin Ebadi to Fruenrechte un Minschenrechtsarbeit zum Iran, 18. März 2011, Bonn