Амилоидоза

Амилоидоза — група на болести во кои абнормални белковини, познати како амилоидни фибрили, се таложат во ткивото. Taa е болест предизвикана од акумулација на амилоиди во органите и ткивата во телото. Постојат неколку неспецифични и нејасни знаци и симптоми поврзани со амилоидоза. Тие вклучуваат замор, периферен едем, губење на тежината, отежнато дишење, палпитации и чувство на несвестица при стоење. Кај АЛ амилоидозата, специфичните индикатори може да вклучуваат зголемување на јазикот и периорбитална пурпура .Амилоидите се група на фибриларни (влакнести) белковини. Тие обично се произведуваат од клетки во коскената срцевина и можат да бидат  складирани во кое било ткиво или орган. Кај ATTR амилоидоза од див тип, не-срцевите симптоми вклучуваат: синдром на билатерален карпален тунел, лумбална спинална стеноза, руптура на бицепс тетива, невропатија на мали влакна и автономна дисфункција.

Постојат околу 36 различни типови на амилоидоза, секој поради специфично погрешно преклопување на белковините. Во рамките на овие 36 белковини, 19 се групирани во локализирани форми, 14 се групирани како системски форми и 3 белковини може да се идентификуваат како било која друга. Овие белковини можат да станат неправилни поради генетски ефекти, како и преку стекнати фактори на животната средина. Четирите најчести типови на системска амилоидоза се лесен ланец (AL), воспаление (АА), поврзано со дијализа (Aβ ₂ M) и наследно и старост (ATTR и транстиретин амилоид од див тип). Амилоидозата е ретка и нејзината причина е често непозната.

Дијагнозата може да се посомнева кога белковината е пронајдена во мочта, присутно е зголемување на органите или откриени проблеми со повеќе периферни нерви и не е јасно зошто. Дијагнозата се потврдува со ткивна биопсија. Поради променливата презентација, дијагнозата често може да потрае некое време за да се постигне.

Третманот е насочен кон намалување на количината на вклучената белковина. Ова понекогаш може да се постигне со утврдување и лекување на основната причина. АЛ амилоидоза се јавува кај околу 3-13 на милион луѓе годишно и АА амилоидоза кај околу 2 на милион луѓе годишно. Вообичаената возраст на појава на овие два типа е од 55 до 60 години. Без третман, очекуваниот животен век е меѓу шест месеци и четири години. Во развиениот свет околу 1 на 1.000 луѓе годишно умираат од системска амилоидоза. Амилоидозата е опишана од најмалку 1639 година.

Знаци и симптоми

Одлики на кожата на амилоидоза кутис дисхромична. Хиперпигментирани и хипопигментирани макули на (А) потколениците, (Б) грбот и половината, (C) половината. (Г) Индивидуални плускавци на надлактицата

Презентацијата на амилоидозата е широка и зависи од местото на акумулација на амилоидот. Бубрезите и срцето се најчестите вклучени органи. Знаците и симптомите зависат од засегнатите органи. Кога знаците и симптомите се видливи, можат да вклучуваат: оток на зглобовите, знаците и симптомите зависат од засегнатите органи. Кога знаците и симптомите се видливи, можат да вклучуваат: оток на зглобовите и нозете, слабост, значително губење на тежината, отежнато дишење, замор, вкочанетост на рацете или нозете, дијареа или запек, зголемување на јазикот, промени во кожата - задебелување или лесни модринки, тешкотии при голтање, белковини во урина, и сл.

Примарната амилоидоза е најчестата форма на амилоидоза може да влијае на многу органи, како што се срцето, бубрезите, црниот дроб, слезината, нервите, цревата, кожата, јазикот и крвните садови. Примарната амилоидоза не е поврзана со други болести освен мултипен миелом како форма на рак на коскена срцевина. Точната причина за примарна амилоидоза е непозната, но познато е дека болеста започнува во коскената срцевина. Покрај производството на црвени и бели крвни клетки и тромбоцити, коскената срцевина произведува антитела, белковини кои штитат од инфекции и болести. Откако антителата ќе ја исполнат својата задача, се распаѓаат и рециклираат. Амилоидозата се јавува кога клетките од коскената срцевина ќе почнат да произведуваат антитела кои не можат да се распаднат. Овие антитела се акумулираат во крвотокот. На крајот, тие го напуштаат крвотокот и можат да се акумулираат во ткивата како амилоиди, што го попречува нормалното функционирање.

Секундарна амилоидоза:

Оваа форма се јавува со хронични инфекции или воспалителни болести, како што се туберкулоза, воспалителен артритис или остеомиелитис. Влијае на бубрезите, слезината, црниот дроб и лимфните јазли, иако може да влијае на другите органи. Третманот на основната болест може да помогне да се запре прогресијата на оваа форма на амилоидоза.

Наследна амилоидоза:

Како што имплицира името, оваа форма на амилоидоза е наследна. Често влијае на црниот дроб, нервите, срцето и бубрезите.

Амилоидоза поврзана со хемодијализа:

Оваа форма на амилоидоза се развива кога белковините во крвта ќе почнат да се складираат во зглобовите и тетивите. Тие предизвикуваат болка, вкочанетост и течност во зглобовите и синдром на карпален тунел.

Бубрези

Таложењето на амилоид во бубрегот често ги вклучува гломеруларните капилари и мезангијалните региони, што влијае на способноста на органот да филтрира и излачува отпад и да ја задржува плазмената белковина. Ова може да доведе до високи нивоа на белковини во урината (протеинурија) и нефротски синдром. Неколку типови на амилоидоза, вклучувајќи ги и АЛ и АА типовите, се поврзани со нефротски синдром. Приближно 20% и 40-60% од луѓето со AL и AA амилоидоза соодветно напредуваат до крајна фаза на бубрежна болест која бара дијализа.

Срце

Таложење на амилоид во срцето може да предизвика и дијастолна и систолна срцева слабост. Може да бидат присутни промени во ЕКГ, кои покажуваат абнормалности на низок напон и спроводливост како атриовентрикуларен блок или дисфункција на синусниот јазол. На ехокардиографија, срцето покажува рестриктивна шема на полнење, со нормална до благо намалена систолна функција. АА амилоидозата обично го поштедува срцето. Срцевата амилоидоза може да се манифестира со симптоми на срцева слабост, вклучувајќи скратен здив, замор и едем. Како што напредува срцевата амилоидоза, таложењето на амилоид може да влијае на способноста на срцето да пумпа и полни крв, како и на неговата способност да одржува нормален ритам, што доведува до влошување на работата на срцето и пад на квалитетот на животот на луѓето. Кога амилоидозата влијае на срцето, чест симптом е отежнато дишење, дури и со малку напор. Кога белковините се акумулираат во срцето, тоа ја намалува способноста на срцето да се пополни со крв помеѓу отчукувањата на срцето. Ова значи дека со секој ритам се пумпа помалку крв.

Нервен систем

Луѓето со амилоидоза не го зафаќаат централниот нервен систем, но можат да развијат сензорни и автономни невропатии. Сензорната невропатија се развива во симетрична шема и напредува на дистален до проксимален начин. Автономната невропатија може да се манифестира како ортостатска хипотензија, но може да се манифестира постепено со неспецифични гастроинтестинални симптоми како запек, гадење или рана ситост. Ако акумулацијата на амилоид влијае на нервите што ја контролираат работата на цревата, постои период на запек и дијареа. Понекогаш оваа состојба влијае на нервите кои го контролираат крвниот притисок и можете да имате вртоглавица или несвестица како резултат на пад на крвниот притисок.

Невропатската презентација може да зависи од етиологијата на амилоидозата. Луѓето со амилоидоза може да доживеат дисфункција во различни органски системи во зависност од локацијата и степенот на зафатеност на нервниот систем. На пример, периферната невропатија може да предизвика еректилна дисфункција, инконтиненција и запек, пупиларна дисфункција и губење на сетилата во зависност од дистрибуцијата на амилоидоза по различни периферни нерви. Амилоидозата на централниот нервен систем може да има потешки и системски презентации кои може да вклучуваат аритмии опасни по живот, срцева слабост, неухранетост, инфекција или смрт.

Гастроинтестинални и помошни органи

Акумулацијата на амилоидни белковини во гастроинтестиналниот систем може да биде предизвикана од широк опсег на амилоидни нарушувања и да има различни презентации во зависност од степенот на зафатеност на органите. Потенцијалните симптоми вклучуваат губење на тежината, дијареа, абдоминална болка, металоиди (гастроинтестинален рефлукс) и ГИ крварење. Амилоидозата, исто така, може да влијае на дополнителните органи за варење, вклучително и црниот дроб, и може да се манифестира со жолтица, масна столица, анорексија, акумулација на течност во абдоменот и зголемување на слезината.

Акумулацијата на амилоидни белковини во црниот дроб може да доведе до покачување на серумските аминотрансферази и алкалната фосфатаза, два биомаркери на повреда на црниот дроб, што се забележува кај околу една третина од луѓето. Зголемувањето на црниот дроб е вообичаено. Спротивно на тоа, зголемувањето на слезината е ретко и се јавува кај 5% од луѓето. Дисфункција на слезината, што доведува до присуство на тела Howell-Jolly на крвната размаска, се јавува кај 24% од луѓето со амилоидоза. Малапсорпција е забележана кај 8,5% од АЛ амилоидозата и 2,4% од АА амилоидозата. Еден предложен механизам за забележаната малапсорпција е дека амилоидните наслаги во врвовите на цревните ресички (проекции слични на прсти кои ја зголемуваат цревната површина достапна за апсорпција на храната), почнуваат да ја нагризуваат функционалноста на ресичките, прикажувајќи слика слична на спру.

Жлезди

И штитната и надбубрежната жлезда може да се инфилтрираат. Се проценува дека 10-20% од луѓето со амилоидоза имаат хипотироидизам . Надбубрежната инфилтрација може да биде потешко да се оцени со оглед на тоа што нејзините симптоми на ортостатска хипотензија и ниска концентрација на натриум во крвта може да се припишат на автономна невропатија и срцева слабост.

„Амилоидните наслаги се јавуваат во панкреасот кај луѓето кои исто така имаат дијабетес мелитус, иако не е познато дали тоа е функционално важно. Главната компонента на амилоидот на панкреасот е пептид од 37-аминокиселински остаток познат како островски амилоид полипептид или „амилин“. Ова се складира со инсулинот во секреторните гранули во [бета] клетките и се лачи заедно со инсулинот. (Фармакологија на Ранг и Дејл, 2015 година.)

Мускулно-скелетен систем

Амилоидните белковини најчесто се таложат во коленото, потоа рацете, зглобовите, лактот, колкот и глуждот, предизвикувајќи болки во зглобовите. Кај мажјаците со напредна возраст (80 години), постои значителен ризик од таложење на див тип на транстиретин амилоид во синовијалното ткиво на коленото зглоб, но претежно во старост таложење на див тип транстиретин е забележано во срцевите комори. Депозити на ATTR се пронајдени во лигаментум флавум кај пациенти кои биле подложени на операција за лумбална спинална стеноза.

Кај бета 2-микроглобулинската амилоидоза, мажите имаат висок ризик да добијат синдром на карпален тунел. Aβ2MG амилоидоза (амилоидоза поврзана со хемодијализа) има тенденција да се депонира во синовијалното ткиво, предизвикувајќи хронично воспаление на синовијалното ткиво во коленото, колкот, рамото и интерфалангеалните зглобови. Таложењето на амилоидните лесни синџири во рамениот зглоб предизвикува зголемени рамења, исто така познати како „знак за подлога за рамото“. Амилоидните талози со лесни ланци може да предизвикаат и билатерален симетричен полиартритис.

Таложењето на амилоидни белковини во коскената срцевина без да предизвика дискразија на плазма клетките се нарекува амилоидом. Најчесто се наоѓа во цервикалните, лумбалните и сакралните пршлени. Засегнатите може да имаат болка во коските поради лиза на коските, лумбална парапареза и различни невролошки симптоми. Чести се и фрактури на пршлените.

Очи

Редок развој е амилоидната пурпура, подложност на крварење со модринки околу очите, наречени „ракунски очи“. Амилоидната пурпура е предизвикана од таложење на амилоид во крвните садови и намалена активност на тромбин и фактор Х, два коагулациони белковини кои ја губат својата функција по врзувањето со амилоид.

Усна празнина

Амилоидните наслаги во ткивото може да предизвикаат зголемување на структурите. Дваесет проценти од луѓето со АЛ амилоидоза имаат зголемен јазик, што може да доведе до опструктивна ноќна апнеја, тешкотии при голтање и променет вкус. Зголемување на јазикот не се јавува кај ATTR или AA амилоидоза. Таложењето на амилоид во грлото може да предизвика засипнатост.

Патогенеза

Амилоидозата може да се смета за болести на погрешно преклопување на белковините. Огромното мнозинство на белковини за кои е откриено дека формираат амилоидни наслаги се секретирани белковини, така што погрешното преклопување и формирањето на амилоидот се случува надвор од клетките, во вонклеточниот простор. Од 37 белковини досега идентификувани како ранливи на формирање на амилоид, само четири се цитосолни. Повеќето белковини кои формираат амилоид се релативно мали, но инаку во моментов нема докази за структурни или функционални сличности меѓу белковините за кои е познато дека формираат амилоиди поврзани со болеста. Една третина од амилоидната болест е наследна, и во тој случај обично има рана возраст на почеток. Половина од болестите поврзани со амилоид се спорадични и имаат доцна возраст на почеток - во овие случаи, белковинската агрегација може да биде поврзана со намалување на белковинската регулација поврзана со стареењето. Ретко, некои медицински третмани се поврзани со амилоидна болест.

Белковините кои формираат амилоид се агрегираат во карактеристични фибриларни форми со структура на бета-лист. Бета-листата форма на амилоид е отпорна на протеолиза, што значи дека не може да се разградува или разградува. Како резултат на тоа, амилоидот се депонира во вонклеточниот простор на телото. Се смета дека процесот на формирање на амилоидни фибрили има средни олигомерни облици. И олигомерите и амилоидните фибрили можат да бидат токсични за клетките и може да се мешаат во правилната функција на органите. Релативното значење на различните видови на агрегација може да зависи од вклучената белковина и од засегнатиот органски систем.

Постојат различни  фактори кои го зголемуваат ризикот од амилоидоза, како што се:

- возраст - повеќето луѓе кои развиваат амилоидоза се постари од 60 години;

- други болести - пациентите кои страдаат од  хронични инфекции или воспалителни болести, кои имаат мултипен миелом, облик на рак на коскена срцевина, исто така имаат зголемен ризик од амилоидоза;

- семејна историја;

- дијализа - бубрежно болните пациенти кои се на дијализа имаат зголемен ризик од амилоидоза поврзана со хемодијализа, ова е затоа што дијализата не може да отстрани големи белковини од крвта, а абнормалните белковини се складираат во околните ткива и оваа состојба е поретка кај современите техники на дијализа.

Дијагноза

Дијагнозата на амилоидоза генерално бара ткивна биопсија. Биопсијата се проценува за докази за карактеристични амилоидни депозити. Ткивото се третира со разни дамки . Најкорисна дамка во дијагнозата на амилоид е црвената Конго, која, во комбинација со поларизирана светлина, прави амилоидните белковини да изгледаат јаболко-зелено на микроскопија . Исто така, може да се користи боење со тиофлавин Т. Се користат и голем број техники на сликање, како што се DPD скенирање или SAP скенирање.

Примерок од ткиво може да се биопсија или да се добие директно од засегнатиот внатрешен орган, но местото на биопсија од прва линија е поткожното стомачно масно ткиво, познато како „биопсија на маснотии“, поради неговата леснотија на стекнување. Биопсијата на абдоминална маст не е целосно чувствителна и може да резултира со лажни негативни резултати, што значи дека негативниот резултат не ја исклучува дијагнозата на амилоидоза. Сепак, директната биопсија на засегнатиот орган сè уште може да биде непотребна бидејќи може да се користат и други помалку инвазивни методи на биопсија, вклучително и ректална мукоза, плунковна жлезда, биопсија на усните или коскената срцевина, со што може да се постигне дијагноза до 85% од луѓето.

Во таложењето на амилоидот на зглобовите, ќе има намален сигнал и на T1 и T2 пондерираните МРИ слики. Кај амилоидом, ќе има низок T1 сигнал со инјектирање гадолиниум и низок T2 сигнал.

Типот на амилоидна белковина може да се определи на различни начини: откривање на абнормални белковини во крвотокот (при електрофореза на белковини или одредување на лесен синџир); врзување на одредени антитела за амилоидот пронајден во ткивото (имунохистохемија); или екстракција на белковината и идентификација на неговите поединечни аминокиселини. Имунохистохемијата може да ја идентификува АА амилоидозата во поголемиот дел од времето, но може да пропушти многу случаи на АЛ амилоидоза. Ласерската микродисекција со масена спектрометрија е најсигурниот метод за идентификување на различните облици на амилоидоза.

AL претходно се сметаше за најчест облик на амилоидоза, а дијагнозата често започнува со пребарување на плазма-клеточна дискразија, мемориски Б-клетки кои произведуваат аберантни имуноглобулини или делови од имуноглобулини. Имунофиксациската електрофореза на урина или серум е позитивна кај 90% од луѓето со АЛ амилоидоза. Имунофиксационата електрофореза е почувствителна од обичната електрофореза, но можеби не е достапна во сите центри. Алтернативно имунохистохемиско боење на биопсија на коскената срцевина во потрага по доминантни плазма клетки може да се бара кај луѓе со високо клиничко сомневање за АЛ амилоидоза, но негативна електрофореза. ATTR сега се смета за најчест облик на амилоидоза и повеќе не се смета за ретка болест. Тоа може да биде или поврзано со возраста кај дивиот тип ATTR (ATTRv) или фамилијарна амилоидоза поврзана со транстиретин, сомнителна е кај луѓе со семејна историја на идиопатска невропатија или срцева слабост на кои им недостасуваат докази за плазма клеточни дискразии. ATTR може да се идентификува со помош на изоелектрично фокусирање кое ги одвојува мутираните облици на транстиретин. Наодите може да се потврдат со генетско тестирање за да се бараат специфични познати мутации во транстиретинот кои предиспонираат за амилоидоза.

АА се сомнева на клиничка основа кај лица со долготрајни инфекции или воспалителни болести. АА може да се идентификува со имунохистохемиско боење.

• 
  Дуоденум на тенкото црево со таложење на амилоид Конго црвено 10X
• 
  Амилоидоза, дистрофична калцификација
• 
  Дуоденум на тенкото црево со таложење на амилоид 20X
• 
  Амилоидоза, јазол, Конго црвено
• 
  Амилоидоза, крвни садови, H&E
• 
  Амилоидоза, лимфни јазли, H&E
• 
  Амилоидоза, лимфни јазли, поларизатор
• 
  Срцева амилоидоза . Боење H&E .
• 
  Микрограф што покажува таложење на амилоид (црвен меки материјал) во срцето ( срцева амилоидоза ). Црвена дамка од Конго .

Класификација

Историските системи за класификација беа засновани на клинички фактори. До почетокот на 1970-тите преовладуваше идејата за единствена амилоидна супстанција. Беа предложени различни описни системи за класификација врз основа на органска дистрибуција на амилоидни депозити и клинички наоди. Повеќето класификациски системи вклучуваа примарна (т.е. идиопатска ) амилоидоза, во која не беше идентификувана поврзана клиничка состојба, и секундарна амилоидоза (т.е. секундарна на хронични воспалителни состојби). Некои класификациски системи вклучуваа миелом-асоцирана, фамилијарна и локализирана амилоидоза.

Модерната ера на класификација на амилоидоза започна во доцните 1960-ти со развојот на методи за да се направат растворливи амилоидни фибрили. Овие методи им дозволија на научниците да ги проучуваат хемиските својства на амилоидите. Описните термини како примарна амилоидоза, секундарна амилоидоза и други (на пр., сенилна амилоидоза), кои не се засноваат на причината, даваат малку корисни информации и повеќе не се препорачуваат.

Современата класификација на амилоидната болест има тенденција да користи кратенка од белковината што го прави најголемиот дел од депозитите, префиксирана со буквата А. На пример, амилоидозата предизвикана од транстиретин се нарекува "ATTR".  Шемите на таложење се разликуваат помеѓу луѓето, но речиси секогаш се составени од само една амилоидогена белковина. Депонирањето може да биде системско (влијае на многу различни системи на органи) или специфични за органите. Многу амилоидози се наследни, поради мутации во белковината прекурсор. 

Други облици се должат на различни болести кои предизвикуваат прекумерно или абнормално производство на белковини - како што е прекумерното производство на имуноглобулински лесни ланци (наречено АЛ амилоидоза), или со континуирано хиперпродукција на белковини од акутна фаза при хронично воспаление (што може да доведе до АА амилоидоза). 

Досега се идентификувани околу 60 амилоидни белковини.

Сите амилоидни фибрилни белковини започнуваат со буквата „А“ проследено со белковинската наставка (и која било применлива спецификација). Видете подолу за список на амилоидни фибрилни белковини кои се пронајдени кај луѓето:

Компликации:

Тежината на амилоидозата зависи од тоа кои органи се засегнати. Ситуациите опасни по живот вклучуваат откажување на бубрезите и срцева слабост. Кога амилоидозата влијае на бубрезите, се оштетува системот за филтрирање, а тоа понекогаш предизвикува натрупување на белковини во урината. На крајот, оштетувањето може да ја наруши способноста да се отстранат отпадните материи од телото, што може да доведе до откажување на бубрезите.

Алтернатива

Постар клинички метод на класификација се однесува на амилоидозата како системска или локализирана:

• Системската амилоидоза влијае на повеќе од еден телесен орган или систем. Примери се AL, AA и Aβ2m.
• Локализираните амилоидоза влијаат само на еден телесен орган или тип на ткиво. Примери се Aβ, IAPP, Атријален натриуретичен фактор (кај изолирана атријална амилоидоза ) и Калцитонин (кај медуларен карцином на штитната жлезда )

Друга класификација е примарна или секундарна.

• Примарните амилоидози произлегуваат од болест со нарушена функција на имуните клетки, како што е мултипен миелом или други имуноцитни дискразии.
• Секундарните (реактивни) амилоидоза се јавуваат како компликација на некоја друга хронична инфламаторна болест или болест која го уништува ткивото. Примери се реактивна системска амилоидоза и секундарна кожна амилоидоза.

Дополнително, врз основа на ткивата во кои се депонира, се дели на мезенхимални (органи добиени од мезодерм ) или паренхимални (органи добиени од ектодерм или ендодерм).

Третман

Иако не постои лек за амилоидоза, третманот може да помогне во ублажување на симптомите и ограничување на понатамошното производство на амилоид. Третманот зависи од типот на присутна амилоидоза. Третманот со високи дози на мелфалан, средство за хемотерапија, проследено со трансплантација на матични клетки се покажа ветувачки во раните студии и се препорачува за стадиум I и II AL амилоидоза. Сепак, само 20-25% од луѓето се подобни за трансплантација на матични клетки. Хемотерапискиот третман вклучувајќи циклофосфамид-бортезомиб-дексаметазон во моментов е препорачаната опција за третман за лица со АЛ амилоидоза кои не се подобни за трансплантација.

Во АА, симптомите може да се подобрат ако се третира основната состојба. Кај луѓе кои имаат воспаление предизвикано од АА амилоидоза, инхибиторите на тумор некроза фактор (TNF)-алфа, како што се инфликсимаб и етанерцепт, се користат во просечно времетраење од 20 месеци. Доколку инхибиторите на ТНФ-алфа не се ефикасни, може да се земат предвид инхибиторите на Интерлеукин-1 (на пр. анакинра, канакинумаб, рилонацепт ) и инхибитори на интерлеукин-6 (на пр. тоцилизумаб).

Управувањето со ATTR амилоидозата ќе зависи од нејзината класификација како див тип или варијанта. И двете може да се третираат со тафамидис, орален агенс со ниска токсичност што ја спречува дестабилизацијата на правилно свитканата белковина. Студиите покажаа дека тафамидис ја намалува смртноста и хоспитализацијата поради срцева слабост. Претходно, за варијантата ATTR амилоидоза, трансплантацијата на црн дроб беше единствениот ефикасен третман. Новите терапии вклучуваат дифлунисал, инотерсен и патисиран.

Дифлунисал се врзува за погрешно преклопен мутантна белковина TTR за да го спречи неговото акумулирање, како што функционира тафамидисот. Доказите со ниска сигурност покажуваат дека го ублажува влошувањето на периферната невропатија и инвалидноста од прогресијата на болеста.

Инотерсен ја блокира генската експресија и на дивиот тип и на мутантниот TTR, намалувајќи го амилоидниот прекурсор. Доказите со умерена сигурност сугерираат дека го ублажува влошувањето на периферната невропатија. Долгорочната ефикасност и безбедноста на употребата на инотерсен кај луѓе со мутантна амилоидоза поврзана со TTR сè уште се оценуваат во клиничкото испитување фаза-III од 2021 година. И дифлунисал и инотерсен исто така може да го ублажат падот на квалитетот на животот, иако доказите за овој ефект се нејасни. За лицата со срцев ATTR ефектот од употребата на инотерсен е неубедлив и бара дополнително истражување. Во 2018 година, инотерсенот беше одобрен од Европската агенција за лекови за лекување на полиневропатија кај возрасни со наследна транстиретин амилоидоза. Оттогаш е одобрен за употреба во Канада, Европската Унија и во САД.

Патисиран функционира слично како инотерсен. Доказите со умерена сигурност сугерираат дека пациранот го ублажува влошувањето на периферната невропатија и инвалидноста од прогресијата на болеста. Дополнително, доказите со ниска сигурност сугерираат дека patisiran го ублажува намалувањето на квалитетот на животот и малку ја намалува стапката на несакани ефекти наспроти плацебо. Нема докази за ефект врз стапката на смртност. Прегледот на раните податоци од употребата на patisiran кај луѓе со варијанта на срцев ATTR сугерира дека тој може да ја намали смртноста и хоспитализацијата, но ова сè уште се истражува и бара понатамошно истражување. Во 2018 година, Patisiran не бил препорачан од NICE во ОК за наследна амилоидоза поврзана со транстиретин. Сепак, од јули 2019 година се случува понатамошен преглед. Сепак, тој беше одобрен за оваа употреба во Соединетите Држави.

Улогите на инотерсен и патисиран во срцевата ATTR амилоидоза сè уште се истражуваат. Во 2021 година, во клиничкото испитување со помош на техниката за уредување на гените CRISPR, неколку учесници имаа „пад од 80% до 96% на нивоата на TTR, на исто ниво или подобро од просекот од 81%“, на кои им беше даден patisiran.

Вутрисиран беше одобрен од Управата за храна и лекови на САД (ФДА) во јуни 2022 година, за третман на полиневропатија на наследна амилоидоза посредувана од транстиретин (hATTR) кај возрасни.

Третман на примарна амилоидоза:

Терапиите се мелфалан или циклофосфамид кои исто така се користат за лекување на одредени видови на рак, додека пак трансплантацијата на периферни матични клетки се прави по високи дози на хемотерапија. Кај третман на секундарна амилоидоза, целта на терапијата е да се третира основната состојба.

Третман на наследна амилоидоза:

Една од можните терапии може да биде трансплантација на црн дроб бидејќи белковината што ја предизвикува ововј облик на амилоидоза се произведува во црниот дроб.

Групи за поддршка

Луѓето погодени од амилоидоза се поддржани од организации, вклучувајќи ги Конзорциумот за истражување на амилоидоза, Фондацијата за амилоидоза, групите за поддршка на амилоидоза и Амилоидоза Австралија.

Прогноза

Прогнозата варира во зависност од видот на амилоидоза и засегнатиот органски систем. Прогнозата за нетретирана AL срцева амилоидоза е лоша, со средно преживување од шест месеци. Поконкретно, AL амилоидозата може да се класифицира како стадиум I, II или III врз основа на срцевите биомаркери како Nt-proBNP и срцевиот тропонин. Преживувањето се намалува со зголемувањето на фазата, но неодамнешниот напредок во третманите ја подобрија просечната стапка на преживување за фазите I, II и III, на 91,2, 60 и 7 месеци соодветно.

Исходите кај лице со АА амилоидоза зависат од основната болест, засегнатите органи и корелираат со концентрацијата на серумскиот амилоид А белковина. Луѓето со ATTR, мутант ATTR и див тип ATTR имаат подобра прогноза во споредба со луѓето со AL и може да преживеат повеќе од една деценија. Времето на преживување не е поврзано со полот или возраста, меѓутоа, некои мерки за намалена срцева функција се поврзани со пократко време на преживување.

Сенилната системска амилоидоза беше утврдена како примарна причина за смрт кај 70% од луѓето над 110 години на кои им е извршена обдукција.

Епидемиологија

Амилоидозата има комбинирана проценета преваленца од 30 на 100.000 лица, а трите најчести облици се AL, ATTR и AA. Просечната возраст при дијагнозата е 64 години.

АЛ има највисока инциденца со приближно 12 случаи на милион луѓе годишно и проценета преваленца од 30.000 до 45.000 случаи во САД и Европската унија.

АА амилоидозата е најчест облик во земјите во развој и може да ги комплицира долготрајните инфекции со туберкулоза, остеомиелитис и бронхиектазии . АА амилоидозата е предизвикана од зголемување на вонклеточното таложење на серумскиот амилоид А (SAA) белковина. Нивоата на SAA белковината може да се зголемат и на директен и на индиректен начин, преку инфекција, воспаление и малигни тумори. Најчестите причини за АА амилоидоза на Запад се ревматоиден артритис, воспалителна болест на цревата, псоријаза и фамилијарна медитеранска треска.

Луѓето кои се подложени на долготрајна хемодијализа (14-15 години) може да развијат амилоидоза од акумулација на лесни ланци на комплексот HLA 1 кој вообичаено се филтрира преку бубрезите.

Дивиот тип транстиретин (ATTR) амилоидоза е пронајдена кај четвртина од постарите лица на постмортам. ATTR се наоѓа кај 13-19% од луѓето кои доживуваат срцева слабост со зачувана ејекциона фракција, што го прави многу чест облик на системска амилоидоза.

Истражување

Третманите за невропатија поврзана со ATTR вклучуваат TTR-специфични олигонуклеотиди во облик на мала интерферентна РНК (patisiran) или антисенс инотерсен, првиот неодамна добил одобрение од FDA. Истражувањата за третмани за ATTR амилоидоза ја споредија трансплантација на црн дроб, орални лекови кои го стабилизираат погрешно преклопената белковина (вклучувајќи тафамидис и дифлунисал) и поновите терапевтски агенси кои сè уште се испитуваат (вклучувајќи го и патисиран). Врз основа на достапните истражувања, трансплантацијата на црн дроб останува најефективната опција за третман за напредната ATTR амилоидоза, лековите за стабилизирање на белковините може да ја забават прогресијата на болеста, но не беа доволни да го оправдаат одложувањето на трансплантацијата на црниот дроб, а за поновите агенси како што е patisiran потребни се дополнителни студии.

Надворешни врски

Класификација	П · Р · П
Надворешни извори	Patient UK: Амилоидоза